1. Chanru nekeʼnaʼlebʼak li kristiʼaan rikʼin li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu? (Proverbios 1:20, 21).

 SAʼ NAABʼAL li naʼajej junelik naqil li qechpaabʼanel li wankebʼ saʼ li naʼajej bʼarwiʼ nekeʼnumeʼk naabʼal li kristiʼaan, seʼseʼ ruhebʼ ut nekeʼxyeechiʼi li tasal hu. Ma xattzʼaqonk jun sutaq saʼ li chʼinaʼusil kʼanjel aʼin? Wi ak xaabʼaanu, nakaakʼoxla tana rix li naʼlebʼ li naʼaatinak wiʼ li hu Proverbios, naq li choxahil naʼlebʼ naʼaatinak saʼebʼ li bʼe re naq li kristiʼaan teʼrabʼi li chaabʼil naʼlebʼ (taayaabʼasi Proverbios 1:20, 21). Saʼ li Santil Hu ut ebʼ li qatasal hu natawmank «li chaabʼil kʼaʼuxl»: li xkʼaʼuxl li Jehobʼa. Aʼin tzʼaqal li naʼlebʼ li aajel chiruhebʼ li kristiʼaan re naq teʼoq saʼ li xbʼehil li yuʼam. Qʼaxal nawulak chiqu rilbʼal naq wankebʼ nekeʼxkʼulubʼa li qahu. Abʼan moko chixjunil ta nekeʼbʼaanunk re. Wankebʼ inkʼaʼ nekeʼraj xnawbʼal kʼaru naxye li Santil Hu. Junchʼol chik nokooʼeʼxseʼe; nekeʼxkʼoxla naq li Santil Hu maakʼaʼ chik xwankil. Ut wankebʼ ajwiʼ nekeʼxwechʼ rix li naxye li Santil Hu ut nekeʼxye naq li nekeʼpaabʼank re li Santil Hu maakʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa malaj nekeʼraj xbʼaanunkil chi tzʼaqal re ru li naxye. Usta joʼkan, li Jehobʼa rikʼin li xrahom toj yook chi xyeechiʼinkil li choxahil naʼlebʼ re chixjunilebʼ maakʼaʼ naxye anihebʼ. Chanru naxbʼaanu?

2. Chankiru tooruuq xtawbʼal li choxahil naʼlebʼ anaqwan, abʼanan kʼaru nekeʼxbʼaanu li xkʼihalil li kristiʼaan?

² Jun li naʼlebʼ li naroksi li Jehobʼa re naq t-abʼimanq li chaabʼil naʼlebʼ aʼan li Raatin. Aʼin wank saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ. Ut kʼaru nayeemank chirix ebʼ li qatasal hu? Saʼ xkʼabʼaʼ li rosobʼtesihom li Jehobʼa, naru natawmank saʼ numenaq 1,000 chi aatinobʼaal. Ebʼ li nekeʼrabʼi, malaj, li nekeʼril xsaʼ li Santil Hu ut li qatasal hu ut nekeʼxyuʼami li nekeʼxtzol nekeʼxtaw rusilal. Abʼanan, li xkʼihalilebʼ inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil. Naq nekeʼxbʼaanu junqaq li naʼlebʼ,  yal nekeʼxkʼoxla ribʼ xjunes malaj nekeʼrabʼi li nekeʼxye li junchʼol chik. Maare nokooʼeʼxtzʼeqtaana xbʼaan naq naqakʼam qe rikʼin li naxye li Santil Hu. Saʼ li tzolom aʼin tqatzʼil rix kʼaʼut joʼkaʼin nekeʼnaʼlebʼak. Abʼanan, xbʼeenwa tqil chanru xtawbʼal li xnaʼlebʼ li Jehobʼa.

3. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq wanq li qachoxahil naʼlebʼ?

