1. Chanru nokooxtenqʼa 2 Corintios 3:1-3 chi xkʼebʼal reetal naq jwal oxloqʼ chiqu xtenqʼankil junaq li kristiʼaan li natzolok chirix li Santil Hu re naq tkubʼeeq xhaʼ? (Chaawil li jalam u chiru li hu).

CHANRU naqekʼa qibʼ naq junaq li kristiʼaan li natzolok rikʼin junaq li qechpaabʼanel saʼ li qachʼuut nakubʼeek xhaʼ? Chʼolchʼo naq jwal nasahoʼk saʼ qachʼool (Mat. 28:19). Ut wi laaʼo xootzolok re chirix li Santil Hu, qʼaxal nasahoʼk wiʼ chik saʼ qachʼool (1 Tes. 2:19, 20). Ebʼ li tojeʼ xeʼkubʼeek xhaʼ aʼanebʼ jun li chaabʼil hu, ut moko kaʼaj tawiʼ naʼaatinak chi chaabʼil chirix laj tzolol rehebʼ, naʼaatinak ajwiʼ chi chaabʼil chirix li chʼuut (taayaabʼasi 2 Corintios 3:1-3).

2. a) Bʼar wank li patzʼom wank xwankil tento tqakʼoxla, ut kʼaʼut? b) Kʼaru naraj xyeebʼal xtzolbʼal junaq li kristiʼaan chirix li Santil Hu? (Chaawil li xyaalal).

² Makachʼin naq nasahoʼk saʼ qachʼool xkʼebʼal reetal naq chiruhebʼ li kaahibʼ chihabʼ li tojeʼ xeʼnumeʼk, kiqʼaxtesimank resil naq rajlal po nakʼemank 10,000,000 li tzolok chirix li Santil Hu * saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ. Ut chiruhebʼ ajwiʼ li chihabʼ aʼan xeʼkubʼeek tana xhaʼ 280,000 chi kristiʼaan rajlal chihabʼ. Joʼ naqakʼe reetal, toj wankebʼ naabʼal li kristiʼaan li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu li maare anchal teʼkubʼeeq xhaʼ. Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ? Li Jehobʼa nim li xkuyum joʼkan naq toj yook xkʼebʼal li hoonal chiruhebʼ li kristiʼaan re naq teʼoq choʼq xtzolom li Kriist. Moko naabʼal ta chik li hoonal, joʼkan naq naqaj xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ quqʼ re xtenqʼankilebʼ li kristiʼaan aʼin re naq inkʼaʼ teʼbʼayq chi kʼiik saʼ li xpaabʼal ut  re naq teʼkubʼeeq xhaʼ (1 Cor. 7: 29a; 1 Ped. 4:7).

3. Kʼaru ttzʼilmanq rix saʼ li tzolom aweʼ?

³ Re xkʼebʼal reetal kʼaʼut jwal aajel ru xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist, li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa xeʼxpatzʼ saʼ li junjunq chi molam li naril li qakʼanjel kʼaru naru nabʼaanumank re naq naabʼal rehebʼ li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu teʼkubʼeeq xhaʼ. Saʼ li tzolom aʼin ut saʼ li jun chik tqil kʼaru naru naqatzol rikʼinebʼ wiibʼ oxibʼ li hermaan li taqlanbʼilebʼ chi puktesink saʼ jalan chik tenamit, ebʼ li cheekel winq li nekeʼulaʼanink chʼuut ut ebʼ li junxil nekeʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink (Prov. 11:14; 15:22). * Li xeʼxye naxkʼutbʼesi li tento teʼxbʼaanu li nekeʼkʼutuk chirix li Santil Hu joʼ ajwiʼ li nekeʼtzolok re naq us teʼelq. Li tzolom aweʼ tixtzʼil rix oobʼ li naʼlebʼ li tento teʼxbʼaanu chixjunilebʼ li nekeʼtzolok chirix li Santil Hu re naq teʼkubʼeeq xhaʼ ut chanru teʼtenqʼaaq xbʼaan laj tzolol rehebʼ.

