NAʼLEBʼ RE TZOLOK 42
Chanru tqatenqʼa li qatzolom re naq tkubʼeeq xhaʼ? (Tasal 2)
«Chawilaq aawibʼ ut chakʼe reetal chi us li kʼaru yookat chi xkʼutbʼal» (1 TIM. 4:16).
BʼICH 77 Luz en un mundo oscuro
RUʼUJIL LI TZOLOM *
1. Kʼaʼut naqaye naq li kʼanjel li naqabʼaanu re xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist nakolok yuʼam?
LI KʼANJEL li naqabʼaanu re xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist nakolok yuʼam. Kʼaʼut naqaye aʼin? Qajultikaq naq saʼ Mateo 28:19, 20 li Jesús kixye: «Ayuqex bʼiʼ», «kʼehomaqebʼ choʼq intzolom» ut «teekubʼsihebʼ xhaʼ». Ut naqanaw naq qʼaxal wank xwankil li kubʼihaʼ. Kʼaʼut? Xbʼaan naq naʼajmank naq teʼxbʼaanu aʼin ebʼ li nekeʼraj xkolbʼal li xyuʼam. Li kristiʼaan li naraj xkubʼsinkil xhaʼ tento naq tixpaabʼ naq kaʼajwiʼ truuq xkolbʼal li xyuʼam xbʼaan naq li Jesús kikamk saʼ qakʼabʼaʼ ut kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo. Joʼkan naq li apóstol Pedro kixye rehebʼ laj paabʼanel: «Li kubʼihaʼ kolbʼilex wiʼ laaʼex anaqwan: [...] saʼ xkʼabʼaʼ li xwaklijik chi yoʼyo li Jesukriist» (1 Ped. 3:21). Joʼkan bʼiʼ, chalen li hoonal naq nakubʼeek xhaʼ junaq li kristiʼaan, naru nawank xyuʼam chi junelik.
2. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ 2 Timoteo 2:24, kʼaru tento tqabʼaanu joʼ aj kʼutunel?
2 Wi junaq li hermaan naraj xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist, naʼajmank naq «seebʼaq xchʼool chi kʼutuk» (taayaabʼasi 2 Timoteo 2: 24). Kʼaʼut? Xbʼaan naq li Jesús kixye qe: «Ayuqex bʼiʼ», «kʼehomaqebʼ choʼq intzolom» ut «kʼutumaq chiruhebʼ». Li apóstol Pablo kixye re laj Timoteo naq mixkanabʼ xkʼebʼal xqʼe saʼ li kʼanjel aʼan ut kixye ajwiʼ re: «Wi joʼkan taabʼaanu, taakol aawibʼ laaʼat joʼebʼ ajwiʼ li teʼabʼinq aawe». Joʼkan naq moko nasach ta qachʼool naq kixkʼe re li chaabʼil naʼlebʼ aʼin: «Chakʼe reetal chi us li kʼaru yookat chi xkʼutbʼal» (1 Tim. 4:16). Saʼ xkʼabʼaʼ naq xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist naxchap ribʼ rikʼin chanru nokookʼutuk, naqaj xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ quqʼ re kʼutuk chiʼus.
3. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aweʼ?
3 Rajlal xamaan naqakʼut li yaal li natawmank saʼ li Santil Hu chiru naabʼal li kristiʼaan. Abʼan, joʼ xqil saʼ li tzolom rubʼelaj, naqaj xnawbʼal kʼaru tento tqabʼaanu re xtenqʼankilebʼ naabʼal li kristiʼaan re naq teʼkʼiiq saʼ li xpaabʼal ut teʼkubʼeeq xhaʼ. Saʼ li tzolom aweʼ tqil oobʼ li naʼlebʼ li tento tqabʼaanu laaʼo joʼ aj kʼutunel re naq ebʼ li qatzolom teʼkubʼeeq xhaʼ.
KANABʼ NAQ LI SANTIL HU TKʼUTUQ
Qapatzʼaq re jun li hermaan li wank xnawom chirix li kʼutuk kʼaru tento tqabʼaanu re xkanabʼankil naq li Santil Hu tkʼutuq. (Chaawil li raqal 4 toj 6). *
4. Kʼaʼut naq joʼ aj kʼutunel tento naq tqakuy qibʼ naq tqatzol junaq li kristiʼaan chirix li Santil Hu? (Chaawil ajwiʼ li xyaalal).