³ Li choxahil naʼlebʼ naʼoksimank re naq tqanaw kʼaru xbʼaanunkil saʼ li qayuʼam. Abʼan wank chik kʼaru naʼokenk saʼ aʼin. Li Santil Hu naxye: «Li roxloqʼinkil ru li Qaawaʼ, aʼan xtiklajik li chaabʼil naʼlebʼ; wi nakanaw ru Li nim xsantilal, aʼan reetalil naq seebʼ aakʼaʼuxl» (Prov. 9:10). Joʼkan bʼiʼ, naq yooqo xsikʼbʼal xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ saʼ li qayuʼam tento tqakʼoxla li xnawom «li nim xsantilal» naraj xyebʼal chanru nakʼoxlak li Jehobʼa. Naru naqabʼaanu aʼin wi naqil saʼ li Santil Hu ut saʼebʼ li tasal hu. Wi naqabʼaanu, tqakʼutbʼesi naq wank qanaʼlebʼ (Prov. 2:5-7).

4. Kʼaʼut naq kaʼajwiʼ rikʼin li Jehobʼa nachalk chixjunil li choxahil naʼlebʼ?

⁴ Rikʼin li Jehobʼa nachalk chixjunil li choxahil naʼlebʼ (Rom. 16:27). Kʼaʼut naqaye aʼin? Xbʼeen, aʼan laj Yobʼtesinel qe ut numtajenaq li xnawom chirix li xyobʼtesihom (Sal. 104:24). Xkabʼ, li xbʼaanuhom naxkʼutbʼesi li xchoxahil naʼlebʼ (Rom. 11:33). Ut, rox, li xchoxahil naʼlebʼ naxtenqʼa li nekeʼyuʼamink re (Prov. 2:10-12). Wi naqaj xtawbʼal li choxahil naʼlebʼ, tento naq tqakʼulubʼa li oxibʼ chi naʼlebʼ aʼin ut tixbʼeresi li qanaʼlebʼ ut li qakʼaʼuxl.

5. Chankiru nekeʼelk li kristiʼaan naq inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq rikʼin li Jehobʼa nachalk li chaabʼil naʼlebʼ?

⁵ Li xkʼihalil li kristiʼaan li naqapuktesi wiʼ li chaabʼil esil nekeʼxkʼe reetal naq chʼinaʼus li wank saʼ li qasutam, abʼanan inkʼaʼ nekeʼxkʼe xloqʼal li kiyiibʼank re, nekeʼxye bʼan naq chixjunil kiyoʼlaak xjunes. Wankebʼ chik nekeʼxpaabʼ naq wank li Yos, abʼan nekeʼxkʼoxla naq li naʼlebʼ li wank saʼ li Santil Hu maakʼaʼ chik xwankil ut nekeʼwank joʼ nekeʼraj. Kʼaru nakʼulmank rikʼin aʼin? Ma yook chi chaabʼiloʼk ru li ruuchichʼochʼ xbʼaan naq li kristiʼaan nekeʼxbʼaanu li nekeʼraj ut maawaʼ li naraj li Yos? Ma nekeʼxtaw li tzʼaqal sahil chʼoolej ut li roybʼenihomebʼ? Inkʼaʼ bʼiʼan. Li naqil saʼ li qasutam naxkʼut chiqu li yaal: «Chiru li Qaawaʼ maakʼaʼ naʼok wiʼ li chaabʼil naʼlebʼ, li seebʼal kʼaʼuxej ut li naʼlebʼak» (Prov. 21:30). Aʼin nokoorekʼasi chi xsikʼbʼal li choxahil naʼlebʼ. Ra xyeebʼal, li xkʼihalil li kristiʼaan inkʼaʼ nekeʼraj xbʼaanunkil aʼin. Kʼaʼut?

6. Joʼ naxye Proverbios 1:22-25, anihebʼ inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil li xchoxahil naʼlebʼ li Jehobʼa?

⁶ Li xkʼihalil li kristiʼaan inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil li chaabʼil naʼlebʼ li «yo chi aatinak saʼebʼ li bʼe». Li Santil Hu naʼaatinak chirix oxibʼ chʼuut li kristiʼaan li nekeʼxtzʼeqtaana li choxahil naʼlebʼ: «li maakʼaʼ [x]naʼlebʼ», li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ ut ebʼ li «jip» (taayaabʼasi Proverbios 1:22-25). Qatzʼilaq rix kʼaʼut ebʼ li kristiʼaan aʼin inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li xkʼaʼuxl li Jehobʼa ut kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq inkʼaʼ tqakʼam qe rikʼinebʼ.

