1, 2. a) Kʼaʼut tento teʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa li tojeʼ xeʼsumlaak? (Salmo 37:3, 4). b) Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

MA TOJEʼ xatsumlaak malaj toj ok aawe chi sumlaak? Wi joʼkan, chʼolchʼo tana, naq nakaawaj naq sahaq saʼ laachʼool rikʼin laasumʼaatin. Yaal naq li sumsukebʼ teʼwanq xchʼaʼajkilalebʼ ut tento teʼxsikʼ xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ li wank xwankil chiruhebʼ. Aʼ yal li kʼaru teebʼaanu, aʼin tixbʼaanu naq, ma sahaq leechʼool malaj inkʼaʼ. Wi nekeekʼojobʼ eechʼool rikʼin li Jehobʼa, ut us li nekeesikʼ xbʼaanunkil, jwal kawaq leesumlajik ut sahaq saʼ leechʼool. Abʼan, wi inkʼaʼ nekeeyuʼami li naʼlebʼ li naxkʼe li Jehobʼa, maare teekʼe saʼ chʼaʼajkilal leesumlajik ut inkʼaʼ sahaq saʼ leechʼool (taayaabʼasi Salmo 37:3, 4).

² Usta li tzolom aʼin kʼubʼanbʼil choʼq rehebʼ li tojeʼ xeʼsumlaak, tixtzʼil rix junjunq li naʼlebʼ li naru teʼxkʼul chixjunil li sumsukebʼ. Tixkʼut chiqu li naxye li Santil Hu, li kixbʼaanu chaq ebʼ li winq ut ebʼ li ixq li keʼkʼanjelak chiru li Yos ut li naʼlebʼ li keʼxkanabʼ chirix li yuʼam ut li sumlajik. Tqil ajwiʼ li naqatzol chirixebʼ li sumsukebʼ saʼebʼ li qakutan.

3, 4. Kʼaru li chʼaʼajkilal naru teʼxkʼul li tojeʼ xeʼsumlaak?

³ Saʼ junjunq li naʼajej, maare ebʼ li qas qiitzʼin teʼxye rehebʼ li tojeʼ xeʼsumlaak naq teʼxkʼam re joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li junchʼol.  Maare li naʼbʼej yuwaʼbʼej ut li xkomonebʼ nekeʼxmin ruhebʼ re naq teʼwanq ralal xkʼajol saʼ junpaat. Malaj ebʼ li ramiiw ut li xkomonebʼ teʼxye rehebʼ naq tento teʼxloqʼ rochochebʼ ut teʼxnujobʼresi chi kʼaʼaq re ru re naq sa teʼwanq.

⁴ Wi inkʼaʼ nekeʼxkʼe reetal li kʼaru nekeʼxbʼaanu, teʼxkʼe ribʼ saʼ kʼas. Ut tento teʼkʼanjelaq naabʼal hoonal re xtojbʼal. Joʼkan naq maakʼaʼaqebʼ chik xhoonal re xtzolbʼal li Santil Hu, loqʼonink joʼ junkabʼal ut saʼ li xkʼanjel li Yos. Maare teʼxkol li xchʼutamebʼ xbʼaan naq naabʼal li hoonal nekeʼxkʼe saʼ li xkʼanjel re xtawbʼal xkomon li xtuminebʼ malaj re naq inkʼaʼ teʼisiiq saʼebʼ li xkʼanjel. Chixjunil aʼin tixbʼaanu naq inkʼaʼ chik teʼwanq xhoonalebʼ re xbʼaanunkil xkomon chik li xkʼanjelebʼ chiru li Jehobʼa.

