1, 2. a) Kʼaru esil teʼxkʼe chi seebʼ li tenamit? b) Kʼaru ebʼ li patzʼom tento tqasume?

QAKʼOXLAQ naq ebʼ li tenamit tojaʼ xeʼxkʼe li esil: «Wanko saʼ tuqtuukilal ut maakʼaʼ chik qakʼaʼuxl», li ak yeebʼil chaq naq t-abʼimanq. Maare teʼxnimobʼresi ribʼ chi xyeebʼal naq maajunwa xwank li tuqtuukilal saʼ li ruuchichʼochʼ joʼ anaqwan. Ut teʼraj naq tqapaabʼ naq yookebʼ xbʼeresinkil chixjunil li yook chi kʼulmank. Abʼanan, relik chi yaal naq moko wanq ta saʼ ruqʼebʼ li ok re chi kʼulmank. Kʼaʼut naq inkʼaʼ? Xbʼaan naq li Santil Hu naxye naq «taachalq li rosoʼjikebʼ saʼ junpaat chi maakʼaʼaq saʼ xchʼoolebʼ [...] ut inkʼaʼ naru teʼeleliq chiru» (1 Tes. 5:3).

² Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, wank wiibʼ oxibʼ li xninqal ru patzʼom li aajel ru xsumenkil: Kʼaru tkʼulmanq saʼ li nimla rahilal? Kʼaru naroybʼeni li Jehobʼa naq tqabʼaanu? Ut chanru tqakawresi qibʼ anaqwan re naq inkʼaʼ tqaqʼet qibʼ saʼ li nimla rahilal? (Mat. 24:21).

3. Joʼ naxye saʼ Apocalipsis 17:5, 15-18, chanru tixbʼaanu li Yos re xsachbʼal ru «Babilonia, li Nimla Tenamit»?

³ (Taayaabʼasi Apocalipsis 17:5, 15-18). Tsacheʼq ru «Babilonia, li Nimla Tenamit». Joʼ ak xqaye, moko wanq ta saʼ ruqʼebʼ li tenamit li yooq chi kʼulmank saʼ li hoonal aʼan. Kʼaʼut naq inkʼaʼ? Xbʼaan naq li Yos tixkʼe «saʼ xchʼoolebʼ xbʼaanunkil li naraj». Kʼaru naraj xbʼaanunkil? Xsachbʼal ru chixjunil li  bʼalaqʼil paabʼal, saʼ xyanq aʼin wankebʼ li nekeʼxye naq nekeʼxpaabʼ li Kriist. * Li Yos tixkʼe aʼin saʼ xchʼool «li lajeebʼ chi xukubʼ» re «li josqʼ aj xul kaq rix». Li lajeebʼ chi xukubʼ aʼan reetalil chixjunil li awabʼejilal li nekeʼokenk chirix «li josqʼ aj xul», malaj li molam Naciones Unidas (Apoc. 17:3, 11-13; 18:8). Naq ebʼ li awabʼej teʼxsach ru li bʼalaqʼil paabʼal aʼanaq li xtiklajik li nimla rahilal. Maakʼaʼaq saʼ xchʼoolebʼ ut qʼaxal xuwajelaq ru naq tkʼulmanq aʼin.

4. a) Kʼaru tawiʼ xyaalalil teʼxsikʼ ebʼ li tenamit re xsachbʼal ru li bʼalaqʼil paabʼal? b) Kʼaru tana teʼxbʼaanu li xeʼokenk chaq chirixebʼ li paabʼal aʼin?

