TZOLOM 8
«Ebʼ li chʼuut [...] xeʼwank saʼ tuqtuukilal»
Laj Saulo, li xikʼ naʼilok, kiʼok choʼq xtzolom li Kriist
Isinbʼil saʼ Hechos 9:1-43
1, 2. Kʼaru kiraj xbʼaanunkil laj Saulo naq xkoho Damasco?
YIBʼRU xnaʼlebʼebʼ li winq li xeʼwulak Damasco: nekeʼraj xsikʼbʼal ebʼ li xtzolom li Jesús, risinkilebʼ saʼebʼ li rochoch, xkʼebʼalebʼ saʼ xutaan ut xjukukinkilebʼ Jerusalén re naq li Sanedrín traqoq aatin saʼ xbʼeenebʼ.
2 Li najolomink rehebʼ li winq aʼin, aʼan laj Saulo. a Li winq aʼin ak kikamsink xbʼaan naq kiril chanru ebʼ laj judiiy xeʼxkʼe chi pek laj Esteban, li tiik xchʼool chiru li Kriist, toj reetal xeʼxkamsi (Hech. 7:57-8:1). Ut saʼ xnumikebʼ li kutan kiʼok xrahobʼtesinkil li nekeʼtaqenk re li Jesús li wankebʼ Jerusalén. Moko tzʼaqal ta rikʼin li kixbʼaanu, anaqwan naraj xik yalaq bʼar re xsachbʼal ru li chʼuut li nawbʼil ru joʼ Xbʼe li Yos, li naxkʼoxla naq xiwajelebʼ ru (Hech. 9:1, 2; chaawil li kaaxukuut « Laj Saulo wank xwankil Damasco»).
3, 4. a) Kʼaru kixkʼul laj Saulo? b) Kʼaru ebʼ li patzʼom tqasume?
3 Tojaʼ naq jun li saqenk kixsuti laj Saulo. Ut li wankebʼ rochbʼeen xeʼril li saqenk aʼin, xeʼxiwak ut mem xeʼkanaak. Laj Saulo inkʼaʼ chik naru chi ilok ut kitʼaneʼk. Tojaʼ naq kirabʼi jun li yaabʼ kuxej saʼ choxa li naxye: «Saulo, Saulo, kʼaʼut xikʼ nikinaawil?». Xbʼaan li xxiw kixye: «Anihat Qaawaʼ?». Xbʼaan li xsumenkil li patzʼom aʼin, mem kikanaak laj Saulo naq kiyeeheʼk re: «Laaʼin li Jesús li xikʼ yookat rilbʼal» (Hech. 9:3-5; 22:9).
4 Kʼaru naqatzol rikʼin li kixye li Jesús re laj Saulo? Kʼaru naqatzol naq naqil li kixkʼul laj Saulo naq kiʼok joʼ xtzolom li Jesús? Kʼaru naqatzol rikʼin chanru li chʼuut kiroksi li hoonal naq xeʼwank saʼ tuqtuukilal ut naq kijalaak xnaʼlebʼ laj Saulo?
«Kʼaʼut xikʼ nikinaawil?» (Hechos 9:1-5)
5, 6. Kʼaru naqatzol rikʼin li patzʼom li kixye li Jesús re laj Saulo?
5 Naq li Jesús kiraatina laj Saulo saʼ li bʼe re Damasco, moko kixye ta re «Kʼaʼut xikʼ nakaawilebʼ intzolom?», kixye bʼan re «Kʼaʼut xikʼ nikinaawil?» (Hech. 9:4). Joʼkan naq, wi ebʼ li xtzolom li Jesús nekeʼrahobʼtesiik, nekeʼxrahobʼtesi ajwiʼ aʼan (Mat. 25:34-40, 45).
