XKOMON LI NAʼLEBʼ
Kʼaru Naxye li Santil Hu Chirix li Yuwaʼbʼej, li Kʼajolbʼej ut li Santil Musiqʼej?
WANKEBʼ nekeʼxkʼoxla naq li Yos Oxibʼ Chiribʼil: li Yuwaʼbʼej, li Kʼajolbʼej ut li Santil Musiqʼej. Nekeʼxye naq li roxichalebʼ juntaqʼeetebʼ, wankebʼ xwankil ut maakʼaʼ xtiklajikebʼ. Joʼkan naq nekeʼxkʼoxla naq wank li Yos Yuwaʼbʼej, li Yos Kʼajolbʼej ut li Yos Santil Musiqʼej. Ut nekeʼxye naq saʼ jun chi Yos wankebʼ li oxibʼ chi Yos aʼin.
Li nekeʼxpaabʼ naq li Yos Oxibʼ Chiribʼil nekeʼxkʼoxla naq li naʼlebʼ aʼin wank saʼ li Santil Hu abʼan inkʼaʼ nekeʼxnaw xchʼolobʼankil. Abʼanan, aajel ru xjultikankil naq li aatin Oxibʼ Chiribʼil malaj Trinidad moko wank ta saʼ li Santil Hu. Anaqwan qakʼoxlaq: Ma wank tawiʼ junaq raqal li Santil Hu li naxkʼut li naʼlebʼ aʼin? Wankebʼ nekeʼroksi jun raqal li Santil Hu re xyeebʼal naq li Yos Oxibʼ Chiribʼil. Qilaq bʼar wank re li raqal aʼin.
«LI AATIN AʼAN CHAQ YOS»
Juan 1:1 naxye: «Saʼ xtiklajik ak wan chaq li Aatin, ut li Aatin wan chaq rikʼin li Yos, ut li Aatin aʼan chaq Yos». Li Apostol Juan kixye ajwiʼ saʼ jun chik li xraqal li Santil Hu naq «li Aatin» aʼan li Jesus (Juan 1:14). Joʼ xqakʼe reetal, saʼ li Santil Hu naxye naq li Aatin aʼan chaq Yos. Joʼkan naq naabʼalebʼ nekeʼxye naq jun chi Yos li Kʼajolbʼej ut li Yuwaʼbʼej.
Li raqal aʼin kitzʼiibʼamank chaq saʼ Griego ut naq keʼxnumsi li raqal aʼin saʼ jalan chik aatinobʼaal, keʼxtzʼiibʼa chi joʼkaʼin: «li Aatin aʼan chaq Yos». Abʼan wankebʼ inkʼaʼ keʼxbʼaanu joʼebʼ laj tzʼiibʼ aʼin, ma nakaanaw kʼaʼut? Xbʼaan naq keʼxtzʼil chiʼus chanru keʼxtzʼiibʼa chaq saʼ Griego Juan 1:1, ut keʼxkʼe reetal naq tento roksinkil jalan chik li aatin re xtziibʼankil chi tzʼaqal re ru li raqal aʼin. Qilaq chanru keʼxtzʼiibʼa saʼ jalan chik Santil Hu li raqal aʼin: «li Aatin aʼan chaq jun yos» (The New Testament in an Improved Version); «li Aatin wank chaq rikʼin li Yos, ut chanchan chaq aʼan» (The Translatorʼs New Testament); «ut jun li yos aʼan chaq li Aatin» (The Emphatic Diaglott). Saʼebʼ li Santil Hu aʼin moko nekeʼxkʼut ta naq li Aatin aʼan li Yos. * Li Santil Hu naxkʼut naq li Aatin wank xwankil chiru chixjunil li xyoobʼtesihom li Jehobʼa, joʼkan naq kiyeemank naq aʼan jun li «yos». Saʼ li raqal aʼin kiʼoksimank «yos» re xkʼutbʼesinkil naq li Aatin «wank xwankil».
QILAQ JALAN CHIK EBʼ LI RAQAL
Saʼebʼ li qakutan moko kʼihebʼ ta nekeʼxnaw li aatinobʼaal Griego, li kiʼoksimank chaq naq keʼxtzʼiibʼa li Santil Hu. Joʼkan naq, chanru tnawmanq kʼaru tzʼaqal kiraj xyeebʼal li Apostol Juan saʼ li raqal aʼin? Qakʼehaq jun li eetalil: jun laj kʼutunel naxchʼolobʼ chiruhebʼ li xtzolom jun li naʼlebʼ. Abʼan, kʼaru teʼxbʼaanu li tzolom wi jalan jalanq xkʼaʼuxebʼ chirix li kixchʼolobʼ laj kʼutunel? Tento naq teʼxye re laj kʼutunel naq tixkʼe xkomon li eetalil re naq teʼxtaw ru chiʼus li naʼlebʼ. Joʼkan naq, re xtawbʼal ru chiʼus li naxye saʼ Juan 1:1 tento naq tqasikʼ xkomon li eetalil saʼ xhuhil laj Juan. Ut aran tqasikʼ xkomon li naʼlebʼ chirix xwankil li Jesus.
Saʼ Juan 1:18 naxye: «Li [Nimajwal] Yos maajun sut kiʼileʼk ru xbʼaan anihaq». Abʼan wankebʼ keʼril ru li Jesus, li Ralal li Yos. Li Santil Hu naxye ajwiʼ saʼ Juan 1:14: «[Li Jesus], li Aatin kitzʼejwaloʼk ut kixkʼojobʼ li xmuhebʼaal saʼ qayanq ut laaʼo xqakaʼya li xloqʼal». Chanru tqaye naq li Kʼajolbʼej aʼan ajwiʼ li Nimajwal Yos? Laj Juan kixye naq li Aatin wank chaq «rikʼin li Yos». Joʼkan naq wi li Jesus wank chaq rikʼin li Yos, chanru tqaye naq aʼan ajwiʼ li Yos? Saʼ Juan 17:3 naxye naq li Yuwaʼbʼej ‹aʼan li tzʼaqal Yos›, aʼin naxkʼut chiqu naq li Kʼajolbʼej ut li Yuwaʼbʼej moko junebʼ ta ru. Saʼ li raqik li xhuhil laj Juan naxye aʼin: «Aʼut ebʼ aʼin tzʼiibʼanbʼilebʼ re naq yooqex chi xpaabʼankil naq li Jesus aʼan li Kriist, li Ralal li Yos» (Juan 20:31). Saʼ li raqal aʼin, inkʼaʼ naxye naq li Jesus aʼan li Yos, naxye bʼan naq aʼan Ralal li Yos. Chixjunil li xqil saʼ li xhuhil laj Juan naxchʼolobʼ tzʼaqal li naxye Juan 1:1. Li Jesus malaj li Aatin, aʼan jun li «yos» xbʼaan naq nim xwankil chiru yalaq kʼaru, abʼan moko juntaqʼeet ta rikʼin li Nimajwal Yos.
QILAQ MA YAAL NEKEʼXYE LI RAQAL
Aatinaqo wiʼ chik chirix laj kʼutunel. Wi toj wank wiibʼ oxibʼ rehebʼ li tzolom maajiʼ nekeʼxtaw ru li naʼlebʼ, kʼaru tento teʼxbʼaanu? Naru teʼxsikʼ jun chik laj kʼutunel re naq tixchʼolobʼ chiʼus li naʼlebʼ. Wi laj kʼutunel aʼin tixchʼolobʼ li naʼlebʼ joʼ kixbʼaanu li xbʼeen, naabʼalebʼ teʼxtaw ru li yookebʼ xtzolbʼal. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank wi inkʼaʼ chʼolchʼo chiqu kʼaru kiraj xyeebʼal li Apostol Juan naq kiʼaatinak chirix li Jesus ut chirix li Nimajwal Yos. Wi inkʼaʼ naqanaw xyaalal li raqal aʼin, us raj naq tqasikʼ xkomon li naʼlebʼ saʼ li Santil Hu. Qilaq jun li eetalil: laj Mateo kixtzʼiibʼa li kixye li Jesus: «Aʼut chirix li kutan aʼan malaj li xhonalil [rosoʼjik li maaʼusilal li wank arin saʼ Ruuchichʼochʼ], maaʼani nanawok joʼqʼe, chi moko ebʼ li ánjel saʼ choxa chi moko li Kʼajolbʼej, kaʼajwiʼ li Yuwaʼbʼej» (Mateo 24:36). Chanru naxkʼut li raqal aʼin naq li Jesus moko aʼan ta li Nimajwal Yos?
Li Jesus kixye naq li Yuwaʼbʼej naxnaw chixjunil chiru li Kʼajolbʼej. Joʼkan naq, wi li Jesus junaj raj ru rikʼin li Nimajwal Yos, ma inkʼaʼ raj tixnaw chixjunil li naxnaw li Yuwaʼbʼej? Joʼkan naq li Kʼajolbʼej ut li Yuwaʼbʼej moko juntaqʼeetebʼ ta. Abʼan maare wank ani tixye: «Li Jesus wiibʼ ru xyuʼam; jun saʼ choxa ut jun saʼ Ruuchichʼochʼ ut naq kixye li aatin aʼin wank arin saʼ Ruuchichʼochʼ». Wi yaal raj li naʼlebʼ aʼin, kʼaʼut naq li Jesus inkʼaʼ kixye naq li santil musiqʼej naxnaw ajwiʼ li naxnaw li Yuwaʼbʼej? Li Jesus kixye naq kaʼajwiʼ li Xyuwaʼ naxnaw joqʼe tchalq rosoʼjik chixjunil li maaʼusilal.
Wi inkʼaʼ nakaakanabʼ tzolok chirix li Santil Hu, taatzol naabʼal chik li raqal li naʼaatinak chirix li naʼlebʼ aʼin. Chi joʼkan taakʼe reetal naq chixjunil li raqal aʼin naxye li yaal chirix li Yuwaʼbʼej, li Kʼajolbʼej ut li santil musiqʼej (Salmo 90:2; Hechos 7:55; Colosenses 1:15).