5. Kʼaru nakaatzol rikʼin laj Klaus ut li xMarisa?

⁵ Wank naabʼal li eetalil li naxkʼutbʼesi naq moko naxkʼe ta xsahil qachʼool wi naqoksi li qayuʼam re xsikʼbʼal li bʼihomal. Aʼin ajwiʼ xeʼxkʼe reetal laj Klaus ut li xMarisa. * Naq xeʼsumlaak, saʼ wiibʼal xeʼkʼanjelak naabʼal hoonal re naq sa teʼwanq. Abʼan moko sahebʼ ta chaq saʼ xchʼool. Laj Klaus naxye: «Naabʼal li kʼaʼaq re ru wank qe, abʼan maakʼaʼ yooko xbʼaanunkil re xkʼebʼal xkomon li qakʼanjel chiru li Jehobʼa. Aʼin naxchʼaʼajki chaq li qayuʼam ut inkʼaʼ saʼ naqekʼa qibʼ». Maare ak xaakʼe ajwiʼ reetal naq xkʼebʼal laachʼool chi xsikʼbʼal li kʼaʼaq re ru inkʼaʼ naxkʼe xsahil laachʼool. Abʼan mirahoʼk laachʼool. Li chaabʼil naʼlebʼ li nekeʼxbʼaanu li junchʼol naru nakatxtenqʼa. Xbʼeenwa, qilaq kʼaru naru teʼxtzol li bʼeelomej rikʼin li awabʼej Jehosafat.

6. Joʼ naxye saʼ Proverbios 3:5, 6, kʼaru kixbʼaanu li awabʼej Jehosafat re xnumsinkil jun li nimla chʼaʼajkilal?

⁶ Ex bʼeelomej, ma wank sut naʼok eekʼaʼuxl rikʼin li kʼanjel kʼebʼil eere? Usta joʼkan, li kixbʼaanu li awabʼej Jehosafat naru nakatxtenqʼa. Joʼ awabʼej, tenebʼanbʼil saʼ xbʼeen rilbʼal li tenamit re naq us twanq. Re xbʼaanunkil li nimla kʼanjel aʼin, kixbʼaanu chixjunil re xkolbʼal li tenamit. Kixyiibʼ ebʼ li ochoch li najt xteram saʼ li tenamit Judá ut kixchʼutubʼebʼ numenaq 1,160,000 ebʼ aj puubʼ (2 Crón. 17:12-19). Moqon chik, kixkʼul jun li nimla chʼaʼajkilal. Ebʼ laj puubʼ re Ammón, Moab ut re li tzuul Seír xkohebʼ chi yalok saʼ xbʼeen aʼan, li xjunkabʼal ut li tenamit (2 Crón. 20:1, 2). Kʼaru kixbʼaanu laj Jehosafat? Kixpatzʼ xtenqʼ ut xmetzʼew re li Jehobʼa, joʼ naxye Proverbios 3:5 ut 6 (taayaabʼasi). Li xchʼinaʼusil tij li natawmank saʼ 2 Crónicas 20:5 toj 12, naxkʼut naq chi anchal li raanm naxkʼojobʼ chaq xchʼool rikʼin li xchoxahil Yuwaʼ. Kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa re xsumenkil li xtij?

7. Chanru kixsume li Jehobʼa li xtij laj Jehosafat?

⁷ Li Jehobʼa kiroksi laj Jahaziel, aj Leví,  re xsumenkil li xtij laj Jehosafat. Kixye: «Sikʼomaq eenaʼaj, mexʼeekʼank ut teeril naq li Qaawaʼ taakoloq eere» (2 Crón. 20:13-17). Abʼanan maajunwa ilbʼil chaq aʼin! Abʼan li aatin aʼin, li Jehobʼa kiyehok chaq re, maawaʼ junaq winq. Laj Jehosafat kixpaabʼ li kixye li Yos, xbʼaan naq kʼojkʼo chaq xchʼool rikʼin. Naq li awabʼej ut li xtenamit xkohebʼ chi yalok, kixkʼe chiʼubʼej li yookebʼ chi bʼichank ut maawaʼ ebʼ laj puubʼ li kawresinbʼilebʼ chi yalok. Xeʼqʼaxok u saʼ li yalok, joʼ kixye chaq li Jehobʼa re laj Jehosafat (2 Crón. 20:18-23).