⁴ Inkʼaʼ naqanaw kʼaru xyaalalil teʼxsikʼ li tenamit re xsachbʼal ru li Nimla Tenamit Babilonia. Maare teʼxye naq ebʼ li paabʼal nekeʼxram li tuqtuukilal ut naq kʼajoʼ nekeʼxchʼik ribʼ rikʼinebʼ li awabʼej. Malaj teʼxye naq kʼajoʼ naq xeʼxtamresi li xbʼihomal ut li xjunkabʼlal (Apoc. 18:3, 7). Joʼkan ajwiʼ, naq teʼxsach ru li bʼalaqʼil paabʼal chanchan tawiʼ naq moko teʼxkamsi ta chixjunilebʼ li nekeʼokenk chirix. Teʼxsach bʼan tana li xmolamil li bʼalaqʼil paabʼal. Naq ak xeʼsachmank ru li paabʼal, li xeʼokenk chirix teʼxkʼe reetal naq xeʼtikʼtiʼiik xbʼaan li nekeʼjolomink rehebʼ ut maare teʼxkanabʼ li paabʼal.

5. Kʼaru kixyeechiʼi li Jehobʼa chirix li nimla rahilal, ut kʼaʼut?

⁵ Li Santil Hu inkʼaʼ naxye chiru jarubʼ hoonal tsachmanq ru li Nimla Tenamit Babilonia, abʼan naqanaw naq jun chʼina kʼamok ajwiʼ tbʼayq (Apoc. 18:10, 21). Li Jehobʼa kixyeechiʼi naq «tixkʼos» li nimla rahilal re naq teʼkoleʼq «li sikʼbʼilebʼ ru» ut li tzʼaqal paabʼal (Mar. 13:19, 20). Abʼanan, kʼaru naroybʼeni li Jehobʼa naq tqabʼaanu chalen xtiklajik li nimla rahilal toj naq twulaq li yalok re Armagedon?

6. Kʼaru naroybʼeni li Jehobʼa naq tqabʼaanu joʼ aj kʼanjel chiru?

⁶ Joʼ ak xqil saʼ li tzolom rubʼelaj, li Jehobʼa  naroybʼeni naq joʼ aj kʼanjel chiru tooʼelq chi junajwa saʼ li Nimla Tenamit Babilonia. Abʼan toj wank kʼaru tqabʼaanu. Tento tqakawresi li qachʼool re naq inkʼaʼ tqakanabʼ kʼanjelak chiru li Yos. Qilaq wiibʼ li naʼlebʼ re xbʼaanunkil aʼin.

7. a) Chanru naqakʼutbʼesi naq naqapaabʼ chi tzʼaqal re ru li xloqʼlaj chaqʼrabʼ li Jehobʼa? b) Joʼ naxye saʼ Hebreos 10:24, 25, kʼaʼut naq anaqwan tzʼaqal li hoonal re naq inkʼaʼ tqakanabʼ xchʼutubʼankil qibʼ?

⁷ Xbʼeen, tento tqapaabʼ chi tzʼaqal re ru li xloqʼlaj chaqʼrabʼ li Yos. Inkʼaʼ naru naqakʼulubʼa li naʼlebʼ li naxkʼut ut naxyuʼami li ruuchichʼochʼ. Jun eetalil, maajun naʼlebʼ li nekeʼxyuʼami li nekeʼxmux ribʼ naqakʼulubʼa, saʼ xyanq ebʼ li naʼlebʼ aʼin naʼokenk naq ebʼ li winq nekeʼsumlaak rikʼin winq malaj ebʼ li ixq rikʼin ixq ut jalan chik naʼlebʼ li nekeʼxyuʼami ebʼ li ixqiwinq (Mat. 19:4, 5; Rom. 1:26, 27). Xkabʼ, tento naq junelik tqaloqʼoni ru li Yos rochbʼen li qechpaabʼanel. Naqabʼaanu bʼarwiʼ naxkʼe ribʼ chiqu, saʼebʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl, ut wi naʼajmank saʼebʼ li ochoch malaj saʼ muqmu. Aʼ yaal kʼaru tkʼulmanq, maajunwa tqakanabʼ xchʼutubʼankil qibʼ re xloqʼoninkil ru li Yos. Joʼkan utan, tento naq tqabʼaanu ut «qʼaxal chik anaqwan [...] naq yo chaq chi nachʼok li Kutan» (taayaabʼasi Hebreos 10:24, 25).