6 Wi xikʼ nakat-ileʼk xbʼaan laapaabʼal, chʼolchʼooq chaawu naq li Jehobʼa ut li Jesús nekeʼxnaw li yookat xkʼulbʼal (Mat. 10:22, 28-31). Maare li chʼaʼajkilal inkʼaʼ tnumeʼq saʼ junpaat. Naq laj Saulo kitzʼaqonk chi xkamsinkil laj Esteban ut narisihebʼ li hermaan chi jukukinbʼil saʼebʼ li rochoch Jerusalén, li Jesús kiril abʼan inkʼaʼ kixram chiru (Hech. 8:3). Abʼan jultika naq li Jehobʼa kiroksi li Jesús re xkʼebʼal xmetzʼewebʼ laj Esteban ut li junchʼol chik li xtzolom re naq inkʼaʼ teʼxtzʼeqtaana.
7. Kʼaru taabʼaanu re naq tiikaq aachʼool chiru li Jehobʼa usta tateʼxrahobʼtesi?
7 Naru naq taakuy li rahobʼtesiik wi taabʼaanu aʼin: Xbʼeen, tiikaq aachʼool chiru li Jehobʼa, maakʼaʼ naxye li tkʼulmanq. Xkabʼ, tijon chiru li Jehobʼa (Filip. 4:6, 7). Rox, kanabʼ naq li Jehobʼa tixkʼe reqaj (Rom. 12:17-21). Ut xka, kʼojkʼooq aachʼool naq li Jehobʼa tatxtenqʼa xnumsinkil li chʼaʼajkilal toj reetal naq tixsach (Filip. 4:12, 13).
«Saulo, at wiitzʼin, li Qaawaʼ [...] xinxtaqla chaq» (Hechos 9:6-17)
8, 9. Chankiru kirekʼa ribʼ laj Ananías chirix li kʼanjel li kikʼeheʼk re?
8 Naq li Jesús ak kixsume li xpatzʼom laj Saulo, kixye re: «Waklin ayu saʼ li tenamit ut aran teʼxye aawe li tento taabʼaanu» (Hech. 9:6). Saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ chik naru chi ilok, yal chi chʼilonbʼil aj chik xeʼxkʼam saʼ li naʼaj bʼarwiʼ nahilank aran Damasco, bʼarwiʼ kixnumsi oxibʼ kutan chi tijok ut chi ayuunik. Li Jesús kiʼaatinak chirix laj Saulo rikʼin laj Ananías, jun li xtzolom bʼarwiʼ «chixjunilebʼ laj judiiy li wankebʼ aran chaabʼil nekeʼaatinak chirix» (Hech. 22:12).
9 Jalan tana kirekʼa ribʼ laj Ananías. Li Jesukriist, li xjolomil li chʼuut, li kiwaklesiik chi yoʼyo, yook xyeebʼal re laj Ananías naq txik xbʼaanunkil jun xnimal ru kʼanjel: aatinak rikʼin laj Saulo. Qʼaxal oxloqʼ li kʼanjel aʼin, abʼan xiwxiw ajwiʼ! Joʼkan naq kixye re: «Qaawaʼ wabʼihom naq naabʼalebʼ nekeʼaatinak chirix li winq aʼin ut nekeʼxye ajwiʼ chixjunil li maaʼusilal li kixbʼaanu rehebʼ laasantil paabʼanel aran Jerusalén. Ut arin kʼebʼil xwankil xbʼaanebʼ li xbʼeenil laj tij re xkʼebʼalebʼ saʼ tzʼalam chixjunilebʼ li nekeʼtaqenk aawe» (Hech. 9:13, 14).
