1, 2. a) Kʼaru naril li Jehobʼa naq chi miyon ebʼ li kristiʼaan nekeʼxchʼutubʼ ribʼ chi Xnimankil li xkamik li Jesus saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ? (Taawil li jalam u chiru li hu). b) Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?

KʼARU naril li Jehobʼa naq chi miyon ebʼ li kristiʼaan nekeʼxchʼutubʼ ribʼ chi Xnimankil li xkamik li Jesus saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ? Li Jehobʼa moko yal ta naril jun nimla chʼuut chi qas qiitzʼin, naril bʼaan li junjunq chi kristiʼaan. Jun eetalil, naxkʼe reetal li nekeʼwulak rajlal chihabʼ. Saʼ xyanqebʼ aʼan, wankebʼ tana li nekeʼwulak usta nekeʼrahobʼtesiik. Wankebʼ chik li inkʼaʼ nekeʼwulak rajlal xamaan saʼebʼ li chʼutam, abʼan nekeʼxkʼoxla naq tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ wulak chi Xnimankil li xkamik li Jesus. Li Jehobʼa naril ajwiʼ li nekeʼwulak, maare yal re rilbʼal kʼaru nabʼaanumank.

² Chʼolchʼo naq li Jehobʼa nasahoʼk chi rilbʼal naq naabʼalebʼ li qas qiitzʼin nekeʼwulak chi Xnimankil li xkamik li Jesus (Luc. 22:19). Abʼanan, li Jehobʼa moko naxkʼe ta xchʼool chirix jarubʼ chi kristiʼaan teʼwulaq, naxkʼe bʼaan xchʼool chirix kʼaʼut naq nekeʼwulak. Saʼ li tzolom aʼin tqatzol jun li naʼlebʼ li qʼaxal wank xwankil: Kʼaʼut moko kaʼaj tawiʼ nokoowulak rajlal chihabʼ chi xnimankil li xkamik li Jesus? Nokoowulak ajwiʼ rajlal xamaan saʼebʼ li chʼutam li naxkawresi li Jehobʼa choʼq rehebʼ li naxra. Qilaq kʼaru li chaabʼil naʼlebʼ naʼekʼasink qe chi wulak saʼebʼ li chʼutam.

3, 4. a) Kʼaʼut nokoowulak saʼebʼ li chʼutam? b) Kʼaru li chaabʼil naʼlebʼ naqakʼutbʼesi naq nokoowulak saʼebʼ li chʼutam? c) Joʼ naxchʼolobʼ 1 Corintios 11:23-26, kʼaʼut inkʼaʼ raj tqakol li Xnimankil li xkamik li Jesus?

³ Nokoowulak saʼebʼ li chʼutam saʼ xkʼabʼaʼ naq chi joʼkan naqaloqʼoni ajwiʼ ru li Yos. Nokoowulak ajwiʼ xbʼaan naq aran  nokootzoleʼk xbʼaan li Jehobʼa. Ebʼ li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ nekeʼxkʼoxla naq maaʼani naru ttzoloq rehebʼ (3 Juan 9). Abʼanan, laaʼo naqaj naq li Jehobʼa ut li xmolam tooxtzol (Is. 30:20; Juan 6:45).

⁴ Naq nokoowulak saʼebʼ li chʼutam, naqakʼutbʼesi naq kubʼenaq qawankil ut naq naqakʼulubʼa naq li Yos tbʼeresinq qe. Nokoowulak chi Xnimankil li xkamik li Jesus moko saʼ xkʼabʼaʼ ta naq tenebʼanbʼil saʼ qabʼeen, nokoowulak bʼaan saʼ xkʼabʼaʼ naq naqaj xpaabʼankil li xtaql li Jesus, li kixye: «Chebʼaanu aʼin re xnimankil injultikankil» (taayaabʼasi 1 Corintios 11:23-26). Li chʼutam aʼin naxkawresi li qoybʼenihom ut naxjultika chiqu naq qʼaxal nokooxra li Jehobʼa. Abʼanan, aʼan naxnaw naq moko tzʼaqal ta naq teʼxwaklesi ut teʼxkʼojobʼ qachʼool jun sut ajwiʼ chiru li chihabʼ. Joʼkan naq, naxkʼe qe ebʼ li chʼutam rajlal xamaan ut nokooxtaqla chi wank junelik aran. Li kubʼsink ibʼ naʼekʼasink qe chi paabʼank. Naqoksi naabʼal li hoonal re xkawresinkil qibʼ ut wulak saʼebʼ li chʼutam.

