1, 2. Ani kixsikʼebʼ li Jehobʼa choʼq ramiiw?

ANIHEBʼ raj taasikʼebʼ choʼq aawamiiw? Maare raj taasikʼebʼ li nekeʼkʼoxlak joʼ laaʼat, nekeʼwulak chiru li nawulak chaawu, nekeʼxbʼaanu li us ut chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ.

² Chalen naq kiyoobʼtesiik li winq, li Yos kixsikʼ ru ani teʼwanq choʼq ramiiw. Li Yos kixkʼabʼaʼi laj Abrahan choʼq ramiiw (chaawil Isaías 41:8; Santiago 2:23). Kixye ajwiʼ chirix laj David: «Li winq [aʼin] chaabʼil joʼ naraj linchʼool» (Hechos 13:22). Joʼkan ajwiʼ, jun li anjel kixye re laj Daniel: «Raarookat xbʼaan li Yos» (Daniel 9:23). Li Yos naxsikʼebʼ choʼq ramiiw li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ.

3. Kʼaʼut naq li Jehobʼa toj naxsikʼ ani teʼwanq choʼq ramiiw?

³ Kʼaʼut naq li Jehobʼa kixkʼabʼaʼi choʼq ramiiw laj Abrahan, laj David ut laj Daniel? Li Santil Hu naxchʼolobʼ naq li Yos kixye re laj Abrahan: «Xapaabʼ li waatin» (Génesis 22:18). Li Jehobʼa nawank choʼq ramiiw li nekeʼabʼink chiru chi anchal xchʼool. Joʼkan ajwiʼ kixye re li tenamit Israel: «Paabʼomaq li waatin; chi joʼkan laaʼinaq leeYos ut laaʼexaq lintenamit» (Jeremías 7:23). Joʼkan naq, wi nakaapaabʼ li Jehobʼa tatwanq choʼq ramiiw.

4, 5. Chanru naxkʼutbʼesi li Jehobʼa naq naxtenqʼa li xtenamit?

⁴ Kʼaru naraj xyeebʼal wank choʼq ramiiw li Yos? Li Santil Hu naxye naq li Jehobʼa naxtenqʼa li tiikebʼ xchʼool chiru (2 Crónicas 16:9). Chanru naxkʼutbʼesi li Yos naq naxtenqʼa li xtenamit? Salmo 32:8 naxye: «Tatintzol, tinkʼut chawu li bʼe li tento taakʼam, chan li Qaawaʼ [Jehobʼa]; junelik yooqin chawilbʼal naq tatinbʼeres».

⁵ Joʼ xaakʼe reetal li Jehobʼa naxkʼe xchʼool chaawilbʼal! Naxkʼe chiʼus aanaʼlebʼ, ut wi nakaapaabʼ tatxtenqʼa re naq us wanqat. Li Yos naraj aatenqʼankil re naq taakuy li aaleek ut ebʼ li chʼaʼajkilal (chaawil Salmo 55:23 [55:22, Wy]). Li Yos tatxtenqʼa wi nakaaloqʼoni ru chi anchal aachʼool, joʼ kixye jun aj kʼanjel chiru li Yos: «Junelik ninkʼoxla li Qaawaʼ [Jehobʼa]; wi wank chinkʼatq, inkʼaʼ taachʼinanq li waanm» (Salmo 16:8; 63:9 [63:8, Wy]). Li Jehobʼa naru tatxtenqʼa re naq taabʼaanu li nawulak chiru. Abʼan, laj Tza naraj naq taabʼaanu li inkʼaʼ nawulak chiru li Yos.