8. Chanru tana tjalaaq li esil li naqapuktesi?

⁸ Maare saʼ li nimla rahilal tjalmanq li esil li naqakʼe. Anaqwan naqapuktesi li chaabʼil esil chirix li Xʼawabʼejilal li Yos ut naqakʼe qaqʼe chi xkʼebʼalebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Kriist. Abʼanan, saʼ li kutan aʼan qʼaxal kawaq tana li esil li tqakʼe, li Santil Hu naxjuntaqʼeeta rikʼin ninqi saqbʼach (Apoc. 16:21). Maare tqaye naq maakʼaʼ naru naramok re xsachik ru li xruuchichʼochʼ laj Tza. Saʼ xnumikebʼ li kutan, tqanaw chanruhaq tzʼaqal li esil aʼin ut chanru tqakʼe. Ma tqoksi li naʼlebʼ li numenaq jun siʼeent chihabʼ ak xqakʼanjela ru, malaj tqajal? Tento tqoybʼeni re xnawbʼal. Maakʼaʼ naxye chanru tqabʼaanu, maare tqamaatani xpuktesinkil chi kaw qachʼool li resil li tojbʼamaak li tixkʼam chaq li Jehobʼa (Ezeq. 2:3-5).

9. Chanru tana teʼnaʼlebʼaq li tenamit naq teʼrabʼi li esil li naqakʼam, abʼan kʼaru chʼolchʼooq chiqu?

⁹ Maare li esil li tqaye tixbʼaanu naq ebʼ li tenamit teʼxyal qaminbʼal re naq maajunwa chik toopuktesinq. Abʼan, joʼ naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa naq nokoopuktesink anaqwan, joʼkan ajwiʼ tqabʼaanu saʼ li hoonal aʼan. Chʼolchʼooq chiqu naq li Qayos tixkʼe qametzʼew re naq tqabʼaanu li rajom (Miq. 3:8).

10. Joʼ kiyeemank saʼ Lucas 21:25-28, chanru teʼnaʼlebʼaq li xkʼihalil li poyanam naq teʼril li yook chi kʼulmank saʼ li nimla rahilal?

¹⁰ (Taayaabʼasi Lucas 21:25-28). Saʼ li nimla rahilal teʼxuwaq li poyanam naq teʼril yook chi kʼulmank. Teʼxkʼe reetal naq chixjunil li xeʼxkʼojobʼ wiʼ xchʼool, ebʼ li awabʼej re li ruuchichʼochʼ, li xmolamil li yakok ut jalan chik xmolam li ruuchichʼochʼ naʼok chi osoʼk. «Teʼyotʼeʼq» ut teʼxxuwa ru li kamk naq ttiklaaq li qʼehil li qʼaxal xuwajel ru li maajunwa ilbʼil saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ (Sof. 1:14, 15). Qʼaxal chʼaʼajkaq tana li wank, joʼkanaq ajwiʼ choʼq rehebʼ laj kʼanjel chiru li Yos. Maare tqakʼul li rahilal saʼ xkʼabʼaʼ naq moko reho ta li ruuchichʼochʼ. Maare tmajeloʼq chiqu li naʼajmank rajlal kutan saʼ li qayuʼam.

11. a) Kʼaʼut naq wanqo saʼ ru li ruuchichʼochʼ? b) Kʼaʼut naq inkʼaʼ tqaxuwa ru li nimla rahilal?

