NAQ li Jesús kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, kixkʼut chi tzʼaqal re ru chanru xnaʼlebʼ ut li xbʼaanuhom li Xyuwaʼ. Kixye: «Maakʼaʼ ninbʼaanu injunes wibʼ, ninye bʼan li kʼaru kixkʼut chiwu li Yuwaʼbʼej». Ut kixye ajwiʼ: «Xbʼaan naq junelik ninbʼaanu li nawulak chiru» (Juan 8:28, 29, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG; Colosenses 1:15). Joʼkan bʼiʼ, naq naqil chanru li Jesús kirilebʼ li ixq, naqatzol chanru li Jehobʼa narilebʼ ajwiʼ ut naraj naq ebʼ li junchʼol teʼroxloqʼi ebʼ li ixq.

Li Jesús moko narilebʼ ta li ixq joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li junchʼol saʼ xkutankil. Chanru naxbʼaanu? Ma toj wank xwankil li xkʼutum li Jesús choʼq rehebʼ li ixq saʼebʼ li qakutan?

Naq li Jesús narilebʼ moko naxkʼoxla ta junaq li tzʼaj aj naʼlebʼ. Wankebʼ laj kʼamolbʼe saʼ xpaabʼal ebʼ laj Judiiy nekeʼxye naq wi jun li winq naraatina junaq li ixq naru naʼok ratawankil. Joʼkan naq xeʼxye naq jun li ixq inkʼaʼ naru raatinankil junaq li winq saʼ bʼe ut wi naraj elk tento naq tixtzʼap li xjolom. Li Jesús maajunwa kixye naq inkʼaʼ teʼraatina ebʼ li ixq, kixkʼut bʼan naq ebʼ li winq tento teʼxkuy ribʼ ut teʼroxloqʼi ebʼ li ixq (Mateo 5:28).

Saʼ jun kutan kixye: «Ani tixkanabʼ li rixaqil ut taasumlaaq rikʼin jalan chik, tixmux li xsumlajik» (Marcos 10:11, SBG, 12). Nakʼutunk naq li Jesús moko naxpaabʼ ta li nekeʼxye ebʼ laj kʼamolbʼe rehebʼ laj Judiiy naq ebʼ li winq «yal rikʼin kʼaʼaq re ru» naru nekeʼxjach li xsumlajik (Mateo 19:3, SBG, 9). Naabʼalebʼ laj Judiiy nekeʼxjalpaqi li naʼlebʼ chirix li muxuk sumlaak. Moko nekeʼxpaabʼ ta naq li winq li kixkʼatk roq li rixaqil kixmux li xsumlajik. Nekeʼxpaabʼ bʼan, naq kaʼajwiʼ li ixq nekeʼxmux li xsumlajik. Jun li winq li wank xnawom chirix li Santil Hu kixye: «Naq li Jesús kixye naq li winq inkʼaʼ teʼxmux li xsumlajik, kixterqʼusi li xwankil li ixq ut kiroxloqʼihebʼ».

Li naʼlebʼ aʼin toj wank xwankil saʼebʼ li qakutan: Saʼebʼ li xchʼuut laj testiiw re li Jehobʼa, ebʼ li ixq naru nekeʼaatinak rikʼinebʼ li winq ut inkʼaʼ nekeʼxuwak naq teʼxkʼoxla junaq li yibʼru aj naʼlebʼ chirixebʼ. Ebʼ li winq aj paabʼanel nekeʼxyal xqʼe chi xyuʼaminkil li naʼlebʼ aʼin: «Ebʼ li cheekel ixq chawaatinahebʼ joʼ naʼbʼej, ut ebʼ li tuqʼixq joʼ anabʼej, rikʼin xsaqal ru chʼoolej» (1 Timoteo 5:2, SBG).

Li Jesús kixkʼe xhoonal chi xtzolbʼalebʼ. Ebʼ laj kʼamolbʼe nekeʼraj naq ebʼ li ixq maakʼaʼ teʼxtzol. Abʼanan, li Jesús kixkʼut li yaal chiruhebʼ ut kixye rehebʼ naq inkʼaʼ teʼxuwaq chi xyeebʼal li wank saʼ xchʼoolebʼ. Joʼkan ajwiʼ, moko kixkʼoxla ta naq li kosiin aʼan li xnaʼajebʼ li ixq. Kixkʼutbʼesi aʼin naq kixkanabʼ naq li xMaría trabʼi li yook xkʼutbʼal (Lucas 10:38-42). Li xMarta kixtaw ajwiʼ rusilal li xkʼutum li Jesús. Aʼin kixkʼutbʼesi rikʼin li aatin li kixye re li Jesús naq ak kikamk laj Lázaro (Juan 11:21-27).