4 Chiqajunilo nawulak chiqu aatinak chirix li Raatin li Yos. Joʼkan naq wank sut maare nachʼaʼajkoʼk chiqu xkʼosbʼal roq li qaatin. Abʼanan, naq tqajolomi li Tzolok chirix li hu Laj Kʼaakʼalehom, li Xtzolbʼal li Santil Hu saʼ li chʼuut malaj naq tqatzol junaq li kristiʼaan chirix li Santil hu, miqakʼe xbʼeen li qaatin. Qakanabʼaq naq li Santil Hu tkʼutuq. Re xbʼaanunkil aʼin, joʼ aj kʼutunel qakuyaq qibʼ ut miqachʼolobʼ chixjunil li naqanaw chirix junaq li naʼlebʼ malaj junaq li raqal (Juan 16:12). * Juntaqʼeeta li nakaanaw chaq chirix li Santil Hu naq xkubʼeek aahaʼ rikʼin li nakaanaw anaqwan. Maare wiibʼ oxibʼ ajwiʼ li naʼlebʼ nakaanaw chaq chirix li Santil Hu (Heb. 6:1). Wi kiʼajmank naabʼal chihabʼ chaawu re xtzolbʼal li nakaanaw anaqwan, maayal xkʼutbʼal chiru laatzolom chixjunil li nakaanaw.
5. a) Joʼ naxchʼolobʼ saʼ 1 Tesalonicenses 2:13, kʼaru naqaj naq tixtaw ru li qatzolom? b) Kʼaru naru naqabʼaanu re naq li qatzolom tixye li naxkʼoxla chirix li yook xtzolbʼal?
5 Naqaj naq li qatzolom tixtaw ru naq li kʼaru yook xtzolbʼal chalenaq saʼ li Raatin li Yos (taayaabʼasi 1 Tesalonicenses 2:13). Re xbʼaanunkil aʼin, qawaklesihaq xchʼool re naq tixye li naxkʼoxla chirix li yook xtzolbʼal. Miqachʼolobʼ chixjunil ebʼ li raqal, qayehaq bʼan re, naq xchʼolobʼaq wiibʼ oxibʼ rehebʼ. Qatenqʼaq re naq aʼan tixkʼe reetal kʼaru tento tixbʼaanu re xyuʼaminkil li naxye li Santil Hu. Qabʼaanuhaq re wiibʼ oxibʼ li patzʼom re xnawbʼal kʼaru tixbʼaanu ut qatenqʼaq re naq tixye li naxkʼoxla ut li narekʼa chirix li raqal li naxyaabʼasi (Luc. 10:25-28). Jun eetalil, qapatzʼaq re aʼin: «Ma nakaakʼe reetal junaq li xchaabʼil naʼlebʼ li Jehobʼa saʼ li raqal aweʼ?», «Chanru tatxtenqʼa saʼ laayuʼam li naxye?», «Chanru nakaawekʼa aawibʼ rikʼin li tojaʼ xaatzol?» (Prov. 20:5). Li qʼaxal wank xwankil maawaʼ li xkʼihalil li naʼlebʼ li naxtzol, aʼan bʼan li naxra ut li naxyuʼami.
6. Kʼaʼut naq us raj naq tqaye re junaq li qechpaabʼanel li ak junxil naʼok joʼ aj puktesinel naq toorochbʼeni chi xtzolbʼal junaq li kristiʼaan chirix li Santil Hu?
6 Ma ak xqaye rehebʼ li qechpaabʼanel li junxil nekeʼok joʼ aj puktesinel naq joqʼehaq tooʼeʼrochbʼeni chi xtzolbʼal junaq li kristiʼaan? Wi jun rehebʼ nokoorochbʼeni, qapatzʼaq re kʼaru naxkʼoxla chirix chanru xqatzol li kristiʼaan ut xyehaq qe ma xqakanabʼ naq li Santil Hu tkʼutuq. Re naq tooruuq chi kʼutuk chiʼus, tento naq tqayuʼami li kubʼsink ibʼ (juntaqʼeeta rikʼin Hechos 18:24-26). Naru ajwiʼ naqapatzʼ re ma naxkʼoxla naq li qatzolom yook xtawbʼal ru li naxtzol. Wi maaʼanihaqo chiru wiibʼ oxibʼ xamaan, naru naqapatzʼ usilal re, naq aʼan chitzoloq re li qatzolom. Chi joʼkan maajun li tzolok tkoleʼq ut li kristiʼaan tixkʼe reetal naq jwal wank xwankil xbʼaanunkil aʼan. Maajunwa tqakʼoxla naq kaʼajwiʼ laaʼo nokooruuk chi tzolok rikʼin ut naq maaʼani chik truuq xbʼaanunkil saʼ qakʼabʼaʼ. Xbʼaan naq li naqaj laaʼo aʼan naq us t-elq li qatzolom ut naq maakʼaʼ tramoq chiru kʼiik saʼ li xpaabʼal.