¹¹ Twulaq xhoonalil naq li xeʼril xsachik li xpaabʼalebʼ tnumtaaq xjosqʼilebʼ naq teʼril naq kaʼajwiʼ ebʼ laj Testiiw re li Jehobʼa yookebʼ chi xyuʼaminkil li xpaabʼal. Chʼolchʼo naq saʼ  xkʼabʼaʼ aʼin teʼxpoqoqi ribʼ yalaq bʼar, joʼkan ajwiʼ saʼ li redes sociales. Ebʼ li tenamit ut li najolomink rehebʼ, aʼ laj Tza, xikʼ tooʼeʼril xbʼaan naq moko xsachmank ta li qapaabʼal. Moko keʼruuk ta xbʼaanunkil li nekeʼraj, xsachbʼal li paabʼal saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ. Joʼkan naq wanqo saʼ ru. Saʼ li hoonal aʼan ebʼ li tenamit teʼxkʼe ribʼ joʼ laj Gog re li tenamit Magog. * Teʼxchʼutubʼ ribʼ ut teʼchalq saʼ xbʼeen li xtenamit li Jehobʼa re xrahobʼtesinkilebʼ chi qʼaxal kaw ut re xsachbʼal ruhebʼ chi junajwa (Ezeq. 38:2, 14-16). Saʼ xkʼabʼaʼ naq moko naqanaw ta chixjunil li tkʼulmanq maare t-oq qakʼaʼuxl chi xkʼoxlankil chixjunil li naru naqakʼul. Abʼan wank jun li naʼlebʼ li chʼolchʼo tzʼaqal chiqu: inkʼaʼ tooxuwaq saʼ li nimla rahilal xbʼaan naq li Jehobʼa tixye qe kʼaru tqabʼaanu re naq tookoleʼq (Sal. 34:20). Tqakawresi qachʼool ut tqataqsi li qajolom xbʼaan naq ak xnachʼok chaq li qakolbʼal. *

12. Chanru ak yook qakawresinkil «li moosej tiik xchʼool ut wank xnaʼlebʼ» choʼq re li tkʼulmanq saʼ li kutan chalk re?

¹² «Li moosej tiik xchʼool ut wank xnaʼlebʼ» ak yook qakawresinkil re naq inkʼaʼ tqaqʼet qibʼ chiru li Yos saʼ li nimla rahilal (Mat. 24:45). Jalan jalanq ru li naʼlebʼ naroksi re xbʼaanunkil, abʼan qakʼoxlaq jun rehebʼ: ebʼ li nimla chʼutam re oxibʼ kutan re li chihabʼ 2016 toj 2018 li xeʼwulak tzʼaqal saʼ xhoonalil. Ebʼ li nimla chʼutam aʼin xeʼxwaklesi qachʼool re naq tqakawresi li chaabʼil naʼlebʼ li aajel ru chiqu naq yook chaq chi nachʼok li xkutankil li Jehobʼa. Aatinaqo bʼayaq chirix aʼin.

13. Chanru tooruuq xkawresinkil li qarahom chirix li Jehobʼa, ut kʼaʼut naq tento tqabʼaanu anaqwan?

¹³ Miqatzʼeqtaana li Yos. Li nimla chʼutam re li chihabʼ 2016 kixkʼabʼaʼi: «Junelik tiikaqo chiru li Jehobʼa». Kixkʼut chiqu naq inkʼaʼ tqatzʼeqtaana li Jehobʼa wi wanko tzʼaqal choʼq ramiiw. Kixjultika ajwiʼ chiqu naq nokoojilok chixkʼatq li Yos naq nokootijok chi anchal qachʼool chiru ut naq naqakʼe qaqʼe chi xtzolbʼal li Raatin. Aʼin tixkʼe qakawilal re xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal usta jwal nim ru. Saʼ xkʼabʼaʼ naq yook chaq chi nachʼok li rosoʼjik li ruuchichʼochʼ li naxjolomi laj Tza, li qarahom chirix li Yos ut li Xʼawabʼejilal rajlal tyaleʼq rix chi qʼaxal kaw. Maare ajwiʼ inkʼaʼ teʼxkanabʼ qaseʼenkil (2 Ped. 3:3, 4). Jun tzʼaqal li xyaalalil naq nokooʼeʼxseʼe aʼan naq inkʼaʼ nokooʼokenk chirix li xʼawabʼejilal li winq. Tento tqakawresi li qarahom chirix li Yos anaqwan re naq inkʼaʼ tqatzʼeqtaana saʼ li nimla rahilal.

14. a) Kʼaru tkʼulmanq rikʼinebʼ li hermaan li nekeʼjolomink re li kʼanjel saʼ li Ruuchichʼochʼ? b) Kʼaʼut naq inkʼaʼ tqatzʼeqtaana li Yos saʼ li hoonal aʼan?

¹⁴ Chiru li nimla rahilal, teʼjalaaq ebʼ li hermaan li nekeʼjolomink re li kʼanjel saʼ li Ruuchichʼochʼ. Naq twulaq xhoonalil, chixjunilebʼ li yulbʼilebʼ ru li toj wanqebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ teʼkʼameʼq saʼ choxa re naq teʼyaloq saʼ li Armagedon (Mat. 24:31; Apoc. 2:26, 27). Aʼin naraj xyeebʼal naq maaʼanihaqebʼ chik qikʼin li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa. Usta joʼkan, li kʼiila tenamit yooqebʼ chi kʼanjelak chi tustu ru. Teʼxjolomi li kʼanjel ebʼ li hermaan li kawresinbʼilaqebʼ chi xbʼaanunkil li wankebʼ saʼ xyanq li junchʼol chi karneer.  Aʼanaq tzʼaqal xhoonalil re xkʼutbʼesinkil naq inkʼaʼ naqatzʼeqtaana li Yos wi tootzʼaqonq rikʼinebʼ li hermaan aʼin ut wi tqapaabʼ li naʼlebʼ li teʼxkʼe qe saʼ xkʼabʼaʼ li Yos. Wi joʼkaʼin tqabʼaanu, tookoleʼq.

15. Chanru tooruuq xkawresinkil li qakuyum, ut kʼaʼut naq jwal aajel ru xbʼaanunkil anaqwan?

¹⁵ Li kuyum. Li nimla chʼutam li kiwank saʼ li chihabʼ 2017 kixkʼabʼaʼi: «Mattʼaneʼk!». Xooxtenqʼa chi xkawresinkil li qakuyum chiru ebʼ li chʼaʼajkilal. Xqatzol naq li chaabʼil naʼlebʼ aʼin moko naqataw ta naq maakʼaʼ qachʼaʼajkilal ut naq naru naqakawresi wi kʼojkʼo qachʼool rikʼin li Jehobʼa (Rom. 12:12). Maajunwa chisachq saʼ qachʼool li yeechiʼom aweʼ li kixkʼe li Jesus: «Ani tixkʼe xchʼool toj saʼ rosoʼjik, aʼan taakoleʼq» (Mat. 24:13). Li yeechiʼom aʼin naraj xyeebʼal naq maajunwa tqaqʼet qibʼ chiru li Yos maakʼaʼ naxye kʼaru li chʼaʼajkilal tqanumsi. Xkuybʼal li chʼaʼajkilal anaqwan qʼaxal nokooxkawresi choʼq re li nimla rahilal.

16. Bʼar nachalk li xkawil qachʼool, ut chanru tooruuq xkawresinkil anaqwan?

¹⁶ Li kawil chʼoolej. Li xkʼabʼaʼ li nimla chʼutam li xwank saʼ li chihabʼ 2018 aʼan: «Kawaq aachʼool!». Kixjultika chiqu naq moko rikʼin ta li qaseebʼal nachalk li tzʼaqal kawil chʼoolej, rikʼin bʼan xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa, joʼkan ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li kuyum. Kʼaru tqabʼaanu re naq jwal kʼojkʼooq qachʼool rikʼin li Yos? Rilbʼal xsaʼ li Santil Hu rajlal kutan ut xkʼoxlankil rix chanru li Yos kixkolebʼ li xmoos saʼ li qʼe kutan (Sal. 68:21; 2 Ped. 2:9). Naq ebʼ li tenamit tooʼeʼxrahobʼtesi saʼ li nimla rahilal, tento naq inkʼaʼ tooxuwaq ut tqakʼojobʼ tzʼaqal qachʼool rikʼin li Jehobʼa joʼ maajunwa qabʼaanuhom (Sal. 112:7, 8; Heb. 13:6). Wi anaqwan naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Yos, tqataw xkawil qachʼool naq laj Gog tooxrahobʼtesi. *

