Li naxye li Santil Hu

Ma us naq tooʼokenq: Saʼebʼ li bʼatzʼunk bʼarwiʼ naru naqakamsi qibʼ?

«Naabʼalo moko yal ilok ta chik naqaj, naqaj bʼan xik saʼ jun avión ut xkutbʼal qibʼ toj taqʼa, kubʼeek chiru jun li kʼaam saʼ jun li nimla saqonak, xik saʼ kayuuk saʼ xkawil roq li nimaʼ ut xkutbʼal qibʼ saʼ li palaw chi numxik rikʼinebʼ li tiburón» (Isinbʼil chaq saʼ li hu The Willow Glen Resident).

LI ESIL aʼin naxkʼut naq ebʼ li kristiʼaan anaqwan nawulak chiruhebʼ bʼatzʼunk rikʼin li xiwxiw xbʼaanunkil. Ebʼ li kristiʼaan nekeʼxkʼe saʼ xiwxiwal li xyuʼam naq nekeʼbʼatzʼunk rikʼin bʼisikleet ut rikʼin monopatín. Joʼ naxye li hu Time, ebʼ li bʼatzʼunk aʼin qʼaxal nawbʼil ru anaqwan xbʼaan naq naabʼalebʼ li kristiʼaan nekeʼraj xbʼaanunkil li xuwajel ru, re xqʼaxbʼal ru li xiw ut re naq sa teʼrekʼa ribʼ.

Saʼ xkʼabʼaʼ naq rajlal nabʼaanumank li bʼatzʼunk li qʼaxal xiwxiw ut ebʼ li kristiʼaan saʼ majoʼil nekeʼbʼatzʼunk rikʼin li moko xiwxiw ta, naabʼalebʼ yookebʼ xtochʼbʼal ribʼ. Saʼ li chihabʼ 1997, saʼ li bʼanlebʼaal re Estados Unidos kitaqeʼk 33% li nekeʼxtochʼ ribʼ saʼ monopatín, 31% li nekeʼxtochʼ ribʼ naq nekeʼxjukuki ribʼ chiru li ratzʼamke ut 20% li nekeʼxtochʼ ribʼ naq nekeʼxtaqsi jun li tzuul. Wank jalanq chik li bʼatzʼunk bʼarwiʼ jwal ra wiʼ chik nekeʼxkʼul, aʼin nanawmank rikʼin li xkʼihalil li kristiʼaan li nekeʼkamk. Ebʼ li kristiʼaan li nekeʼbʼatzʼunk rikʼin li xiwxiw xbʼaanunkil nekeʼxnaw naq naru nekeʼxkamsi ribʼ. Joʼkaʼin naxye jun li ixq li naxkʼe ribʼ saʼ xiwxiwal naq nabʼatzʼunk saʼ li ratzʼamke: «Ninnaw naq yalaq joqʼe naru ninkamsi wibʼ». Jun li winq li naxkʼe saʼ xiwxiwal li xyuʼam naq nabʼatzʼunk saʼ li ratzʼamke naxye naq «wi inkʼaʼ nakaatochʼ aawibʼ, moko yookat ta xkʼebʼal aaqʼe».

Rikʼin xnawbʼal aʼin, chanru nekeʼril ebʼ laj paabʼanel tzʼaqonk saʼ li bʼatzʼunk bʼarwiʼ nekeʼxkʼe saʼ xiwxiwal li xyuʼam? Chanru nokooxtenqʼa li Santil Hu re xnawbʼal ma tootzʼaqonq saʼebʼ li bʼatzʼunk bʼarwiʼ naqakʼe saʼ xiwxiwal li qayuʼam? Re xtawbʼal xsumenkil aʼin, aajel ru naq tqatzʼil rix kʼaru naxye li Yos chirix roxloqʼinkil li yuʼam.

Kʼaru naxkʼoxla li Yos chirix li yuʼam?

Li Santil Hu naxye naq li Jehobʼa aʼan «li xyoʼlebʼaal li yuʼam» (Salmo 36:10, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG). Moko kaʼaj tawiʼ kixyobʼtesihebʼ li poyanam, kixkʼe bʼan rehebʼ chixjunil li naʼajmank chiruhebʼ re naq sahaqebʼ saʼ xchʼool (Salmo 139:14; Hechos 14:​16, 17; 17:​24-​28). Aʼin naxkʼut chiqu naq naraj naq tqoxloqʼi li maatan li kixkʼe qe. Li naʼlebʼ ut li chaqʼrabʼ li kixkʼe re li tenamit Israel nokooxtenqʼa chi xtawbʼal ru naq jwal wank xwankil li yuʼam chiru.

Li Xchaqʼrabʼ laj Moisés naxye naq li junjunq tenebʼanbʼil saʼ xbʼeen xkolbʼal xyuʼam li jun chik. Ut wi inkʼaʼ nabʼaanumank ut nakamk junaq, li kiruuk raj xkolbʼal li jun chik ttenebʼaaq li maak saʼ xbʼeen. Jun eetalil, ebʼ laj echal ochoch tento teʼxsut chiʼus saʼ ruʼuj li rochochebʼ. Wi inkʼaʼ nekeʼxbʼaanu ut ttʼaneʼq junaq saʼ ruʼuj li rochoch ut nakamk, ttenebʼaaq li maak saʼ xbʼeen (Deuteronomio 22:8). Wi jun li toor naxxeqʼ junaq ut nakamk, laj echal re moko natenebʼaak ta li maak saʼ xbʼeen. Abʼan, wi jun li toor nawbʼil ru naq josqʼ ut yebʼil re laj echal re ut inkʼaʼ kixkʼe xchʼool chi rilbʼal, ttenebʼaaq maak saʼ xbʼeen ut naru naq tkamsiiq (Éxodo 21:28, 29). Xbʼaan naq oxloqʼ li yuʼam chiru li Jehobʼa, li xchaqʼrabʼ naxkʼut naq aajel ru xkolbʼal rix li yuʼam.

Ebʼ li kristiʼaan li nekeʼxnaw ru chiʼus li Jehobʼa chʼolchʼo chiruhebʼ naq usta maakʼaʼ jun li chaqʼrabʼ chirix, moko us ta naq teʼxkʼe saʼ xiwxiwal li xyuʼam malaj li xyuʼamebʼ li junchʼol. Saʼ jun raqal re li Santil Hu naxye naq laj David kixrahi «bʼayaq li haʼ re li kumbʼ wank chi xkʼatq li okebʼaal re Belén», saʼ li kutan aʼan li tenamit aʼin wank rubʼel xwankil ebʼ laj Filistea. Naq xeʼrabʼi aʼin, oxibʼ laj puubʼ li nekeʼochbʼenink re, keʼxsikʼ chanru teʼnumeʼq saʼ xyanqebʼ laj puubʼ re Filistea ut keʼrisi bʼayaq li haʼ li wank saʼ li kumbʼ. Kʼaru kixye laj David? Moko kiraj ta rukʼbʼal, kixhoy chiru chʼochʼ ut kixye: «Inkʼaʼ taxaq tixkʼe we li Qaawaʼ rukʼbʼal li haʼ aʼin! Ma twukʼ tabʼiʼ xkikʼelebʼ li winq li xeʼkʼamok chaq li haʼ aʼin ut kachʼin chik maa xeʼkamk?» (1 Crónicas 11:​17-19, SBG). Maajunwa kinumeʼk saʼ xchʼool laj David xkʼebʼal saʼ xiwxiwal li xyuʼamebʼ li junchʼol yal re xtawbʼal li naraj.

Naq laj Tza kixkʼam li Jesús toj saʼ ruʼuj li rochoch li Yos, maare saʼ jun li moy, kixye re naq tixkut ribʼ toj taqʼa re rilbʼal ma tkoleʼq xbʼaanebʼ li ánjel, li Jesús inkʼaʼ kiraj xkʼebʼal saʼ xiwxiwal li xyuʼam. Li Jesús kixye re: «Maayal rix li Qaawaʼ laaYos» (Mateo 4:​5-7, SBG). Laj David ut li Jesús nekeʼxnaw naq li Yos moko nawulak ta chiru naq tqakʼe saʼ xiwxiwal li qayuʼam chi maakʼaʼ rajbʼal.

Naq naqil ebʼ li eetalil aʼin naru naqakʼoxla: «Chanru tqanaw bʼar wank li bʼatzʼunk bʼarwiʼ naqakʼe saʼ xiwxiwal li qayuʼam? Saʼ xkʼabʼaʼ naq wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan saʼ majoʼil nekeʼbʼatzʼunk usta moko xiwxiw ta li yookebʼ xbʼaanunkil, kʼaru tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tqakʼe saʼ xiwxiwal li qayuʼam naq nokoobʼatzʼunk?».

Kʼoxla chiʼus li taabʼaanu

Re naq chaabʼil toonaʼlebʼaq us raj naq tqakʼoxla chiʼus kʼaru li bʼatzʼunk tqasikʼ. Us raj naq tqakʼoxla: «Ma rajlal nekeʼxtochʼ ribʼ li kristiʼaan saʼ li bʼatzʼunk aʼin? Ma wank wikʼin li naʼajmank re naq inkʼaʼ tintochʼ wibʼ? Wi nakʼulmank junaq li rahilal malaj napoʼeʼk li nawoksi re xkolbʼal wibʼ, ma yal tintochʼ bʼayaq wibʼ malaj tinkamq?».

Wi jun laj paabʼanel yal naraj xkʼebʼal saʼ xiwxiwal li xyuʼam naq nabʼatzʼunk, tixrahobʼtesi xchʼool li Jehobʼa ut moko tixkʼe ta jun chaabʼil eetalil saʼ li chʼuut (1 Timoteo 3:​2, 8-​10; 4:​12; Tito 2:​6-8). Usta sa qachʼool chi rajsinkil qu, misach saʼ qachʼool naq li Jehobʼa naroxloqʼi li yuʼam.