4. Kʼaru tento chʼolchʼooq chiqu naq naqatzol junaq li kristiʼaan saʼ rokebʼaal li rochoch?

⁴ Naabʼalebʼ li hermaan naq nekeʼxik chi rulaʼaninkilebʼ li kristiʼaan kaʼajwiʼ nekeʼruuk tzolok rikʼinebʼ saʼ li rokebʼaal li ochoch. Usta yaal naq wank rusilal xbʼaanunkil li naʼlebʼ aweʼ, abʼanan moko naabʼal ta li hoonal naʼoksimank re xbʼaanunkil ut maare moko nabʼaanumank ta rajlal xamaan. Ut re naq li kristiʼaan inkʼaʼ tixkanabʼ tzolok, wankebʼ hermaan nekeʼxpatzʼ re li xkʼabʼaʼ ut li xnumril li xselular. Chirix chik aʼan, naq toj maajiʼ nekeʼwulak chi rulaʼaninkil wiʼ chik, nekeʼxbʼoq malaj nekeʼxtaqla re junaq li esil chirix li Santil Hu. * Ut li naʼlebʼ aʼin naru nabʼaanumank chiru naabʼal po, abʼan li kristiʼaan inkʼaʼ tkʼiiq saʼ li xpaabʼal. Abʼanan, tento naq chʼolchʼooq chiqu naq maare maajunwa tixqʼaxtesi li xyuʼam chiru li Yos ut tkubʼeeq xhaʼ wi kaʼajwiʼ li hoonal aʼan naroksi re xtzolbʼal li Santil Hu.

5. Kʼaru kixkʼut li Jesús saʼ Lucas 14:27-33 li naru nokooxtenqʼa rikʼinebʼ li qatzolom?

⁵ Saʼ jun kutan, li Jesús kiroksi wiibʼ li eetalil re xkʼutbʼal kʼaru tento tixbʼaanu junaq li kristiʼaan re wank choʼq xtzolom. Kiʼaatinak chirix jun li kristiʼaan li naraj xkabʼlankil jun li nimla ochoch ut chirix jun li awabʼej li naraj xik chi yalok rikʼin jalan chik awabʼej. Kixye naq li naraj xkabʼlankil li nimla ochoch tento naq xbʼeenwa tixchunubʼ ribʼ «chi xbʼirbʼal rix  joʼnimal tixsach: ma tzʼaqal li xtumin», ut naq li awabʼej tento naq xbʼeenwa tixchunubʼ ribʼ chi xtzʼilbʼal rix rikʼinebʼ laj kʼanjel chiru ma teʼqʼaxoq u malaj inkʼaʼ (taayaabʼasi Lucas 14:28-33). Li Jesús naxnaw naq kamaʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼinebʼ li nekeʼraj wank choʼq xtzolom, tento teʼxkʼoxla rix chiʼus li teʼxbʼaanu. Re naq junaq li kristiʼaan tixbʼaanu li kixye li Jesús, tento naq tqawaklesi xchʼool chi xtzolbʼal li Santil Hu rajlal xamaan. Chanru tooruuq xbʼaanunkil aʼin?

6. Kʼaru naru naqabʼaanu re naq li qatzolom tkʼiiq saʼ li xpaabʼal?

⁶ Li tento tqabʼaanu xbʼeenwa aʼan roksinkil bʼayaq chik li hoonal naq tootzoloq rikʼin li kristiʼaan saʼ rokebʼaal li rochoch. Jun eetalil, miqatzʼil jun ajwiʼ li xraqal li Santil Hu naq toowulaq chi rulaʼaninkil. Naq li kristiʼaan tkʼayq chi rilbʼal naq moko saʼ junpaat ta nokooxik, qapatzʼaq re ma naru nokoochunlaak saʼ junaq naʼajej re aatinak bʼayaq chik chirix li Santil Hu. Aʼ yaal chanru tooxsume tqakʼe reetal ma relik chi yaal naraj xtzolbʼal li Santil Hu. Ut saʼ xnumikebʼ li kutan, naru naqaye re ma naru raj tootzoloq wiibʼ sut chiru li xamaan, chi joʼkan saʼ junpaat tkʼiiq saʼ li xpaabʼal. Qilaq jun chik li naʼlebʼ li tento tixbʼaanu li yook chi tzolok chirix li Santil Hu.