17. Kʼaʼut naq inkʼaʼ tqaxuwa ru li Armagedon? (Taawil li jalam u chiru li hu).

¹⁷ Joʼ xye li tzolom rubʼelaj, kachʼin chik ma chiqajunilo yooko xnumsinkil chixjunil li qayuʼam saʼ rosoʼjikebʼ li kutan. Abʼan naqayoʼoni  ajwiʼ koleʼk saʼ li nimla rahilal. Li yalok re Armagedon tixraq ru li rosoʼjik li ruuchichʼochʼ aʼin. Abʼanan, maakʼaʼ xyaalal naq tooxuwaq xbʼaan naq li nimla yalok u aʼin, re li Yos (Prov. 1:33; Ezeq. 38:18-20; Zac. 14:3). Naq li Jehobʼa tixye naq xwulak xhoonalil, li Jesukriist tixjolomi li nimla yalok. Rochbʼenaq li yulbʼilebʼ ru ut li kʼiila oqʼobʼ chi anjel. Teʼxchʼutubʼ ribʼ re yalok rikʼin laj Tza, ebʼ li maaʼus aj musiqʼej ut li nekeʼokenk chirix laj Tza saʼ li Ruuchichʼochʼ (Dan. 12:1; Apoc. 6:2; 17:14).

18. a) Kʼaru li aatin ak xkʼe qe li Jehobʼa? b) Chanru nokooxtenqʼa Apocalipsis 7:9, 13-17 re naq kʼojkʼooq qachʼool choʼq re li kutan chalk re?

¹⁸ Li Jehobʼa ak xkʼe qe li aatin aʼin: «Maajun xyiibʼank re li chʼiichʼ li taasachoq aawe» (Is. 54:17). «Kʼajoʼ xkʼihalebʼ li tenamit» li inkʼaʼ xeʼxqʼet ribʼ chiru li Yos teʼelq chaq «saʼ li xnimal rahilal» ut inkʼaʼ teʼxkʼanabʼ xloqʼoninkil li Yos (taayaabʼasi Apocalipsis 7:9, 13-17). Peʼyaal naq li Santil Hu naxkʼe naabʼal xyaalal chiqu re naq kʼojkʼooq qachʼool choʼq re li kutan chalk re? Naqanaw naq li Jehobʼa «naxkʼaakʼalehebʼ li nekeʼloqʼonink re» (Sal. 31:24). Chiqajunilo li naqara ut naqoxloqʼi ru li Jehobʼa kʼajoʼaq xsahil qachʼool naq tixterqʼusi xloqʼal li xsantil kʼabʼaʼ (Ezeq. 38:23).

19. Kʼaru li xchaqʼal ru oybʼenihom ttzʼaqloq ru chi seebʼ?

¹⁹ Qakʼoxlaq chan raj ru tixye 2 Timoteo 3:2-5 chirixebʼ li kristiʼaan li teʼwanq saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ, bʼarwiʼ maakʼaʼaq chik li xnaʼlebʼ laj Tza (chaawil li kaaxukuut « Chanru teʼnaʼlebʼaq li kristiʼaan saʼ li kutan chalk re?»). Li qechpaabʼanel George Gangas, * li kiwank saʼ xyanq li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa, kixye chirixebʼ chi joʼkaʼin: «Kʼajoʼaq xchʼinaʼusal li Ruuchichʼochʼ li twanq naq chixjunilebʼ teʼxkʼam ribʼ joʼ ras ut riitzʼin! Chi seebʼ, teemaatani wank saʼ jun akʼ wanjik. Tnajtoʼq roq leeyuʼam joʼ xnajtil roq li xyuʼam li Jehobʼa. Toowanq chi junelik». Peʼyaal naq aʼan jun xchaqʼal ru oybʼenihom?