5. Kʼaʼut naq ebʼ li kristiʼaan li nekeʼxkubʼsi ribʼ nekeʼxkʼulubʼa li xbʼoqom li Jehobʼa?

⁵ Rajlal chihabʼ, naabʼalebʼ li kristiʼaan nekeʼxkʼulubʼa chi anchal xchʼool naq nekeʼbʼoqeʼk xbʼaan li Jehobʼa re naq teʼxnaw ru (Is. 50:4). Wank sut, xbʼeenwa nekeʼwulak chi Xnimankil li xkamik li Jesus ut moqon nekeʼok chi xik saʼ chixjunil ebʼ li chʼutam (Zac. 8:20-23). Laaʼo li ak wanko saʼ li yaal joʼ ajwiʼ li toj yookebʼ xtzolbʼal li Santil Hu, kʼajoʼ naq nawulak chiqu xkʼulbʼal li naʼlebʼ ut li kʼutum li naxkʼe qe li Yos, laj tenqʼahom ut laj kolol qe (Sal. 40:17). Relik chi yaal naq, maakʼaʼ chik junaq li naʼlebʼ li wank xwankil joʼ xkʼulubʼankil li bʼoqok re naq tootzoleʼq xbʼaan li Jehobʼa ut li Jesus, li Ralal li raaro xbʼaan (Mat. 17:5; 18:20; 28:20).

6. Chanru naq xyuʼaminkil li kubʼsink ibʼ kixtenqʼa jun li qawaʼchin re naq twulaq chi Xnimankil li xkamik li Jesus?

⁶ Rajlal chihabʼ, naqayal qaqʼe re xbʼoqbʼalebʼ joʼkʼihal li kristiʼaan tooruuq re naq teʼwulaq chi Xnimankil li xkamik li Jesus. Naabʼalebʼ li qas qiitzʼin li kubʼenaqebʼ xwankil xeʼxtaw rusilal naq xeʼxkʼulubʼa li bʼoqok. Qilaq jun eetalil. Naabʼal chihabʼ anaqwan, jun li qechpaabʼanel winq kixkʼe li hu re bʼoqok re jun li qawaʼchin, abʼan aʼin kixye naq moko truuq ta chi wulak. Saʼ li qʼoqyink naq kinimaak li xkamik li Jesus, xsachk xchʼool li qechpaabʼanel naq kiril chi ok li qawaʼchin saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl. Li qawaʼchin sachso xchʼool kikanaak chi rilbʼal chanru kikʼuleʼk xbʼaanebʼ li qechpaabʼanel ut saʼ xkʼabʼaʼ aʼin kiʼok chi wulak saʼ chixjunil ebʼ li chʼutam. Ut, chiru jun chihabʼ oxibʼ ajwiʼ li chʼutam kixkol. Kʼaru kitenqʼank re chi xjalbʼal li xnaʼlebʼ ut chi xkʼulubʼankil li bʼoqok? Moqon, li qechpaabʼanel li kikʼehok re li hu re bʼoqok kixye: «Li qas qiitzʼin aʼin qʼaxal naxkubʼsi xwankil». Chʼolchʼo naq li Jehobʼa kixkʼam chaq li qawaʼchin aʼin re naq t-okenq saʼ li xtenamit. Saʼebʼ li qakutan, ak xkubʼeek chik xhaʼ (2 Sam. 22:28; Juan 6:44).

