1, 2. Kʼaʼut tooruuq xkʼoxlankil naq li Jehobʼa inkʼaʼ tixsume li qatij?

 «CHIWANQ xsahil aachʼool rikʼin li Qaawaʼ ut taakʼeheʼq aawe li naraj laawaanm» (Sal. 37:4). Kʼajoʼ xchʼinaʼusal li yeechiʼom aʼin! Abʼan, ma naraj xyeebʼal naq li Jehobʼa tixkʼe qe saʼ junpaat chixjunil li naqapatzʼ re? Us naq tqakʼoxla rix li patzʼom aʼin. Kʼaʼut? Kʼoxla rix ebʼ li eetalil aʼin. Jun li hermaan ixq li toj maajiʼ nasumlaak naxye re li Jehobʼa naq naraj xik saʼ li Tzolok chirix li Xʼawabʼejilal li Yos abʼan nanumeʼk li chihabʼ ut inkʼaʼ nekeʼxbʼoq. Jun li hermaan saaj li yaj naxpatzʼ re li Jehobʼa naq tixkʼirtasi re naq tixbʼaanu xkomon xkʼanjel saʼ li chʼuut abʼanan inkʼaʼ nakʼiraak. Jun li naʼbʼej yuwaʼbʼej nekeʼxpatzʼ re li Jehobʼa naq li ralal inkʼaʼ tixkanabʼ li yaal abʼan aʼan naxkanabʼ.

² Maare wank kʼaru xaapatzʼ re li Jehobʼa abʼan toj maajiʼ nakaakʼul. Maare aʼin tixbʼaanu naq taakʼoxla naq li Jehobʼa naxsume li xtijebʼ li junchʼol abʼan inkʼaʼ naxsume laatij malaj inkʼaʼ naxkʼe aawe li nakaapatzʼ re saʼ xkʼabʼaʼ naq wank kʼaru inkʼaʼ us xaabʼaanu. Li xJanice, jun li hermaan, joʼkaʼin kirekʼa ribʼ. b Aʼan ut li xbʼeelom xeʼxye re li Jehobʼa naq nekeʼraj xik chi kʼanjelak Betel. Li xJanice naxye: «Chʼolchʼo chiwu naq saʼ junpaat tooʼeʼxbʼoq». Abʼan xeʼnumeʼk li po ut li chihabʼ ut inkʼaʼ xeʼbʼoqeʼk. Aʼan naxye: «Jwal kirahoʼk ut sachso inchʼool xinkanaak. Ninkʼoxla bʼar wank li maak li xinbʼaanu chiru li Jehobʼa. Chʼolchʼo ru li xinpatzʼ saʼ lintij ut inkʼaʼ nintaw ru kʼaʼut inkʼaʼ naxsume li xinpatzʼ re».

3. Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?

³ Maare wank sut naqakʼoxla ma naxsume tawiʼ li qatij  li Jehobʼa. Wiibʼ oxibʼ li xmoos li Yos li xeʼwank chaq junxil xeʼxkʼoxla ajwiʼ aʼin (Job 30:20; Sal. 22:​2, Wy; Hab. 1:2). Kʼaru tixbʼaanu naq tchʼolaaq chaawu naq li Jehobʼa naxsume laatij? (Sal. 65:3). Re xsumenkil li patzʼom aʼin, xbʼeenwa tqatzʼil rix ebʼ li naʼlebʼ aʼin: 1) kʼaru naqoybʼeni naq tixbʼaanu li Jehobʼa, 2) kʼaru naroybʼeni li Jehobʼa naq tqabʼaanu ut 3) kʼaʼut maare aajel ru naq tqajal li xqapatzʼ saʼ li qatij.

4. Joʼ naxye Jeremías 29:​12, kʼaru naxyeechiʼi qe li Jehobʼa?

⁴ Li Jehobʼa naxye qe naq trabʼi li qatij (taayaabʼasi Jeremías 29:12). Li Yos naxrahebʼ laj kʼanjel chiru ut junelik narabʼi naq nekeʼtijok chiru (Sal. 10:17; 37:28). Abʼan aʼin moko naraj ta xyeebʼal naq tixkʼe qe chixjunil li naqatzʼaama re. Maare toj tqoybʼeni saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ re naq aʼan tixkʼe qe wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naqapatzʼ re.