6. Kʼaru kixye laj Tza chirixebʼ li qas qiitzʼin?

⁶ Saʼ li Tzolom 11 xqil naq laj Tza kixkʼe saʼ chʼaʼajkilal li Xʼawabʼejilal li Yos. Kixqʼabʼa li Jehobʼa choʼq aj tikʼtiʼ. Ut kixye ajwiʼ naq li Yos inkʼaʼ us naʼawabʼejink, xbʼaan naq inkʼaʼ kixkanabʼ naq laj Adan ut xʼEva teʼxbʼaanu li nekeʼraj. Ak kimaakobʼk laj Adan ut xʼEva naq keʼok chi numtaak li ralal xkʼajol arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Chirix chik aʼan, laj Tza kixqʼabʼahebʼ li qas qiitzʼin naq kixye: «Maaʼani naloqʼonink re li Yos chi anchal xchʼool. Ut naq tixkʼe ribʼ chiwu tinkʼut chiru li Yos naq yalaq ani tmaajewanq re». Li naxye li Santil Hu chirix laj Job naxkʼutbʼesi naq aʼan kixkʼoxla chaq laj Tza. Abʼan, ani laj Job ut kʼaʼut naq kiqʼabʼaak xbʼaan laj Tza?

7, 8. a) Kʼaʼut naq laj Job moko juntaqʼeet ta xnaʼlebʼ rikʼinebʼ li keʼwank chaq saʼ xkutankil? b) Kʼaru kixye laj Tza re li Jehobʼa naq kixqʼabʼa laj Job?

 ⁷ Maare 3.600 chihabʼ xkamik laj Job. Laj Job chaabʼil winq joʼkan naq li Jehobʼa kixye: «Maajun junaq joʼ aʼan saʼ ruuchichʼochʼ. Aʼan jun li winq tiik xchʼool ut chaabʼil xkʼaʼuxl: naroxloqʼi li Yos ut naxtzʼeqtaana li inkʼaʼ us» (Job 1:8). Joʼkan naq li Jehobʼa sa saʼ xchʼool rikʼin laj Job.

⁸ Laj Tza kixqʼabʼa laj Job, joʼkan naq kixye re li Jehobʼa naq laj Job tiik xchʼool chiru xbʼaan naq naxkʼaakʼale li xjunkabʼal joʼwiʼ chixjunil li wank re. Joʼkan naq laj Tza kixye re li Yos: «Xawosobʼtesi li xkʼanjel, ut ebʼ li xketomq nekeʼxnujobʼresi li ruuchichʼochʼ. Abʼanan charahobʼtesi ut chawisi joʼnimal wank re: chʼolchʼo naq saʼ junpaat tatxmajewa saʼ xnaqʼ aawu!» (Job 1:10, 11).

9. Kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa naq laj Tza kixqʼabʼa laj Job, ut kʼaʼut?

⁹ Laj Tza kixye naq laj Job yook xloqʼoninkil li Yos xbʼaan naq naʼosobʼtesiik, abʼan tixtzʼeqtaana li Yos naq tyaleʼq rix. Kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa naq kirabʼi aʼin? Li Jehobʼa kixkanabʼ naq laj Tza tixyal rix laj Job, chi joʼkan tnawmanq wi laj Job naxra li Yos malaj inkʼaʼ.

10. Chanru kiyaleʼk rix laj Job ut kʼaru kixbʼaanu?

¹⁰ Naq laj Tza kixyal rix laj Job kixbʼaanu naq t-elqʼaaq ut tkamq li xketomq. Keʼkamsiik naabʼal li xmoos ut kikanaak saʼ nebʼaʼil. Chirix chik aʼan, laj Tza kixkʼam chaq jun chik li nimla rahilal saʼ xbʼeen laj Job, kixbʼaanu naq teʼkamq li 10 chi ralal xkʼajol saʼ jun li kaqsut-iqʼ. Usta kixkʼul chixjunil li rahilal aʼin «inkʼaʼ kimaakobʼk ut maakʼaʼ [...] kixkʼoxla chirix li Yos» (Job 1:22).

11. a) Kʼaru kiraj laj Tza naq kixyal wiʼ chik rix laj Job ut kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa? b) Kʼaru kixbʼaanu laj Job naq kichalk li nimla yajel saʼ xbʼeen?