7. Kʼaʼut wankebʼ nekeʼraj wank chi «maakʼaʼ [x]naʼlebʼ»?

⁷ «Li maakʼaʼ [x]naʼlebʼ» aʼanebʼ li nekeʼxpaabʼ chixjunil, malaj nekeʼbʼalaqʼiik saʼ junpaat (Prov. 14:15). Naabʼal li nekeʼnaʼlebʼak chi joʼkaʼin naqatawebʼ saʼ  li puktesink. Yaal naq chi miyon nekeʼbʼalaqʼiik xbʼaanebʼ laj kʼamolbʼe saʼebʼ li paabʼal malaj xbʼaan ebʼ li awabʼej. Ut kʼajoʼ xrahil nekeʼrekʼa naq nekeʼxnaw naq yookebʼ chi bʼalaqʼiik. Abʼanan, li natawmank saʼ Proverbios 1:22 naxye naq wankebʼ li kristiʼaan yal nekeʼraj kanaak chi joʼkaʼin (Jer. 5:31). Nekeʼraj xbʼaanunkil li nekeʼwulak chiru ut inkʼaʼ nekeʼwulak chiru li naxye li Santil Hu chi moko nekeʼraj rabʼinkil li xchaqʼrabʼ li Yos. Naabʼal nekeʼkʼoxlak joʼ kixye jun li qanaʼchin li wank aran Quebec (Canadá), naq jun li Testiiw kiʼulaʼanink re: «Wi li nabʼalaqʼink qe aʼan laj kʼamolbʼe, aʼan li wank maak saʼ xbʼeen». Chʼolchʼo naq inkʼaʼ naqaj xkʼambʼal qe rikʼinebʼ (Prov. 1:32; 27:12).

8. Kʼaru ttenqʼanq qe chi xtawbʼal li chaabʼil naʼlebʼ?

⁸ Joʼkan peʼ, naq li Santil Hu naxwaklesi qachʼool re naq inkʼaʼ toowanq joʼ li maakʼaʼebʼ xnaʼlebʼ. Naxkʼe bʼan qe li naʼlebʼ aʼin: «Cheekel winqaqex rikʼin leenaʼlebʼ» (1 Cor. 14:20). Naqataw li chaabʼil naʼlebʼ naq naqayuʼami li naxye li Santil Hu. Timil timil naqakʼe reetal naq li naxye li Santil Hu nokooxtenqʼa xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ ut inkʼaʼ naqachʼik qibʼ saʼ chʼaʼajkilal. Joʼkan naq, us raj naq tqatzʼil qix chanru yooko chi kʼiik saʼ li qapaabʼal. Wi laaʼat jun rehebʼ li yook xtzolbʼal li Santil Hu, inkʼaʼ nakaakanabʼ xik saʼebʼ li chʼutam abʼan toj maajiʼ nakaasubʼ aawibʼ saʼ haʼ, maare nakaakʼoxla kʼaʼut naq toj maajiʼ ninbʼaanu. Ut, wi ak kubʼenaq chik inhaʼ, ma rajlal ninkʼe inchʼool chi puktesink? Ma ninkʼe inchʼool chi puktesink ut xkʼutbʼal li yaal? Ma naxkʼut chanru ninnaʼlebʼak naq li Santil Hu naxbʼeresi linyuʼam? Ma nawilebʼ li junchʼol joʼ narilebʼ raj li Jesús? Wi naqakʼe reetal naq tooruuq xchaabʼilobʼresinkil ru li qanaʼlebʼ, qakʼoxlaq rix li naxye qe li Jehobʼa, naq «naxkʼe xnaʼlebʼebʼ li tuulan» (Sal. 19:8).

9. Chanru nekeʼxkʼutbʼesi li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ naq inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil li chaabʼil naʼlebʼ?

