1, 2. Kʼaʼut us naq inkʼaʼ tqakanabʼ patzʼok?

EBʼ LI kokʼal nekeʼxbʼaanu naabʼal li patzʼom naq nekeʼxtzol aatinak. Wankebʼ li kokʼal nekeʼxye: «Kʼaʼut rax muyink ru li choxa? Chanru yiibʼanbʼilebʼ li chahim? Ani kixkʼut bʼichank chiruhebʼ li xul li nekeʼrupupik?». Naq nekeʼxbʼaanu li patzʼom aʼin, nekeʼkanaak chi qilbʼal xbʼaan naq nekeʼraj xnawbʼal kʼaru tqaye rehebʼ. Wank sut nachʼaʼajkobʼk chiqu xsumenkil ebʼ li patzʼom, xbʼaan naq inkʼaʼ naqanaw xyaalal. Usta ak xqasume ebʼ li xpatzʼom toj nekeʼxye: «Ut kʼaʼut?».

² Moko kaʼaj tawiʼ ebʼ li kokʼal nekeʼpatzʼok. Naq yooko chi nimank inkʼaʼ naqakanabʼ patzʼok, maare re xnawbʼal chanru toowulaq saʼ junaq li naʼaj, re naq inkʼaʼ tqakʼul li rahilal malaj yal re xbʼaanunkil junaq li patzʼom. Abʼan, wankebʼ inkʼaʼ chik nekeʼpatzʼok. Chi moko nekeʼxkʼe ta xchʼool chi xnawbʼal xyaalal junaq li chaabʼil naʼlebʼ.

3. Kʼaʼut naabʼalebʼ inkʼaʼ chik nekeʼpatzʼok?

 ³ Kʼoxlan chirix li patzʼom li wank chirix li tasal hu aʼin. Kʼoxlan ajwiʼ chirixebʼ li patzʼom li wankebʼ saʼebʼ li perel oxibʼ ut waqibʼ ut li wankebʼ saʼ xtiklajik li tzolom aʼin. Ebʼ li patzʼom aʼin jwal aajel ru xnawbʼal xyaalal. Abʼan naabʼalebʼ inkʼaʼ chik nekeʼxsikʼ xyaalal ebʼ li patzʼom. Ma nakaanaw kʼaʼut? Ma naxchʼolobʼ li Santil Hu xyaalal ebʼ li patzʼom aʼin? Wankebʼ nekeʼxkʼoxla naq chʼaʼaj xtawbʼal ru li Santil Hu. Wankebʼ inkʼaʼ chik nekeʼpatzʼok xbʼaan naq nekeʼxutaanak. Ut wankebʼ nekeʼxye naq kaʼajwiʼ ebʼ li nekeʼkamok bʼe saʼebʼ li paabʼal teʼruuq xsumenkil ebʼ li jalan jalanq chi patzʼom. Abʼan, kʼaru nakaaye laaʼat?

4, 5. Bʼar wank rehebʼ li patzʼom naru ttenqʼanq qe saʼ li qayuʼam ut kʼaʼut tento naq tqasikʼ xyaalal ebʼ li patzʼom aʼin?

⁴ Maare taawaj xnawbʼal xyaalal ebʼ li patzʼom li ttenqʼanq aawe saʼ laayuʼam. Maare nakaaye: «Kʼaʼut wanko saʼ li Ruuchichʼochʼ? Ma kiraj li Yos naq toochalq saʼ Ruuchichʼochʼ kaʼajwiʼ re yoʼlaak, cheekobʼk ut kamk? Chanru li Yos?». Us naq tatkʼoxlaq chirix aʼin ut inkʼaʼ raj taakanabʼ xsikʼbʼal xyaalal ebʼ li junjunq chi patzʼom. Li Jesus kixye: ‹Chextzʼaamanq ut tkʼeheʼq eere; chexsikʼoq ut teetaw; chexchʼeʼoq ut tteheʼq cheeru› (Mateo 7:7).