8. Kʼaru naru teʼxtzol ebʼ li bʼeelomej rikʼin laj Jehosafat?

⁸ Ex bʼeelomej, kʼaru naru nekeetzol rikʼin laj Jehosafat? Tenebʼanbʼil saʼ eebʼeen xchʼolaninkil leejunkabʼal, joʼkan naq yalomaq eeqʼe chi xtenqʼankilebʼ ut xkʼebʼal li naʼajmank chiruhebʼ. Joʼkan bʼiʼ, naq teekʼul li chʼaʼajkilal, maare teekʼoxla naq eejunes texruuq xtuqubʼankil ru. Abʼan meekʼoxla naq wank saʼ eeruqʼ xtuqubʼankil ru. Chextijoq bʼan chiru li Jehobʼa ut cheepatzʼaq eetenqʼ. Tijonqex ajwiʼ chi anchal eechʼool rikʼin leerixaqil. Cheesikʼ xtenqʼ li Jehobʼa rikʼin xtzolbʼal li Santil Hu ut li tasal hu li naxkʼe qe li qamolam, ut cheeyuʼamiq li naʼlebʼ li nekeetaw chisaʼ. Maare wankebʼ inkʼaʼ teʼwulaq chiru naq nekeeyuʼami li naʼlebʼ li naxye li Santil Hu ut maare teʼxye naq maakʼaʼ xyaalal xbʼaanunkil aʼin. Maare teʼxye eere naq us xsikʼbʼal li tumin ut li kʼaʼaq re ru re naq us wanq leejunkabʼal. Abʼan jultikamaq li kixbʼaanu li awabʼej Jehosafat, aʼan kixkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa ut kixkʼutbʼesi rikʼin li kixbʼaanu. Li Jehobʼa maajunwa kixkanabʼ li chaabʼil winq aʼin ut maajunwa ajwiʼ texkanabʼ laaʼex (Sal. 37:28; Heb. 13:5). Ut, kʼaru naru teʼxbʼaanu li sumsukebʼ re naq sahaqebʼ saʼ xchʼool?

9. Kʼaru naru tqaye chirix li propeet Isaías ut li rixaqil?

⁹ Laj Isaías ut li rixaqil xeʼxkʼe xchʼool chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Aʼan propeet chaq ut maare li rixaqil kiwank ajwiʼ chaq joʼ «propeet» joʼ naxye li Santil Hu (Is. 8:1-4). Choʼq re li sumal aʼin, li qʼaxal wank xwankil aʼan, xloqʼoninkil ru li Jehobʼa. Chʼolchʼo chiqu naq laj Isaías ut li rixaqil aʼan jun chaabʼil eetalil choʼq rehebʼ li sumsukebʼ saʼebʼ li qakutan.

10. Kʼaʼut us naq li sumsukebʼ teʼxtzol ebʼ li propesiiy re naq teʼraj xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ ruqʼebʼ re kʼanjelak chiru li Jehobʼa?

¹⁰ Chanru teʼruuq li sumsukebʼ xkʼambʼal rehebʼ rikʼin laj Isaías ut li rixaqil? Teʼxbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼebʼ re kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Re naq teʼkawuuq li xpaabʼal naru teʼxtzol li propesiiy li naxye li Santil Hu ut teʼril naq junelik natzʼaqlok ru (Tito 1:2). Naru teʼxkʼoxla rix chanru naru teʼtzʼaqonq re naq ttzʼaqloq ru junjunq ebʼ li propesiiy, joʼ li kixye li Jesús naq tpuktesimanq li chaabʼil esil saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ naq toj maajiʼ nachalk li rosoʼjik (Mat. 24:14). Wi chʼolchʼo chiruhebʼ naq yook chi tzʼaqlok ru ebʼ li propesiiy, aʼin tkʼanjelaq chiruhebʼ re naq teʼxbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼebʼ re kʼanjelak chiru li Jehobʼa.

