NAʼLEBʼ RE TZOLOK 39
Naq junaq li qakomon naxkanabʼ li Jehobʼa
«Naabʼal sut [...] keʼxkʼe xrahil xchʼool» (SAL. 78:40, Wy).
BʼICH 102 Ayudemos a los débiles
RUʼUJIL LI TZOLOM *
1. Naq naʼisiik saʼ li chʼuut junaq li hermaan, chanru naru teʼrekʼa ribʼ ebʼ li xkomon?
NAQ naʼisiik saʼ li chʼuut junaq li hermaan, makachʼin naq nekeʼrahoʼk saʼ xchʼool ebʼ li xkomon. Li xHilda * jun li hermaan, naxye: «Linbʼeelom maajunwa kixtzʼeqtaana li Jehobʼa ut kikamk naq ak 41 chihabʼ qasumlajik, ut xinkʼoxla naq inkʼaʼ tinkuy li chʼaʼajkilal aʼin. Abʼan, qʼaxal kinumtaak xrahil inchʼool naq kiʼisiik saʼ li chʼuut linyum ut kixkanabʼ li rixaqil ut ebʼ li xkokʼal».
Li Jehobʼa naxtaw ru li naqekʼa naq junaq li qakomon naxkanabʼ kʼanjelak chiru. (Chaawil li raqal 2 ut 3). *
2, 3. Joʼ naxye saʼ Salmo 78:40, 41, chanru narekʼa ribʼ li Jehobʼa naq ebʼ laj kʼanjel chiru nekeʼxkanabʼ?
2 Peʼyaal naq makachʼin kirahoʼk saʼ xchʼool li Jehobʼa naq naabʼalebʼ li ánjel li wankebʼ chaq joʼ xjunkabʼal xeʼxtzʼeqtaana? (Jud. 6). Ut peʼyaal naq qʼaxal kirahoʼk saʼ xchʼool naq li tenamit Israel, li raaro xbʼaan, kokʼaj xsaʼ xeʼxqʼet ribʼ chiru? (Taayaabʼasi Salmo 78:40, 41, Wy. Taawil taqʼa). * Wi laakomon malaj laawamiiw naxkanabʼ li Jehobʼa, chʼolchʼooq chaawu naq li qachoxahil Yuwaʼ, li qʼaxal narahok, narahoʼk ajwiʼ saʼ xchʼool. Aʼan naxtaw ru li yookat xkʼulbʼal ut tixkʼutbʼesi naq naxtoqʼobʼa aawu naq tixwaklesi aachʼool ut tatxtenqʼa joʼ t-ajmanq chaawu.
3 Saʼ li tzolom aweʼ tqil kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq li Jehobʼa tooxtenqʼa wi naʼisiik junaq li qakomon saʼ li chʼuut. Tqil ajwiʼ kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xtenqʼankilebʼ li qechpaabʼanel li yookebʼ xkʼulbʼal aʼin. Abʼan xbʼeenwa tqatzʼil rix wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li inkʼaʼ tqabʼaanu.
MAAKʼOXLA NAQ LAAʼAT WANK AAWE
4. Chanru nekeʼrekʼa ribʼ naabʼalebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej naq jun rehebʼ li ralal xkʼajol naxkanabʼ li Jehobʼa?
4 Naq junaq li alalbʼej naxkanabʼ li Jehobʼa, naabʼalebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej nekeʼxkʼoxla kʼaru raj chik xeʼruuk xbʼaanunkil re xtenqʼankil re naq inkʼaʼ tixbʼaanu aʼin. Joʼkaʼin kixye laj Luke, jun li hermaan, naq ak kiʼisiik li ralal saʼ li chʼuut: «Xinkʼoxla naq laaʼin wank we. Wank sut xinmatkʼe li naʼlebʼ li naxkʼe inxiw. Ut wank sut xinyaabʼak ut kiyotʼeʼk li waanm». Li xʼElizabeth jun li hermaan li yook ajwiʼ chaq xkʼulbʼal aʼin, inkʼaʼ kixkanabʼ xkʼoxlankil: «Joʼ naʼbʼej, kʼaru inkʼaʼ us xinbʼaanu? Xinkʼoxla naq moko tzʼaqal ta li xinbʼaanu naq xinkʼut li yaal chiru linyum».