⁹ Li xkabʼ chʼuut aʼanebʼ li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ li inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil li chaabʼil naʼlebʼ. Naabʼal rehebʼ aʼin naqatawebʼ saʼ li puktesink. Nekeʼwulak chiru hobʼok (Sal. 123:4). Li Santil Hu naxye naq saʼ xraqik li kutan naabʼalebʼ li teʼxqʼetqʼeti ribʼebʼ (2 Ped. 3:3, 4). Joʼebʼ chaq li xhiʼ laj Lot, ebʼ li poyanam anaqwan inkʼaʼ chik nekeʼraj rabʼinkil li chaabʼil naʼlebʼ (Gén. 19:14). Naabʼalebʼ nokooʼeʼxseʼe naq naqayuʼami li naxye li Santil Hu. Nekeʼxbʼaanu aʼin xbʼaan naq nekeʼraj xbʼaanunkil «li xyibʼ aj naʼlebʼ» (Jud. 7, 17, 18). Li naxye li Santil Hu chirixebʼ li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ naxchap ribʼ rikʼin li xnaʼlebʼ ebʼ li nekeʼxtzʼeqtaana li Yos ut ebʼ li junchʼol chik li inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil chirix li Jehobʼa.

10. Joʼ naxye Salmo 1:1, kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼ li xnaʼlebʼebʼ li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ?

¹⁰ Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼ xnaʼlebʼebʼ li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼebʼ? Jun eetalil, inkʼaʼ tqajunaji qibʼ rikʼinebʼ li junes wechʼok nekeʼxbʼaanu (taayaabʼasi Salmo 1:1). Aʼin naraj xyeebʼal naq inkʼaʼ tqabʼi chi moko tqil li nekeʼxye ebʼ li xeʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa. Wi inkʼaʼ naqabʼaanu weent, naru naq tootʼaneʼq saʼ li naʼlebʼ aʼin, naru nokooʼok chi wechʼok ut twiibʼanq qachʼool chirix li Jehobʼa ut li naʼlebʼ li naxkʼe qe li xmolam. Naru tqakʼoxla aʼin: «Ma kʼaynaqin chi wechʼok naq naqakʼul junaq li akʼ naʼlebʼ? Ma ninsikʼ li xpaltilebʼ li hermaan li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li chʼuut?». Wi  junpaat naqajal qanaʼlebʼ, li Jehobʼa sahaq xchʼool qikʼin (Prov. 3:34, 35).

11. Chankiru nekeʼril ebʼ li «jip» li naxye li Santil Hu?

¹¹ Li rox chʼuut li nekeʼxtzʼeqtaana li xnaʼlebʼ li Jehobʼa aʼanebʼ li «jip». Nekeʼkʼabʼaʼiik chi joʼkan xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li xchaqʼrabʼ li Yos. Nekeʼxbʼaanu bʼan li nekeʼxkʼoxla naq us choʼq rehebʼ (Prov. 12:15). Nekeʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa, bʼarwiʼ nachalk li choxahil naʼlebʼ (Sal. 53:2). Naq naqatawebʼ saʼ li puktesink, nokooʼeʼxwechʼ xbʼaan naq naqayuʼami li naxye li Santil Hu, abʼan ebʼ aʼan inkʼaʼ naru nekeʼxchaabʼilobʼresi li qayuʼam. Joʼkan peʼ li Santil Hu naxye: «Li maakʼaʼ xnaʼlebʼ inkʼaʼ naxnaw kʼaru tixye saʼ li raqlebʼaal aatin, xbʼaan naq maakʼaʼ li chaabʼil naʼlebʼ rikʼin» (Prov. 24:7). Ebʼ li jip maakʼaʼ junaq chaabʼil naʼlebʼ naru nekeʼxye qe. Joʼkan peʼ naq li Jehobʼa nokooxqʼus: «Elen chiru li maakʼaʼ xnaʼlebʼ» (Prov. 14:7).

12. Kʼaru ttenqʼanq qe re naq inkʼaʼ toowanq joʼebʼ li jip?

¹² Laaʼo inkʼaʼ naqaj xkʼambʼal qe rikʼinebʼ li inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li xchaqʼrabʼ li Yos, naqatzol xraabʼal chanru nakʼoxlak li Yos ut li xchaqʼrabʼ. Wi joʼkan naqabʼaanu naru naqakawresi li qarahom rilbʼal naq chaabʼil ru li qayuʼam chiru li inkʼaʼ nekeʼabʼink. Naru naqil li chʼaʼajkilal li nekeʼxchʼik wiʼ ribʼ ebʼ li jip naq inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li naxye li Jehobʼa. Chaabʼil nokooʼelk naq nokooʼabʼink chiru li Yos (Sal. 32:8, 10).