⁵ Wi inkʼaʼ taakanabʼ xsikʼbʼal xyaalal ebʼ li patzʼom, taakʼe reetal naq li naʼlebʼ aʼin naru ttenqʼanq aawe saʼ laayuʼam (Proverbios 2:1-5). Usta wank jalan jalanq li kʼaʼuxej chirix aʼin, taataw xsumenkil ebʼ li patzʼom saʼ li Santil Hu ut moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru. Xsikʼbʼal xyaalal ebʼ li patzʼom, tooxtenqʼa saʼ li qakutan ut naru tixsahobʼresi qachʼool. Qilaq chirix kʼaru nekeʼok wiʼ xkʼaʼuxl ebʼ li qas qiitzʼin.

6. Kʼaʼut naabʼalebʼ nekeʼxkʼoxla naq li Yos inkʼaʼ naril xtoqʼobʼaal qu?

⁶ Naabʼalebʼ nekeʼxkʼoxla naq li Yos inkʼaʼ naril  xtoqʼobʼaal qu. Saʼ li Ruuchichʼochʼ xnumtaak li maaʼusilal, li yalok, li xikʼ ilok ut li rahilal. Joʼkan ajwiʼ nokooyajerk, naqakʼul li chʼaʼajkilal ut nekeʼkamk ebʼ li qakomon malaj ebʼ li qamiiw. Joʼkan naq wankebʼ nekeʼxye: «Wi naril raj xtoqʼobʼaal qu li Yos, ak xrisi raj chik chixjunil li chʼaʼajkilal».

7. a) Kʼaʼut naqaye naq ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼebʼ li paabʼal nekeʼxbʼaanu naq ebʼ li qas qiitzʼin teʼxkʼoxla naq li Yos inkʼaʼ naril xtoqʼobʼaal qu? b) Kʼaru tzʼaqal naxchʼolobʼ li Santil Hu chirix li rahilal li naqakʼul?

⁷ Ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe, saʼebʼ li paabʼal nekeʼxbʼaanu naq ebʼ li qas qiitzʼin teʼxkʼoxla naq li Yos inkʼaʼ naril xtoqʼobʼaal qu. Chanru nekeʼxbʼaanu aʼin? Naq wank li yalok, li yajel, li rahilal malaj li kamk nekeʼxye naq aʼan naraj li Yos. Rikʼin li aatin aʼin chanchan tawiʼ yookebʼ xyeebʼal naq li Yos wank re, naq naqakʼul li rahilal. Abʼan, ma yaal aʼin? Kʼaru tzʼaqal naxchʼolobʼ li Santil Hu? Santiago 1:13 naxye: «Naq taayaleʼq rix junaq, mixye: ‹Aʼ li Yos nayalok wix›, xbʼaan naq li Yos inkʼaʼ nayaleʼk rix xbʼaan li inkʼaʼ us chi moko naxyal rix anihaq». Joʼkan naq moko li Yos ta wank re naq wank li maaʼusilal saʼ li Ruuchichʼochʼ (chaawil Job 34:10-12). Yaal naq li Yos naxkanabʼ naq tkʼulmanq li maaʼusilal. Abʼan moko juntaqʼeet ta xkanabʼankil naq tkʼulmanq li rahilal rikʼin xbʼaanunkil li rahilal.

8, 9. a) Rikʼin kʼaru li eetalil taachʼolobʼ naq moko juntaqʼeet ta xbʼaanunkil junaq li rahilal rikʼin xkanabʼankil naq tkʼulmanq? b) Kʼaʼut naq moko us ta xyeebʼal naq li Yos wank re, naq ebʼ li poyanam inkʼaʼ nekeʼxbʼaanu li us?