5. Ani wank re wi junaq li hermaan naxkanabʼ li Jehobʼa?
5 Chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa naxkanabʼ naq laaʼo toosikʼoq re li tqabʼaanu. Joʼkan naq aʼ yaal re li junjunq ma t-abʼinq chiru malaj inkʼaʼ. Wankebʼ saaj li moko xeʼkʼuteʼk ta chaq chiru li yaal saʼ xkachʼinalebʼ, abʼan xeʼok chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa ut inkʼaʼ nekeʼxtzʼeqtaana. Jalanebʼ chik xeʼkʼiresiik chaq xbʼaan li xnaʼ xyuwaʼ joʼ naxye li Santil Hu, abʼan naq xeʼninqank xeʼxkanabʼ li Jehobʼa. Chʼolchʼo naq aʼ yaal re li junjunq ma tkʼanjelaq chiru li Jehobʼa malaj inkʼaʼ (Jos. 24:15). Joʼkan naq, ex naʼbʼej yuwaʼbʼej, meekʼoxla naq laaʼex wank eere wi leeralal eekʼajol nekeʼxkanabʼ li Jehobʼa.
6. Chanru naru trekʼa ribʼ junaq li saaj wi li xnaʼ malaj li xyuwaʼ naxkanabʼ li Jehobʼa?
6 Wank sut, li naxkanabʼ li yaal ut li xjunkabʼal aʼan li naʼbʼej malaj li yuwaʼbʼej (Sal. 27:10). Aʼin naru naq qʼaxal tixrahobʼtesi xchʼool ebʼ li alal kʼajolbʼej xbʼaan naq nekeʼxkʼam rehebʼ rikʼin li xnaʼ xyuwaʼ. Li xʼEsther naxseeraqʼi li kirekʼa naq kiʼisiik li xyuwaʼ saʼ li chʼuut: «Junelik ninyaabʼak chaq xbʼaan naq xinkʼe reetal naq linyuwaʼ moko chi chʼinqil ta kinajtoʼk rikʼin li Jehobʼa, yal kiraj bʼan xchʼool naq kixbʼaanu. Makachʼin ninra linyuwaʼ. Joʼkan naq, junelik ninkʼoxla chanru wank naq kiʼisiik saʼ li chʼuut. Ut wank sut, ninsiksotk xbʼaan inxiw».
7. Kʼaru narekʼa li Jehobʼa chirixebʼ li saaj li xeʼisiik li xnaʼ malaj li xyuwaʼ saʼ li chʼuut?
7 Ex saaj, wi kiʼisiik saʼ li chʼuut leenaʼ malaj leeyuwaʼ, naqataw ru li nekeekʼul. Ut misach saʼ eechʼool naq li Jehobʼa chʼolchʼo ajwiʼ chiru chanru nekeerekʼa eeribʼ. Li Jehobʼa nekexra ut nasahoʼk saʼ xchʼool naq inkʼaʼ nekeekanabʼ kʼanjelak chiru chi anchal eechʼool. Ut laaʼo, leerechpaabʼanelil, joʼkaʼin ajwiʼ naqekʼa cheerix. Joʼkan ajwiʼ, cheejultikaq naq moko laaʼex ta yaal eere chirix li nekeʼxbʼaanu leenaʼ leeyuwaʼ. Joʼ ak xqil, li Jehobʼa naxkanabʼ naq laaʼo toosikʼoq re ma tookʼanjelaq chiru. Ut «tento tixkʼam li riiq» li junjunq aj paabʼanel li ak kixqʼaxtesi li xyuʼam chiru li Yos ut ak kubʼenaq xhaʼ (Gál. 6:5).