7. Chanru nokooxtenqʼa xkubʼsinkil li qawankil li naqatzol saʼebʼ li chʼutam ut li naqil saʼ li Santil Hu?

⁷ Li naqatzol saʼebʼ li chʼutam ut li naqil saʼ li Santil Hu nokooxtenqʼa chi xkubʼsinkil qibʼ. Ebʼ li chʼutam li wank chiruhebʼ li xamaan rubʼelaj li Xnimankil li xkamik li Jesus, nekeʼkʼanjelak chi xtzʼilbʼal rix li eetalil li kixkanabʼ li Jesus ut li kubʼsink ibʼ li kixkʼutbʼesi naq kixqʼaxtesi li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ. Ut wiibʼ oxibʼ kutan naq toj maajiʼ nawulak li Xnimankil li xkamik li Jesus, nayeemank qe naq tqatzʼil rix li naxye li Santil Hu chirix li kikʼulmank naq wulak re xhoonalil li xkamik ut naq kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo. Chixjunil li kʼutum aʼin, naxbʼaanu  naq qʼaxal tqoxloqʼi li mayej aʼin. Chi joʼkan, naʼekʼasiik qachʼool chi xkʼambʼal qe rikʼin li kubʼsink ibʼ li kixyuʼami li Jesus ut chi xbʼaanunkil li rajom li Yos, usta wanq sut chʼaʼajkaq chiqu (Luc. 22:41, 42).

8. Chanru kixkʼutbʼesi li Jesus naq inkʼaʼ naxuwak?

⁸ Jun chik li xchaabʼil naʼlebʼ Jesus li naqaj xkʼambʼal choʼq qe aʼan li kawil chʼoolej. Qakʼoxlaq chanru kixkʼutbʼesi saʼebʼ li kutan naq wulak re xkamik. Naxnaw naq li xikʼ nekeʼilok re teʼxkʼe saʼ xutaan teʼxrap chi tzʼuum ut teʼxkamsi (Mat. 20:17-19). Usta joʼkan, kixkʼulubʼa li kamk. Naq xwulak xhoonal, kixye rehebʼ li xtzolom li inkʼaʼ keʼxtzʼeqtaana, li wankebʼ rikʼin saʼ xnaʼaj li awimq Getsemani: «Waklinqex! Yoʼqebʼ! Weʼ chaq li taaqʼaxtesinq we» (Mat. 26:36, 46). Ut naq li kʼiila tenamit keʼwulak chi xchapbʼal rikʼin cheʼ ut chʼiichʼ, kixkʼe ribʼ chiru, kixye rehebʼ laj puubʼ ani aʼan, ut kixtaqlahebʼ chi xkanabʼankil chi xik ebʼ li xtzolom (Juan 18:3-8). Peʼyaal naq kixkʼutbʼesi naq inkʼaʼ naxuwak? Saʼ li qakutan li yulbʼilebʼ ru joʼ ajwiʼ ebʼ li junchʼol chi karneer naqayal qaqʼe chi xkʼambʼal qe rikʼin li xkawilal xchʼool li Jesus. Chanru naqabʼaanu?

9. a) Kʼaʼut naq naʼajmank li kawil chʼoolej re naq rajlal toowulaq saʼebʼ li chʼutam? b) Chanru naxtenqʼahebʼ li qechpaabʼanel li wankebʼ saʼ tzʼalam li eetalil li naqakʼe?

