Ma nakaanaw?
Saʼ li qʼe kutan, kʼaru raj tento tixbʼaanu li naraj bʼihajik saʼ jukubʼ?
SAʼ XKUTANKIL li Apostol Pablo qʼaxal chʼaʼaj xtawbʼal junaq li jukubʼ li nakʼamok kristiʼaan. Re naq junaq kristiʼaan truuq bʼihajik chisaʼ, tento tixpatzʼ chirix junaq li jukubʼ li nabʼelank re li kʼay li txik bʼarwiʼ naraj xik aʼan ut tixkʼulubʼa xkʼambʼal (Hech. 21:2, 3). Usta li jukubʼ moko twulaq ta tzʼaqal saʼ li naʼajej bʼarwiʼ xik re laj bʼeenel, truuq ajwiʼ xik chisaʼ, ut bʼarwiʼ tkanaaq li jukubʼ naru naxsikʼ jalan chik li jukubʼ li tkʼamoq re bʼarwiʼ naraj wulak (Hech. 27:1-6).
Chiru li chihabʼ, wiibʼ oxibʼ sut ajwiʼ nekeʼxchap xbʼe li jukubʼ ut yalaq joqʼe hoonal nekeʼxbʼaanu. Li nekeʼkʼanjelak saʼ li jukubʼ naru nekeʼbʼayk chi elk, moko kaʼaj tawiʼ saʼ xkʼabʼaʼ naq yook li mamaʼ habʼ, saʼ xkʼabʼaʼ bʼan li nekeʼxpaabʼ. Jun eetalil, wi yook chi bʼichank jun li tuntzʼoq, malaj cuervo, saʼ li jukubʼ malaj nekeʼril chire li palaw relaʼ junaq jukubʼ li kijukʼeʼk. Li nekeʼkʼanjelak aran nekeʼxkʼam li jukubʼ wi teʼtenqʼaaq xbʼaan li iqʼ, xbʼaan naq kaʼajwiʼ chi joʼkan teʼruuq xkʼambʼal li xbʼe. Joʼkan bʼiʼ, naq laj bʼeenel naxtaw jun li jukubʼ li tkʼamoq re, tento txik ut tixkʼam li kʼaru re bʼarwiʼ nekeʼkanaak li jukubʼ ut troybʼeni toj reetal tyeemanq xhoonal li relik.
Laj Lionel Casson jun li winq li tzolbʼil chaq chirix li xkʼulmank, naxchʼolobʼ: «Saʼ li tenamit Roma laj bʼeenel inkʼaʼ naʼok xsikʼinkil yalaq bʼar junaq li jukubʼ li tkʼamoq re, xbʼaan naq moko chʼaʼaj ta xtawbʼal junaq. Bʼarwiʼ naxtaw ribʼ li nimaʼ Tiber rikʼin li palaw, aran wank chaq li naʼaj bʼarwiʼ nekeʼkanaak li jukubʼ. Nachʼ wank wiʼ li tenamit Ostia, aran wank jun li nimla naʼaj bʼarwiʼ wankebʼ li ofisiin. Naabʼal li ofisiin aʼin, rehebʼ laj echal jukubʼ li wankebʼ saʼ jalan jalanq chi naʼaj: Ebʼ li jukubʼ re Narbona [li wank saʼ li tenamit Francia], re Cartago [li wank saʼ li tenamit Tunez], [...] ut jalan jalanq chik. Laj bʼeenel kaʼajwiʼ txik saʼ li ofisiin li natawmank saʼebʼ li teep ut tixpatzʼ chirixebʼ li jukubʼ».
Naq nekeʼxik saʼ jukubʼ moko naabʼal ta li hoonal nekeʼxsach, abʼan xiwxiw ru. Naq li Apostol Pablo kitaqlaak chi puktesink saʼ jalan chik tenamit, chiru li xbʼihajik naabʼal sut kijukʼeʼk li jukubʼ bʼarwiʼ yook chi xik (2 Cor. 11:25).