8. Kʼaru naru teʼxbʼaanu ebʼ li nekeʼxyoʼoni naq saʼ junaq kutan tsutqʼiiq wiʼ chik ebʼ li xkomon saʼ li chʼuut? (Chaawil ajwiʼ li kaaxukuut « Li Jehobʼa naraj naq tatsutqʼiiq chaq»).
8 Naq laakomon malaj laawamiiw naxkanabʼ li yaal, chʼolchʼo naq nakaayoʼoni naq saʼ junaq kutan tsutqʼiiq wiʼ chik saʼ li chʼuut. Kʼaru naru taabʼaanu anaqwan? Maakanabʼ xkawubʼresinkil laapaabʼal. Chi joʼkaʼan, taakʼe jun chaabʼil eetalil chiruhebʼ laakomon ut maare ajwiʼ chiru li kiʼisiik saʼ li chʼuut. Joʼkan ajwiʼ, aʼin ttenqʼanq aawe chi xkuybʼal li rahilal ut li rahil chʼoolej li naxkʼam chaq aʼin. Qilaq wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naru taabʼaanu re naq junelik kawaq laapaabʼal.
KʼARU TAABʼAANU RE NAQ JUNELIK KAWAQ LAAPAABʼAL?
9. Kʼaru ttenqʼanq aawe re naq junelik kawaq laapaabʼal? (Chaawil ajwiʼ li kaaxukuut « Ebʼ li raqal li ttenqʼanq aawe wi junaq laakomon naxkanabʼ li Jehobʼa»).
9 Bʼaanu joʼchʼinal joʼnimal re naq junelik kawaq laapaabʼal. Jwal us naq taayal aaqʼe chi wank saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin li Jehobʼa ut rikʼinebʼ laakomon. Chanru tatruuq xbʼaanunkil? Wi rajlal nakaawil xsaʼ li Santil Hu ut nakaakʼoxla rix li naxye ut nakatwulak saʼebʼ li chʼutam, aʼin ttenqʼanq aawe re naq junelik kawaq laapaabʼal. Qilaq li kixkʼul li xJoanna. Li xyuwaʼ ut li xchaqʼ xeʼxkanabʼ li yaal. Aʼan naxseeraqʼi: «Naq nawil saʼ li Santil Hu li kikʼulmank rikʼin li xʼAbigaíl, li xʼEster, laj Job, laj José ut li Jesús, natuqlaak ru linchʼool. Li xeʼxbʼaanu naxsahobʼresi linchʼool ut naxbʼaanu naq tinkʼoxlaq chiʼus ut aʼin naxkotz linrahilal. Ebʼ li bʼich li natawmank saʼ JW Broadcasting kʼajoʼ ajwiʼ naxwaklesi inchʼool».
10. Joʼ naxye saʼ Salmo 32:6-8, kʼaru tqabʼaanu wi qʼaxal yook qakʼaʼuxl?
10 Te laachʼool chiru li Jehobʼa. Naq qʼaxal yooq aakʼaʼuxl, maakanabʼ tijok chiru. Tzʼaama chiru li Qayos, li qʼaxal narahok, naq chatxtenqʼaq chi rilbʼal li chʼaʼajkilal joʼ naril aʼan ut naq xkʼehaq aanaʼlebʼ ut xkʼutaq chaawu kʼaru tento taabʼaanu (taayaabʼasi Salmo 32:6-8). Relik chi yaal, maare tchʼaʼajkoʼq chaawu xyeebʼal re chanru nakaawekʼa aawibʼ xbʼaan li xrahil aachʼool, abʼan li Jehobʼa naxtaw ru chi tzʼaqal re ru li nakaakʼul. Aʼan qʼaxal nakatxra ut naraj naq taate aachʼool chiru (Éx. 34:6; Sal. 62:8, 9).