11. Kʼaru xeʼruuk xbʼaanunkil li xPriscila ut laj Áquila, ut kʼaʼut?

¹¹ Li tojeʼ xeʼsumlaak naru nekeʼxkʼam rehebʼ rikʼin li xPriscila ut laj Áquila, jun li sumal aj Judiiy li wankebʼ chaq saʼ li tenamit Roma. Xeʼrabʼi li chaabʼil esilal chirix li  Jesús ut xeʼok joʼ aj paabʼanel. Sahebʼ tana saʼ xchʼool joʼ chanru wankebʼ chaq. Abʼan kijalaak saʼ junpaat li xyuʼamebʼ naq laj Claudio, li najolomink chaq rehebʼ, kixye naq ebʼ laj Judiiy teʼelq Roma. Qakʼoxlaq chanru kijalaak li xyuʼamebʼ laj Áquila ut li xPriscila. Teʼxkanabʼ li xnaʼajebʼ, teʼxsikʼ junaq chik li naʼajej bʼar teʼwanq ut teʼxsikʼ chanru teʼoq wiʼ chik xyiibʼankil ebʼ li muhebʼaal ochoch saʼ jalan chik tenamit. Ma kixbʼaanu aʼin naq tkanaaq chi ixbʼej saʼ li xyuʼamebʼ xpuktesinkil li chaabʼil esilal chirix li Xʼawabʼejilal li Yos? Chʼolchʼo chiqu li keʼxbʼaanu. Naq wankebʼ chik Corinto, li xPriscila ut laj Áquila keʼok xtenqʼankil li chʼuut ut keʼok ajwiʼ xtenqʼankil li apóstol Pablo re xkawresinkilebʼ xchʼool li hermaan. Moqon chik xeʼqʼaxonk saʼ jalan chik tenamit bʼarwiʼ naʼajmank naq tpuktesimanq li chaabʼil esilal (Hech. 18:18-21; Rom. 16:3-5). Kʼajoʼ tana naq laatzʼebʼ chaq ru ut sahebʼ chaq saʼ xchʼool!

12. Kʼaʼut us naq li sumsukebʼ teʼxsikʼ li teʼraj xbʼaanunkil saʼ li xkʼanjel li Yos?

¹² Saʼebʼ li qakutan li sumsukebʼ naru nekeʼxkʼam rehebʼ rikʼin li xPriscila ut laj Áquila naq nekeʼxsikʼ xbʼeenwa li Xʼawabʼejilal li Yos saʼ li xyuʼamebʼ. Naq yookebʼ xnawbʼal ruhebʼ li teʼraj sumlaak, aʼan li xhoonalil re naq teʼaatinaq chirix li teʼraj xbʼaanunkil saʼ li xyuʼamebʼ. Naq chʼolchʼo chiruhebʼ li teʼraj xbʼaanunkil saʼ li xkʼanjel li Jehobʼa ut nekeʼxyal xqʼe chi xtawbʼal, teʼruuq rilbʼal chanru nekeʼtenqʼaak xbʼaan li santil musiqʼej (Ecl. 4:9, 12). Qilaq li kixkʼul laj Russell ut li xʼElizabeth. Laj Russell naxye: «Naq yooko chaq xnawbʼal qu, chi chʼolchʼo ru nokooʼaatinak chirix li naqaj xbʼaanunkil saʼ li xkʼanjel li Yos». Li xʼElizabeth naxye: «Nokooʼaatinak chaq chirix aʼin, re naq maakʼaʼ tramoq chiqu xbʼaanunkil li qakʼanjel chiru li Yos naq tqasikʼ xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ». Li xwanjikebʼ kixbʼaanu naq teʼruuq chi qʼaxonk saʼ Micronesia bʼarwiʼ naʼajmank naq tpuktesimanq li chaabʼil esilal.

13. Joʼ naxye saʼ Salmo 28:7, kʼaru tkʼulmanq wi naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa?

¹³ Joʼ laj Russell ut li xʼElizabeth, naabʼal rehebʼ li sumsukebʼ sahebʼ saʼ xchʼool rikʼin li kaʼajwiʼ naʼajmank chiruhebʼ saʼ li xyuʼam, re naq teʼruuq xkʼebʼal naabʼal li hoonal re  aatinak chirix li Raatin li Yos ut re kʼutuk. Wi junaq li sumal naxsikʼ li traj xbʼaanunkil saʼ li xkʼanjel li Yos ut nekeʼxyal xqʼe chi xtawbʼal, teʼxkʼul naabʼal li osobʼtesihom. Teʼxkʼe reetal chanru nekeʼileʼk xbʼaan li Jehobʼa, qʼaxal teʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin ut jwal sahaqebʼ saʼ xchʼool (taayaabʼasi Salmo 28:7).

14. Chanru kixkʼutbʼesi li apóstol Pedro ut li rixaqil naq nekeʼxpaabʼ chi anchal xchʼoolebʼ li naxye saʼ Mateo 6:25, 31-34?