7. Chanru tixkawresi ribʼ laj kʼutunel chirix li naʼlebʼ li tixkʼut chiru li xtzolom?

⁷ Aajel ru naq laj kʼutunel rajlal tixkawresi ribʼ chiʼus chirix li naʼlebʼ li tixkʼut chiru li xtzolom. Naru naqatikibʼ xbʼaanunkil aʼin rikʼin rilbʼal li naʼlebʼ ut xsikʼbʼal ebʼ li raqal. Qasikʼaq li naʼlebʼ li wank xwankil. Qakʼoxlaq rix li xjolomil li tzolom, li xjolomil ebʼ li raqal, ebʼ li patzʼom, ebʼ li raqal «taayaabʼasi», ebʼ li jalam u ut ebʼ li bʼideo li naru nokooxtenqʼa chi xchʼolobʼankil li naʼlebʼ aʼin. Moqon qakʼoxlaq rix li xwanjik li qatzolom ut qakʼoxlaq chan raj ru tooruuq xchʼolobʼankil re li naʼlebʼ re naq inkʼaʼ tchʼaʼajkoʼq chiru xtawbʼal ru ut re naq tixyuʼami (Neh. 8:8; Prov. 15:28a).

8. Joʼ kixye laj Pablo saʼ Colosenses 1:9, 10, kʼaru tento tqabʼaanu saʼ xkʼabʼaʼ li qatzolom?

⁸ Yooko ajwiʼ xkawresinkil qibʼ re kʼutuk naq nokooʼaatinak rikʼin li Jehobʼa chirix li qatzolom ut chirix li naʼajmank chiru. Qatzʼaamaq re li Jehobʼa naq chooxtenqʼaq chi roksinkil li Santil Hu re naq tooruuq rekʼasinkil xchʼool li qatzolom (taayaabʼasi Colosenses 1:9, 10). Us raj naq tqakʼoxla ma inkʼaʼ tawiʼ wank junaq li naʼlebʼ li nachʼaʼajkoʼk chiru xtawbʼal ru malaj xkʼulubʼankil. Misach saʼ qachʼool naq li naqaj laaʼo aʼan xtenqʼankil re naq tkubʼeeq xhaʼ.

9. Chanru tooruuq chi xtenqʼankil li qatzolom chi xkawresinkil ribʼ chirix li naʼlebʼ li tixtzol?

 ⁹ Wi rajlal nokootzolok rikʼin li qatzolom, naqoybʼeni naq aʼin ttenqʼanq re chi roxloqʼinkil li kixbʼaanu li Jehobʼa ut li Jesús saʼ qakʼabʼaʼ, ut naq traj xnawbʼal xkomon li naʼlebʼ chirix li Santil Hu (Mat. 5:3, 6). Re naq tixtaw rusilal li tzolok chirix li Santil Hu, li qatzolom tento naq tixkʼe xchʼool chirix li yook xtzolbʼal. Re xbʼaanunkil aʼin, qayehaq re, naq aajel ru naq tixkawresi ribʼ naq toj maajiʼ natzolok rikʼin rilbʼal li naʼlebʼ li tixtzol ut xkʼoxlankil rix chan raj ru tixyuʼami. Naru naqakʼut chiru chanru xkawresinkil junaq li tzolom. * Qakʼutaq chiru chanru xsikʼbʼal li xsumenkil li patzʼom, ut naq xjuchʼbʼal yal wiibʼ oxibʼ li aatin saʼ li raqal ttenqʼanq re chi xjultikankil li xsumenkil. Moqon qayehaq re, naq chixyehaq li naxkʼoxla re xsumenkil li patzʼom. Chi joʼkan tqakʼe reetal ma naxtaw ru chiʼus li yook xtzolbʼal. Qilaq li rox naʼlebʼ li tento tixbʼaanu li yook chi tzolok chirix li Santil Hu.

10. Kʼaʼut aajel ru naq li qatzolom tril xsaʼ li Santil Hu wulaj wulaj, ut kʼaru tento tixbʼaanu re naq tixtaw rusilal li naxyaabʼasi?

¹⁰ Moko tzʼaqal ta naq junaq li kristiʼaan ttzoleʼq rajlal xamaan, aʼan tento ajwiʼ tixbʼaanu wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ rajlal kutan. Tento naq trabʼi ut t-aatinaq rikʼin li Jehobʼa. Re naq truuq rabʼinkil li Jehobʼa, tento naq tril xsaʼ li Santil Hu wulaj wulaj (Jos. 1:8; Sal. 1:1-3). Qakʼutaq chiru chanru roksinkil li «Xtusulal re xyaabʼasinkil li Santil Hu» li natawmank saʼ jw.org ut naru ajwiʼ risinkil chi huhil. * Abʼan, re naq tixtaw rusilal xyaabʼasinkil li Santil Hu, qawaklesihaq xchʼool chi xkʼoxlankil rix kʼaru naxkʼut chiru chirix li Jehobʼa li yook xyaabʼasinkil ut chan raj ru tixyuʼami li naxtzol (Hech. 17:11; Sant. 1:25).

11. Chanru naru naxtzol tijok li qatzolom, ut kʼaʼut aajel ru naq rajlal ttijoq?

¹¹ Qayehaq re li qatzolom naq truuq chi aatinak rikʼin li Jehobʼa wi natijok chiru wulaj wulaj. Chootijoq chi anchal qachʼool chiru li Jehobʼa saʼ xtiklajik li tzolok ut saʼ xraqik, ut qayehaq li xkʼabʼaʼ li qatzolom. Chi joʼkan tixtzol tijok chi anchal xchʼool ut aatinak rikʼin li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ li Jesukriist (Mat. 6:9; Juan 15:16). Peʼyaal naq tjiloq chixkʼatq li Jehobʼa naq tril xsaʼ li Santil Hu wulaj wulaj ut naq ttijoq chiru? (Sant. 4:8). Wi naxkʼaytesi ribʼ chi xbʼaanunkil aʼin truuq xbʼaanunkil jun li naʼlebʼ li naru naʼekʼasink re chi xqʼaxtesinkil li xyuʼam chiru li Jehobʼa ut chi xkubʼsinkil xhaʼ. Qilaq kʼaru li naʼlebʼ aʼin.

12. Chanru tooruuq xtenqʼankil li qatzolom re naq twanq saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa?

¹² Us naq li kʼaru naxtzol junaq li kristiʼaan saʼ li Santil Hu moko kaʼaj tawiʼ tkanaaq saʼ li xkʼaʼuxl, tento bʼan trekʼasi li xchʼool. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li chʼoolej, naraj naxye: li naqarahi ru, li naqekʼa ut li naqakʼoxla, aʼan li naʼekʼasink qe chi naʼlebʼak. Yaal naq li kʼaru kixkʼut li Jesús kikanaak saʼ xkʼaʼuxebʼ li kristiʼaan xbʼaan naq kixnaw xchʼolobʼankil chiʼus, abʼanan, xeʼxtaqe ajwiʼ saʼ xkʼabʼaʼ naq li kʼaru kixkʼut, kirekʼasihebʼ li xchʼool (Luc. 24:15, 27, 32). Li qatzolom tento naq tixpaabʼ naq wank li Jehobʼa, naq naru naril joʼ Xyuwaʼ, Xyos ut Ramiiw (Sal. 25:4, 5). Naq yooqo xtzolbʼal chirix li Santil Hu, qakʼutaq chiru li xchaqʼalil ru xnaʼlebʼ li Yos (Éx. 34:5, 6; 1 Ped. 5:6, 7). Maakʼaʼ naxye chirix kʼaru li naʼlebʼ yooko chi aatinak rikʼin, qakʼutaq chiru chanru tzʼaqal nanaʼlebʼak li Jehobʼa. Qatenqʼaq re naq oxloqʼaq chiru li rahok, li usilal ut li toqʼobʼank u li naxkʼutbʼesi li Yos. Li Jesús kixye naq «li xbʼeen ut xnimal ru chaqʼrabʼ» aʼan aʼin: «Taara li Qaawaʼ laaYos» (Mat. 22:37, 38). Qayalaq qaqʼe re naq li qatzolom qʼaxal tkʼiiq li xrahom chirix li Jehobʼa.

13. Kʼe jun eetalil re xchʼolobʼankil chanru naru naqatenqʼa li qatzolom chi xnawbʼal li xchaqʼalil ru xnaʼlebʼ li Jehobʼa.

¹³ Naq tooʼaatinaq rikʼin li qatzolom, qayehaq re li naqekʼa chirix li Jehobʼa. Maare anchal naq aʼin ttenqʼanq re chi xkʼebʼal reetal naq tento twanq saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa ut naq tento tixra (Sal. 73:28). Jun eetalil, qayehaq naq yooko xtzʼilbʼal rix junaq li hu malaj junaq li xraqal li Santil Hu li naʼaatinak chirix li xrahom, li xchoxahil naʼlebʼ, li xtiikilal xchʼool ut li xwankilal li Jehobʼa li nawulak saʼ xchamal qachʼool. Wi joʼkan, naru naqaye re li qatzolom naq aʼin jun rehebʼ li xyaalal kʼaʼut naq qʼaxal naqara li qachoxahil Yuwaʼ. Anaqwan qilaq li roʼ naʼlebʼ li tento tixbʼaanu li yook chi tzolok chirix li Santil Hu re naq tkubʼeeq xhaʼ.