11. Joʼ naxye saʼ Hebreos 12:11, kʼaʼut tento tqakʼulubʼa li qʼusuk li naxkʼe li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ naq narahok? (Chaawil ajwiʼ li kaaxukuut « Naq naʼisiik saʼ li chʼuut li kimaakobʼk, nakʼutunk li xrahom li Jehobʼa»).
11 Kʼulubʼa li teʼxbʼaanu ebʼ li cheekel winq. Naq naʼisiik saʼ li chʼuut li kimaakobʼk, aʼin jun li naʼlebʼ li kixxaqabʼ li Jehobʼa xbʼaan naq narahok, naxkʼam chaq rusilal choʼq re li chʼuut joʼwiʼ li kimaakobʼk (taayaabʼasi Hebreos 12:11). Maare wankebʼ teʼxye naq moko us ta li xeʼxbʼaanu ebʼ li cheekel winq naq xeʼrisi saʼ li chʼuut li kimaakobʼk, abʼan jultikaq aawe naq ebʼ li hermaan aʼan inkʼaʼ teʼxye li yibʼ aj naʼlebʼ li naxyuʼami li kiʼisiik saʼ li chʼuut. Li xyaalalil aʼan naq inkʼaʼ naqanaw kʼaru tzʼaqal kikʼulmank. Li jwal us naq taabʼaanu aʼan xpaabʼankil naq li xeʼtzʼaqonk chi raqok aatin xeʼxyal xqʼe chi xyuʼaminkil li naxye li Santil Hu ut xeʼraqok aatin choʼq re «li Qaawaʼ» (2 Crón. 19:6).
12. Kʼaru rusilal xeʼxtaw li xeʼxkʼulubʼa li qʼusuk li naxkʼe li Jehobʼa?
12 Wi laaʼat nakaakʼulubʼa naq ebʼ li cheekel winq xeʼrisi saʼ li chʼuut laakomon, maare aʼin ttenqʼanq re chi sutqʼiik wiʼ chik rikʼin li Jehobʼa. Li xʼElizabeth, li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal 4, naxye: «Kʼajoʼ kichʼaʼajkoʼk chiqu xkʼulubʼankil naq inkʼaʼ chik tqaatina li qalal, li ak tzʼaqlojenaq xchihabʼ. Abʼan, naq kisutqʼiik wiʼ chik rikʼin li Jehobʼa, kixye naq xkʼulubʼ naq kiʼisiik saʼ li chʼuut. Ut moqon chik kixye naq kixtzol naabʼal li naʼlebʼ naq kixkʼul aʼin. Aweʼ kixbʼaanu naq loqʼ twil li qʼusuk li naxkʼe li Jehobʼa». Laj Mark, aʼ li xbʼeelom, naxye: «Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ, li walal kixye we naq jun li naʼlebʼ li kitenqʼank re chi sutqʼiik wiʼ chik saʼ li chʼuut aʼan naq xqabʼaanu joʼ chanru tzʼaqal naraj li Jehobʼa. Kʼajoʼ naq ninbʼanyoxi naq li Jehobʼa xooxtenqʼa chi abʼink».
13. Kʼaru naru ttenqʼanq aawe chi xkuybʼal li yookat xkʼulbʼal?
13 Aatinan rikʼinebʼ laawamiiw li nekeʼxtaw ru li nakaakʼul. Ochbʼeni ebʼ li hermaan li kawebʼ xpaabʼal li naru teʼxkʼojobʼ aachʼool (Prov. 12:25; 17:17). Li xJoanna, li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal 9, naxye: «Relik chi yaal naq injunes nawekʼa chaq wibʼ. Abʼan li kʼajoʼ xinxtenqʼa aʼan aatinak rikʼinebʼ li wamiiw li kʼojkʼo chaq inchʼool chirixebʼ». Kʼaru naru taabʼaanu wi junaq li hermaan tixye aawe li aatin li tixkʼe xtzʼaqobʼ laarahilal?
