Inkʼaʼ, li Ruuchichʼochʼ maajunwa tsachmanq, tkʼatmanq chi moko tjukʼmanq. Li Santil Hu naxkʼut naq li Yos kixkʼubʼ li Ruuchichʼochʼ re naq toowanq chisaʼ chi junelik.

•   «Abʼan li tiikebʼ xchʼool teʼreechani li chaabʼil naʼajej [“li Ruuchichʼochʼ”, TNM], ut aran teʼwanq junqʼe junqʼe kutan» (Salmo 37:29, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG).

•   «Kakʼojobʼ li ruuchichʼochʼ saʼ xbʼeen li rubʼelankil, re naq inkʼaʼ taaʼeekʼanq chi junajwa» (Salmo 104:5, SBG).

•   «Li ruuchichʼochʼ wank chi junelik» (Eclesiastés 1:4, SBG).

•   «Li kikʼuubʼank ut kiyiibʼank re li ruuchichʼochʼ, ut kixkʼojobʼ saʼ xnaʼaj; moko kixyiibʼ ta chi maakʼaʼ xyaalal, re bʼan naq taatenamitoʼq» (Isaías 45:18, SBG).

 Li Yos inkʼaʼ tixkanabʼ naq ebʼ li poyanam teʼxjukʼ chi junajwa li Ruuchichʼochʼ xbʼaan naq nekeʼxtzʼajni ru, li yalok u malaj jalan chik. Li Santil Hu naxye naq twulaq «xqʼehil xsachbʼalebʼ ajwiʼ li nekeʼsachok re li ruuchichʼochʼ» (Apocalipsis 11:18, SBG). Chanru tixbʼaanu?

 Li Yos tixjal li xʼawabʼejilal li winq li inkʼaʼ naxnaw rilbʼal chiʼus li Ruuchichʼochʼ ut tixxaqabʼ li Xʼawabʼejilal li tzʼaqal re ru (Daniel 2:44; Mateo 6:9, 10). Li Awabʼejilal aʼin tjolomiiq xbʼaan li Ralal li Yos, li Jesukriist (Isaías 9:6, 7). Naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ li Jesús kixkʼutbʼesi naq wank xwankil saʼ xbʼeen li sutam (Marcos 4:35-41). Joʼ Awabʼej saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos li Jesús ttaqlanq saʼ xbʼeen chixjunil li Ruuchichʼochʼ ut li wank chisaʼ. Tixʼakʼobʼresi chixjunil li Ruuchichʼochʼ re naq tkanaaq wiʼ chik joʼ li chʼinaʼusil naʼajej Edén (Mateo 19:28; Lucas 23:43).

 Inkʼaʼ. Li naʼlebʼ aʼin moko yaal ta, wank sut nayeemank aʼin xbʼaan naq inkʼaʼ natawmank ru li naxye 2 Pedro 3:7, SBG: «Aʼut li choxachʼochʼ li wankebʼ anaqwan kʼuubʼanbʼilebʼ choʼq re li xam». Qatzʼilaq rix wiibʼ li naʼlebʼ li tooxtenqʼa chi xtawbʼal ru ebʼ li aatin aʼin:

1.   Saʼ li Santil Hu ebʼ li aatin choxa, ruuchichʼochʼ ut xaml wank jalan jalanq xyaalalil. Jun eetalil, saʼ Génesis 11:1, SBG, naxye: «Jun ajwiʼ chaq li aatinobʼaal wank saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ». Arin li aatin «ruuchichʼochʼ» naraj xyeebʼal chixjunil li poyanam.

2.   Li naxye chi rubʼelaj 2 Pedro 3:7 naxchʼolobʼ li naraj xyeebʼal «li choxa», «li ruuchichʼochʼ» ut «li xaml» li nayeemank aran. Ebʼ li raqal 5 ut 6 yook chi aatinak chirix li Bʼutʼihaʼ saʼ xkutankil laj Noé. Li kisachmank chaq aʼan li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ, maawaʼ li Ruuchichʼochʼ. Li kixjukʼ li Bʼutʼihaʼ aʼanebʼ li poyanam li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ, aʼan li naraj xyeebʼal li aatin «ruuchichʼochʼ» (Génesis 6:11, SBG). Kijukʼeʼk ajwiʼ «li choxa» li naraj xyeebʼal li keʼawabʼejink chaq re ebʼ li poyanam. Joʼkan naq li Ruuchichʼochʼ maajunwa kijukʼeʼk, kaʼajwiʼ ebʼ li poyanam li kinumtaak xmaaʼusilalebʼ. Laj Noé ut li xjunkabʼal keʼkoleʼk ut keʼxnujobʼresi wiʼ chik li Ruuchichʼochʼ naq ak xnumeʼk li Bʼutʼihaʼ (Génesis 8:15-18).

 Joʼ kikʼulmank rikʼin li Bʼutʼihaʼ, «li xaml» malaj li sachok li naxye 2 Pedro 3:7 tixsachebʼ li poyanam li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ ut inkʼaʼ li choxachʼochʼ. Li Yos naxyeechiʼi «akʼ choxa ut akʼ chʼochʼ bʼarwiʼ taawanq li tiikilal» (2 Pedro 3:13, SBG). Li «akʼ chʼochʼ» malaj ebʼ li poyanam li tiikebʼ xchʼool teʼwanq rubʼel jun «akʼ choxa» malaj jun akʼ awabʼejilal, li Xʼawabʼejilal li Yos. Rubʼel li awabʼejilal aʼin, li Ruuchichʼochʼ twanq wiʼ chik joʼ jun chʼinaʼusil naʼajej bʼarwiʼ twanq li tuqtuukilal (Apocalipsis 21:1-4).