14. Joʼ naxye Hebreos 10:24, 25, kʼaru ttenqʼanq re li qatzolom chi kʼiik saʼ li xpaabʼal?

¹⁴ Chiqajunilo naqayoʼoni naq ebʼ li qatzolom teʼkubʼeeq xhaʼ. Jun rehebʼ li naʼlebʼ li naru naqabʼaanu aʼan xbʼoqbʼalebʼ saʼebʼ li chʼutam. Ebʼ li hermaan li wankebʼ xnawom chirix li naʼlebʼ aʼin nekeʼxye naq ebʼ li kristiʼaan li nekeʼok chi wulak saʼebʼ li chʼutam naq tojeʼ ajwiʼ xeʼok chi tzolok chirix li Santil Hu, aʼanebʼ li nekeʼkʼiik saʼ junpaat saʼ li xpaabʼal (Sal. 111:1). Wankebʼ nekeʼxye rehebʼ li xtzolom naq saʼebʼ li chʼutam teʼxtzol xkomon li naʼlebʼ li nekeʼtzoleʼk wiʼ rajlal xamaan. Qayaabʼasiq re li qatzolom  li naxye saʼ Hebreos 10:24, 25 ut qachʼolobʼaq re li rusilal li naxkʼam chaq wulak saʼebʼ li chʼutam (taayaabʼasi). Naru ajwiʼ naqakʼut chiru li bʼideo Kʼaru nabʼaanumank saʼebʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl rehebʼ laj Testiiw? * Qatenqʼaq li qatzolom chi xkʼebʼal reetal naq aajel ru naq inkʼaʼ tixkol junaq li chʼutam.

15. Kʼaru naru naqabʼaanu re xtenqʼankil li qatzolom re naq inkʼaʼ tixkol junaq li chʼutam?

¹⁵ Kʼaru naru naqabʼaanu wi li qatzolom toj maajiʼ naʼok chi wulak saʼebʼ li chʼutam malaj yal joqʼeqil nawulak? Qaseeraqʼiq re chi sa qachʼool jun li naʼlebʼ li tojeʼ xqatzol saʼ jun li chʼutam. Qʼaxal wank rusilal xbʼaanunkil aʼin chiru yal xbʼoqbʼal saʼ li chʼutam. Qaqʼaxtesiq re li hu Laj Kʼaakʼalehom malaj li Xhuhil li qachʼutam li natzolmank chiru li po aʼan. Qakʼutaq chiru li naʼlebʼ li ttzolmanq saʼ li jun chik chʼutam ut qapatzʼaq re bʼar wank li naʼlebʼ li nawulak chiru. Li tril ut trabʼi li xbʼeen sut naq twulaq saʼ junaq chʼutam tixqʼax ru yalaq kʼaru chi naʼlebʼ li ak xril malaj xrabʼi saʼ junaq chik paabʼal (1 Cor. 14:24, 25). Tixnaw ru jalanebʼ chik hermaan li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ, ut teʼxtenqʼa re naq tkubʼeeq xhaʼ.

16. a) Kʼaru tento tqabʼaanu re naq li qatzolom tkubʼeeq xhaʼ? b) Kʼaru tqil saʼ li jun chik tzolom?

¹⁶ Joʼkan bʼiʼ, kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq li qatzolom tkubʼeeq xhaʼ? Re naq tixkʼe reetal naq moko bʼatzʼunk ta li tzolok chirix li Santil Hu, qawaklesihaq xchʼool chi tzolok rajlal xamaan ut chi xkawresinkil ribʼ chiʼus chirix li naʼlebʼ li tixtzol. Qakʼutaq chiru chanru t-aatinaq rikʼin li Jehobʼa wulaj wulaj ut chanru twanq choʼq ramiiw. Ut qawaklesihaq xchʼool re naq twulaq saʼebʼ li chʼutam. (Chaawil li kaaxukuut, « Kʼaru tento tixbʼaanu li yook chi tzolok chirix li Santil Hu?»). Abʼanan, joʼ tqil saʼ li jun chik tzolom, wank oobʼ li naʼlebʼ li naru nekeʼxbʼaanu li nekeʼkʼutuk chirix li Santil Hu re naq ebʼ li xtzolom teʼkubʼeeq xhaʼ.