1, 2. Kʼaʼut tento xbʼanyoxinkil re li Yos naq nokooxkanabʼ tijok chiru ut kʼaʼut aajel ru xnawbʼal kʼaru naxye li Santil Hu chirix li tijok?

LI CHOXACHʼOCHʼ jwal nim chiru li Ruuchichʼochʼ. Joʼkan naq, chiru li Jehobʼa li kiyiibʼank re li choxa ut li Ruuchichʼochʼ «ebʼ li tenamit chanchanebʼ jun tzʼuqul chi haʼ saʼ junaq sekʼ» (Salmo 115:15; Isaías 40:15). Abʼan li Santil Hu naxye naq «nachʼ wank li Qaawaʼ [...] rikʼinebʼ li nekeʼxyaabʼa li xkʼabʼaʼ chi anchalebʼ xchʼool. Aʼan naxbʼaanu li kʼaru nekeʼraj ebʼ li nekeʼpaabʼank re; narabʼi li xyaabʼ xkuxebʼ ut naxkolebʼ» (Salmo 145:18, 19). Li raqal aʼin naxkʼut chiqu naq li Nimajwal Yos nachʼ wank chiqakʼatq ut nokoorabʼi wi naqayaabʼasi li xkʼabʼaʼ chi anchal qachʼool. Naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq nokooruuk chi tijok chiru!

² Joʼkan naq, wi naqaj naq li Yos toorabʼi, tento naq tootijoq joʼ chanru naraj Aʼan. Abʼan, chanru tqabʼaanu aʼin wi inkʼaʼ naqanaw kʼaru naxchʼolobʼ li Santil Hu chirix li tijok? Aajel ru xnawbʼal chanru tootijoq chiru li Yos re naq tooxtenqʼa chi jilok chixkʼatq.

3. Kʼaʼut tento tootijoq chiru li Jehobʼa?

³ Li Jehobʼa naraj naq tooʼaatinaq rikʼin ut aʼan li xbʼeen xyaalal naq nokootijok chiru. Li Santil Hu naxye: «Maakʼaʼ kʼaʼaq re ru chiʼok wiʼ eekʼaʼuxl, junelik bʼan cheqʼaxtesi saʼ roq ruqʼ li Yos leepatzʼom rikʼin tijok ut tzʼaamank, joʼwiʼ rikʼin yoxink. Ut li tuqtuukil usilal li nachalk rikʼin li Yos ut naxqʼax ru chixjunil li naʼlebʼ, tixkʼuula leechʼool ut leekʼaʼuxl rikʼin li Kristo Jesus» (Filipenses 4:6, 7). Peʼyaal inkʼaʼ naqaj xtzʼeqtaanankil li xbʼoqom li Nimajwal Yos?

4. Kʼaʼut nayeemank naq toowanq choʼq ramiiw li Jehobʼa wi junelik nokootijok chiru?

⁴ Jun chik xyaalal, tooruuq chi wank choʼq raamiiw li Jehobʼa wi junelik nokootijok chiru. Li wankebʼ saʼ amiiwil nekeʼraatina ribʼ yalaq joqʼe ut inkʼaʼ yal naq nekeʼraj jun li usilal. Ut naq nekeʼxbʼaanu aʼin nanimank li xrahom chiribʼilebʼ ribʼ xbʼaan naq nekeʼxye li nekeʼreekʼa ut li nekeʼxkʼoxla. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank naq wanko choʼq ramiiw li Jehobʼa. Laaʼat ak xaatzol  saʼ li tasal hu aʼin naq li Santil Hu naaʼatinak chirix li Jehobʼa ut li Rajom. Joʼkan naq, chʼolchʼo chaawu naq li Yos yoʼyo. Wi nakattijok chiru li Jehobʼa tatruuq xyeebʼal re chixjunil li nakaakʼoxla ut li nakaaweekʼa ut tatruuq ajwiʼ chi jilok chixkʼatq (Santiago 4:8).

5. Chanru naqanaw naq li Jehobʼa inkʼaʼ narabʼi chixjunilebʼ li tij?

⁵ Ma narabʼi li Yos chixjunilebʼ li tij? Saʼ xkutankil laj Isaias li Yos kixye rehebʼ laj Israel li keʼxqʼet chaq ribʼ chiru: «Us ta neketiq roq leetij, laaʼin inkʼaʼ nawabʼi, xbʼaan naq osoʼjenaq saʼ kikʼ leeruqʼ: kʼajoʼebʼ li poyanam kekamsi!» (Isaías 1:15). Li Yos trabʼi naq tootijoq wi naqabʼaanu li naxye qe.

6. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq li Yos toorabʼi ut chanru tqabʼaanu aʼin?

⁶ Li xbʼeen xyaalal re naq li Yos toorabʼi: tento tqapaabʼ naq yoʼyo li Yos (chaawil Marcos 11:24). Li Apostol Pablo kixye: «Wi maakʼaʼ qapaabʼaal, inkʼaʼ naru naq li Yos taasahoʼq xchʼool qikʼin, xbʼaan naq ani najilok chi xkʼatq li Yos tento tixpaabʼ naq wank li Yos ut aʼan naxqʼajkamuhebʼ li nekeʼsikʼok re» (Hebreos 11:6). Abʼanan, re naq kawaq qapaabʼal moko kaʼajwiʼ tqanaw naq wank li Yos, naq nokoorabʼi ut naq naxsume li qatij. Li paabʼal nakʼutbʼesimank rikʼin li bʼaanuhom. Joʼkan naq, saʼ li qayuʼam tqakʼutbʼesi ma kaw li qapaabʼal (Santiago 2:26).

7. a) Kʼaʼut tento tqakubʼsi qawankil naq nokootijok chiru li Jehobʼa? b) Chanru tqakʼutbʼesi naq maakʼaʼ qawankil ut naq yooko chi tijok chi anchal qachʼool?

⁷ Li xkabʼ xyaalal re naq li Yos toorabʼi: tento naq tootijoq chi anchal qachʼool ut tqakubʼsi qawankil. Qilaq jun rehebʼ xyaalal kʼaʼut tento tqakubʼsi qawankil  naq nokootijok chiru li Yos: naq ebʼ li qas qiitzʼin nekeʼaatinak rikʼin jun li awabʼej nekeʼxkubʼsi xwankil. Ma tojaʼ chik chiru li Jehobʼa inkʼaʼ tqabʼaanu chi joʼkan, li Jehobʼa jwal nim xwankil (Salmo 138:6). Li Santil Hu naxye naq li Jehobʼa, aʼan li «Nimajwal Yos» (Génesis 17:1). Ut naq tootijoq chiru li Jehobʼa tqakʼutbʼesi naq maakʼaʼ qawankil chiru. Ut wi chʼolchʼo chiqu aʼin tootijoq chi anchal qachʼool ut inkʼaʼ tqaye naabʼal sut jun ajwiʼ li tij malaj li aatin (Mateo 6:7, 8).

8. Chanru tooruuq xyuʼaminkil li naqatzʼaama saʼ li qatij?

⁸ Li rox xyaalal re naq li Yos toorabʼi: tento naq tqabʼaanu li yooko xtzʼaamankil saʼ li qatij. Qakʼoxlaq aʼin, wi yooko xtzʼaamankil «qawa re rajlal kutan», chookʼanjelaq chi anchal qachʼool saʼ li qakʼanjel (Mateo 6:11; 2 Tesalonicenses 3:10). Joʼkan ajwiʼ, wi yooko chi tijok chiru li Yos re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼ junaq li maak, tento tqakʼe reetal kʼaru yooko xbʼaanunkil ut kʼaru yooko rilbʼal (Colosenses 3:5). Abʼan, moko kaʼaj tawiʼ aʼin naʼajmank re naq li Yos trabʼi li qatij. Joʼkan naq qilaq wiibʼ oxibʼ li patzʼom chirix li tijok.

9. Chiru ani tento tootijoq ut saʼ xkʼabʼaʼ ani?

⁹ Chiru ani tento tootijoq? Li Jesus kixkʼut chiruhebʼ li xtzolom naq joʼkaʼin teʼtijoq: «At qaYuwaʼ li wankat saʼ choxa» (Mateo 6:9). Joʼkan naq, kaʼajwiʼ chiru li Jehobʼa tento tootijoq. Li Yos naraj naq tqanaw kʼaru xwankil li Jesus, li jun chiru. Saʼ li Tzolom 5 xqatzol naq li Jehobʼa kixtaqla li Jesus arin saʼ Ruuchichʼochʼ re xtojbʼal rix li maak ut li kamk (Juan 3:16; Romanos 5:12). Ut kixxaqabʼ ajwiʼ li Jesus choʼq Xyuwaʼil aj  Tij ut choʼq aj Raqol Aatin (Juan 5:22; Hebreos 6:20). Li Santil Hu naxye naq tento tootijoq saʼ xkʼabʼaʼ li Jesus. Joʼkan naq, li Jesus kixye: «Laaʼin li bʼe, li yaal ut li yuʼam. Maaʼani naxik rikʼin li Yuwaʼbʼej, wi inkʼaʼ ta saʼ inkʼabʼaʼ» (Juan 14:6). Re naq li Yos toorabʼi tento naq tootijoq kaʼajwiʼ chiru li Jehobʼa ut saʼ xkʼabʼaʼ li Jesus.

10. Ma naxye li Santil Hu chanru tqakʼe qibʼ re tijok?

¹⁰ Chanru tootijoq? Li Jehobʼa inkʼaʼ naxye chanru tqakʼe qibʼ naq tootijoq chiru. Li Santil Hu naxye naq yalaq chanru tooruuq chi tijok chiru li Yos; saʼ chunchu, saʼ kʼutzkʼu, saʼ wiqʼwo malaj saʼ xaqxo (1 Crónicas 17:16; Nehemías 8:6; Daniel 6:10; Marcos 11:25). Moko aajel ta ru naq tooʼeʼril chanru nokootijok, abʼan aajel ru naq tootijoq chi anchal qachʼool. Naru nokootijok saʼ jas, yalaq bʼar, saʼ qakʼanjel malaj naq wanko saʼ chʼaʼajkilal. Maare maaʼani tixkʼe reetal naq yooko chi tijok, abʼan li Jehobʼa yook chi qabʼinkil (Nehemías 2:1-6).

11. Kʼaru tqatzʼaama naq tootijoq?

¹¹ Kʼaru tqatzʼaama naq tootijoq? Li Santil Hu naxye: «Aʼan nokoorabʼi wi wank kʼaru tqatzʼaama chiru joʼ chanru naraj Aʼan» (1 Juan 5:14). Joʼkan naq, tento naq tootijoq joʼ chanru naraj li Yos. Li Jehobʼa naraj naq tqaye re chixjunil li naqakʼul. Naq nokootijok chiru li Jehobʼa chanchan tawiʼ yooko chi aatinak rikʼin jun li qamiiw. Naru ‹tqate li qachʼool chiru›, malaj tqaye re chixjunil li naqeekʼa (Salmo 62:9 [62:8, Wy]). Joʼkan ajwiʼ, tento tqatzʼaama li xsantil musiqʼej re naq tqabʼaanu li nawulak chiru (Lucas 11:13). Ut, tqatzʼaama naq tooxbʼeeresi re naq toonaʼlebʼaq chiʼus ut re naq tooxtenqʼa chi xkuybʼal ebʼ li  chʼaʼajkilal (Santiago 1:5). Naq nokoomaakobʼk tento naq tqatzʼaama qakuybʼal chiru, saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesus (Efesios 1:3, 7). Abʼan, aajel ru naq inkʼaʼ tootijoq kaʼajwiʼ chiqix, tento bʼan tootijoq chirix li qajunkabʼal ut chirixebʼ li qech aj paabʼanel (Hechos 12:5; Colosenses 4:12).

12. Chanru tqakʼutbʼesi saʼ li qatij naq li Jehobʼa wank xbʼeenwa chiqu?

¹² Naq tootijoq tento naq tqakʼe xkʼulubʼ li naraj li Jehobʼa. Wank naabʼal xyaalal naq tqaloqʼoni ru ut toobʼanyoxinq chiru chi anchal qachʼool (1 Crónicas 29:10-13). Saʼ Mateo 6:9-13 wank li tij li kixkʼut li Jesus chiruhebʼ li xtzolom (chaawil). Li tij aʼin naxkʼut chiqu naq tento xtzʼaamankil naq tsantobʼresiiq xkʼabʼaʼ li Yos. Joʼkan ajwiʼ, tqatzʼaama naq tchalq li Xnimajwal Awabʼejilal li Yos ut naq t-uxq li Rajom saʼ Ruuchichʼochʼ joʼ yook chiʼuxmank saʼ choxa. Joʼ xqakʼe reetal li Jesus xbʼeenwa kitijok chirix xkʼulubʼ li Jehobʼa. Chirix chik aʼan kitijok chirix li kixkʼoxla naq aajel ru. Joʼkan naq, wi nokootijok xbʼeenwa chirix li naraj li Jehobʼa tqakʼutbʼesi naq moko wanko xbʼeenwa chiru li Yos.

13. Kʼaru naxye li Santil Hu chirix xnajtil roq li qatij?

¹³ Chanruhaq xnajtil roq li qatij? Li Santil Hu inkʼaʼ naxye chanruhaq xnajtil roq li qatij; li tqabʼaanu chiqajunqal malaj naq nekeʼtijok saʼ qakʼabʼaʼ. Maakʼaʼ naxye chanruhaq xnajtil roq li qatij. Naq nokoowaʼak kachʼin roq li qatij ut naq wanko qajunes maare najt roq li qatij xbʼaan naq naqaye re li Yos chixjunil li naqakʼoxla (1 Samuel 1:12, 15). Saʼ xkutankil li Jesus wankebʼ najt roq li xtij keʼxbʼaanu, abʼan li Jesus inkʼaʼ kiwulak chiru xbʼaan naq keʼxbʼaanu yal re naq teʼileʼq (Lucas 20:46, 47). Joʼkan ajwiʼ li Jehobʼa inkʼaʼ nawulak chiru naq joʼkan tqabʼaanu, naraj bʼaan naq tootijoq  chi anchal qachʼool. Ut aʼ yaal bʼar wanko ut kʼaru li qachʼaʼajkilal joʼkanaq ajwiʼ xnajtil roq li qatij.

14. Kʼaru naraj xyeebʼal «junelikaqex chi tijok» ut kʼaru li qosobʼtesinkil?

¹⁴ Jarubʼ sut tento tootijoq? Li Santil Hu naxye: «Junelikaqex chi tijok» ut «junelik chextijoq» (Romanos 12:12; 1 Tesalonicenses 5:17). Naq li Santil Hu naxye naq junelik tootijoq moko naraj ta xyeebʼal naq inkʼaʼ toowaʼaq ut inkʼaʼ toowarq xbʼaan tijok. Naraj bʼan xyeebʼal naq rajlal toobʼanyoxinq ut tootzʼaamanq chiru li Jehobʼa re naq tooxbʼeeres, tixkʼojobʼ qachʼool ut tixkʼe qakuyum. Kʼajoʼ xchaabʼilal li Jehobʼa! Li Jehobʼa naraj naq junelik tootijoq chiru ut maakʼaʼ naxye chanruhaq xnajtil roq li qatij. Wi junelik nokootijok chiru li Jehobʼa, tqakʼutbʼesi naq nawulak chiqu aatinak rikʼin.

15. Kʼaʼut tento tqaye «joʼkan taxaq» naq nokooraqeʼk chi tijok?

¹⁵ Kʼaʼut tento tqaye «joʼkan taxaq»? Saʼ li Santil Hu wankebʼ li eetalil li naxkʼutbʼesi naq tento tqaye «joʼkan taxaq» naq nokooraqeʼk chi tijok (1 Crónicas 16:36; Salmo 41:14 [41:13, Wy]). Wi naqaye «joʼkan taxaq» naq wanko qajunes tqakʼutbʼesi naq xootijok chi anchal qachʼool. Ut naq ani natijok saʼ qakʼabʼaʼ ut naqaye ajwiʼ «joʼkan taxaq», (saʼ jas malaj saʼ kawil kuxej), naqakʼutbʼesi naq xwulak chiqu li kipatzʼmank saʼ li tij (1 Corintios 14:16).

