Naabʼal rehebʼ li qas qiitzʼin li nekeʼxbʼaanu li patzʼom aʼin keʼkamk li xkomon, abʼan moko kaʼaj tawiʼ nekeʼraj xtawbʼal xsumenkil ebʼ li xpatzʼom, nekeʼraj ajwiʼ xtawbʼal xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ. Ut wankebʼ chik nekeʼxye naq li rahobʼtesink ut li kamsink li kiwank chaq qʼaxal ra rilbʼal li maajunwa tsachq saʼ xchʼoolebʼ ut naq maakʼaʼ junaq li Yos li truuq xkʼulubʼankil chixjunil li maaʼusilal aʼin.

 Tikʼtiʼ: Nimla maak xpatzʼbʼal kʼaʼut naq li Yos kixkanabʼ naq twanq li rahobʼtesink ut li kamsink.

 Yaal: Wankebʼ li winq ut ebʼ li ixq li wankebʼ xpaabʼal nekeʼxpatzʼ re li Yos kʼaʼut naxkanabʼ naq twanq li maaʼusilal. Jun eetalil, li propeet Habacuc kixpatzʼ re li Yos: «Kʼaʼut naq nikinaakʼe chi rilbʼal li rahilal ut li maaʼusilal aʼin? Kʼaʼut naq wank li rahobʼtesink ibʼ?» (Habacuc 1:3, Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators, Wy. Akʼ tzʼiibʼ). Li Yos moko kixchʼila ta li propeet naq kixbʼaanu li patzʼom aʼin, kixkanabʼ bʼan naq ttzʼiibʼamanq saʼ li Santil Hu re naq chixjunilebʼ teʼxtaw rusilal.

 Tikʼtiʼ: Li Yos maakʼaʼ naraj re, naq wanko saʼ rahilal.

 Yaal: Li Yos xikʼ naril li maaʼusilal joʼ ajwiʼ li rahilal li naxkʼam chaq aʼin (Proverbios 6:16-19). Li Santil Hu naxye naq saʼ xkutankil laj Noé, li Yos kʼajoʼ «kiyotʼeʼk xchʼool» naq kinujak saʼ maaʼusilal li Ruuchichʼochʼ (Génesis 6:5, 6, Wy. Akʼ tzʼiibʼ). Chʼolchʼo naq li rahobʼtesink ut li kamsink li kiwank jwal kixrahobʼtesi xchʼool li Yos (Malaquías 3:6).

 Tikʼtiʼ: Li Yos kixkʼe chi xtojbʼalebʼ xmaak ebʼ laj judiiy rikʼin li rahobʼtesink ut li kamsink.

 Yaal: Saʼ xkutankilebʼ li apóstol, ebʼ laj Roma keʼrechani li tenamit Jerusalén, ut li Yos maakʼaʼ kixye (Mateo 23:37–24:2). Chalen chaq aʼin, li Yos inkʼaʼ kixsikʼ ru junaq li teep re xrahobʼtesinkil malaj re rusilankil. «Chiru li Dios juntaqʼeetebʼ laj judío rikʼin li maawaʼebʼ aj judío» (Romanos 10:12, Wy. Akʼ tzʼiibʼ).

 Tikʼtiʼ: Wi yaal raj naq wank jun li Nimajwal Yos li nokooxra, kixkolebʼ raj li poyanam chiru li rahobʼtesink ut li kamsink.

 Yaal: Usta li Yos maajunwa naxkʼam chaq li qarahilal, wank sut naxkanabʼ naq tqakʼul jun kʼamokaq (Santiago 1:13; 5:11).

 Joʼ chanru naxkanabʼ naq twanq li rahilal chiru naabʼal chihabʼ, kixkanabʼ ajwiʼ naq tkʼulmanq aʼin re naq tchʼolaaq ru wiibʼ oxibʼ li nimla naʼlebʼ li kitiklaak chaq junxil. Li Santil Hu naxye chi chʼolchʼo ru naq laj Tza yook xjolominkil li Ruuchichʼochʼ ut maawaʼ li Yos (Lucas 4:1, 2, 6; Juan 12:31). Saʼ li Santil Hu wank wiibʼ li naʼlebʼ li nokooxtenqʼa chi xtawbʼal ru kʼaʼut li Yos kixkanabʼ naq twanq li rahobʼtesink ut li kamsink.

1.   Naq li Yos kixyobʼtesi li winq, kixbʼaanu naq aʼan tixsikʼ li naraj saʼ li xyuʼam. Li Yos kixye re laj Adán ut xʼEva li naroybʼeni naq teʼxbʼaanu; abʼan inkʼaʼ kixminebʼ ru chi xpaabʼankil. Ebʼ aʼan keʼxsikʼ xjunes bʼar wank li us ut li inkʼaʼ us. Ut saʼ xkʼabʼaʼ naq moko us ta li keʼxsikʼ, aʼin kixkʼam chaq li nimla chʼaʼajkilal (Génesis 2:17; 3:6; Romanos 5:12). Chalen chaq aran naabʼal chik li rahilal nekeʼxkʼul ebʼ li qas qiitzʼin saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ nekeʼxnaw xsikʼbʼal li chaabʼil naʼlebʼ. Joʼkan ajwiʼ, li hu Statement of Principles of Conservative Judaism (Declaración de principios del judaísmo conservador) naxye: «Laaʼo wank qe naq wank xkʼihalil li rahilal saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ xbʼaan naq inkʼaʼ naqanaw xsikʼbʼal li us». Li Yos truuq raj xmaqʼbʼal chiqu li maatan aʼin, abʼan inkʼaʼ naxbʼaanu, naxkanabʼ bʼan naq ebʼ li qas qiitzʼin teʼxbʼeresi ribʼ xjunes joʼ chanru nekeʼraj.

2.   Li Yos naru ut naraj xtuqubʼankil li rahilal li kixkanabʼ li rahobʼtesink ut li kamsink. Li Yos naxye naq tixwaklesihebʼ chi yoʼyo chi miyon ebʼ li qas qiitzʼin li ak keʼkamk, joʼ ajwiʼ li keʼkamk saʼ li nimla rahobʼtesiik. Tixsach ajwiʼ saʼ xchʼoolebʼ li nimla rahilal li naxbʼaanu naq inkʼaʼ sa teʼwanq saʼebʼ li xyuʼam (Isaías 65:17; Hechos 24:15). Li xrahom li Yos chirixebʼ li qas qiitzʼin naxkʼutbʼesi naq relik chi yaal tixbʼaanu li naxyeechiʼi (Juan 3:16).

 Naabʼalebʼ li qas qiitzʼin li keʼxkʼul li nimla rahilal aʼin keʼruuk xtawbʼal xyaalalil li xyuʼam ut xkolbʼal li xpaabʼal. Kʼaru kitenqʼank rehebʼ? Keʼxtaw ru kʼaʼut naq li Yos naxkanabʼ naq twanq li maaʼusilal ut keʼxnaw ajwiʼ kʼaru tixbʼaanu re risinkil li rahilal li naxkʼam chaq aʼin.