14. Kʼaʼut us naq inkʼaʼ tqakanabʼ xkuybʼal qamaak chiqibʼil qibʼ joʼ naxbʼaanu li Jehobʼa?
14 Chiwanq aakuyum rikʼinebʼ li hermaan. Chʼolchʼo naq moko naru ta tqoybʼeni naq chixjunilebʼ teʼxye qe li tqaj raj rabʼinkil (Sant. 3:2). Chiqajunilo aj maak, joʼkan naq misach aachʼool wi junaq li hermaan inkʼaʼ naxnaw kʼaru xyeebʼal malaj tixye junaq li aatin li tixtochʼ aachʼool chi inkʼaʼ tixkʼe reetal. Jultikaq aawe li naʼlebʼ li kixkʼe li apóstol Pablo: «Chekuyaq eeribʼ cheribʼil eeribʼ ut, wi junaq wank kʼaru tixjit wiʼ li jun chik, chekʼam eeribʼ saʼ usilal» (Col. 3:13). Jun li hermaan ixq li kiʼisiik jun li xkomon saʼ li chʼuut, naxye: «Li Jehobʼa xinxtenqʼa chi xkuybʼal xmaak ebʼ li wechpaabʼanel li xeʼxyal xkʼojobʼankil inchʼool abʼan moko xeʼruuk ta xbʼaanunkil saʼ xkʼabʼaʼ naq ebʼ aj maak». Anaqwan qilaq kʼaru teʼruuq xbʼaanunkil ebʼ li hermaan re xtenqʼankil ebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut.
LI CHʼUUT NARU NATENQʼANK
15. Chanru tooruuq xtenqʼankil ebʼ li xkomon li tojeʼ xʼisiik saʼ li chʼuut?
15 Chaabʼilaqo ut qarahaq ebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut. Li xMíriam, jun li hermaan, naxye naq naʼok chaq bʼayaq xxiw wulak saʼebʼ li chʼutam naq ak kiʼisiik li riitzʼin saʼ li chʼuut. Winq li riitzʼin. Naxye: «Naxkʼe chaq inxiw xkʼoxlankil li teʼxye ebʼ li junchʼol. Abʼan wankebʼ ajwiʼ li wamiiw li xeʼrahoʼk ajwiʼ saʼ xchʼool ut inkʼaʼ xeʼaatinak chirix xjolom li wiitzʼin. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, moko xwekʼa ta wibʼ injunes». Jun chik li hermaan ixq naxjultika: «Naq kiʼisiik linyum saʼ li chʼuut, naabʼalebʼ li hermaan xeʼxkʼojobʼ qachʼool. Wankebʼ xeʼxye naq inkʼaʼ nekeʼxnaw kʼaru xyeebʼal. Xeʼyaabʼak wikʼin malaj xeʼxtzʼiibʼa we wiibʼ oxibʼ li aatin. Aʼin kʼajoʼ naq xinxtenqʼa!».
16. Kʼaru naru teʼxbʼaanu ebʼ li hermaan re naq inkʼaʼ teʼxkanabʼ xtenqʼankil ebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut?