10. Kʼaru naqatzol chirix li Jesús chirix chanru kiraatina laj Ananías?
10 Li Jesús inkʼaʼ kixqʼus rikʼin li kixye, kixye bʼan re kʼaru tixbʼaanu. Kixchʼolobʼ ajwiʼ chiru kʼaʼut kiraj naq tixbʼaanu li kʼanjel aʼin: «Li winq aʼin [laj Saulo] tixkʼe chi naweʼk linkʼabʼaʼ rehebʼ li maawaʼebʼ aj judiiy, ebʼ li awabʼej ut ebʼ li ralal xkʼajol li tenamit Israel. Laaʼin tinkʼut chiru chi tzʼaqal re ru chixjunil li rahilal li tixkʼul xbʼaan linkʼabʼaʼ» (Hech. 9:15, 16). Laj Ananías kixpaabʼ li Jesús ut xkoho rulaʼaninkil li winq li kixrahobʼtesi naabʼal li hermaan ut kixye re: «Saulo, at wiitzʼin, li Qaawaʼ Jesús, li kixkʼut ribʼ chaawu saʼ bʼe naq yookat chi chalk xinxtaqla chaq aawikʼin re naq tat-iloq wiʼ chik ut tatnujaq rikʼin santil musiqʼej» (Hech. 9:17).
11, 12. Kʼaru naqatzol chirix li Jesús, laj Ananías ut laj Saulo?
11 Kʼaru naqatzol saʼ li raqal aʼin? Jun rehebʼ li xyaalal aʼan naq li Jesús yook xbʼaanunkil li kixye naq naxbʼeres li puktesink (Mat. 28:20). Usta saʼebʼ li qakutan li Jesús inkʼaʼ naʼaatinak rikʼinebʼ li kristiʼaan, naroksi li moosej tiik xchʼool ut wank xnaʼlebʼ re xchʼolaninkilebʼ li junchʼol (Mat. 24:45-47). Rubʼel xwankil li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa, ebʼ laj puktesinel ut ebʼ laj kʼamolbʼe nekeʼxsikʼ ebʼ li kristiʼaan li nekeʼraj xnawbʼal ru li Kriist. Joʼ ak xqil saʼ li tzolom rubʼelaj, naabʼalebʼ nekeʼtijok chiru li Jehobʼa ut aʼan naxsume li xtij naq nekeʼwulak ebʼ laj Testiiw chi rulaʼaninkilebʼ (Hech. 9:11).
12 Laj Ananías kiʼabʼink ut kixkʼulubʼa li xkʼanjel, joʼkan naq kiʼosobʼtesiik xbʼaan li Jehobʼa. Ut laaʼo, ma naqakʼe chi naweʼk li chaabʼil esil usta aʼin naxkʼe xkʼaʼuxl qachʼool? Wiibʼ oxibʼ laj paabʼanel nekeʼchalk xxiw kaʼajwiʼ xkʼoxlankil naq teʼxik chirekabʼlal chi aatinak rikʼinebʼ li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru. Junchʼol chik nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru puktesink saʼebʼ li kʼayibʼaal, saʼ li bʼe, saʼ selular malaj rikʼin esilhu. Wi joʼkan naqakʼul, qakʼamaq qe rikʼin laj Ananías. Aʼan xqʼax ru li xxiw ut kixtenqʼa laj Saulo re xkʼulbʼal li santil musiqʼej. b Kiruuk xbʼaanunkil li xkʼanjel xbʼaan naq kixkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jesús ut kiril laj Saulo joʼ rechpaabʼanel. Joʼkan ajwiʼ laaʼo naru naqaqʼax ru li qaxiw wi naqakʼojobʼ qachʼool naq li Jesús nabʼeresink re li kʼanjel, wi naqakʼe qibʼ saʼ xnaʼajebʼ li qas qiitzʼin ut tqajultika naq ebʼ li nekeʼxkʼe qaxiw naru nekeʼok joʼ li qechpaabʼanel (Mat. 9:36).
«Kiʼok xkʼebʼal chi naweʼk [...] naq li Jesús aʼan Ralal li Yos» (Hechos 9:18-30)
13, 14. Wi yookat xtzolbʼal li Santil Hu abʼan maajiʼ nakubʼeek aahaʼ, kʼaru naxkʼut chaawu li kixkʼul laj Saulo?