⁸ Qilaq jun li eetalil, jun li alalbʼej, ak winq chik, wank saʼ rochoch li xyuwaʼ. Abʼan saʼ jun kutan kixqʼet ribʼ chiru li xyuwaʼ ut kixkanabʼ li rochoch. Li chaabʼil yuwaʼbʼej maakʼaʼ kixye re li ralal. Li alalbʼej kiʼok xbʼaanunkil li inkʼaʼ us ut kixchʼik ribʼ saʼ chʼaʼajkilal. Ma li yuwaʼbʼej wank re naq li ralal kixchʼik ribʼ saʼ chʼaʼajkilal? Inkʼaʼ,  peʼyaal? (Lucas 15:11-13). Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank naq li Yos naxkanabʼ naq ebʼ li poyanam teʼxbʼaanu li nekeʼraj. Aʼin moko naraj ta xyeebʼal naq li Yos wank re naq nekeʼxchʼik ribʼ saʼ chʼaʼajkilal. Joʼkan naq inkʼaʼ us naq tqakʼe saʼ xbʼeen li Yos chixjunil li rahilal li wank saʼ Ruuchichʼochʼ.

⁹ Wank xyaalal naq li Yos naxkanabʼ naq ebʼ li qas qiitzʼin teʼxbʼaanu li inkʼaʼ us. Moko tenebʼanbʼil ta saʼ xbʼeen li Yos xchʼolobʼankil chiqu li yook chi kʼulmank saʼ Ruuchichʼochʼ, xbʼaan naq Aʼan kiyoobʼtesink qe. Abʼan naxchʼolobʼ chiqu, xbʼaan naq nokooxra. Saʼ li Tzolom 11 tqatzʼil kʼaʼut naqakʼul li rahilal. Us raj naq chʼolchʼooq chaawu naq moko li Yos ta wank re, naq naqakʼul li rahilal. Li Yos naxye qe naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin naq wanqo saʼ chʼaʼajkilal (Isaías 33:2).

10. Kʼaʼut chʼolchʼo chiqu naq li Yos t-isinq re chixjunil li rahilal?

¹⁰ Li Yos sant (Isaías 6:3). Aʼan naraj xyeebʼal naq li Yos saq ru ut maakʼaʼ maaʼusilal saʼ xchʼool. Joʼkan naq tento tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin. Inkʼaʼ naru naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼinebʼ li qechpoyanamil, xbʼaan naq naru nekeʼxjal xnaʼlebʼ. Usta chaabʼilaqebʼ li awabʼej, maajun rehebʼ truuq risinkil li maaʼusilal. Li Yos nim xwankil ut kaʼajwiʼ aʼan t-isinq re chi junajwa li rahilal li wank saʼ Ruuchichʼochʼ (chaawil Salmo 37:9-11).

11. a) Kʼaru naxkʼoxla li Yos naq naril li maaʼusilal? b) Kʼaru nareekʼa li Yos naq naqakʼul li rahilal?

¹¹ Kʼaru nareekʼa li Yos naq naril li maaʼusilal ut naq naril naq ra saʼ qachʼool? Li Santil Hu naxchʼolobʼ naq li Yos nasahoʼk saʼ xchʼool naq naril naq wank li tiikilal (Salmo 37:28). Li Yos naxkʼe xchʼool chi rilbʼal li us ut li inkʼaʼ us ut xikʼ naril li maaʼusilal. Li Santil Hu naxye naq li Yos «ra kireekʼa» naq saʼ li qʼe kutan kinumtaak li maaʼusilal saʼ li Ruuchichʼochʼ (Génesis 6:5, 6). Li Yos  inkʼaʼ naxjal xnaʼlebʼ (Malaquías 3:6). Li Yos toj xikʼ naril li maaʼusilal ut narahoʼk saʼ xchʼool naq ebʼ li poyanam nekeʼxkʼul li maaʼusilal. Li Santil Hu naxye naq «Aʼan naʼilok eere» (chaawil 1 Pedro 5:7).

12, 13. a) Kʼaʼut naqanaw rahok ut chanru nokooxtenqʼa li rahok naq naqil li rahilal li wank saʼ Ruuchichʼochʼ? b) Kʼaʼut chʼolchʼo chiqu naq li Yos trisi li chʼaʼajkilal saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ?