5. Kʼaru naxkʼe saʼ ajl li Jehobʼa naq narabʼi li qatij?

⁵ Li Jehobʼa naxkʼe saʼ ajl li rajom naq naxsume li qatij (Is. 55:​8, 9). Wank saʼ xyanq li rajom naq li Ruuchichʼochʼ tnujaq rikʼin winq ut ixq li nekeʼxkʼulubʼa li xʼawabʼejihom ut teʼkʼanjelaq chiru chi sahebʼ saʼ xchʼool ut saʼ junajil. Abʼan laj Tza kixye naq chaabʼil tooʼelq wi yal qajunes tqasikʼ kʼaru xbʼaanunkil (Gén. 3:​1-5). Re xkʼutbʼesinkil naq tikʼtiʼ li kixye laj Tza, li Jehobʼa kixkanabʼ naq ebʼ li poyanam teʼxsikʼ kʼaru teʼxbʼaanu ut aʼin naxbʼaanu naq numtajenaq li chʼaʼajkilal twanq anaqwan (Ecl. 8:9). Naqanaw naq li Jehobʼa inkʼaʼ tixtuqubʼ ru li chʼaʼajkilal anaqwan. Wi tixbʼaanu raj, wankebʼ teʼxkʼoxla naq ebʼ li kristiʼaan nekeʼxnaw xjolominkil ribʼ xjunes ut xtuqubʼankil ru ebʼ li chʼaʼajkilal li wank saʼ ruuchichʼochʼ.

6. Kʼaʼut wank xwankil naq chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li xtiikilal ut li xrahom?

⁶ Li Jehobʼa truuq xsumenkil li naqapatzʼ re saʼ jalan jalanq li naʼlebʼ. Jun eetalil, naq laj Ezequías kiyajerk, kixtzʼaama re li Jehobʼa naq tixkʼirtasi ut li Jehobʼa kixbʼaanu (2 Rey. 20:​1-6). Abʼanan, naq li apóstol Pablo kixtzʼaama re li Jehobʼa naq trisi «jun li kʼix» saʼ xtibʼel, maare jun li yajel, li Jehobʼa inkʼaʼ kixbʼaanu (2 Cor. 12:​7-9). Qajultikaq li xeʼxkʼul li apóstol Santiago ut Pedro. Li awabʼej Herodes kiraj xkamsinkilebʼ. Usta li chʼuut kitijok chirix laj Pedro ut maare chirix laj Santiago ajwiʼ, laj Santiago kikamsiik abʼan laj Pedro kikoleʼk saʼ xkʼabʼaʼ jun li sachbʼachʼoolej li kixbʼaanu li Jehobʼa (Hech. 12:​1-11). Maare tqakʼoxla kʼaʼut naq li Jehobʼa kixkanabʼ naq jun tkamsiiq ut kixkol li jun chik. Usta li Santil Hu inkʼaʼ naxchʼolobʼ, chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa «inkʼaʼ nabʼalaqʼik» qʼaxal naxra laj Pedro joʼ laj Santiago ajwiʼ (Deut. 32:4; Apoc. 21:14). c Maare wank sut li Jehobʼa inkʼaʼ naxsume li qatij joʼ chanru naqaj. Abʼan maajunwa naqawechʼ chanru li Jehobʼa naxsume xbʼaan naq chʼolchʼo chiqu naq aʼan junelik naxkʼutbʼesi li xtiikilal xchʼool ut li xrahom (Job 33:13).