13 Laj Saulo saʼ junpaat kiʼok xyuʼaminkil li kixtzol. Naq xteehonk wiʼ chik saʼ ru, kikubʼeek xhaʼ ut kiʼok xchʼutubʼankil ribʼ rikʼinebʼ li xtzolom li Jesús li wankebʼ Damasco. «Saʼ junpaat kiʼok xkʼebʼal chi naweʼk saʼebʼ li naʼaj re loqʼonink naq li Jesús aʼan Ralal li Yos» (Hech. 9:20).
14 Wi yookat xtzolbʼal li Santil Hu abʼan maajiʼ nakubʼeek aahaʼ, kʼaru naxkʼut chaawu li kixkʼul laj Saulo? Naq aajel ru xyuʼaminkil li nakaatzol. Yaal naq laj Saulo kiril li sachbʼachʼoolej li kixbʼaanu li Kriist ut aʼin kitenqʼank re, chi xjalbʼal li xyuʼam. Abʼan qakʼoxlaq rix ebʼ li kristiʼaan li xeʼril naq li Jesús kixbʼaanu ebʼ li sachbʼachʼoolej. Aʼin kikʼulmank rikʼinebʼ laj pariseey li xeʼril naq li Jesús kixkʼirtasi li ruqʼ jun li winq. Ut naabʼalebʼ laj judiiy xeʼxnaw naq kiwakliik chi yoʼyo laj Lázaro. Usta joʼkan, inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa (Mar. 3:1-6; Juan 12:9, 10). Abʼan laj Saulo moko kinaʼlebʼak ta joʼebʼ aʼan, kixjal bʼan li xyuʼam. Kʼaʼut? Xbʼaan naq naxpaabʼ li Yos mas chiru li winq ut naraj xsahobʼresinkil xchʼool li Kriist li kiʼuxtaanank ru (Filip. 3:8). Wi naqakʼam qe rikʼin laj Saulo, inkʼaʼ tqakanabʼ naq maakʼaʼ ut maaʼani tixram chiqu xyeebʼal li chaabʼil esil ut tkubʼeeq qahaʼ.
15, 16. Kʼaru xbʼaanu laj Saulo saʼebʼ li naʼaj re loqʼonink ut chanru xeʼnaʼlebʼak ebʼ laj judiiy li wankebʼ Damasco?
15 Kʼoxla chanru xeʼrekʼa ribʼ laj judiiy naq xeʼril naq laj Saulo yook chi aatinak chirix li Jesús saʼebʼ li naʼaj re loqʼonink. Chʼolchʼo naq xeʼsach xchʼool, xeʼchalk xjosqʼil ut inkʼaʼ nekeʼxtaw ru li yook xbʼaanunkil. Xeʼxye: «Ma inkʼaʼ tabʼiʼ aʼin li winq li kirahobʼtesink rehebʼ li nekeʼtaqenk re li Jesús aran Jerusalén?» (Hech. 9:21). Re xchʼolobʼankil chiruhebʼ li naxpaabʼ, «laj Saulo [...] naxchʼolobʼ chi tzʼaqal re ru naq li Jesús aʼan li Kriist» (Hech. 9:22). Abʼan chʼolchʼo naq aʼin inkʼaʼ nakʼanjelak yalaq bʼar. Aʼin inkʼaʼ naru xjalbʼal li xkʼaʼuxebʼ li kristiʼaan li nekeʼraj xbʼaanunkil li kʼaynaqebʼ xbʼaanunkil malaj xbʼaan naq nekeʼxnimobʼresi ribʼebʼ. Abʼan laj Saulo kixyal xqʼe.