KʼUTBʼESI NAQ NAKAAPAABʼ UT NAQ CHI ANCHAL AACHʼOOL NAKATKʼUTUK
Qoksihaq li naʼlebʼ li xeʼxbʼaanu jalan chik hermaan re xtenqʼankil li qatzolom chi xyuʼaminkil li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu. (Chaawil li raqal 7 toj 9). *
7. Kʼaru naru natenqʼank re li qatzolom re naq qʼaxal twulaq chiru li yook xtzolbʼal?
7 Aajel ru naq li qatzolom tixkʼe reetal naq naqapaabʼ ut naq chi anchal qachʼool nokooʼaatinak chirix li naxkʼut li Santil Hu (1 Tes. 1:5). Wi li qatzolom naxkʼe reetal aʼan, qʼaxal twulaq tana chiru li yook xtzolbʼal. Naru naqaseeraqʼi re li rusilal li xqataw naq xqayuʼami li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu. Aʼin ttenqʼanq re chi xkʼebʼal reetal naq aʼan ajwiʼ naru naxtaw rusilal wi naxyuʼami li naxye li Santil Hu.
8. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re kʼutuk chiʼus, ut kʼaʼut?
8 Naq yooqo chi tzolok, qaseeraqʼiq re chirixebʼ li hermaan li xeʼxqʼax ru li chʼaʼajkilal joʼ li yook xnumsinkil aʼan. Ma naru naxtaw rusilal saʼ li xyuʼam xkʼambʼal re rikʼin junaq li hermaan saʼ li chʼuut? Wi joʼkan, qayehaq re li hermaan naq choorochbʼeniq chi xtzolbʼal li qatzolom. Naru ajwiʼ naqoksi ebʼ li eetalil li nawaklesink chʼoolej «Li yaal naxjal xyuʼamebʼ li qas qiitzʼin» li natawmank saʼ jw.org. * Ebʼ li naʼlebʼ aʼan ut ebʼ li bʼideo tixbʼaanu naq li qatzolom tixkʼe reetal naq wank rusilal xyuʼaminkil li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu.
9. Kʼaru naru naqabʼaanu re xwaklesinkil xchʼool li qatzolom re naq t-aatinaq rikʼin ebʼ li xkomon ut ebʼ li ramiiw chirix li yook xtzolbʼal?
9 Wi li qatzolom ak sumsu chik ut li xsumʼaatin moko yook ta chi tzolok chirix li Santil Hu, kʼaʼut naq inkʼaʼ naqabʼoq chi tzʼaqonk saʼ li tzolok? Joʼkan ajwiʼ, qawaklesihaq xchʼool li qatzolom re naq t-aatinaq rikʼinebʼ li xkomon ut ebʼ li ramiiw chirix li yook xtzolbʼal (Juan 1:40-45). Naru naqaye re aweʼ: «Chan raj ru taachʼolobʼ chiruhebʼ laakomon li naʼlebʼ aʼin?» malaj «Bʼar wank li xraqal li Santil Hu li taawoksi raj re xchʼolobʼankil chiru junaq laawamiiw li naʼlebʼ aʼin?». Chi joʼkaʼin yooko xkawresinkil li qatzolom re naq tkʼutuq. Chi joʼkan naq tixbʼaanu li naʼajmank re wank joʼ aj puktesinel li maajiʼ nakubʼeek xhaʼ, truuq puktesink rikʼin li chʼuut. Naru naqapatzʼ re ma naxnaw ru junaq li kristiʼaan li naraj xtzolbʼal li Santil Hu. Wi tixye naq joʼkan, moobʼayk re aatinak rikʼin li kristiʼaan ut qayeechiʼiq xtzolbʼal chirix li Santil Hu. Qakʼutaq chiru li bʼideo Chanru natzolmank li Santil Hu? *
WAKLESI XCHʼOOL CHI XSIKʼBʼALEBʼ RAMIIW SAʼ LI CHʼUUT
Qawaklesihaq xchʼool li qatzolom re naq tixsikʼebʼ ramiiw saʼ li chʼuut. (Chaawil li raqal 10 ut 11). *
10. Joʼ naxye saʼ 1 Tesalonicenses 2:7, 8, chanru naru naq junaq aj kʼutunel tixkʼam re rikʼin li eetalil li kixkʼe laj Pablo?
