Naq ebʼ li tzolom xkohebʼ chi bʼeek, wiibʼ oxibʼ rehebʼ li saaj xeʼqʼabʼaak chi xsakʼbʼal ut xmuxbʼal jun li rechtzolom. Li tzolebʼaal aʼin re Canada ut qʼaxal terto ut oxloqʼ tzolok aran. Ak xkʼulmank li chʼaʼajkilal aʼin naq laj Leonard Stern kixtzʼiibʼa saʼ li Periodico Ottawa Citizen: «Li seebʼal kʼaʼuxl, li xnimal ru li tzolok malaj li bʼihomal moko naxbʼaanu ta naq ebʼ li saaj inkʼaʼ teʼxbʼaanu li maaʼusilal».

Saʼ li xhu laj Leonard kixye ajwiʼ: «Li wank raj xwankil chiruhebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej aʼan xkʼutbʼal chiruhebʼ li xkokʼal bʼar wank li us ut li inkʼaʼ us. Abʼan, chirix li nekeʼxkʼe bʼaan xchʼool aʼan naq teʼqʼaxoq u saʼebʼ li xtzolbʼal ut teʼxtaw jun chaabʼil kʼanjel bʼarwiʼ teʼtojeʼq chiʼus».

Usta wank xwankil ut qʼaxal chaabʼil li tzolok, maajunwa truuq xtenqʼankil junaq li qas qiitzʼin re naq tixkanabʼ xrahinkil li tzʼaj aj naʼlebʼ. Abʼan, bʼar wank li tzolok li naru xkʼebʼal qe li chaabʼil naʼlebʼ re xbʼeresinkil li qayuʼam?

Li Santil Hu chanchan jun li lem. Naq naqil xsaʼ, naqakʼe reetal li qapaltil ut li naʼajmank xkanabʼankil (Santiago 1:23-25). Joʼkan ajwiʼ, li Santil Hu nokooxtenqʼa chi xjalbʼal ut xtzolbʼal li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼam chaq li tuqtuukilal ut li junajil, joʼ li usilal, li tuulanil, li kuyuk, li kuyuk ibʼ ut li rahok. Joʼkan naq, li Santil Hu naxye naq li rahok «aʼan li naxkʼul wiʼ ribʼ li tzʼaqalil e u» (Colosenses 3:14). Kʼaru naxbʼaanu re naq tzʼaqalaq re ru li rahok? Kʼe reetal li naxye li Santil Hu chirix li chaabʼil naʼlebʼ aʼin.

• «Li rahok wank xkuyum saʼ chixjunil; aʼan chaabʼil. Li rahok inkʼaʼ nakaqalik, inkʼaʼ naxkʼe xwankil xjunes, inkʼaʼ naxqʼetqʼeti ribʼ, inkʼaʼ naxbʼaanu li inkʼaʼ us, inkʼaʼ naxsikʼ xchaabʼilal xjunes, inkʼaʼ napoʼk, inkʼaʼ naxkʼe saʼ xchʼool li inkʼaʼ us naxkʼul, inkʼaʼ nasahoʼk saʼ xchʼool rikʼin li xmaakʼaʼil li tiikilal, nasahoʼk bʼan rikʼin li yaal. Li rahok chixjunil nariiqani, [...] chixjunil naxkuy. Li rahok maajoqʼe naʼosoʼk» (1 Corintios 13:4-8).

• «Li rahok inkʼaʼ naxbʼaanu raasa re li ras riitzʼin» (Romanos 13:10).

• «Xbʼeen xbʼeen chiru chixjunil qʼaxal cherahaq eeribʼ, xbʼaan naq li rahok kʼajoʼ xkʼihal li maak naxtzʼap ru» (1 Pedro 4:8).

Peʼyaal naq wanko rikʼinebʼ li qakomon ut ebʼ li qamiiw sa naqekʼa qibʼ ut maakʼaʼ naqaxuwa? Naqekʼa aʼin xbʼaan naq naqanaw naq nekeʼraj li us choʼq qe ut maajunwa teʼraj qarahobʼtesinkil.

Saʼ xkʼabʼaʼ li rahok, naqakʼulubʼa xkanabʼankil li nawulak chiqu ut xjalbʼal li qanaʼlebʼ. Jun eetalil, jun li qawaʼchin li tqakʼabʼaʼi George qʼaxal naxrahi ru wank chixkʼatq li ri li tojaʼ tyoʼlaaq. Li xchʼaʼajkil aʼan naq laj George kʼajoʼ nasikʼlik, ut li xhiʼ inkʼaʼ  naraj naq tsikʼliq chixkʼatq li kʼuulaʼal. Kʼaru kixbʼaanu laj George? Usta 50 chihabʼ rokik chi sikʼlik, kixkanabʼ mayibʼk re naq truuq chi wank chixkʼatq li ri. Peʼyaal naq wank xwankil li rahok?

Li rahok aʼan jun li chaabʼil naʼlebʼ li natzolmank, ut ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej tento teʼxkʼut li rahok chiruhebʼ li ralal xkʼajol. Nekeʼxchʼolani, nekeʼxkol ut nekeʼxtenqʼa naq nekeʼxtochʼ ribʼ malaj naq nekeʼyajerk. Ebʼ li chaabʼil naʼbʼej yuwaʼbʼej nekeʼaatinak ut nekeʼxkʼe xnaʼlebʼebʼ li ralal xkʼajol. Joʼkan ajwiʼ, nekeʼxqʼus ut nekeʼxkʼut chiruhebʼ li xkokʼal chanru nanawmank bʼar wank li us ut li inkʼaʼ us. Ut rikʼin li xbʼaanuhomebʼ, nekeʼxkanabʼ jun chaabʼil eetalil chiruhebʼ.

Ra xyeebʼal, wankebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej inkʼaʼ nekeʼxbʼaanu li tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ. Abʼan, ma naraj xyeebʼal aʼin naq ebʼ li ralal xkʼajol maajunwa teʼxtzol bʼar wank li us? Relik chi yaal naq inkʼaʼ. Naabʼal rehebʼ li qas qiitzʼin li ak cheekebʼ chik anaqwan, maare xeʼkʼiik kaʼajwiʼ rikʼin li xnaʼ malaj kaʼajwiʼ rikʼin li xyuwaʼ, abʼan xeʼxjal li xyuʼam ut xeʼxtzol rahok ut xwenteninkil li xjunkabʼal. Wankebʼ xeʼruuk xjalbʼal xnaʼlebʼ usta xyeemank chirixebʼ naq maajunwa teʼxbʼaanu, joʼ tqil saʼ li jun chik tzolom.