16 Oxibʼ chihabʼ chirix aʼin, ebʼ laj judiiy li wankebʼ Damasco, toj nekeʼxqʼet ribʼ chiru, toj reetal xeʼxkʼubʼ xkamsinkil (Hech. 9:23; 2 Cor. 11:32, 33; Gál. 1:13-18). Naq laj Saulo kixnaw li yookebʼ xkʼubʼankil xbʼaanunkil, kiʼelk saʼ li tenamit. Laj Lucas naxye naq saʼ qʼoqyink xeʼxkʼe saʼ chakach laj Saulo ut xeʼxkubʼsi saʼ jun li jul re li suttzʼak. Ani xeʼtenqʼank re? «Ebʼ li xtzolom» (Hech. 9:25). Aʼin naxkʼutbʼesi naq wiibʼ oxibʼ xeʼxkʼulubʼa li chaabʼil esil aran Damasco ut xeʼok xtaqenkil li Kriist.
17. a) Chanru nekeʼnaʼlebʼak li kristiʼaan naq nekeʼrabʼi li chaabʼil esil? b) Kʼaru inkʼaʼ tqakanabʼ xbʼaanunkil ut kʼaʼut?
17 Chanru xeʼnaʼlebʼak laajunkabʼal, ebʼ laawamiiw ut li nakaanawebʼ ru naq xat-ok xtzolbʼal li Santil Hu? Naq nakat-aatinak chirix li chaabʼil esil, maare nakaawoybʼeni naq teʼxkʼulubʼa li yaal li wank saʼ li Santil Hu. Wiibʼ oxibʼ tana xeʼxkʼulubʼa, abʼan li xkʼihalil inkʼaʼ. Maare saʼ laawochoch nekeʼxkʼoxla naq laaʼat xikʼ nakat-ilok (Mat. 10:32-38). Wi joʼkan, michʼinaak laachʼool. Maare teʼxjal li xnaʼlebʼ wi chaabʼil nakatnaʼlebʼak ut xjalbʼal chanru nakaawoksi li Santil Hu (Hech. 17:2; 1 Ped. 2:12; 3:1, 2, 7).
18, 19. a) Kʼaru xkʼulmank naq laj Bernabé kiʼaatinak chi chaabʼil chirix laj Saulo? b) Chanru tqakʼam qe rikʼin laj Bernabé ut laj Saulo?
18 Naq laj Saulo kiwulak wiʼ chik Jerusalén, ebʼ li hermaan inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq aʼan chik xtzolom li Jesús. Abʼan saʼ xkʼabʼaʼ naq us kiʼaatinak laj Bernabé chirix, ebʼ li apóstol xeʼxkʼul laj Saulo chi anchalebʼ xchʼool ut kikanaak rikʼinebʼ chiru jarubʼaq kutan (Hech. 9:26-28). Usta naxkʼoxla chiʼus li tixbʼaanu, inkʼaʼ naxutaanak chi aatinak chirix li chaabʼil esil (Rom. 1:16). Chi kaw xchʼool kiʼok chi aatinak chirix li chaabʼil esil aran Jerusalén, usta aʼan ajwiʼ li naʼajej bʼarwiʼ kixrahobʼtesi naabʼalebʼ laj paabʼanel. Ebʼ laj judiiy li wankebʼ Jerusalén, kʼajoʼ naq xeʼjosqʼoʼk naq xeʼxkʼe reetal naq li winq li naxkʼam xbʼehebʼ re xsachbʼalebʼ laj paabʼanel, kiʼok joʼ aj paabʼanel ut xeʼraj xkamsinkil. Abʼan, «naq ebʼ li rechpaabʼanel xeʼxnaw aʼin, xeʼxkʼam Cesarea ut xeʼxtaqla Tarso» (Hech. 9:30). Li Jesús kiroksi li chʼuut re xkʼebʼal xnaʼlebʼ laj Saulo ut aʼan kiʼabʼink. Chi joʼkan us xʼelk laj Saulo ut li chʼuut.