¹² Qilaq, kʼaʼut choʼlchʼo chiqu naq li Yos narahoʼk saʼ xchʼool naq naqakʼul li rahilal? Li Santil Hu naxchʼolobʼ naq li Yos kixyoobʼtesi li winq joʼ xjalam u (Génesis 1:26). Wi chaabʼil qanaʼlebʼ naraj xyeebʼal naq li Yos chaabʼil xnaʼlebʼ. Wi narahoʼk saʼ aachʼool chi rilbʼal naq nekeʼxkʼul li rahilal li maakʼaʼebʼ xmaak, aʼan naraj xyeebʼal naq li Yos jwal narahoʼk saʼ xchʼool.

¹³ Ebʼ li qas qiitzʼin nekeʼxnaw rahok. Joʼkan naq chanchano li Yos xbʼaan naq li Santil Hu naxye naq «Li Yos aʼan [li] rahok» (1 Juan 4:8). Nokoorahok xbʼaan naq li Yos narahok. Kʼoxlan chirix aʼin: wi wank raj aawankil chi risinkil li rahilal ut li maaʼusilal li wank saʼ Ruuchichʼochʼ, peʼyaal naq taabʼaanu raj? Li xnimal ru laarahom ttaqlanq aawe chi xtenqʼankilebʼ. Joʼkan naq tento naq chʼolchʼooq chaawu naq li Yos trisi chixjunil li chʼaʼajkilal. Li Yos tixkʼam chaq li osobʼtesink li naxyeechiʼi qe saʼ li kaahibʼ ut oobʼ perel re li tasal hu aʼin. Re xpaabʼankil li xyeechiʼom li Yos, tento naq xbʼeenwa tqanaw ru.

14. Ani xkʼabʼaʼ li Yos ut kʼaʼut tento tqoksi li xkʼabʼaʼ?

¹⁴ Kʼaru nakaabʼaanu xbʼeenwa naq nekeʼxnaw aawu? Peʼyaal naq xbʼeenwa nakaaye laakʼabʼaʼ. Anaqwan qakʼoxlaq, ma wank xkʼabʼaʼ li Yos? Naabʼalebʼ li paabʼal nekeʼxye naq li xkʼabʼaʼ aʼan: «Yos» malaj «Qaawaʼ». Abʼan ebʼ li aatin aʼin moko kʼabʼaʼej ta, chanchan tawiʼ naq naqaye «awabʼej» malaj «jolominel». Li Santil Hu naxye naq li Yos wank naabʼal ruuchil xkʼabʼaʼ, jun rehebʼ aʼan «Yos» malaj «Qaawaʼ». Abʼan naxchʼolobʼ naq li xkʼabʼaʼ li Yos aʼan Jehobʼa. Li Santil Hu naxye: «Re naq teʼxnaw naq  laakʼabʼaʼ aʼan Jehobʼa ut kaʼajwiʼ laaʼat Nim Laawankil saʼ xbʼeen chixjunil li Ruuchichʼochʼ» (Salmo 83:18, TNM). Wi saʼ Laasantil Hu maakʼaʼ xkʼabʼaʼ li Yos, us raj naq taatzʼil li xkomon li naʼlebʼ bʼarwiʼ naxye «Kʼaru Xyaalal li Xkʼabʼaʼ li Yos ut Ma Us Roksinkil?». Naq keʼxtzʼiibʼa chaq li Santil Hu saʼ xtiklajik kitawmank wuqubʼ mil sut tana li xkʼabʼaʼ li Yos. Li Jehobʼa naraj naq taatzol ut taawoksi li xkʼabʼaʼ. Joʼkan naq li Yos naroksi li Santil Hu re naq taanaw ru.

15. Kʼaru xyaalal li kʼabʼaʼej Jehobʼa?

¹⁵ Li Yos kixkʼe Jehobʼa choʼq xkʼabʼaʼ ut li kʼabʼaʼej aʼin nim xwankil. Aʼin naraj xyeebʼal naq li Yos naru naxbʼaanu naq ttzʼaqloq ru li naxyeechiʼi qe ut naru ajwiʼ  naxbʼaanu chixjunil li naraj. * Li xkʼabʼaʼ li Yos jun ajwiʼ; maaʼani xkʼulubʼ li kʼabʼaʼej aʼin, kaʼajwiʼ li Yos. Qilaq wiibʼ oxibʼ xyaalal kʼaʼut naqaye aʼin.

16, 17. Kʼaru naqatzol chirix li Jehobʼa naq nayeemank re naq aʼan: a) Li «Nimajwal Yos»? b) ‹Li Awabʼej li wank chi junelik›? c) ‹Laj yoobʼtesinel›?

¹⁶ Saʼ li Salmo 83:18 naxye chirix li Jehobʼa: «Kaʼajwiʼ laaʼat Nim Laawankil». Ut kaʼajwiʼ aʼan nayeemanq re li «Nimajwal Yos». Apocalipsis 15:3 naxye: «Qʼaxal ninqebʼ ut sachbʼachʼoolej rilbʼal laabʼaanuhom, at Qaawaʼ, at Nimajwal Yos; tiik ut tzʼaqal yaal ru laabʼe». Li ruuchil kʼabʼaʼej «Nimajwal Yos» naraj xyeebʼal naq kaʼajwiʼ li Jehobʼa nim xwankil saʼ xbʼeen chixjunil. Saʼ 1 Timoteo 1:17 naxye naq li Jehobʼa aʼan li Awabʼej «li wank xwankil chi junelik», joʼkan naq li Yos jun ajwiʼ. Salmo 90:2 naxye: «Ak laaʼat ajwiʼ chaq li qaYos junqʼe junqʼe kutan!». Kʼajoʼ xchaabʼilal xnawbʼal aʼin chirix li Yos!

¹⁷ Joʼkan naq li Jehobʼa jun ajwiʼ, xbʼaan naq aʼan kiyoobʼtesink qe. Apocalipsis 4:11 naxye: «Aakʼulubʼ, [Jehobʼa], at qaYos xkʼulbʼal laanimal laaloqʼal, li loqʼonink ut laawankilal, xbʼaan naq laaʼat katyoobʼtesink re chixjunil: rikʼin laawajom keʼyoobʼtesiik ut wankebʼ chik anaqwan». Li Jehobʼa kiyoobʼtesink re chixjunil ebʼ li anjel li wankebʼ saʼ choxa, ebʼ li chahim, ebʼ li ru li awimq, ebʼ li kar li wankebʼ saʼ palaw ut saʼebʼ li nimaʼ ut toj wank chik naabʼal xyoobʼtesihom.

18. Kʼaʼut wankebʼ nekeʼxkʼoxla naq maajunwa teʼruuq chi jiloq rikʼin li Yos? Abʼan, kʼaru naxye li Santil Hu?

¹⁸ Wankebʼ nekeʼxuwak naq nekeʼxtzol xnimal ru xnaʼlebʼ li Jehobʼa. Nekeʼxkʼoxla naq najt wank li Jehobʼa  ut maajunwa teʼnachʼoq rikʼin malaj inkʼaʼ nekeʼkʼoxlaak xbʼaan li Yos. Ma us xkʼoxlankil aʼin? Li Santil Hu naxye naq li Jehobʼa «moko najt ta wank qikʼin chiqajunjunqal» (Hechos 17:27). Naxye ajwiʼ: «Jilonqex chi xkʼatq li Yos, ut aʼan taajiloq chekʼatq» (Santiago 4:8).

19. a) Chanru toojiloq rikʼin li Yos ut kʼaru li osobʼtesihom tixkʼe qe? b) Bʼar wank rehebʼ li xnimal ru xnaʼlebʼ li Yos nawulak chaawu?