¹¹ Laj Tza inkʼaʼ kixkanabʼ xchʼichʼiʼinkil laj Job. Laj Tza  kixkʼe reetal naq laj Job inkʼaʼ kixtzʼeqtaana li Yos naq kikanaak saʼ nebʼaʼil, naq keʼkamk li xmoos ut ebʼ li ralal xkʼajol, abʼan kixkʼoxla tana naq laj Job tixmaajewa li Yos wi tchalq jun li nimla yajel saʼ xbʼeen. Joʼkan naq li Jehobʼa kixkanabʼ naq laj Tza tixkʼe jun li nimla yajel chirix laj Job. Usta kixkʼul wiʼ chik aʼin, maajunwa kixkanabʼ xpaabʼankil li Yos. Joʼkan naq li Santil Hu naxye: «Rikʼin chixjunil li rahilal kixkʼul, inkʼaʼ kimaakobʼk laj Job ut maakʼaʼ [...] kixye chirix li Yos» (Job 2:10).

12. Kʼaru kixkʼutbʼesi laj Job naq kiqʼabʼaak xbʼaan laj Tza?

¹² Laj Job inkʼaʼ naxnaw naq laj Tza kikʼehok re saʼ chʼaʼajkilal. Inkʼaʼ ajwiʼ naxnaw naq laj Tza yook xweechʼinkil rix li Xʼawabʼejilal li Jehobʼa. Joʼkan naq laj Job kixkʼoxla naq li Jehobʼa kikʼehok re saʼ rahilal (Job 6:4; 16:11-14). Usta kixkʼoxla aʼin maajunwa kixtzʼeqtaana li Jehobʼa. Joʼkan ajwiʼ, naq kixloqʼoni li Jehobʼa chi anchal xchʼool kixkʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ.

13. Kʼaru kikʼulmank naq laj Job maajunwa kixtzʼeqtaana li Yos?

¹³ Li Jehobʼa kixkʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ naq inkʼaʼ kitzʼeqtaanaak xbʼaan laj Job. Laj Job kiwank choʼq ramiiw li Jehobʼa ut kiʼosobʼtesiik xbʼaan naq maajunwa kixtzʼeqtaana li Yos (Job 42:12-17).

14, 15. Kʼaʼut naqaye naq laj Tza kixqʼabʼa chixjunilebʼ li qas qiitzʼin?

¹⁴ Naq laj Tza kixqʼabʼa laj Job kooxqʼabʼa ajwiʼ chiqajunilo. Saʼ Proverbios 27:11 naxkʼut chiʼus aʼin: «Chaabʼilaq laanaʼlebʼ, at walal, ut taasahoʼq linchʼool; chi joʼkan tinruuq xsumenkil [li xikʼ naʼilok we]». Li raqal aʼin naxkʼut naq laj Tza inkʼaʼ kixkanabʼ xqʼabʼankil li Yos ut li nekeʼloqʼonink re. Naq yooko xbʼaanunkil li nawulak chiru li Jehobʼa, naqakʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ ut naqasahobʼresi xchʼool li Yos. Kʼaru nakaakʼoxla chirix aʼin? Peʼyaal  naq us raj naq chaabʼilaq qanaʼlebʼ re naq tooruuq ajwiʼ xkʼutbʼesinkil naq laj Tza aj tikʼtiʼ?

¹⁵ Laj Tza kixye naq «li winq» tixqʼaxtesi chixjunil li wank re, «re xkolbʼal li xyuʼam» (Job 2:4). Naq laj Tza kixye «li winq» aran kixqʼabʼa chixjunilebʼ li qas qiitzʼin. Aajel ru xnawbʼal aʼin xbʼaan naq laj Tza naxye naq laaʼat inkʼaʼ nakaaloqʼoni li Yos chi anchal aachʼool. Laj Tza naraj naq taakanabʼ xpaabʼankil li Yos ut taakanabʼ ajwiʼ xbʼaanunkil li us naq wanqat saʼ chʼaʼajkilal. Kʼaru li naʼlebʼ naroksi laj Tza re naq taatzʼeqtaana li Yos?

16. a) Kʼaru li naʼlebʼ naroksi laj Tza re naq ebʼ li qas qiitzʼin teʼxtzʼeqtaana li Yos? b) Ut, chanru naroksi li naʼlebʼ aʼin re naq laaʼat taatzʼeqtaana ajwiʼ li Yos?