19 Li Santil Hu naxye naq laj Bernabé kikʼamok bʼe chi xtenqʼankil laj Saulo. Chʼolchʼo naq aʼin kixbʼaanu naq teʼwanq saʼ amiiwil. Ut chanru tqakʼam qe rikʼin laj Bernabé? Naru tookʼamoq bʼe naq tqatenqʼa li toj akʼebʼ, maare tqochbʼeeni ut tqatenqʼahebʼ chi kʼiik saʼebʼ li xpaabʼal. Wi joʼkan tqabʼaanu, li Jehobʼa tooxqʼajkamu. Ut wi laaʼo li toj akʼo, chanru tqakʼam qe rikʼin laj Saulo? Xkʼulubʼankil li tenqʼ li teʼxkʼe qe li wankebʼ xnawom. Chi joʼkan, seebʼaq qachʼool chi aatinak chirix li chaabʼil esil, sahaq qachʼool ut toowanq saʼ amiiwil rikʼinebʼ li hermaan chi junelik.
«Naabʼalebʼ xeʼok xpaabʼankil li Qaawaʼ» (Hechos 9:31-43)
20, 21. Chanru xeʼxtaw rusilal li tuqtuukilal ebʼ li xmoos li Yos junxil ut anaqwan?
20 Kʼaru kikʼulmank naq laj Saulo kiʼok choʼq xtzolom li Kriist ut naq kiʼelk Jerusalén? «Chixjunil ebʼ li chʼuut re Judea, Galilea ut Samaria xeʼwank saʼ tuqtuukilal» (Hech. 9:31). Chanru xeʼroksi li hoonal aʼin? (2 Tim. 4:2). Li Santil Hu naxye naq li chʼuut «xeʼwaklesiik xchʼool» ut «yookebʼ roxloqʼinkil li Jehobʼa ut xkʼojobʼankil xchʼool rikʼin li santil musiqʼej». Aʼin kibʼaanumank rikʼin xtenqʼ ebʼ li apóstol ut jalan chik ebʼ li winq li kaw nekeʼkʼanjelak re xkawresinkil li xpaabʼalebʼ li xtzolom li Jesús ut xbʼeresinkil li kʼanjel. Jun eetalil, laj Pedro xkoho chi xwaklesinkil xchʼoolebʼ li hermaan li wankebʼ saʼ li tenamit re Lida, li wank saʼ ru taqʼa re Sarón. Saʼ xkʼabʼaʼ li kʼanjel li kibʼaanumank aran, naabʼalebʼ li kristiʼaan li wankebʼ chixkʼatq «xeʼok xpaabʼankil li Qaawaʼ» (Hech. 9:32-35). Ebʼ li xtzolom li Jesús moko xeʼxkʼe ta xchʼool chirix li kʼaru teʼraj, xeʼxkʼe bʼan xchʼool chi xtenqʼankilebʼ ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ ut xyeebʼal li chaabʼil esil. Xbʼaan aʼin li chʼuut xʼok «chi tamk».
21 Chiruhebʼ li chihabʼ 1990, ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa saʼ jalan jalanq chi tenamit «xeʼwank saʼ tuqtuukilal». Saʼ junpaat xeʼsach ebʼ li awabʼej li nekeʼxrahobʼtesi chaq li xtenamit li Jehobʼa ut xeʼxkanabʼ xrambʼal li qakʼanjel. Chi mil li hermaan xeʼxkʼe xchʼool chi xyeebʼal li chaabʼil esil ut chaabʼil xeʼelk.
22. Chanru tqoksi li hoonal naq wank tuqtuukilal?
22 Wi moko rambʼil ta laapaabʼal saʼ laatenamit, ma yookat xtawbʼal rusilal? Jultikaq aawe naq laj Tza naraj naq taaxik aachʼool chirix li kʼaʼaq re ru ut inkʼaʼ chirix laapaabʼal (Mat. 13:22). Weent taabʼaanu! Oksi chiʼus li hoonal aʼin naq wank tuqtuukilal re xyeebʼal li chaabʼil esil ut chi xwaklesinkilebʼ xchʼool ebʼ li hermaan. Jultika naq saʼ junpaat naru tjalaaq laayuʼam.