¹⁴ Li apóstol Pedro ut li rixaqil keʼxkanabʼ jun chaabʼil eetalil choʼq re li sumsukebʼ. Naq ak xnumeʼk tana waqibʼ po malaj jun chihabʼ xnawbʼal ru li Jesús, li apóstol Pedro kixsikʼ xbʼaanunkil jun li naʼlebʼ li wank xwankil saʼ li xyuʼam. Saʼ xkʼabʼaʼ naq naxwenteni li xjunkabʼal rikʼin li karibʼk, toj kixkʼoxla chiʼus li tixbʼaanu naq kibʼoqeʼk xbʼaan li Jesús re xkʼebʼal chixjunil li xhoonal re naq tkʼanjelaq rochbʼen (Luc. 5:1-11). Kiʼok chi rochbʼeninkil li Jesús re xkʼebʼal chi naweʼk li chaabʼil esilal. Jwal chaabʼil li kixbʼaanu! Ut naqanaw naq kitenqʼaak ajwiʼ xbʼaan li rixaqil. Naq li Jesús kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo, li Santil Hu naxye naq laj Pedro wank sut kiʼochbʼeniik xbʼaan li rixaqil (1 Cor. 9:5). Chʼolchʼo naq li xchaabʼil naʼlebʼ li rixaqil kitenqʼank re laj Pedro re naq tixkʼe xnaʼlebʼebʼ li ixaqilbʼej joʼ ajwiʼ ebʼ li bʼeelomej (1 Ped. 3:1-7). Chʼolchʼo chaq chiru laj Pedro ut li rixaqil naq li Jehobʼa tixkʼe rehebʼ li naʼajmank chiruhebʼ wi teʼxsikʼ xbʼeenwa li Xʼawabʼejilal li Yos saʼ li xyuʼamebʼ (taayaabʼasi Mateo 6:25, 31-34).

15. Kʼaru nakaatzol laaʼat chirix li kixbʼaanu laj Tiago ut li xʼEsther?

¹⁵ Ut, wi laaʼex ak naabʼal chihabʼ chik leesumlajik, kʼaru texruuq xbʼaanunkil re naq t-alaaq saʼ eechʼool xkʼebʼal xkomon leekʼanjel chiru li Jehobʼa? Jun li naʼlebʼ, aʼan rilbʼal li nekeʼxbʼaanu jalanebʼ chik. Maare texruuq rilbʼal li jalan jalanq chi naʼlebʼ bʼarwiʼ naxye «Xeʼxyeechiʼi ribʼ chi sahebʼ xchʼool re kʼanjelak». Aʼin kixbʼaanu laj Tiago ut li xʼEsther, jun li sumal re li tenamit Brasil. Ebʼ li naʼlebʼ aʼan keʼtenqʼank rehebʼ re naq teʼraj xik chi kʼanjelak bʼarwiʼ naʼajmank. Laj Tiago naxye: «Xtzolbʼal chanru li Jehobʼa kixtenqʼahebʼ li qechpaabʼanel saʼebʼ li qakutan, aʼin kixbʼaanu naq xqaj rilbʼal chanru li Jehobʼa tooxtenqʼa ut tooxbʼeresi». Moqon, li sumal aʼin kiqʼaxonk saʼ li tenamit Paraguay, bʼarwiʼ yookebʼ chi kʼanjelak saʼ li aatinobʼaal portugués chalen li chihabʼ 2014. Li xʼEsther naxye: «Jun li xraqal li Santil Hu li qʼaxal nawulak chiqu aʼan li wank saʼ Efesios 3:20. Saʼ li xkʼanjel li Jehobʼa, naabʼal sut xqakʼe reetal naq natzʼaqlok ru li aatin aʼin». Saʼ li hu li kixtzʼiibʼa laj Pablo rehebʼ laj Éfeso, kixye naq li Jehobʼa qʼaxal wiʼ chik tixkʼe qe li naqatzʼaama chiru. Ut aʼin junelik natzʼaqlok ru.