¹⁶ Saʼ li Tzolom 10 xqil jalan jalanq li naʼlebʼ li naroksi laj Tza re naq ebʼ li qas qiitzʼin teʼxkanabʼ xloqʼoninkil li Yos. Li Santil Hu naxye naq laj Tza yook chi «sutink re xsikʼbʼal ani tixnuqʼ, joʼ jun kaqkoj japjo re» (1 Pedro 5:8). Taakʼe reetal li xnaʼlebʼ laj Tza naq ebʼ laawamiiw, ebʼ laakomon malaj jalanebʼ chik inkʼaʼ teʼraj naq taatzol ut taayuʼami li naxye li Santil Hu (Juan 15:19, 20). * Li Santil Hu naxye ajwiʼ naq laj Tza «naxpakʼ ribʼ choʼq xʼanjel li kutan saqenk» (2 Corintios 11:14). Laj Tza naroksi jalan jalanq li naʼlebʼ re aabʼalaqʼinkil ut re naq taakanabʼ xbʼaanunkil li nawulak chiru li Yos. Li rahil chʼoolejil aʼan jun rehebʼ li naʼlebʼ li naroksi laj Tza re naq taakʼoxla naq maajoqʼe tatruuq xbʼaanunkil li naraj li Yos. Jultikaq aawe naq laj Tza kixye naq saʼ junaq kutan taatzʼeqtaana li Yos joʼkan naq naxkʼut ribʼ «joʼ jun kaqkoj» malaj joʼ «xʼanjel li kutan». Joʼ kixbʼaanu chaq laj Job, chanru  taakʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ ut naq inkʼaʼ taatzʼeqtaana li Yos usta wanqat saʼ chʼaʼajkilal?

17. Kʼaʼut naqapaabʼ li xchaqʼrabʼ li Jehobʼa?

¹⁷ Wi nakaabʼaanu li nawulak chiru li Yos, taakʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ. Abʼan, chanru taakʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ? Li Santil Hu naxye: «Taara li [Jehobʼa] [...] chi anchal laachʼool, chi anchal laawaanm ut chi anchal laametzʼew» (Deuteronomio 6:5). Wi nakaara li Yos taabʼaanu chi anchal aachʼool li naxye aawe. Li Apostol Juan kixye: «Xbʼaan naq aʼan aʼin li xraabʼal li Yos: naq chiqapaabʼ ebʼ li xchaqʼrabʼ». Wi nakaara li Jehobʼa chi anchal aachʼool taakʼe reetal naq moko chʼaʼaj ta xpaabʼankil «li xchaqʼrabʼ» (1 Juan 5:3).

18, 19. a) Yaabʼasi wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li inkʼaʼ nawulak chiru li Jehobʼa (chaawil li kaaxukuut bʼarwiʼ naxye « Li Inkʼaʼ Nawulak Chiru li Jehobʼa»). b) Chanru naqanaw naq li Yos inkʼaʼ naxpatzʼ qe li inkʼaʼ tooruuq xbʼaanunkil?

¹⁸ Chirix, kʼaru nekeʼaatinak li xchaqʼrabʼ li Jehobʼa? Wankebʼ li chaqʼrabʼ nekeʼaatinak chirix li naʼlebʼ li tento tqatzʼeqtaana. Ut taataw wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ saʼ li kaaxukuut bʼarwiʼ naxye « Li Inkʼaʼ Nawulak Chiru li Jehobʼa». Maare wankebʼ nekeʼxkʼoxla naq moko nimla maak ta xbʼaanunkil ebʼ li naʼlebʼ aʼin. Abʼan, naq taawil xsaʼ li Santil Hu taakʼe reetal naq us xpaabʼankil li xchaqʼrabʼ li Yos. Joʼkan naq us xjalbʼal qanaʼlebʼ usta chʼaʼaj xbʼaanunkil. Li nekeʼabʼink chiru li Yos sahebʼ saʼ xchʼool ut us wankebʼ (Isaías 48:17, 18). Chʼolchʼo chiqu naq laaʼat tatruuq ajwiʼ xbʼaanunkil li nawulak chiru li Yos. Abʼan, chanru naqanaw aʼin?