7. Kʼaru inkʼaʼ naqabʼaanu ut kʼaʼut?

⁷ Naqayal qaqʼe re naq inkʼaʼ tqajuntaqʼeeta li qawanjik rikʼinebʼ li junchʼol. Jun eetalil, maare chi chʼolchʼo ru xqatzʼaama re li Jehobʼa jun li naʼlebʼ ut aʼan inkʼaʼ kixkʼe qe. Moqon chik, naqanaw naq wank ani kixpatzʼ re li Jehobʼa li xqapatzʼ ajwiʼ laaʼo ut aʼan kixkʼul. Aʼan li kixkʼul li xʼAnna, jun li qechpaabʼanel. Li xbʼeelom, laj Matthew, wank xkanser ut  kitijok re naq tkʼiraaq. Saʼebʼ li kutan aʼan wiibʼ li hermaan li ak cheekebʼ chik wankebʼ xkanser ajwiʼ, li xʼAnna kʼajoʼ natijok chirixebʼ li oxibʼ. Ebʼ li wiibʼ chi hermaan xeʼkʼiraak, abʼan laj Matthew kikamk. Saʼ xtiklajik, li xʼAnna kixkʼoxla ma li Jehobʼa kiʼokenk re naq teʼkʼiraaq ebʼ li wiibʼ chi hermaan ut wi joʼkan kʼaʼut naq inkʼaʼ kixkʼirtasi li xbʼeelom. Moko chʼolchʼo ta chiqu kʼaʼut ebʼ li hermaan xeʼkʼiraak, abʼan li chʼolchʼo chiqu aʼan naq li Jehobʼa trisi chixjunil li rahilal ut chi anchal xchʼool naraj xwaklesinkil chi yoʼyo ebʼ li xmoos (Job 14:15).

8. a) Joʼ naxye Isaías 43:​2, kʼaru naxbʼaanu li Jehobʼa re qatenqʼankil? b) Chanru nokooxtenqʼa li tijok naq naqanumsi li aaleek? (Chaawil li bʼideo Li tijok nokooxtenqʼa).

⁸ Li Jehobʼa junelik tooxtenqʼa. Li Qayuwaʼ Jehobʼa nokooxra ut inkʼaʼ nawulak chiru rilbʼal naq naqakʼul li rahilal (Is. 63:9). Abʼan inkʼaʼ nokooxkol chiru chixjunil li rahilal li naxjuntaqʼeeta li Santil Hu joʼ nimaʼ ut xaml (taayaabʼasi Isaías 43:2). Aʼan naxyeechiʼi qe naq tooxtenqʼa chi xqʼaxbʼal ru chixjunil li aaleek ut inkʼaʼ tooxkanabʼ naq tooxrahobʼtesi chi junelik. Joʼkan ajwiʼ li Jehobʼa naxkʼe qe li xsantil musiqʼej re naq tooruuq xkuybʼal (Luc. 11:13; Filip. 4:13). Joʼkan naq chʼolchʼo chiqu naq twanq chixjunil li naʼajmank re naq tooruuq xkuybʼal ut tiikaq qachʼool. d

9. Chanru naxjultika chiqu Santiago 1:​6, 7 naq tooruuq xkʼojobʼankil li qachʼool naq li Jehobʼa tooxtenqʼa?

⁹ Li Jehobʼa naroybʼeni naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin (Heb. 11:6). Wank sut maare tqakʼoxla naq li aaleek li yooko xnumsinkil qʼaxal nim ut t-oq qakʼaʼuxl wiʼ tooxtenqʼa li Jehobʼa. Abʼan li Santil Hu naxye naq rikʼin xwankil li Yos tooruuq xpiskʼonkil «li tzʼak sutsu wiʼ li tenamit» (Sal. 18:30). Joʼkan naq miqakanabʼ naq li qakʼaʼuxl tixbʼaanu naq maakʼaʼ tqabʼaanu. Chiwanq bʼan qapaabʼal naq tootijoq chiru ut kʼojkʼooq qachʼool naq aʼan tixsume li qatij (taayaabʼasi Santiago 1:​6, 7).

10. Kʼe jun eetalil li naxkʼutbʼesi naq tento tqayuʼami li xqaye saʼ li qatij.

¹⁰ Li Jehobʼa naroybʼeni naq tqayuʼami li xqaye re saʼ li qatij. Qakʼoxlaq naq jun li hermaan naraj wulak saʼ jun li nimla chʼutam re oxibʼ kutan ut naxpatzʼ re li Jehobʼa naq laj echal kʼanjel tixkʼe xleseens. Kʼaru truuq xbʼaanunkil li Jehobʼa re xsumenkil li xtij? Maare tixkʼe xkawilal xchʼool re naq truuq aatinak rikʼin laj echal kʼanjel. Abʼan li hermaan wank kʼaru tixbʼaanu, xik chi aatinak rikʼin laj echal kʼanjel ut maare tixbʼaanu aʼin naabʼal sut. Maare tixye re naq tixjal xhoonal rikʼin jun li rechkʼanjel. Ut wi naʼajmank truuq xyeebʼal re naq inkʼaʼ teʼxtoj li hoonal bʼarwiʼ inkʼaʼ tkʼanjelaq.