16. Rikʼin anihebʼ teʼruuq xpatzʼbʼal xnaʼlebʼebʼ li tojeʼ xeʼsumlaak re xtzʼilbʼal rix li nekeʼraj xbʼaanunkil saʼebʼ li xyuʼam?

¹⁶ Li tojeʼ xeʼsumlaak naru nekeʼxtaw rusilal li xeʼxkʼul ebʼ li nekeʼxtzol xkʼojobʼankil xchʼool rikʼin li Jehobʼa. Wankebʼ li sumal li nekeʼxkʼe chixjunil li xhoonal saʼ li xkʼanjel li Yos, nekeʼkʼanjelak chiru naabʼal chihabʼ. Kʼaʼut naq inkʼaʼ nekeepatzʼ eenaʼlebʼ rehebʼ, re naq teetzʼil rix li nekeʼraj xbʼaanunkil saʼ li xkʼanjel li Yos? Aʼin jun chik li naʼlebʼ bʼarwiʼ nekeekʼutbʼesi naq nekeekʼojobʼ eechʼool rikʼin li Jehobʼa (Prov. 22:17, 19). Ebʼ li cheekel winq naru ajwiʼ nekextenqʼa  re naq teesikʼ xkʼebʼal xkomon leekʼanjel chiru li Jehobʼa ut xbʼaanunkil.

17. Kʼaru kixkʼul laj Klaus ut li xMarisa, ut kʼaru naqatzol rikʼinebʼ?

¹⁷ Wank sut naq naqasikʼ xkʼebʼal xkomon qakʼanjel chiru li Jehobʼa moko nakʼulmank ta joʼ naqoybʼeni. Qatzʼilaq wiʼ chik rix li kixkʼul laj Klaus ut li xMarisa, li xooʼaatinak wiʼ rubʼelaj. Oxibʼ chihabʼ chik li xsumlajikebʼ naq keʼxkanabʼ li rochoch ut keʼxyeechiʼi ribʼ chi kʼanjelak re xkabʼlankil li xnaʼaj li qamolam re Finlandia, abʼan moqon xeʼyeheʼk re, naq inkʼaʼ chik teʼruuq chi kanaak naq ak xeʼxket chik waqibʼ po. Saʼ xtiklajik, kʼajoʼ naq keʼrahoʼk saʼ xchʼool. Abʼan, moqon, xeʼbʼoqeʼk re naq teʼxtzol li aatinobʼaal árabe, ut anaqwan, sahebʼ saʼ xchʼool naq yookebʼ chi kʼanjelak saʼ jalan chik tenamit saʼ li aatinobʼaal aʼin. Naq nekeʼxkʼoxla chirix aʼin, li xMarisa naxye: «T-oq aaxiw xkanabʼankil li kʼaynaqat wiʼ ut xkʼojobʼankil aachʼool rikʼin li Jehobʼa. Abʼan xinkʼe reetal naq aʼan junelik nokooxtenqʼa joʼ maajunwa raj xqakʼoxla. Naq xinkʼul aʼin, qʼaxal wiʼ chik xinkʼojobʼ inchʼool rikʼin li Jehobʼa». Joʼ xqil, chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa junelik toorosobʼtesi xbʼaan naq naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin.

18. Kʼaru teʼruuq xbʼaanunkil li sumsukebʼ re naq kʼojkʼooqebʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa?

¹⁸ Li sumlajik aʼan jun li maatan li naxkʼe li Jehobʼa, ut aʼan naraj naq li sumsukebʼ sahaqebʼ saʼ xchʼool (Prov. 5:18; Mat. 19:5, 6). Laaʼex li tojaʼ xexsumlaak, ma naru teetzʼil rix li yookex xbʼaanunkil rikʼin leeyuʼam? Ma yookex xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ eeruqʼ re xkʼutbʼesinkil chiru li Jehobʼa naq nekeebʼanyoxi re li maatan li kixkʼe eere? Chexʼaatinaq rikʼin li Jehobʼa, sikʼomaq eenaʼlebʼ saʼ li Raatin li tkʼanjelaq cheeru ut teeyuʼami li naʼlebʼ li naxkʼe eere. Chʼolchʼooq cheeru naq, sahaq saʼ leechʼool saʼ leesumlajik wi nekeeyal eeqʼe chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa.