1. Kʼaʼut xkʼulubʼ li Jehobʼa naq kaʼajwiʼ aʼan tqaloqʼoni ru?

XKʼULUBʼ naq kaʼajwiʼ li Jehobʼa tqaloqʼoni ru xbʼaan naq aʼan xyobʼtesink qe ut kixkʼe qayuʼam (Apoc. 4:11). Abʼan, usta naqara ut naqoxloqʼi ru li Jehobʼa, wank li naʼlebʼ li naru nawulak chiqu ut tooxram chi xloqʼoninkil ru joʼ xkʼulubʼ. Re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼebʼ li naʼlebʼ aʼin, tento tqataw ru chanru tkʼulmanq aweʼ. Abʼanan, xbʼeenwa qilaq kʼaru naraj xyeebʼal xloqʼoninkil ru kaʼajwiʼ li Yos.

2. Joʼ naxye saʼ Exodo 34:14, kʼaru inkʼaʼ tqabʼaanu wi kaʼajwiʼ li Jehobʼa naqaloqʼoni ru?

² Li Santil Hu naxjuntaqʼeeta li xnimal ru qarahom chirix li Jehobʼa rikʼin li xloqʼoninkil ru kaʼajwiʼ aʼan. Inkʼaʼ naqakanabʼ naq kʼaruhaq malaj anihaq t-oq choʼq reqaj li Jehobʼa saʼ li qachʼool (taayaabʼasi Exodo 34:14).

3. Bʼar chalenaq li loqʼonink li naqakʼe re li Jehobʼa?

³ Li loqʼonink li naqakʼe re li Jehobʼa chalenaq saʼ li naʼlebʼ li naqatzol chirix. Nasach qachʼool rilbʼal li xchʼinaʼusal ru xnaʼlebʼ. Naqanaw kʼaru nawulak ut inkʼaʼ nawulak chiru, ut naqakʼulubʼa. Naqataw ru kʼaru li rajom choʼq qe ut nokooʼokenk chirix naq naqayuʼami li xchaqʼrabʼ. Oxloqʼ chiqu naq naxkʼe qahoonal re wank choʼq ramiiw (Sal. 25:14). Qʼaxal nokoojilok chixkʼatq laj Yobʼtesihom qe rikʼin chixjunil li naqatzol chirix (Sant. 4:8).

4. a) Kʼaru naroksi laj Tza re naq inkʼaʼ tqaloqʼoni ru kaʼajwiʼ li Jehobʼa? b) Kʼaru tqil saʼ li tzolom aweʼ?

 ⁴ Laj Tza najolomink re li ruuchichʼochʼ aʼin ut naroksi re taqlank saʼ xbʼeen li naqarahi ru ut li narataw li qatibʼel (Efes. 2:1-3; 1 Juan 5:19). Naraj naq tqara li junchʼol chi kʼaʼaq re ru ut inkʼaʼ tqaloqʼoni ru kaʼajwiʼ li Jehobʼa. Tqil wiibʼ li naʼlebʼ bʼarwiʼ laj Tza truuq xbʼaanunkil aʼin. Xbʼeen, nokooraale re naq tqasikʼ li bʼihomal. Ut, xkabʼ, naxyal taqlank saʼ qabʼeen re naq tqasikʼ li ajsibʼaal u li moko us ta.

5. Kʼaʼut naq weent tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tqarahi ru li tumin?

⁵ Chiqajunilo naqaj naq inkʼaʼ tpaltoʼq qatzekemk, chaabʼilaq li qatʼikr ut wank junaq qochoch bʼarwiʼ sa toowanq. Abʼan weent tqabʼaanu xbʼaan naq naru naqarahi ru li tumin. Saʼebʼ li qakutan, naabʼalebʼ li kristiʼaan nekeʼxrahi ru «li tumin» ut li nekeʼruuk xloqʼbʼal rikʼin aʼin (2 Tim. 3:2). Li Jesus kixnaw naq ebʼ li xtzolom naru nekeʼaaleek re naq teʼxrahi ru tumin, joʼkan naq kixye: «Maaʼani naruhank chi kʼanjelak chiru wiibʼaq aj eechal re, xbʼaan naq xikʼ taaril junaq ut tixra li jun chik, malaj tixkʼe xchʼool rikʼin junaq ut tixtzʼeqtaana li jun chik. Inkʼaʼ naru texkʼanjelaq chiru li Yos ut chiru li Tumin» (Mat. 6:24). Li naloqʼonink re li Yos ut yook ajwiʼ xkʼebʼal naabʼal xhoonal ut xmetzʼew re xtawbʼal li bʼihomal chanchan tawiʼ naq nakʼanjelak chiru wiibʼ aj echal re. Moko kaʼaj tawiʼ li Jehobʼa yook xloqʼoninkil ru.

6. Kʼaru naqatzol chirix li kixye li Jesus re li chʼuut Laodicea?

⁶ Saʼ xraqik li xkutankilebʼ li Apostol, ebʼ laj paabʼanel re li chʼuut li wank saʼ li teep Laodicea jwal nekeʼxkʼoxla naq bʼihomebʼ, xbʼaan naq numtajenaq ebʼ li xjunkabʼlal ut  maakʼaʼ napaltoʼk chiruhebʼ. Abʼan chiru li Jehobʼa ut li Jesus maakʼaʼ wank chaq rehebʼ, toqʼobʼebʼ ru, nebʼaʼebʼ ut mutzʼebʼ, ut tʼustʼukebʼ. Li Jesus moko kixqʼusebʼ ta saʼ xkʼabʼaʼ naq bʼihomebʼ, saʼ xkʼabʼaʼ bʼan naq li xrahomebʼ chirix li bʼihomal yook chaq xkʼebʼal saʼ chʼaʼajkilal li xwanjikebʼ rikʼin li Jehobʼa (Apoc. 3:14-17). Wi naqakʼe reetal naq yook chaq chi kʼiik saʼ li qachʼool li xrahinkil ru li bʼihomal, tikto qajalaq qanaʼlebʼ (1 Tim. 6:7, 8). Wi inkʼaʼ naqajal qanaʼlebʼ, moko tzʼaqalaq ta ru li qachʼool ut li Jehobʼa inkʼaʼ tixkʼulubʼa naq tqaloqʼoni ru, xbʼaan naq aʼan «jun Yos aj sowen» (Deut. 4:24). Kʼaru naru nakʼamok qe chi xkʼebʼal xwankil li tumin saʼ li qayuʼam?

7-9. Kʼaru naqatzol chirix li kixkʼul laj David jun li cheekel winq?

⁷ Qilaq li kixkʼul laj David jun li cheekel winq li kaw nakʼanjelak, ut nachalk Estados Unidos. Aʼan naxye naq naxkʼe xchʼool saʼ li xkʼanjel. Bʼarwiʼ kikʼanjelak chaq, xeʼxchaabʼilobʼresi li xkʼanjel ut xeʼxterqʼusi li xtojbʼal. Ut kinaweʼk ru joʼ jun rehebʼ li jwal chaabʼil naxbʼaanu li xkʼanjel saʼ li tenamit aʼan. Naxseeraqʼi: «Chiruhebʼ li kutan aʼan xinkʼoxla naq us yookin chi elk saʼ linyuʼam saʼ xkʼabʼaʼ li rosobʼtesihom li Jehobʼa». Abʼan, ma yaal aʼin?

⁸ Laj David kiʼok xkʼebʼal reetal naq li xkʼanjel yook chi xkʼebʼal saʼ raaxiikʼ li xwanjik rikʼin li Jehobʼa. Naxchʼolobʼ: «Naq wankin chaq saʼ li chʼutam ut saʼ li puktesink, junelik yookin xkʼoxlankil rix linkʼanjel. Naabʼal li tumin ninkʼul, abʼan rajlal inkʼaʼ chik sa nawekʼa wibʼ ut xinʼok xkʼulbʼal li chʼaʼajkilal saʼ linsumlajik».

⁹ Joʼkan naq laj David kixkʼe reetal naq tento tixtzʼil rix li yook xkʼebʼal chiʼubʼej saʼ li xyuʼam. Naxye: «Joʼkan naq xinjal innaʼlebʼ».  Joʼkan bʼiʼ, kixkʼubʼ xjalbʼal li xhoonal saʼ li xkʼanjel ut koxchʼolobʼ chiru laj echal kʼanjel. Abʼan li kʼaru kikʼulmank, aʼan naq kiʼisiik saʼ li xkʼanjel. Ut kʼaru xbʼaanu? Naxseeraqʼi: «Wulajaq xinnujtesi li hu re wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li naxbʼaanu 50 hoor chiru naabʼal po». Re naq teʼxwenteni ribʼ, rochbʼen li rixaqil xeʼok chi kʼanjelak joʼ aj saabʼesinel saʼebʼ li xninqal ru ochoch. Chirix chik aʼan, laj David kiʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li naxbʼaanu 70 hoor, ut moqon chik li rixaqil kiʼok ajwiʼ joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Xeʼxsikʼ jun li kʼanjel li maajunwa raj teʼxbʼaanu li junchʼol, abʼan ebʼ li hermaan aʼin maakʼaʼ xeʼraj re. Usta jun miin ajwiʼ li xtojbʼalebʼ chiru li nekeʼxkʼul chaq junxil, abʼan junelik naxkʼul ribʼ li po chiruhebʼ. Xeʼraj xkʼebʼal xbʼeen xbʼeen li Jehobʼa ut xeʼril chi kutankil naq aʼan narilebʼ li nekeʼxkʼe xbʼeenwa li Xʼawabʼejilal (Mat. 6:31-33).

10. Chanru tqabʼaanu re xkolbʼal li qachʼool?

¹⁰ Usta bʼabʼay malaj naabʼal li kʼaru qe, tento naq tqakol li qachʼool. Chanru? Miqara li bʼihomal ut miqakanabʼ naq li qakʼanjel twanq xbʼeenwa chiru li xkʼanjel li Jehobʼa. Re xnawbʼal ma yooko xkʼulbʼal aʼin, qakʼoxlaq: «Naq wankin saʼ li chʼutam ut saʼ li puktesink, ma junelik ninkʼoxla rix li kʼanjel? Ma junelik yookin xsikʼbʼal li tumin re naq maakʼaʼ tpaltoʼq we choʼq re li kutan chalkebʼ re? Ma wank saʼ chʼaʼajkilal linsumlajik saʼ xkʼabʼaʼ li tumin ut li junkabʼlal? Ma tinkʼulubʼa raj junaq li kʼanjel li inkʼaʼ nekeʼwulak chiru li junchʼol wi chi joʼkan tinruuq xkʼebʼal xkomon linkʼanjel chiru li Jehobʼa?» (1 Tim. 6:9-12). Naq tqatzʼil qix, qajultikaq naq li Jehobʼa nokooxra ut naxbʼaanu li yeechiʼom aʼin rehebʼ li nekeʼkʼanjelak chiru chi anchalebʼ xchʼool: «Inkʼaʼ tatinkanabʼ chi moko tatintzʼeq chirix inchʼool». Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, li Apostol Pablo kixkʼe li naʼlebʼ aweʼ: «Mexrahink li bʼihomal» (Heb. 13:5, 6).

11. Kʼaru truuq xbʼaanunkil li ajsibʼaal u saʼ li qayuʼam?

¹¹ Li Jehobʼa naraj naq tqayal xsahil li qayuʼam, ut li ajsibʼaal u natenqʼank re xtawbʼal aʼin. Relik chi yaal, li Santil Hu naxye naq «li kʼaru us tqabʼaanu, aʼan waʼak ukʼak ut xyalbʼal xsahil li kʼaru tqakʼanjela» (Ecl. 2:24). Abʼanan, li xkʼihalil li ajsibʼaal u li naxyeechiʼi li ruuchichʼochʼ naxkʼam chaq li rahilal, xbʼaan naq naxsach xwankil li chaabʼil naʼlebʼ ut naxtikisihebʼ li kristiʼaan chi xkʼulubʼankil malaj chi xraabʼal li naʼlebʼ li naxtzʼeqtaana li Raatin li Yos.

12. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ 1 Corintios 10:21, 22, kʼaʼut naq tento tqasikʼ chiʼus rikʼin kʼaru tqajsi wiʼ qu?

 ¹² Laaʼo naqaj xloqʼoninkil ru kaʼajwiʼ li Jehobʼa, joʼkan naq moko naru ta toowaʼaq «xsaʼ li xsekʼ li Qaawaʼ» ut «xsaʼ xsekʼebʼ li maaʼus» (taayaabʼasi 1 Corintios 10:21, 22). Chʼolchʼo naq wi junaq kristiʼaan nawaʼak rikʼin junaq chik naxkʼutbʼesi naq tzʼaqal ramiiw. Rajsinkil qu rikʼin li ajsibʼaal u li naxkʼut li raaxiikʼ, li xnaʼlebʼ li maaʼus aj musiqʼej, li muxuk ibʼ malaj jalan chik naʼlebʼ li naxrahi ru ut narataw li qajunxaqalil, juntaqʼeet rikʼin li waʼak saʼ xmeexebʼ li xikʼ nekeʼilok re li Yos ut xtzekankil li xeʼxkʼubʼa. Wi naqabʼaanu aʼin, tqakʼe qibʼ saʼ rahilal ut tqakʼe saʼ raaxiikʼ li qawanjik rikʼin li Jehobʼa.

13, 14. a) Kʼaʼut naq najuntaqʼeetamank li ajsibʼaal u rikʼin li tzakahemq? b) Naq naqakʼe reetal li naxye saʼ Santiago 1:14, 15, kʼaʼut naq inkʼaʼ tqakanabʼ chi ok saʼ li qakʼaʼuxl li tzʼaj aj naʼlebʼ?

¹³ Kʼaʼut naq najuntaqʼeetamank li ajsibʼaal u rikʼin li tzakahemq? Naq nokoowaʼak, naqakʼe reetal li yooko xwaʼbʼal. Abʼan, naq naqanuqʼ li qawa, li qasaʼ naʼok chi kʼanjelak xjunes ribʼ re risinkil li xchaabʼilal li tzakahemq li nakanaak saʼ li qajunxaqalil. Wi chaabʼil tzakahemq tqawaʼ tqakawresi li qajunxaqalil, abʼanan, wi moko chaabʼil ta tooyajerq. Abʼan moko saʼ junpaat ta nakʼutunk li tixkʼam chaq saʼ li qajunxaqalil, toj moqon bʼan t-ilmanq.

¹⁴ Joʼkaʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li naqajsi wiʼ qu, naqakʼe reetal li naqakanabʼ chi ok saʼ li qakʼaʼuxl. Abʼan, moqon naʼok chi kʼanjelak xjunes rib ut naʼok chi taqlank saʼ xbʼeen li naqakʼoxla ut naqekʼa. Li chaabʼil ajsibʼaal u naxkʼe xsahil qachʼool, abʼanan li moko chaabʼil ta nokooxkʼe saʼ rahilal (taayaabʼasi Santiago 1:14, 15). Maare inkʼaʼ t-ilmanq saʼ junpaat li tixkʼam chaq, abʼan saʼ xnumikebʼ li kutan tkʼutunq. Joʼkan naq li Santil Hu nokooxqʼus chi joʼkaʼin: «Meebʼalaqʼi eeribʼ, li Yos inkʼaʼ naru xbʼatzʼunenkil: li kʼaru naraw li winq, aʼan ajwiʼ li tixqʼol. Ani naʼawk choʼq re li xtzʼejwal, aʼ li qʼaak tixqʼol rikʼin li tzʼejwalej» (Gal. 6:7, 8). Joʼkan bʼiʼ, jwal aajel ru naq tqatzʼeqtaana chixjunil li ajsibʼaal u li naxkʼe chi naweʼk li naʼlebʼ li xikʼ naril li Jehobʼa (Sal. 97:10).

15. Kʼaru li maatan kixkʼe qe li Jehobʼa?

¹⁵ Naabʼal rehebʼ li xmoos li Jehobʼa kʼajoʼ naq nekeʼwulak chiru rilbʼal li JW Broadcasting^®, li qanaʼaj li naʼilmank saʼ tele rikʼin Internet. Li xMarilyn jun li qechpaabʼanel kixye: «Li JW Broadcasting xinxtenqʼa re naq qʼaxal sahaq saʼ inchʼool, ut moko yooq ta inkʼaʼuxl chirix li yookin rilbʼal. Naq injunes nawekʼa wibʼ malaj nachʼinaak inchʼool, junelik nintaw junaq li seeraqʼ malaj junaq li chʼutam li nekeʼxbʼaanu eqʼla saʼ Betel li naxwaklesi inchʼool. Aʼin naxbʼaanu naq qʼaxal tinjiloq chixkʼatq li Jehobʼa ut li xmolam. Li JW Broadcasting kixjal tzʼaqal inyuʼam». Ma yooko xtawbʼal rusilal li maatan aʼin li naxkʼe li Jehobʼa? Moko kaʼaj tawiʼ wank li naqil rajlal po, yalaq joqʼe naru naqil naabʼal li bʼideo, joʼkan ajwiʼ naru naqabʼi saʼ xyaabʼ kuxej junaq li seeraqʼ ut ebʼ li bʼich li jwal nakawresink chʼoolej.

16, 17. Kʼaʼut tento naq weent tqabʼaanu rikʼin li hoonal li naqoksi saʼ li ajsibʼaal u, ut chanru tooruuq xbʼaanunkil?

¹⁶ Moko kaʼaj tawiʼ rikʼin li naqajsi wiʼ qu tqabʼaanu weent. Tento ajwiʼ tqakʼe reetal li hoonal li naqoksi saʼ li ajsibʼaal u. Xbʼaan naq wi inkʼaʼ naqabʼaanu weent, naru naqanumsi naabʼal li hoonal saʼ li ajsibʼaal u chiru li naqanumsi saʼ li xkʼanjel li Jehobʼa. Naabʼalebʼ nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru xkʼebʼal reetal chanru teʼroksi li xhoonalebʼ. Jun eetalil, li xʼAbigail jun li qechpaabʼanel li wank 18 chihabʼ re naxye: «Naq chiru jun kutan kaw xinkʼanjelak,  jwal sa nawekʼa naq ninchunubʼ wibʼ chi rilbʼal li tele. Abʼan, wi inkʼaʼ ninbʼaanu weent, naru ninsubʼ naabʼal li hoonal aran». Ut laj Samuel jun li saaj al, naxye: «Wank sut, inkʼaʼ ninkanabʼ rilbʼal saʼ reqaj ribʼ ebʼ li kokʼ bʼideo li wank saʼ Internet. Nintikibʼ rilbʼal jun ajwiʼ, ut inkʼaʼ ninkʼe reetal naq ak xinsubʼ oxibʼ malaj kaahibʼ hoor».

¹⁷ Kʼaru tqabʼaanu re naq tqakʼe reetal joʼkʼihal li hoonal naqoksi saʼ li ajsibʼaal u? Xbʼeenwa qatzʼilaq rix jarubʼ tzʼaqal li hoonal naqasach. Re xbʼaanunkil aʼin, kʼaʼut naq inkʼaʼ naqatzʼiibʼa chiru li almanaak jarubʼ hoor naqanumsi chiru li xamaan chi rilbʼal li tele, chi roksinkil li Internet ut chi bʼatzʼunk saʼ li qaselular malaj tableta? Wi naqakʼe reetal naq makachʼin li hoonal yooko xsubʼal chirix li kʼaʼaq re ru aʼin, qayalaq xkʼubʼankil chiʼus li qahoonal. Xbʼeenwa qakʼehaq chiʼubʼej li qʼaxal wank xwankil ut moqon tqakʼe xhoonalil li ajsibʼaal u. Chirix chik aʼan, qatzʼaamaq re li Jehobʼa li xtenqʼ re naq tqakʼe saʼ ajl li naʼlebʼ aʼin. Chi joʼkan, twanq li hoonal ut li metzʼew li t-ajmanq chiqu re tzolok saʼ junesal, loqʼonink joʼ junkabʼal, wank saʼ li chʼutam, puktesink ut li xkʼebʼal ebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Jesus. Ut aʼin tixbʼaanu naq inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool chirix li hoonal li naqoksi saʼ li ajsibʼaal u.

18, 19. Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq kaʼajwiʼ li Jehobʼa naqaloqʼoni ru?

¹⁸ Naq ak kiʼaatinak chik chirix li rosoʼjik li xruuchichʼochʼ laj Tza ut chirix li ak’ Ruuchichʼochʼ li naqoybʼeni, li Apostol Pedro kixye: «Ex was wiitzʼin raarookex inbʼaan, naq yookex chi roybʼeninkil chixjunil aʼin, yalomaq eeqʼe re naq tolexxtaw li Qaawaʼ saʼ tuqtuukil usilal rikʼin, chi maakʼaʼaq eemuxul ut eeqʼusbʼal» (2 Ped. 3:14). Naq naqayuʼami li naʼlebʼ aʼin ut naqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ re naq saqaq ru li qayuʼam ut li qapaabʼal, naqakʼutbʼesi naq kaʼajwiʼ li Jehobʼa naqaloqʼoni ru.

¹⁹ Laj Tza ut li xruuchichʼochʼ inkʼaʼ teʼxkanabʼ xyalbʼal qix re naq tqajal li naqakʼe chiʼubʼej saʼ li qayuʼam (Luc. 4:13). Abʼan, maakʼaʼ naxye kʼaru li chʼaʼajkilal tqanumsi, inkʼaʼ tqakanabʼ naq kʼaruhaq chi moko anihaq tkanaaq choʼq reqaj li Jehobʼa saʼ li qachʼool. Chʼolchʼo chiqu naq kaʼajwiʼ aʼan xkʼulubʼ naq tqaloqʼoni ru.