Li Jesús naxkʼe xchʼool chi xtzolbʼalebʼ li ixq. Choʼq rehebʼ li ixq aj Judiiy qʼaxal wank xwankil naq wanq junaq xyum li maare t-oq choʼq propeet. Joʼkan naq, naq jun li ixq kixye re «us xaq re li ixq kiʼalank aawe», saʼ li hoonal aʼan li Jesús kixye re, qʼaxal us wiʼ chik abʼink chiru li Yos (Lucas 11:27, SBG, 28). Li Jesús kixye naq moko aajel ta ru naq junaq li ixq wanq junaq xyum re naq sahaq saʼ xchʼool, li tixkʼe li xsahil xchʼool aʼan bʼan li ramiiwil rikʼin li Jehobʼa (Juan 8:32).

Li naʼlebʼ aʼin toj wank xwankil saʼebʼ li qakutan: Saʼebʼ li xchʼuut laj Testiiw oxloqʼ naq ebʼ li ixq nekeʼsumenk saʼebʼ li chʼutam. Oxloqʼebʼ li ixq xbʼaan naq ebʼ «aj kʼutul re li chaabʼilal» saʼebʼ li rochoch, naq nekeʼxtzol jalanq chik ebʼ li kristiʼaan ut saʼ li chʼuut (Tito 2:3, SBG). Ebʼ li cheekel winq nekeʼxnaw naq xkʼihalil li nekeʼpuktesink, aʼanebʼ li ixq (Salmo 68:12; chaawil li kaaxukuut « Ma kixye li apóstol Pablo naq ebʼ li ixq inkʼaʼ teʼruuq chi aatinak?», saʼ li perel 9).

Li Jesús naroxloqʼihebʼ li ixq. Saʼ xkutankil li Jesús, qʼaxal oxloqʼebʼ li winq chiruhebʼ li ixq. Li Talmud naxye: «Us xaq rehebʼ li wankebʼ ralal ut toqʼobʼ ruhebʼ li wankebʼ rabʼin malaj ixqaʼal». Wankebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej nekeʼxkʼoxla naq jun nimla iiq junaq li koʼbʼej: tento teʼxsikʼ li xbʼeelom, teʼxkʼe li xjunkabʼlal naq tsumlaaq ut nekeʼxkʼoxla naq moko aʼan ta t-iloq rehebʼ naq teʼtiixq.

Oxloqʼ chiru li Jesús li xyuʼam jun li chʼinaʼal joʼ ajwiʼ li xyuʼam jun li chʼina ixqaʼal. Joʼ naq kixwaklesi wiʼ chik chi yoʼyo li xchʼina yum li malkaʼan re Naín, kixwaklesi ajwiʼ chi yoʼyo li rixqaʼal laj Jairo (Marcos 5:35, 41, 42; Lucas 7:11-15). Saʼ jun chik kutan, kixkʼirtasi jun li ixq li «ak waqxaqlaju chihabʼ rokik xyajel xbʼaan jun li musiqʼej». Ut kixye re «xrabʼin ajwiʼ laj Abraham», li aatin aʼin moko junelik ta nayeemank rehebʼ li ixq (Lucas 13:10-16, SBG). Naq kiroksi li aatin aʼin, kixkʼutbʼesi naq ebʼ li ixq wankebʼ ajwiʼ xwankil saʼ li tenamit ut oxloqʼebʼ ajwiʼ xbʼaan li xpaabʼalebʼ (Lucas 19:9; Gálatas 3:7).

Li naʼlebʼ aʼin toj wank xwankil saʼebʼ li qakutan: Jun li aatin re Asia naxye naq maakʼaʼ rusilal xkʼiresinkil junaq laakoʼ, aʼan chanchan xtʼaqresinkil li ruutzʼuʼuj laawechkabʼal. Abʼan, jun li yuwaʼbʼej aj paabʼanel li naxnaw rahok moko nakʼoxlak ta chi joʼkaʼin. Maakʼaʼ naxye ma winq malaj ixq li xkokʼal, narilebʼ ut naxkʼe xchʼool re naq teʼtzoloq ut naq kawaqebʼ li xjunxaqalil.

Li Jesús naxpaabʼ li nekeʼxye li ixq. Saʼebʼ li raqlebʼaal aatin rehebʼ laj Judiiy maakʼaʼ xwankil li raatin junaq li ixq, chanchan li raatin junaq li loqʼbʼil moos. Laj Josefo naxye: «Xbʼaan naq ixqebʼ, moko paabʼajel ta ebʼ li raatin».

