Li molam Naciones Unidas (ONU) naraj xkʼutbʼal chiruhebʼ li qas qiitzʼin naq teʼxtenqʼa ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ, teʼroxloqʼi li xkʼulubʼebʼ li rechpoyanamil, ut chaabʼil teʼril li ruuchichʼochʼ. Kʼaʼut? Xbʼaan naq, laj Maher Nasser kixtzʼiibʼa saʼ li tasal hu Cronica ONU: «Yook chi jalaak li qasutam, xnumtaak li kamsink, xikʼ nekeʼileʼk li maakʼaʼebʼ xmaak, wank li chʼaʼajkilal li inkʼaʼ natuqlaak ru, naabʼalebʼ minbʼilebʼ ru chi xkanabʼankil li xnaʼaj, wank li nimla kamsink saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ ut wank ajwiʼ li letzbʼil yajel. Maakʼaʼ naxye bʼar wanqebʼ li qas qiitzʼin nekeʼxkʼul li rahilal aʼin».

Abʼan, wankebʼ ajwiʼ li nekeʼxkʼulubʼa naq tento twanq jun li awabʼejilal li tixjolomi chixjunil li ruuchichʼochʼ. Jun rehebʼ aʼan laj Dante re li tenamit Italia, aj kʼutunel ut aj tzʼilonel (1265-1321) ut li jun chik aʼan laj Albert Einstein, aj chamalnawom (1879-1955). Laj Dante kixye naq maajunwa tooruuq chi wank saʼ tuqtuukilal wi jachbʼil li ruuchichʼochʼ xbʼaan li awabʼejilal. Kixjultika li Jesus naq kixye naq «wi li xʼawabʼejihom junaq nim xwankil jachjo chiribʼil ribʼ, taaʼosoʼq» (Lucas 11:17).

Tojaʼ tmoq wiibʼ li nimla xnaqʼ puubʼ saʼ li Xkabʼ Nimla Yalok U, naq laj Einstein kixtzʼiibʼa jun li esilhu rehebʼ li nekeʼjolomink saʼ li molam Naciones Unidas. Li esilhu kixye: «Li molam Naciones Unidas tento tnaʼlebʼaq saʼ junpaat re xsikʼbʼal junaq li naʼlebʼ li tkʼanjelaq re xxaqabʼankil jun li tzʼaqal awabʼejilal li tixjolomi chixjunil li ruuchichʼochʼ re naq maakʼaʼ teʼxkʼul ebʼ li tenamit».

Abʼan, chanru naqanaw naq ebʼ li winq li teʼjolominq saʼ li nimla awabʼejilal aʼin inkʼaʼ teʼelqʼaq, inkʼaʼ teʼkʼanjelaq malaj inkʼaʼ teʼtaqlanq chi kaw? Ma inkʼaʼ tawiʼ teʼnaʼlebʼaq joʼebʼ li junchʼol chi awabʼej? Ebʼ li patzʼom aʼin naxjultika chiqu li kixye laj Lord Acton, jun li winq re Gran Bretaña ut aj tzʼilol rix li yook chi kʼulmank. Laj Lord kixye: «Naq kʼebʼil xwankil junaq li qas qiitzʼin nanumtaak saʼ xbʼeenebʼ li junchʼol ut naxrahobʼtesihebʼ».

Abʼanan, re xtawbʼal li tzʼaqal tuqtuukilal, ebʼ li qas qiitzʼin tento teʼwanq saʼ junajil. Abʼan, chanru ttawmanq? Ma naruhank? Li Santil Hu naxye naq naruhank, truhanq ut tbʼaanumanq. Chanru? Maawaʼ rikʼin li xʼawabʼejilal li winq li moko tzʼaqal ta re ru, rikʼin bʼaan jun li awabʼejilal li kʼojobʼanbʼil xbʼaan li Yos. Li awabʼejilal aʼin tixkʼutbʼesi naq kaʼajwiʼ li Yos wank xkʼulubʼ re awabʼejink saʼ xbʼeen li xyobʼtesihom. Li Santil Hu naxkʼabʼaʼi li awabʼejilal aʼin «li xnimajwal awabʼejihom li Yos» (Lucas 4:43).