23, 24. a) Kʼaru wiibʼ li naʼlebʼ naqatzol rikʼin li kixkʼul li xTabita? b) Kʼaru naqaj xbʼaanunkil?
23 Qilaq li kixkʼul li xTabita (nawbʼil ajwiʼ ru joʼ xDorcas), c aʼan wank saʼ jun li naʼajej re Jope, moko najt ta chixkʼatq Lida. Naroksi chiʼus li xhoonal ut li kʼaru wank re, xbʼaan naq «chaabʼil chaq xnaʼlebʼ rikʼinebʼ li junchʼol ut qʼaxal naxtenqʼahebʼ li wankebʼ saʼ rajbʼal ru». Abʼan maakʼaʼ saʼ xchʼool naq kiyajerk ut kikamk. Kʼajoʼ xeʼrahoʼk xchʼool li rechpaabʼanel aran Jope, abʼan qʼaxal wiʼ chik xeʼrahoʼk xchʼool li malkaʼan li kixtenqʼahebʼ. Tojaʼ naq kiwulak laj Pedro saʼ li naʼaj bʼarwiʼ yookebʼ xkawresinkil re xmuqbʼal ut naq kitijok kixbʼaanu jun li sachbʼachʼoolej li maajun rehebʼ li apóstol xbʼaanuhom: kixwaklesi chi yoʼyo. Moqon kixbʼoqebʼ li malkaʼan ut ebʼ li hermaan re naq teʼril xTabita. Kʼajoʼ tana kisahoʼk saʼ xchʼoolebʼ chi rilbʼal naq yoʼyo chik! Chʼolchʼo naq aʼin kitenqʼank rehebʼ, re naq teʼxkuy li chʼaʼajkilal li tchalq saʼ xbʼeenebʼ. Joʼ junelik nakʼulmank, «chixjunilebʼ li wankebʼ aran Jope xeʼrabʼi aʼin. Ut naabʼalebʼ xeʼok xpaabʼankil li Qaawaʼ» (Hech. 9:36-42).
Chanru tqakʼam qe rikʼin xTabita?
24 Li naʼlebʼ aʼin naxkʼut chiqu wiibʼ xnimal ru naʼlebʼ. Xbʼeen, naq saʼ junpaat naru naʼosoʼk li yuʼam; joʼkan naq aajel ru naq tqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ re naq sa tooril li Jehobʼa (Ecl. 7:1). Ut xkabʼ, naru tqakʼojobʼ qachʼool naq twanq li wakliik chi yoʼyo. Li Jehobʼa kixkʼe reetal li kixbʼaanu xTabita ut kixqʼajkamu. Li Jehobʼa tril ajwiʼ naq naqayal qaqʼe chi kʼanjelak chiru ut wi tookamq naq toj maajiʼ nachalk li Armagedón, chʼolchʼo naq tooxwaklesi chi yoʼyo (Heb. 6:10). Joʼkan naq, kawaq qachʼool: usta yooqo xnumsinkil «li chʼaʼajkilal» malaj wanko «saʼ tuqtuukilal», miqakanabʼ xkʼebʼal chi naweʼk li chaabʼil esil chirix li Kriist (2 Tim. 4:2).
a Chaawil li kaaxukuut « Laj Saulo, laj pariseey».
b Rajlal, kaʼajwiʼ ebʼ li apóstol nekeʼxkʼe li santil musiqʼej saʼ xbʼeenebʼ li junchʼol. Abʼan saʼ li hoonal aʼin, li Jesús kixkʼe xwankil laj Ananías re naq tixkʼe li santil musiqʼej re laj Saulo. Chiru jarubʼaq kutan laj Saulo inkʼaʼ trilebʼ ru li apóstol abʼan yook chi puktesink. Joʼkan naq li Jesús kixbʼaanu aʼin re naq laj Saulo truuq xbʼaanunkil li xkʼanjel.
c Chaawil li kaaxukuut « Li xTabita “chaabʼil chaq xnaʼlebʼ”».