11. Kʼaʼut inkʼaʼ tqakanabʼ tijok?

¹¹ Li Jehobʼa naroybʼeni naq tootijoq naabʼal sut chirix li naxkʼe qakʼaʼuxl (1 Tes. 5:17). Li Jesús kixye naq wank wiibʼ oxibʼ li qatij li inkʼaʼ tqakʼul xsumenkil saʼ junpaat (Luc. 11:9). Joʼkan naq michʼinaak li qachʼool! Junelik chootijoq ut chi anchal qachʼool (Luc. 18:​1-7). Naq nokootijok naabʼal sut chirix jun li naʼlebʼ naqakʼutbʼesi chiru li Jehobʼa naq wank xwankil choʼq qe li naqapatzʼ. Naqakʼutbʼesi ajwiʼ naq naqapaabʼ naq truuq qatenqʼankil.

12. a) Kʼaru tooruuq xkʼoxlankil ut kʼaʼut? b) Kʼaru tento tqakʼe saʼ ajl re naq li qatij tixkʼutbʼesi naq naqoxloqʼi li Jehobʼa? (Chaawil li kaaxukuut « Ma naxkʼutbʼesi lintij naq nawoxloqʼi li Jehobʼa?»).

¹² Wi inkʼaʼ naqakʼul li xqapatzʼ re li Jehobʼa naru naqakʼoxla oxibʼ li patzʼom. Li xbʼeen aʼan «Li yookin xpatzʼbʼal, ma aʼan li aajel chiwu?». Kʼaynaqo xkʼoxlankil kʼaru li us choʼq qe. Abʼan wank sut naq li naqatzʼaama moko aajel ta chiqu. Maare yooko chi tijok chirix jun li chʼaʼajkilal li ttuqlaaq joʼ naqaj laaʼo, abʼan maare wank jun chik xyaalal chanru xtuqubʼankil ru chi chaabʼil. Maare wank wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naqapatzʼ li inkʼaʼ naxchap ribʼ rikʼin li rajom li Jehobʼa (1 Juan 5:14). Jun eetalil, qakʼoxlaq rix ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej li xooʼaatinak wiʼ saʼ li raqal jun. Keʼxtzʼaama re li Jehobʼa naq li ralal inkʼaʼ tixkanabʼ li yaal. Naru tqakʼoxla naq chaabʼil li yookebʼ xtzʼaamankil. Abʼan li Jehobʼa maaʼani naxmin ru re naq tkʼanjelaq chiru. Aʼan naraj naq chiqajunilo, saʼ xyanq aʼin ebʼ li qalal qakʼajol, tqaloqʼoni ru xbʼaan naq naqaj xbʼaanunkil (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Joʼkan bʼiʼ, kʼaru teʼruuq xpatzʼbʼal re li Jehobʼa ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej aʼin? Naq tixtenqʼahebʼ re wulak saʼ xchʼool li ralal re naq tixra li Jehobʼa ut traj wank choʼq ramiiw (Prov. 22:6; Efes. 6:4).

13. Joʼ naxye Hebreos 4:​16, joqʼe nokooxtenqʼa li Jehobʼa?

¹³ Li xkabʼ patzʼom aʼan «Ma naxkʼoxla li Jehobʼa naq aʼin li hoonal re xkʼebʼal we li ninpatzʼ re?». Maare naqakʼoxla naq saʼ junpaat tsumeeq li qatij. Li xyaalal naq li Jehobʼa naxnaw joqʼe tooxtenqʼa (taayaabʼasi Hebreos 4:16). Wi li Jehobʼa inkʼaʼ naxsume saʼ junpaat li naqatzʼaama  chiru, maare tqakʼoxla naq aʼan tixye «Inkʼaʼ». Abʼan maare li naraj xyeebʼal aʼan naq «Toj maajiʼ». Aatinaqo anaqwan chirix li saaj li kixtzʼaama naq tkʼiraaq. Wi li Jehobʼa kixkʼirtasi raj rikʼin jun sachbʼachʼoolej, laj Tza truuq raj xyeebʼal re li Jehobʼa naq li saaj aʼin nakʼanjelak chiru saʼ xkʼabʼaʼ naq xkʼirtasiik (Job 1:​9-11; 2:4). Joʼkan ajwiʼ li Jehobʼa ak kixxaqabʼ li kutan naq tixsach chixjunil li yajel (Is. 33:24; Apoc. 21:​3, 4). Joʼkan naq anaqwan inkʼaʼ tqoybʼeni naq tkʼirtasinq rikʼin sachbʼachʼoolej. Joʼkan bʼiʼ, kʼaru truuq xpatzʼbʼal li saaj aʼin re li Jehobʼa? Naq tixkʼe xmetzʼew ut xtuqtuukilal xchʼool li naʼajmank re naq tixkuy xnumsinkil li xyajel ut kʼanjelak chiru saʼ tiikilal (Sal. 29:11).