16 Miqakanabʼ xtenqʼankilebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut. Ebʼ aʼan qʼaxal naʼajmank chiruhebʼ naq tqarahebʼ ut tqawaklesihebʼ xchʼool (Heb. 10:24, 25). Wank sut, ebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut nekeʼxkʼe reetal naq wiibʼ oxibʼ li hermaan inkʼaʼ chik nekeʼraj aatinak rikʼinebʼ chanchan tawiʼ naq ebʼ aʼan xeʼisiik ajwiʼ saʼ li chʼuut. Miqabʼaanu aʼin! Ebʼ li saaj li xʼisiik saʼ li chʼuut ebʼ li xnaʼ malaj ebʼ li xyuwaʼ, qʼaxal naʼajmank chiruhebʼ naq tqakawubʼresi ut tqawaklesi xchʼoolebʼ. Li xMaría, jun li hermaan, naxseeraqʼi li kikʼulmank naq li xbʼeelom kiʼisiik saʼ li chʼuut ut kixkanabʼ li xjunkabʼal: «Xeʼkʼulunk chi wulaʼaninkil wiibʼ oxibʼ li wamiiw, xeʼkʼubʼank ut xineʼxtenqʼa chi xtzolbʼal li Santil Hu rikʼinebʼ linkokʼal. Xeʼrekʼa li rahilal li ninkʼul ut xeʼyaabʼak wikʼin. Ut xineʼxkol ajwiʼ naq wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan xeʼaatinak chirix injolom. Makachʼin naq xeʼxwaklesi inchʼool!» (Rom. 12:13, 15).
Ebʼ li hermaan naru teʼxtenqʼa saʼ tuulanil ebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut. (Chaawil li raqal 17). *
17. Kʼaru naru teʼxbʼaanu ebʼ li cheekel winq re xkʼojobʼankilebʼ xchʼool li yookebʼ xkʼulbʼal li rahilal?
17 Ex cheekel winq, meekol li hoonal re xkawubʼresinkil xchʼool ebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut. Laaʼex xbʼeen xbʼeen tenebʼanbʼil saʼ eebʼeen xkʼojobʼankil xchʼool ebʼ li hermaan li xeʼisiik xkomon saʼ li chʼuut (1 Tes. 5:14). Sikʼomaq chanru ut waklesihomaq xchʼoolebʼ naq toj maajiʼ natiklaak li chʼutam ut naq ak xraqeʼk. Cherulaʼanihebʼ ut tijonqex chirixebʼ. Naru ajwiʼ texpuktesinq rochbʼenebʼ malaj teebʼoqebʼ chi tzʼaqonk naq teebʼaanu li loqʼonink joʼ junkabʼal. Ebʼ li cheekel winq tento teʼxkʼutbʼesi naq nekeʼxra, nekeʼxtoqʼobʼa ruhebʼ ut nekeʼxkʼe xchʼool chirixebʼ li xkarneer li Jehobʼa li yookebʼ xkʼulbʼal li rahilal (1 Tes. 2:7, 8).
KʼOXLA NAQ TSUTQʼIIQ WIʼ CHIK UT KʼOJKʼOOQ AACHʼOOL RIKʼIN LI JEHOBʼA
18. Joʼ naxye saʼ 2 Pedro 3:9, kʼaru naraj li Jehobʼa naq teʼxbʼaanu ebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru?
18 Li Jehobʼa «inkʼaʼ naraj naq taasachq junaq, naraj bʼan naq chixjunilebʼ teʼyotʼeʼq xchʼool ut teʼxjal xkʼaʼuxl» (taayaabʼasi 2 Pedro 3:9). Usta junaq li kristiʼaan ttʼaneʼq saʼ jun li nimla maak, abʼan toj jwal loqʼ li xyuʼam chiru li Jehobʼa. Jultikaq aawe naq li Jehobʼa qʼaxal terto kixtoj rix li qamaak chiqajunjunqal, xbʼaan naq kixqʼaxtesi li xyuʼam li Ralal, li raaro xbʼaan. Saʼ xkʼabʼaʼ naq narahok, li Jehobʼa naxyal xtenqʼankilebʼ li xeʼkanabʼank re, re naq teʼsutqʼiiq wiʼ chik rikʼin. Aʼan naraj naq saʼ xchʼoolebʼ t-alaaq chaq xbʼaanunkil aweʼ, joʼ naqatzol saʼ li jaljokil ru aatin chirix li saaj al li kixsach chixjunil li xjunkabʼlal, aʼ li kiʼaatinak wiʼ li Jesús (Luc. 15:11-32). Naabʼalebʼ li xeʼxkanabʼ li yaal xeʼsutqʼiik wiʼ chik moqon rikʼin li xchoxahil Yuwaʼ, ut ebʼ li hermaan qʼaxal xeʼsahoʼk saʼ xchʼool chi xkʼulbʼalebʼ. Li xʼElizabeth, li ak xooʼaatinak chirix, makachʼin naq kisahoʼk saʼ xchʼool naq li xyum kiʼok wiʼ chik joʼ aj testiiw re li Jehobʼa. Aʼan naxye: «Kʼajoʼ naq ninbʼanyoxi rehebʼ chixjunilebʼ li xeʼxwaklesi inchʼool re naq maajunwa tinkʼoxla naq inkʼaʼ chik tsutqʼiiq linyum».