10 Ebʼ laj kʼutunel tento naq chi anchalebʼ xchʼool teʼxtenqʼa ebʼ li xtzolom. Tento teʼxkʼoxla naq saʼ junaq kutan teʼwanq choʼq rechpaabʼanel (taayaabʼasi 1 Tesalonicenses 2:7, 8). Nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ li qatzolom xkanabʼankil ebʼ li ramiiw ut xjalbʼal li xyuʼamebʼ re kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Joʼkan bʼiʼ, qatenqʼaqebʼ chi xsikʼbʼal li tzʼaqal amiiw saʼ li chʼuut. Wi naqakʼe qahoonal re wank saʼ komonil rikʼinebʼ naq inkʼaʼ naqatzolebʼ chirix li Santil Hu, naqakʼutbʼesi naq laaʼo tzʼaqal ramiiw. Tqakʼutbʼesi naq naqakʼe qachʼool chirixebʼ wi naqabʼoqebʼ, naqataqla jun li esil rehebʼ ut joqʼeqil nokoonumeʼk chi rulaʼaninkilebʼ junpaataq.
11. Chanru naqaj naq teʼrekʼa ribʼ saʼ li chʼuut li junjunq chi kristiʼaan li nekeʼtzolok chirix li Santil Hu, ut kʼaʼut?
11 Jun li uutzʼuʼujinbʼil aatin re África naxye: «Naʼajmank jun li tenamit re xkʼiresinkil junaq li chʼinaʼal». Joʼkaʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼinebʼ li kristiʼaan li nekeʼxtzol li Santil Hu. Joʼkan naq naru raj naqaye: «Naʼajmank jun li chʼuut re xkʼebʼal junaq li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist». Joʼkan naq, ebʼ li nekeʼxnaw kʼutuk chiʼus nekeʼxtenqʼa ebʼ li xtzolom chi xnawbʼal ruhebʼ li hermaan li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ. Chi joʼkan, li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu teʼkawubʼresiiq xchʼool ut xpaabʼal xbʼaan li xtenamit li Yos. Naqaj naq li junjunq chi kristiʼaan li yook xtzolbʼal li Santil Hu trekʼa naq wank xkʼulubʼ saʼ li chʼuut ut naq natzʼaqonk saʼ li xjunkabʼal li Jehobʼa. Wi nokooruuk xbʼaanunkil naq li qatzolom qʼaxal twulaq chiru li rahok li nekeʼxkʼutbʼesi chiribʼilebʼ ribʼ li qechpaabʼanel, moko tchʼaʼajkoʼq ta chiru xkanabʼankilebʼ li ramiiw li moko nekeʼxtenqʼa ta chi xraabʼal li Jehobʼa (Proverbios 13:20). Wi natzʼeqtaanaak xbʼaan ebʼ li xnajteril amiiw, chʼolchʼooq chiru naq naru naxsikʼebʼ tzʼaqal ramiiw saʼ li xmolam li Jehobʼa (Mar. 10:29, 30; 1 Ped. 4:4).
JULTIKA RE, NAQ US NAQ TIXQʼAXTESI LI XYUʼAM CHIRU LI JEHOBʼA UT NAQ TKUBʼEEQ XHAʼ
Jun li kristiʼaan li naxchap saʼ yaal li tzolok chirix li Santil Hu naxbʼaanu li naʼajmank re naq tkubʼeeq xhaʼ. (Chaawil li raqal 12 ut 13).
12. Kʼaʼut naq tento tqaye re li qatzolom naq us raj naq tixqʼaxtesi xyuʼam chiru li Jehobʼa ut naq tkubʼeeq xhaʼ?
12 Mooxuwak chi xyeebʼal re, naq us raj naq tixqʼaxtesi xyuʼam chiru li Jehobʼa ut naq tkubʼeeq xhaʼ. Xbʼaan naq li qajom naq naqatzol junaq li kristiʼaan chirix li Santil Hu aʼan xtenqʼankil re naq tkubʼeeq xhaʼ ut re naq tkʼanjelaq chiru li Jehobʼa. Wi junaq li kristiʼaan ak wiibʼ oxibʼ po rokik chi tzolok chirix li Santil Hu chi rajlal ut nawulak saʼebʼ li chʼutam, tento tixtaw ru naq wi yook xbʼaanunkil aʼin, naraj xyeebʼal naq naraj wank choʼq aj testiiw re li Jehobʼa.