14. Kʼaru naxkʼut chaawu li kixkʼul li xJanice?

¹⁴ Ma jultik aawe li xJanice, li qechpaabʼanel li kitijok re naq truuq kʼanjelak Betel? Kiʼajmank chiru oobʼ chihabʼ re xtawbʼal ru kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa re xsumenkil li xtij. Aʼan naxchʼolobʼ: «Saʼ li hoonal aʼan li Jehobʼa xinxkawresi ut xinxtenqʼa re xchaabʼilobʼresinkil linnaʼlebʼ. Jun eetalil, naʼajmank chiwu naq tinkʼojobʼ inchʼool rikʼin li Jehobʼa, naq tinchaabʼilobʼresi chanru nintzolok ut xtzolbʼal naq li sahil chʼoolejil moko nachalk ta saʼ xkʼabʼaʼ li qawanjik». Moqon chik, li xJanice ut li xbʼeelom xeʼbʼoqeʼk chi kʼanjelak re rulaʼaninkil ebʼ li chʼuut. Aʼan naxjultika: «Li xyaalal naq li Jehobʼa kixsume lintij abʼan moko joʼ ta nawoybʼeni. Kixkʼam naabʼal hoonal rilbʼal naq li xsumenkil jwal chʼinaʼus. Jwal ninbʼanyoxi chiru naq xkʼut chiwu li xrahom ut li xchaabʼilal».

15. Kʼaʼut wank sut naq moko chʼolchʼo ta ru li tqapatzʼ saʼ li qatij? (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹⁵ Li rox patzʼom aʼan «Ma jwal chʼolchʼo ru li yookin xpatzʼbʼal?». Usta jwal us naq  chʼolchʼo ru li tqapatzʼ saʼ li qatij, wank sut moko us ta xbʼaanunkil, re rilbʼal bʼar wank li rajom li Jehobʼa choʼq qe. Qakʼoxlaq rix li qechpaabʼanel ixq li toj maajiʼ nasumlaak li natijok re naq truuq chi xik saʼ li Tzolok chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Aʼan naraj xik saʼ li tzolebʼaal re kʼanjelak bʼarwiʼ naʼajmank li tenqʼ. Usta moko naxkanabʼ ta tijok chirix li naʼlebʼ aʼin, kʼaru chik truuq xpatzʼbʼal re li Jehobʼa? Naq tixtenqʼa re naq truuq xbʼaanunkil xkomon xkʼanjel saʼ li puktesink (Hech. 16:​9, 10). Naq ak xtijok, wank kʼaru truuq xbʼaanunkil xpatzʼbʼal re li cheekel winq li naʼulaʼanink chʼuut wi naʼajmank ebʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink saʼ jun li chʼuut. Naru naq ttzʼiibʼaq saʼ jun li qamolam re xnawbʼal bʼar naʼajmank tenqʼ choʼq re li puktesink. e

16. Kʼaru chʼolchʼooq chiqu?

¹⁶ Joʼ xqatzol, chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa tixsume li qatij rikʼin rahom ut saʼ tiikilal (Sal. 4:4; Is. 30:18). Maare wank sut moko naxsume ta li qatij joʼ chanru naqoybʼeni abʼan maajunwa tixtzʼeqtaana li qatij. Jwal nokooxra ut maajunwa tooxkanabʼ (Sal. 9:11). Joʼkan naq miqakanabʼ xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa «chi junelik» ut xqʼaxtesinkil li qakʼaʼuxl chiru naq nokootijok (Sal. 62:9).