¹⁹ Li Jehobʼa inkʼaʼ naxpatzʼ qe li inkʼaʼ tooruuq xbʼaanunkil (chaawil Deuteronomio 30:11-14). Li Yos naxnaw tzʼaqal chanru yoobʼtesinbʼilo joʼkan naq chʼolchʼo chiru kʼaru nokooruuk xbʼaanunkil ut kʼaru chʼaʼaj chiqu  xbʼaanunkil (Salmo 103:14). Abʼan li Jehobʼa nokooxtenqʼa re naq tooruuq xpaabʼankil. Joʼkan naq li Apostol Pablo kixye: «Li Yos naxbʼaanu li xyeechiʼi, ut inkʼaʼ texxkanabʼ chi aaleek joʼ inkʼaʼ truuq teekuy. Rikʼin li aaleek, li Yos tixkʼe ajwiʼ eere chanru teekuy re naq us texʼelq» (1 Corintios 10:13). Joʼkan naq, li Jehobʼa naxkʼe qe «li xnimal ru wankilal» re naq tqakuy chixjunil li tchalq saʼ qabʼeen (2 Corintios 4:7). Naq li Apostol Pablo kixkʼul chixjunil li rahilal, kixye: «Chixjunil ninkuy xnumsinkil saʼ xkʼabʼaʼ Li nakʼehok xkawubʼ inchʼool» (Filipenses 4:13).

20. Kʼaru li naʼlebʼ naraj li Yos naq taatzol ut kʼaʼut tento xbʼaanunkil?

²⁰ Re naq sahaq saʼ xchʼool li Jehobʼa, tento tqatzʼeqtaana chi anchal qachʼool li inkʼaʼ us ut tqabʼaanu li us (Romanos 12:9). Peʼyaal naq nawulak chaawu wank rikʼinebʼ li nekeʼkʼoxlak joʼ laaʼat, li nekeʼwulak chiru li nawulak chaawu ut li nekeʼxbʼaanu ajwiʼ li chaabʼil naʼlebʼ? Li Jehobʼa nawulak ajwiʼ chiru li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ, joʼkan naq tzol xbʼaanunkil li naraj li Yos. Saʼ li Salmo 15 naxye wiibʼ oxibʼ rehebʼ li naʼlebʼ li nekeʼxbʼaanu li ramiiw  li Yos (chaawil Salmo 15:1-5). Ebʼ li ramiiw li Jehobʼa nekeʼxkanabʼ naq li santil musiqʼej tbʼeeresinq rehebʼ. Li santil musiqʼej naruuchink «li rahok, sahil chʼoolej, tuqtuukilal, kuyuk, chaabʼilal, usilal, paabʼank, tuulanil, kuyuk ibʼ» (Gálatas 5:22, 23).

21. Kʼaru ttenqʼanq aawe chi xbʼaanunkil li nawulak chiru li Yos?

²¹ Re naq tooruuq xbʼaanunkil li nawulak chiru li Yos, tento naq tqil ut tqatzol wulaj wulaj li naxye li Santil Hu. Joʼkan ajwiʼ, wi nakaayuʼami li naxye li Jehobʼa, taatzol kʼaru nawulak chiru ut li inkʼaʼ nawulak chiru (Isaías 30:20, 21). Ut wi nakaakʼe aachʼool chi xraabʼal li Jehobʼa, junelik taabʼaanu li nawulak chiru.

22. Kʼaru taakʼutbʼesi wi junelik nakaabʼaanu li naraj li Yos?

²² Tento naq tqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil li nawulak chiru li Jehobʼa wi naqaj xsahobʼresinkil xchʼool. Li Santil Hu naxye naq junaq li qas qiitzʼin naxjal xnaʼlebʼ chanchan tawiʼ narisi li qʼeel tʼikr chirix ut naxkʼe li akʼ (Colosenses 3:9, 10). Joʼkan naq jun laj bʼichanel kixye: «Kʼajoʼ rusil xpaabʼankil» li xchaqʼrabʼ li Yos (Salmo 19:12 [19:11, Wy]). Wi junelik nakaabʼaanu li naraj li Yos, taakʼul aawosobʼtesinkil, taakʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ ut taasahobʼresi xchʼool li Jehobʼa.