13. Ma naxmin qu li Jehobʼa chi xkʼulubʼankil li xchaabʼil naʼlebʼ?

¹³ Li Jehobʼa naxyeechiʼi li xchoxahil naʼlebʼ rehebʼ chixjunil, abʼan inkʼaʼ naxmin ruhebʼ re naq teʼxkʼulubʼa. Naxye ajwiʼ, kʼaru teʼxkʼul wi inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li xchoxahil naʼlebʼ (Prov. 1:29-32). Aʼut li inkʼaʼ nekeʼabʼink chiru li Jehobʼa ra teʼxkʼul rikʼin li nekeʼxbʼaanu xbʼaan naq teʼxkʼe ribʼ saʼ chʼaʼajkilal ut moqon teʼsacheʼq ru. Ut li nekeʼxkʼulubʼa li xchaabʼil naʼlebʼ ut nekeʼxyuʼami teʼxkʼul joʼ naxye li xraqal li Santil Hu: «Li naxkʼe xchʼool chi wabʼinkil taawanq xyuʼam saʼ tuqtuukilal; sa taawanq ut inkʼaʼ taaxiwaq xbʼaan li rahilal» (Prov. 1:33).

14, 15. Kʼaru naqatzol chirix li naxye Proverbios 4:23?

¹⁴ Naqataw rusilal wank joʼ naxye li xchoxahil naʼlebʼ li Yos. Joʼ ak xqil, li Jehobʼa naxbʼaanu naq tqataw li xchaabʼil naʼlebʼ. Jun eetalil, saʼ li hu Proverbios, naqataw li naʼlebʼ li nakʼanjelak chiqu chi junelik wi naqayuʼami. Anaqwan ok qe xtzʼilbʼal rix kaahibʼ li chaabʼil naʼlebʼ li natawmank saʼ li hu aʼin.

¹⁵ Qakolaq li qachʼool. Li Santil Hu naxye: «Xbʼeen xbʼeen chabʼeresi laakʼaʼuxl,  xbʼaan naq rikʼin aʼan natiklaak li yuʼam» (Prov. 4:23). Qakʼoxlaq kʼaru naʼajmank re naq sa wanq li qaanm. Naraj naq tqasikʼ ru li tqatzeka, tooʼelq bʼayaq chi aalinak ut inkʼaʼ tqatzeka li inkʼaʼ us choʼq re li qajunxaqalil. Joʼkan ajwiʼ nabʼaanumank rikʼin li qachʼool. Rajlal kutan tento naq tqakol rix li qachʼool rikʼin rilbʼal xsaʼ li Santil Hu. Xkawresinkil qibʼ choʼq re li chʼutam, wulak ut tzʼaqonk. Joʼkan ajwiʼ, junelik yooqo chi puktesink. Naqatzʼeqtaana li yibʼru aj naʼlebʼ naq inkʼaʼ naqakanabʼ naq tixtzʼajni li qakʼaʼuxl joʼ rilbʼal li tzʼiʼbʼeetalil naʼlebʼ ut inkʼaʼ xjunajinkil qibʼ rikʼinebʼ li yibʼru xnaʼlebʼebʼ.

16. Chankiru nokooxtenqʼa li naʼlebʼ li natawmank saʼ Proverbios 23:4, 5?

¹⁶ Sahaq qachʼool rikʼin li kʼaru wank qe. Li Santil Hu naxkʼe li naʼlebʼ aʼin: «Maatawasi aawibʼ chirix li bʼihomal, […] xbʼaan naq saʼ junpaat naxik joʼ naxikʼank li tʼiw. Wi relik chi yaal toxaawil li bʼihomal, saʼ junpaat taasachq chawu» (Prov. 23:4, 5). Li kʼaʼaq re ru naru nasach saʼ junpaat. Saʼebʼ li qakutan ebʼ li nebʼaʼ ut ebʼ li bʼihom yookebʼ xkʼebʼal xchʼool chi xsikʼbʼal xkomon li tumin. Ut li naʼlebʼ aʼin, naxkʼehebʼ saʼ chʼaʼajkilal, inkʼaʼ chik sa nekeʼwank chiribʼilebʼ ribʼ ut nekeʼyajerk (Prov. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10). Aʼut li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼe qe li Jehobʼa nokooxtenqʼa chanru tqil li tumin. Nokooxkol chiru xrahinkil ru li kʼaʼaq re ru ut naq sahaq saʼ qachʼool rikʼin li kʼaru wank qe (Ecl. 7:12).