13. Kʼaru tento tixbʼaanu junaq li kristiʼaan li yook xtzolbʼal li Santil Hu re naq tkubʼeeq xhaʼ?
13 Naq junaq li kristiʼaan naxchap saʼ yaal li tzolok chirix li Santil Hu, naxbʼaanu li naʼajmank re naq tkubʼeeq xhaʼ. Xbʼeen, naxnaw ru li Jehobʼa ut naxra ut nakawuuk li xpaabʼal chirix (Juan 3:16; 17:3). Chirix chik aʼan, nawank saʼ amiiwil rikʼin li Yos ut rikʼin ebʼ li qechpaabʼanel (Heb. 10:24, 25; Sant. 4:8). Saʼ xnumikebʼ li kutan, naxkanabʼ xbʼaanunkil li naʼlebʼ li moko us ta ut naxyotʼ xchʼool ut naxjal xkʼaʼuxl (Hech. 3:19). Abʼanan, li xpaabʼal naʼekʼasink re chi aatinak chirix li yaal rikʼinebʼ jalan chik kristiʼaan (2 Cor. 4:13). Moqon, naxqʼaxtesi li xyuʼam chiru li Jehobʼa ut nakubʼeek xhaʼ re xkʼutbʼesinkil naq ak xqʼaxtesi chik li xyuʼam (1 Ped. 3:21; 4:2). Relik chi yaal naq qʼaxal nasahoʼk saʼ qachʼool naq junaq li kristiʼaan nakubʼeek xhaʼ. Naq li qatzolom tixtikibʼ xbʼaanunkil aʼin, qayehaq re, naq us yook xbʼaanunkil ut qawaklesihaq xchʼool re naq inkʼaʼ tixkanabʼ kʼiik saʼ li xpaabʼal.
JOQʼEHAQ KʼE REETAL MA YOOK CHI KʼIIK SAʼ LI XPAABʼAL
14. Chanru naru naq junaq aj kʼutunel tixkʼe reetal ma yook chi kʼiik saʼ li xpaabʼal li xtzolom?
14 Naʼajmank naq wanq qakuyum re xtenqʼankil junaq li kristiʼaan re naq tixqʼaxtesi li xyuʼam chiru li Jehobʼa ut tkubʼeeq xhaʼ. Abʼan, twulaq xhoonalil bʼarwiʼ tqakʼe reetal ma naraj kʼanjelak chiru li Jehobʼa malaj inkʼaʼ. Ma naxyal xqʼe chi xpaabʼankil li xchaqʼrabʼ li Jesús? Malaj natzolok yal saʼ xkʼabʼaʼ naq nawulak chiru li naxkʼut li Santil Hu?
15. Bʼar wank li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq junaq li kristiʼaan li natzolok chirix li Santil Hu yook chi kʼiik saʼ li xpaabʼal?
15 Joqʼehaq qatzʼilaq rix li yook xbʼaanunkil li qatzolom re kʼiik saʼ li xpaabʼal. Jun eetalil, ma naxye li narekʼa chirix li Jehobʼa? Ma natijok chiru? (Sal. 116:1, 2). Ma nawulak chiru xyaabʼasinkil li Santil Hu? (Sal. 119:97). Ma naxkʼe xqʼe chi wulak saʼebʼ li chʼutam? (Sal. 22:23). Ma kixjal li naʼajmank saʼ li xyuʼam re xsahobʼresinkil xchʼool li Yos? (Sal. 119:112). Ma naʼaatinak rikʼinebʼ li xkomon ut ebʼ li ramiiw chirix li naxtzol saʼ li Santil Hu? (Sal. 9:2). Ut li wank tzʼaqal xwankil: ma naraj wank choʼq aj testiiw re li Jehobʼa? (Sal. 40:9). Wi moko yook ta xbʼaanunkil jun rehebʼ li naʼlebʼ aweʼ, qakʼehaq reetal kʼaʼut ut moqon chooʼaatinaq rikʼin saʼ xyaalal abʼan chi chʼolchʼo ru. *