16. Kʼaru chʼolchʼo chiqu naq nokootijok chiru li Yos?

¹⁶ Ma naxsume tawiʼ li qatij li Jehobʼa? Chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa narabʼi ut naxsume chixjunilebʼ li tij li naqabʼaanu chi anchal qachʼool (Salmo 65:3 [65:2, Wy]). Yalaq chanru naxsume li qatij li Jehobʼa.

17. Kʼaʼut nayeemank naq li Yos naroksihebʼ li anjel ut ebʼ li poyanam re xsumenkil li qatij?

 ¹⁷ Li Jehobʼa naroksihebʼ li xʼanjel ut ebʼ li poyanam li nekeʼloqʼonink re, re xsumenkil li qatij (Hebreos 1:13, 14). Naq naabʼalebʼ li qas qiitzʼin nekeʼtijok chiru li Yos xbʼaan naq nekeʼraj xtzolbʼal li naxkʼut li Santil Hu, jun aj Testiiw re li Jehobʼa nawulak saʼ rochochebʼ re xtenqʼankilebʼ. Aʼin naxkʼutbʼesi naq ebʼ li anjel nekeʼxjolomi li kʼanjel re xpuktesinkil li Raatin li Yos  (Apocalipsis 14:6). Li Jehobʼa naru naroksi jun li qech aj paabʼanel re naq tooxtenqʼa naq wanko saʼ chʼaʼajkilal ut chi joʼkan naxsume ajwiʼ li qatij (Proverbios 12:25; Santiago 2:16).

18. Chanru naroksi li Jehobʼa li xsantil musiqʼej ut li Santil Hu re xsumenkil li qatij?

¹⁸ Joʼkan ajwiʼ, li Jehobʼa naroksi li xsantil musiqʼej ut li Santil Hu re xsumenkil ebʼ li tij. Naq nokootijok chirix junaq li qachʼaʼajkilal, li Jehobʼa naxkʼut chiqu kʼaru tento tqabʼaanu ut li xsantil musiqʼej naxkawresi qachʼool (2 Corintios 4:7). Ut naq nokootijok chirix junaq li naʼlebʼ, li Jehobʼa maare tooxsume rikʼin li Santil Hu. Naru ajwiʼ tooxtenqʼa naq yooqo xtzolbʼal li Santil Hu qajunes malaj saʼebʼ li tasal hu, joʼ li hu aʼin. Joʼkan ajwiʼ, nokooxtenqʼa rikʼinebʼ li chʼutam malaj naq nekeʼxkʼe qanaʼlebʼ li cheekel winq (Gálatas 6:1).

19. Kʼaru tento tqajultika wi naqakʼoxla naq li Jehobʼa nabʼayk qasumenkil?

¹⁹ Maare tqakʼoxla naq li Jehobʼa nabʼayk chi xsumenkil li qatij. Abʼan, usta tbʼayq moko naraj ta xyeebʼal naq inkʼaʼ truuq xsumenkil. Qajultikaq naq li Jehobʼa yaal re joqʼe ut chanru tixsume li qatij. Chʼolchʼo  chiru kʼaru naqaj ut chanru tixkʼe qe li yooko xtzʼaamankil re, abʼan naxkanabʼ naq ‹tootzʼaamanq, toosikʼoq ut toobʼoqoq› (Lucas 11:5-10). Ut wi joʼkan tqabʼaanu, tqakʼutbʼesi naq yooko chi tijok chi anchal qachʼool ut kaw li qapaabʼal. Maare xootijok chirix junaq li chʼaʼajkilal ut inkʼaʼ xaqakʼe reetal chanru kixsume li qatij li Jehobʼa. Usta li Jehobʼa inkʼaʼ trisi li qachʼaʼajkilal abʼan tooxtenqʼa chi xkuybʼal (chaawil Filipenses 4:13).

20. Kʼaʼut tento naq tqakʼe qachʼool chi tijok chiru li Yos?

²⁰ Nasahoʼq saʼ qachʼool xnawbʼal naq li Jehobʼa wank chixkʼatqebʼ li nekeʼtijok chiru joʼ naraj Aʼan (chaawil Salmo 145:18). Qakʼehaq qachʼool chi tijok chiru li Jehobʼa. Ut wi joʼkan tqabʼaanu, sahaq saʼ qachʼool chi jilok chixkʼatq li Yos.