Li Jesus yook chi aatinak chirix li awabʼejilal aʼin naq kixye saʼ li tij li kixkʼut chiruhebʼ li xtzolom: «Chichalq ta laanimajwal awabʼejihom, chiʼuxq ta laawajom arin saʼ ruuchichʼochʼ» (Mateo 6:9, 10). Joʼkan tzʼaqal, li Xʼawabʼejilal li Yos tixbʼaanu naq saʼ li Ruuchichʼochʼ ttzʼaqloq ru li rajom li Yos, ut inkʼaʼ li rajom ebʼ li qas qiitzʼin li junes rehebʼ nekeʼraj ut nekeʼsemsotk xchʼool chirix li wankil.

Li Xʼawabʼejilal li Yos naxkʼabʼaʼi ajwiʼ joʼ «li xnimajwal wankilal li choxa» (Mateo 5:3). Kʼaʼut? Xbʼaan naq, usta tixʼawabʼeji li Ruuchichʼochʼ inkʼaʼ t-awabʼejinq saʼ Ruuchichʼochʼ, t-awabʼejinq bʼaan saʼ choxa. Kʼoxla li naraj xyeebʼal aʼin. Li awabʼejilal li tixjolomi chixjunil li Ruuchichʼochʼ inkʼaʼ troksi li tumin chi moko tixpatzʼ li tojlebʼ rehebʼ li tenamit. Kʼajoʼaq rusilal aʼin!

Li aatin awabʼejilal naxkʼut naq saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos wank jun li awabʼej, ut li awabʼej aʼin aʼan li Jesukriist. Li Yos kixkʼe re li wankil re naq t-awabʼejinq. Li Santil Hu naxye chirix li Jesus:

• «Li wankilal wanq saʼ ruqʼ. [...] Li xwankilal [“twulaq yalaq bʼar”, TNM], ut li tuqtuukilal maakʼaʼaq rosoʼjik» (Isaias 9:6, 7).

•   «Kikʼeheʼk xwankil, xloqʼal ut xʼawabʼejihom, ut chixjunilebʼ li tenamit, ebʼ li poyanam li jalan jalanq li raatinobʼaalebʼ keʼok chi kʼanjelak chiru» (Daniel 7:14).

• «Li xwankilal li ruuchichʼochʼ, aʼan chik xwankilal li Qaawaʼ ut choʼq re li xKristo, ut aʼan ttaqlanq chi junelik» (Apocalipsis 11:15, Li Acʼ Chakʼrab, Sociedad Bíblica en Guatemala. Ortografía actualizada).

Li Xʼawabʼejilal li Yos tril toj reetal naq tbʼaanumanq li rajom li Yos saʼ Ruuchichʼochʼ ut chi joʼkan ttzʼaqloq ru li naxye li tij li kixkʼut li Jesus chiruhebʼ li xtzolom. Tojaʼ naq, twanq li sahilal saʼ li Ruuchichʼochʼ xbʼaan naq ebʼ li qas qiitzʼin ak xeʼxtzol rilbʼal chiʼus li naʼaj aʼin.

Ut, li rusilal naq li Xʼawabʼejilal li Yos tixtzolebʼ li qas qiitzʼin li yooq xjolominkilebʼ. Chixjunilebʼ teʼxtzol roxloqʼinkil li chaqʼrabʼ li tkʼemanq rehebʼ. Maakʼaʼaq chik li pleetik chi moko li jachok ibʼ. Joʼkan naq, saʼ Isaias 11:9 naxye: «Maajun taabʼaanunq maaʼusilal malaj taarahobʼtesinq [...] xbʼaan naq chixjunilebʼ teʼxnaw chik ru li Qaawaʼ [“Jehobʼa”, TNM]. Joʼ naq li haʼ naxtamresi li palaw, joʼkan ajwiʼ li xraabʼal li Qaawaʼ tixnujobʼresi chixjunil li ruuchichʼochʼ».

Chixjunilebʼ li qas qiitzʼin wanqebʼ saʼ junajil ut saʼ tuqtuukilal. Chirix aʼin kixkʼe xqʼe li molam Naciones Unidas abʼan maajunwa kiruuk xbʼaanunkil. Saʼ Salmo 37:11 naxye: «Kʼajoʼ xnimal li tuqtuukil usilal teʼxyal chi junelik». Moqon chik, tqakanabʼ roksinkil ebʼ li aatin joʼ kamsink, tzʼajnink, nebʼaʼil ut yalok u. Abʼan, joqʼe twanq aʼin? Joqʼe t-oq chi jolomink li Xʼawabʼejilal li Yos saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ? Chanru tixbʼaanu? Chanru taataw rusilal li awabʼejilal aʼin? Qilaq aʼin saʼ li jun chik tzolom.