Moko joʼkan ta kinaʼlebʼak li Jesús! Aʼan kixsikʼ ebʼ li ixq re naq teʼxye resil naq kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo (Mateo 28:1, 8-10). Usta ebʼ li ixq aʼin xeʼril naq kikamsiik ut kimuqeʼk li Jesús, ebʼ li apóstol moko nekeʼxpaabʼ ta li nekeʼxye (Mateo 27:55, 56, 61; Lucas 24:10, 11). Abʼanan, naq li Jesús kixsikʼ ebʼ li ixq re naq teʼxye resil li xwaklijik wiʼ chik chi yoʼyo, kixkʼutbʼesi naq xkʼulubʼebʼ ajwiʼ naq teʼwanq choʼq xtestiiw (Hechos 1:8, 14).

Li naʼlebʼ aʼin toj wank xwankil saʼebʼ li qakutan: Ebʼ li cheekel winq saʼ li chʼuut tento teʼxkʼe xchʼool chi rabʼinkil li nekeʼxye ebʼ li hermaan ixq, chi joʼkan teʼxkʼutbʼesi naq oxloqʼebʼ chiruhebʼ. Ebʼ li bʼeelomej ajwiʼ nekeʼxkʼutbʼesi naq nekeʼroxloqʼi li rixaqil naq nekeʼxkʼe xchʼool chi rabʼinkilebʼ (1 Pedro 3:7; Génesis 21:12).

Naq ebʼ li winq nekeʼxkʼam re rikʼin li Kriist, nekeʼroxloqʼi ebʼ li ixq ut nekeʼril joʼ kiraj li Jehobʼa chalen chaq saʼ xtiklajik (Génesis 1:27, 28). Ebʼ li bʼeelomej aj paabʼanel moko nekeʼxkubʼsi ta xwankil ebʼ li ixq. Nekeʼxyuʼami bʼan li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu re naq sahaq saʼ xchʼool li rixaqil (Efesios 5:28, 29).

Naq li xYelena kiʼok xtzolbʼal li Santil Hu, ra naxkʼul saʼ ruqʼ li xbʼeelom abʼan maaʼani aj e naxye. Li xbʼeelom kikʼiik saʼ jun li naʼaj bʼarwiʼ ebʼ li winq yal nekeʼrelqʼa ebʼ li ixq li nekeʼraj sumlaak wiʼ, maakʼaʼ naxye ma naraj li ixq malaj inkʼaʼ ut nekeʼxrahobʼtesihebʼ. Li xYelena naxye ajwiʼ: «Li Santil Hu xkawresi linchʼool, xintzol naq wank jun li Yos li kʼajoʼ nikinxra, nikinroxloqʼi ut naxkʼe xchʼool chiwix. Xinkʼe reetal naq linbʼeelom truuq xjalbʼal xnaʼlebʼ wi tixtzol li Santil Hu». Kitzʼaqlok ru li kiraj xchʼool naq li xbʼeelom kikubʼeek xhaʼ ut kiʼok joʼ aj Testiiw. Li xYelena naxye: «Linbʼeelom kixtzol xkuybʼal li xjosqʼil ut saʼ kabʼichal xqatzol kuyuk maak». Naxye ajwiʼ: «Ebʼ li naʼlebʼ li wank saʼ li Santil Hu xinxtenqʼa re naq twekʼa naq rarookin ut naq maakʼaʼ tinxuwa saʼ linsumlajik» (Colosenses 3:13, 18, 19).

Moko kaʼaj tawiʼ li xYelena naxkʼul aʼin. Wankebʼ naabʼal li ixq aj paabʼanel sahebʼ saʼ xchʼool xbʼaan naq rochbʼen li xbʼeelom nekeʼxyal xqʼe chi xyuʼaminkil ebʼ li naʼlebʼ li wank saʼ li Santil Hu chirix li sumlajik. Joʼkan ajwiʼ, nekeʼrekʼa naq saʼ xyanqebʼ li rechpaabʼanel winq nekeʼkʼojobʼaak xchʼool, nekeʼoxloqʼiik ut inkʼaʼ nekeʼxuwak (Juan 13:34, 35).

Chixjunilebʼ laj paabʼanel, winq malaj ixq nekeʼxnaw naq aj maakebʼ. Abʼanan, chʼolchʼo chiruhebʼ naq wi teʼjiloq chixkʼatq li Jehobʼa li narahok, teʼkoleʼq «chiru xwankil li qʼaak» ut teʼxyal xsahil «li xnimal xloqʼal ebʼ li ralal xkʼajol li Yos». Kʼajoʼ xchaabʼilal li xyeechiʼom li Yos choʼq rehebʼ li winq ut li ixq li wankebʼ rubʼel li xrahom! (Romanos 8:20, 21, SBG).