16. Joqʼe inkʼaʼ chik tqatzol junaq li kristiʼaan chirix li Santil Hu?
16 Naq twulaq xqʼehil, qatzʼilaq ajwiʼ rix ma toj tqatzol junaq li kristiʼaan chirix li Santil Hu malaj inkʼaʼ chik. Qakʼoxlaq: «Ma naxkawresi ribʼ chirix li tixtzol? Ma nawulak chiru xik saʼebʼ li chʼutam? Ma kixkanabʼ xbʼaanunkil ebʼ li naʼlebʼ li inkʼaʼ nawulak chiru li Yos? Ma kixtzʼeqtaana chik li bʼalaqʼil paabʼal?». Wi inkʼaʼ naxbʼaanu junaq re li naʼlebʼ aʼin, ut laaʼo toj yooko xtzolbʼal chirix li Santil Hu, chanchan tawiʼ naq yooko xkʼebʼal qaqʼe chi xkʼutbʼal chanru numxik chiru junaq li kristiʼaan li inkʼaʼ naraj xtaqresinkil ribʼ. Wi moko oxloqʼ ta chiru li naxtzol ut inkʼaʼ naraj xjalbʼal li xnaʼlebʼ, kʼa put naq toj yooko xtzolbʼal chirix li Santil Hu?
17. Joʼ naxye saʼ 1 Timoteo 4:16, kʼaru tento tixbʼaanu laj kʼutunel re xkʼebʼal reetal ma yook chi kʼutuk chiʼus?
17 Qʼaxal oxloqʼ chiqu xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist. Naqaj xtenqʼankilebʼ li qatzolom re naq teʼkubʼeeq xhaʼ. Joʼkan naq, tqakanabʼ naq li Santil Hu tkʼutuq ut tqakʼutbʼesi naq naqapaabʼ ut naq chi anchal qachʼool nokookʼutuk. Tqawaklesi xchʼool li qatzolom re naq tixsikʼebʼ ramiiw saʼ li chʼuut, tqajultika re, naq us naq tixqʼaxtesi li xyuʼam chiru li Yos ut tkubʼeeq xhaʼ, ut joqʼehaq tqatzʼil rix ma yook chi kʼiik saʼ li xpaabʼal. (Chaawil li kaaxukuut, « Kʼaru tento tixbʼaanu li nakʼutuk chirix li Santil Hu?»). Kʼajoʼ naq nasahoʼk saʼ qachʼool tzʼaqonk saʼ li kʼanjel aʼin li naxkol li xyuʼamebʼ li kristiʼaan. Joʼkan bʼiʼ, qakʼehaq qaqʼe re naq ebʼ li qatzolom teʼkubʼeeq xhaʼ.
BʼICH 79 Kawaqebʼ taxaq saʼ li paabʼank
^ párr. 5 Naq naqatzol junaq li kristiʼaan chirix li Santil Hu, naqakʼut chiru chanru naraj li Jehobʼa naq tkʼoxlaq, tnaʼlebʼaq ut trekʼa ribʼ. Li tzolom aweʼ tixkʼe jalan chik naʼlebʼ re naq tooruuq kʼutuk chiʼus.
^ párr. 4 Chaawil li tzolom «Maabʼaanu aʼin naq taatzol junaq li poyanam», saʼ li Xhuhil li qachʼutam re septiembre 2016.
^ párr. 8 Sikʼ saʼ EBʼ LI KʼANJELOBʼAAL > EBʼ LI BʼIDEO > PATZʼOK UT XYEEBʼAL LI XKʼULMANK.
^ párr. 9 Saʼ JW Library®, sikʼ saʼ MULTIMEDIA > NUESTRAS REUNIONES Y MINISTERIO > AYUDAS PARA LA PREDICACIÓN.
^ párr. 15 Chaawil ebʼ li tzolom «Wi nakaara li Jehobʼa ut nakatbʼanyoxink chiru taakubʼsi aahaʼ» ut «Ma ak kawresinbʼilat re xkubʼsinkil aahaʼ?», saʼ li hu Laj Kʼaakʼalehom re marzo 2020.
^ párr. 77 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Naq ak xeʼraqeʼk chi xtzolbʼal jun li kristiʼaan chirix li Santil Hu, li hermaan li wank xnawom chirix li naʼlebʼ aʼin naxye re li rechpaabʼanel kʼaru tento tixbʼaanu re naq inkʼaʼ tixkʼe xbʼeen li raatin.
^ párr. 79 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Naq yook chi tzolok, li ixq naxtzol kʼaru tento tixbʼaanu re xchaabʼilobʼresinkil ru li xnaʼlebʼ joʼ ixaqilbʼej. Moqon naxseeraqʼi re li xbʼeelom li kixtzol.
^ párr. 81 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Li ixq ut li xbʼeelom nekeʼwank saʼ komonil saʼ rochoch jun li hermaan li kixnaw ru saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl.