17. Chankiru tqataw «li raatin li wank xnaʼlebʼ» li natawmank saʼ Proverbios 12:18?

¹⁷ Qakʼoxlaq xbʼeenwa li tqaye. Wi inkʼaʼ weent naqabʼaanu, rikʼin li naqaye naru naqarahobʼtesihebʼ xchʼool li kristiʼaan. Li Santil Hu naxye: «Wan li aatin ra nanaqk wiʼ joʼ naxset li qʼesnal chʼiichʼ; abʼan li raatin li wank xnaʼlebʼ, aʼan chanchan li chaabʼil bʼan» (Prov. 12:18). Wi inkʼaʼ nokooʼaatinak chirix li xpaltilebʼ, sa toowanq rikʼinebʼ (Prov. 20:19). Wi naqaj xyeebʼal junaq li aatin li sa teʼrekʼa, inkʼaʼ tqoksi li kawil aatin re xchʼinankilebʼ  xchʼool, tento tqayaabʼasi ut xkʼoxlankil rix li naxye li Santil Hu (Luc. 6:45). Naq naqakʼoxla rix li naxye li Santil Hu, sa nanaq wiʼ li aatin (Prov. 18:4).

18. Chankiru nakatxtenqʼa Proverbios 24:6 re naq us tat-elq saʼ li puktesink?

¹⁸ Qabʼaanuhaq li nekeʼxye saʼ li xmolam li Jehobʼa. Li Santil Hu naxkʼe li chaabʼil naʼlebʼ aʼin: «Li yalok, us naʼelk naq kʼoxlanbʼil chi us, ut ani taaraj qʼaxok u, tento xbʼenwa taakʼeheʼq xnaʼlebʼ» (Prov. 24:6). Qakʼoxlaq rix chanru li raqal aʼin nokooxtenqʼa re naq us tooʼelq saʼ li puktesink. Ut inkʼaʼ tqabʼaanu joʼ naqaj laaʼo, naqayal bʼan qaqʼe xbʼaanunkil joʼ xeʼxye qe. Naqatzol naabʼal qanaʼlebʼ saʼebʼ li chʼutam, li seeraqʼ ut saʼ li kʼutbʼesink li nekeʼxbʼaanu li qechpaabʼanel. Ut joʼkan ajwiʼ, li xmolam li Jehobʼa naroksi ebʼ li tasal hu ut li bʼideo re xtzolbʼal li Santil Hu. Ma ak xaatzol chiʼus roksinkil ebʼ li kʼanjelobʼaal aʼin?

19. Kʼaru nakaakʼoxla chirix li xkʼaʼuxl li Jehobʼa? (Proverbios 3:13-18).

¹⁹ (Taayaabʼasi Proverbios 3:13-18). Kʼajoʼ naq naqabʼanyoxi li chaabʼil naʼlebʼ li naqataw saʼ li Santil Hu! Kʼa raj ru tqabʼaanu wi maakʼaʼ raj aʼin? Saʼ li tzolom aʼin, xqatzʼil rix ebʼ li eetalil li us xyuʼaminkil li wank saʼ li hu Proverbios. Li Jehobʼa naxkʼe ajwiʼ saʼ li Raatin xkomon chik li naʼlebʼ. Joʼkan naq qayalaq qaqʼe chi xbʼaanunkil li naxye li Santil Hu chirix li naʼlebʼ aʼin. Ut inkʼaʼ naxkʼe qakʼaʼuxl rikʼin li nekeʼxye chirix li chaabʼil naʼlebʼ. Chʼolchʼo chiqu aʼin: «Us xaq rehebʼ li nekeʼeechanink re».