19. Kʼaʼut naru naq junelik tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa?
19 Junelik truuq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa. Aʼan maajunwa tooxtaqla chi xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ li tixkʼam chaq rahilal saʼ qabʼeen. Li Jehobʼa aʼan jun li Yuwaʼbʼej li jwal chaabʼil ut natoqʼobʼank u ut qʼaxal naxrahebʼ chixjunilebʼ li nekeʼrahok ut nekeʼloqʼonink re. Qapaabʼaq chi anchal qachʼool naq li Jehobʼa maajunwa tooxkanabʼ qajunes naq yooqo xkʼulbʼal ebʼ li rahilal (Heb. 13:5, 6). Laj Mark, li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal 12, naxye: «Maajunwa xooxkanabʼ qajunes li Jehobʼa. Junelik bʼan kiwank chiqakʼatq naq yooko chaq xkʼulbʼal ebʼ li rahilal». Li Yos inkʼaʼ tixkanabʼ xkʼebʼal qe «li xnimal ru wankilal» (2 Cor. 4:7). Joʼkan tzʼaqal, naru naq junelik kawaq li qapaabʼal ut kʼojkʼooq qachʼool rikʼin li Jehobʼa usta jun rehebʼ li qakomon tixkanabʼ kʼanjelak chiru.
BʼICH 44 Una súplica ferviente
^ párr. 5 Makachʼin narahoʼk saʼ qachʼool naq junaq li qakomon naxkanabʼ li Jehobʼa! Saʼ li tzolom aweʼ tqatzʼil rix chanru narekʼa ribʼ li Yos naq nakʼulmank aʼin. Tqil ajwiʼ kʼaru teʼruuq xbʼaanunkil ebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut re xkuybʼal li rahilal aʼin ut re naq junelik kawaqebʼ li xpaabʼal. Ut chirix chik aʼan, tooʼaatinaq chirix kʼaru truuq xbʼaanunkil li chʼuut re xkʼojobʼankilebʼ xchʼool ut xtenqʼankilebʼ li xkomon li kiʼisiik saʼ li chʼuut.
^ párr. 1 Saʼ li tzolom aʼin xjalmank wiibʼ oxibʼ li kʼabʼaʼej.
^ párr. 2 Salmo 78:40, 41: «Naabʼal sut keʼxqʼetqʼeti ribʼebʼ chiru li Dios naq wankebʼ saʼ li chaqichʼochʼ ut keʼxkʼe xrahil xchʼool. Rajlal yookebʼ chi xyalbʼal rix li xDiosebʼ laj Israel toj reetal keʼxchiqʼ xjosqʼil li Dios santo».
^ párr. 80 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Naq jun li hermaan naxkanabʼ li Jehobʼa ut li xjunkabʼal, li rixaqil ut ebʼ li ralal xkʼajol kʼajoʼ naq nekeʼrahoʼk saʼ xchʼool.
^ párr. 82 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Wiibʼ li cheekel winq nekeʼrulaʼani jun li junkabʼal re xkawubʼresinkil li xpaabʼal.