⁹ Maare wank sut li qawanjik tixlaatzʼa chiqu wulak rajlal saʼebʼ li chʼutam. Wi aʼin naqakʼul, naʼajmank naq kawaq li qachʼool. Wankebʼ wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel li yajebʼ, li qʼaxal ra malaj xchʼinaak li xchʼoolebʼ. Junchʼol chik xikʼ nekeʼileʼk saʼ li xjunkabʼal malaj xbʼaanebʼ li awabʼej. Qakʼoxlaq junpaataq li qechpaabʼanel li wankebʼ saʼ tzʼalam saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal. Ma xqakʼoxla jun sutaq naq li eetalil li naqakʼe naru naxtenqʼahebʼ? (Heb. 13:3). Naq nekeʼrabʼi naq inkʼaʼ naqakanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa usta wank qachʼaʼajkilal nekeʼxtaw xmetzʼew re naq junelik kawaqebʼ xpaabʼal, inkʼaʼ teʼxuwaq ut teʼwanq saʼ tiikilal. Joʼkan kixkʼul li Apostol Pablo. Naq wank chaq saʼ tzʼalam aran Roma, nasahoʼk xchʼool naq narabʼi naq ebʼ li rechpaabʼanel inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Yos (Filip. 1:3-5, 12-14). Tojaʼ ajwiʼ kiʼelk saʼ tzʼalam, naq kixtzʼiibʼa li hu rehebʼ laj Hebreos. Kixye rehebʼ li rechpaabʼanel li maajunwa nekeʼxtzʼeqtaana li Yos naq inkʼaʼ teʼxkanabʼ li chʼutam ut kixye rehebʼ: «Chiwanq junelik li rahok ibʼ saʼ eeyanq joʼ eeras eeriitzʼin eeribʼ» (Heb. 10:24, 25; 13:1).

10, 11. a) Ani tqabʼoqebʼ chi Xnimankil li xkamik li Jesus? b) Kʼaru xyaalal naqataw saʼ Efesios 1:7 re xbʼaanunkil aʼin?

¹⁰ Naqakʼutbʼesi ajwiʼ li kawil chʼoolej naq naqabʼoqebʼ chi Xnimankil li xkamik li Jesus li qech-alal, li qechkʼanjel ut li qechkabʼal. Kʼaʼut naqabʼaanu aʼin? Saʼ xkʼabʼaʼ naq naqabʼanyoxi li keʼxbʼaanu li Jehobʼa ut li Jesus chiqix. Joʼkan ajwiʼ, naqaj naq ebʼ li qas qiitzʼin aʼin teʼxtzol chanru teʼtenqʼaaq xbʼaan «li xnimal rusilal» li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesus (taayaabʼasi Efesios 1:7; Apoc. 22:17).

 ¹¹ Naq nokoowulak saʼebʼ li chʼutam, naqakʼutbʼesi jun chik li chaabʼil naʼlebʼ. Li nekeʼxkʼutbʼesi chi tzʼaqal re ru li Jehobʼa ut li Jesus.

12. a) Chanru naq ebʼ li chʼutam nekeʼxkawresi li qarahom chirix li Jehobʼa ut li Jesus? b) Joʼ naxye saʼ 2 Corintios 5:14, 15 chanru tqakʼam qe rikʼin li Jesus?

¹² Li rahok li naqekʼa chirix li Jehobʼa ut li Jesus nokoorekʼasi re wulak saʼebʼ li chʼutam, ut ebʼ li chʼutam nekeʼxkawresi li qarahom. Kʼaʼut? Xbʼaan naq saʼebʼ li chʼutam rajlal nekeʼxjultika chiqu li keʼxbʼaanu saʼ qakʼabʼaʼ (Rom. 5:8). Xnimankil li xkamik li Jesus naxjultika chiqu li xnimal xrahom, ut choʼq rehebʼ ajwiʼ li toj maajiʼ nekeʼroxloqʼi li mayej aʼin. Laaʼo qʼaxal naqabʼanyoxi, joʼkan naq, wulaj wulaj naqakʼe qachʼool chi xyuʼaminkil li xnaʼlebʼ li Jesus (taayaabʼasi 2 Corintios 5:14, 15). Joʼkan ajwiʼ, li qachʼool naʼekʼasink qe chi xnimankil ru li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ naq kixkʼe li xyuʼam li Ralal. Jun li naʼlebʼ re naq tooruuq xbʼaanunkil aʼin, aʼan naq chi anchal qachʼool toosumenq saʼ li chʼutam.