¹⁹ Chanru tatruuq chi jiloq rikʼin li Yos? Xbʼeenwa tento naq inkʼaʼ taakanabʼ tzolok chirix li Yos, joʼ yookat xbʼaanunkil anaqwan. Li Jesus kixye: «Aʼan aʼin li junelik yuʼam: naq teʼxnaw aawu laaʼat li junat chi tzʼaqal Yos ut li xataqla chaq, li Jesus aʼ li Kriist» (Juan 17:3). Joʼ naxye li Santil Hu xnawbʼal ru li Jehobʼa ut li Jesus aʼan tkʼamoq qe saʼ li «junelik yuʼam». Ak xqatzol naq li Jehobʼa Xyosil li rahok (1 Juan 4:16). Chixjunil li xnaʼlebʼ li Jehobʼa chaabʼil ut chinaʼus. Li Santil Hu naxye naq li Yos «aj uxtaan ut tuulan, li nabʼayk chi josqʼoʼk ut makachʼin li xrahom ut li xtiikilal xchʼool!» (Éxodo 34:6). Li Yos ‹chaabʼil ut nakuyuk maak› (Salmo 86:5). Nim xkuyum (2 Pedro 3:9). Naq yooqat xtzolbʼal li naxye li Santil Hu, taakʼe reetal naq chʼinaʼus xnaʼlebʼ li Jehobʼa.

20-22. a) Ma tooruuq chi nachʼok rikʼin li Yos usta inkʼaʼ naqil ru? b) Kʼaru naru teʼxye aawe naq yookat chi tzolok chirix li Santil Hu ut kʼaru tento taabʼaanu naq taawabʼi aʼin?

²⁰ Li Yos Musiqʼej joʼkan naq inkʼaʼ naqil ru (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Li Santil Hu naxchʼolobʼ chanru li Yos. Joʼkan naq, jun rehebʼ li kitzʼiibʼank chaq re li Salmo kixye naq tatruuq rilbʼal xchaabʼilal li Jehobʼa (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Wi inkʼaʼ taakanabʼ tzolok chirix li Yos taanaw ru chiʼus, taatzol xraabʼal ut tatnachʼoq rikʼin.

²¹ Timil timil taataw ru kʼaʼut naq li Santil Hu naxye qe, naq tento tqil li Jehobʼa joʼ qayuwaʼ (Mateo 6:9). Naq li Jehobʼa kixkʼe qayuʼam kiraj naq us wanqo, joʼ naraj jun chaabʼil yuwaʼbʼej choʼq rehebʼ li ralal xkʼajol (Salmo  36:10 [36:9, Wy]). Li Santil Hu naxchʼolobʼ ajwiʼ naq tooruuq chi wank choʼq ramiiw li Jehobʼa (Santiago 2:23). Kʼe reetal: Laaʼat naru tatwanq choʼq ramiiw li kiyiibʼank re li choxa ut li Ruuchichʼochʼ!

²² Naq yooqat chi tzolok chirix li Santil Hu naru teʼxye aawe naq taakanabʼ tzolok. Maare teʼxye aʼin, re naq inkʼaʼ taajal aapaabʼal. Abʼan maakanabʼ xtzolbʼal chanru tatwanq choʼq ramiiw li Jehobʼa, xbʼaan naq kaʼajwiʼ li Yos naru nawank choʼq tzʼaqal aawamiiw.

23, 24. a) Kʼaʼut inkʼaʼ tatxutaanaq chi patzʼok naq yooqat chi tzolok chirix li Santil Hu? b) Kʼaru tqil saʼ li jun chik tzolom?

²³ Naq tat-oq chi tzolok chirix li Santil Hu maare wank li naʼlebʼ inkʼaʼ taataw ru, abʼan matxutaanak chi patzʼok. Li Jesus kixye naq us naq tqakubʼsi qibʼ joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li kokʼal (Mateo 18:2-4). Ebʼ li kokʼal junelik yookebʼ chi patzʼok. Li Yos naraj naq taataw xyaalal ebʼ li junjunq chi patzʼom. Saʼ li najter qʼe kutan ebʼ li keʼxkʼe xchʼool chi xnawbʼal ru li Yos, keʼxtzʼil chiʼus li Santil Hu re rilbʼal ma yaal li yookebʼ xtzolbʼal (chaawil Hechos 17:11).

²⁴ Re xnawbʼal ru chiʼus li Jehobʼa tento naq tqatzʼil xsaʼ li Santil Hu. Li Santil Hu moko juntaqʼeet ta rikʼinebʼ li jalan jalanq chi tasal hu. Saʼ li jun chik tzolom tqil kʼaʼut naqaye aʼin.