13. Chʼolobʼ chanru tqakʼutbʼesi naq qʼaxal naqara li Jehobʼa ut li Ralal

¹³ Naqakʼut naq naqara li Yos ut li Ralal naq naqakanabʼ xbʼaanunkil li nawulak chiqu re xbʼaanunkil li nekeʼxye qe. Rajlal wank kʼaru naqakanabʼ xbʼaanunkil re naq tooruuq wulak saʼebʼ li chʼutam. Jun eetalil, naabʼalebʼ li chʼuut nekeʼxbʼaanu li chʼutam saʼ tiikil xamaan naq nokooʼelk saʼ li qakʼanjel, maare naq lubʼluko. Ut li jun chik chʼutam nabʼaanumank saʼ xraqik li xamaan naq ebʼ li kristiʼaan yookebʼ chi hilank. Ma naxkʼe reetal li Jehobʼa naq nokoowulak saʼebʼ li chʼutam usta twajenaqo? Chʼolchʼo naq joʼkan. Relik chi yaal, naq qʼaxal tqayal qaqʼe, qʼaxal chik wanq saʼ ru li Jehobʼa li rahom li naqekʼa chirix (Mar. 12:41-44).

14. Kʼaru li eetalil li tzʼaqal re ru kixkanabʼ qe li Jesus?

¹⁴ Li Jesus kixkʼut chiqu chi tzʼaqal re ru li naraj xyeebʼal xqʼaxtesinkil li yuʼam re xtenqʼankilebʼ li junchʼol saʼ xkʼabʼaʼ li rahok. Ut, moko kaʼaj tawiʼ naq kixkʼulubʼa kamk chirixebʼ li xtzolom, wulaj wulaj bʼaan kixsikʼ li us choʼq rehebʼ li junchʼol ut inkʼaʼ kixkʼoxla ribʼ. Jun eetalil, kichʼutlaak rikʼinebʼ usta lubʼlu malaj yook xkʼaʼuxl (Luc. 22:39-46). Ut, kixsikʼ chanru xtenqʼankilebʼ li junchʼol  ut inkʼaʼ kiroybʼeni reqaj (Mat. 20:28). Wi joʼkan naqara li Jehobʼa ut li qechpaabʼanel, tqakʼe qaqʼe chi wank naq tnimaaq li xkamik li Jesus ut saʼebʼ li jalan jalanq chik chi chʼutam.

15. Anihebʼ tzʼaqal naqaj xtenqʼankilebʼ?

¹⁵ Wanko saʼ jun li paabʼal bʼarwiʼ wank li rahok ut li yaal ut chi sa saʼ qachʼool naqakʼe naabʼal li qahoonal re xbʼoqbʼalebʼ li kristiʼaan re naq teʼtzʼaqonq chisaʼ. Abʼanan, qʼaxal chik naqaj xbʼaanunkil rikʼinebʼ «li qech aj paabʼanelil» li xeʼkehoʼk saʼ li xpaabʼal (Gal. 6:10). Naqakʼutbʼesi li qarahom chirixebʼ naq naqabʼoqebʼ saʼebʼ li chʼutam, xbʼeen xbʼeen chi Xnimankil li xkamik li Jesus. Joʼ li Jehobʼa ut li Jesus, nasahoʼk ajwiʼ saʼ qachʼool naq li ani xkehoʼk saʼ li xpaabʼal nasutqʼiik rikʼin li qaYuwaʼ li qʼaxal nokooxra ut nakʼaakʼalenk qe (Mat. 18:14).

16. a) Chirix kʼaru tqawaklesi qachʼool chiqibʼil qibʼ, ut chanru tooʼeʼxtenqʼa li chʼutam? b) Kʼaʼut naq aʼin tzʼaqal xqʼehil re xjultikankil li raatin li Jesus li natawmank saʼ Juan 3:16?

¹⁶ Chiruhebʼ li xamaan li chalk rehebʼ, tento tqabʼoqebʼ joʼkʼihal li qas qiitzʼin li tooruuq re naq tooʼeʼrochbʼeni chi Xnimankil li xkamik li Jesus saʼ li kutan Viernes 19 re Abril 2019 (taawil li kaaxukuut « Ma tqabʼoq jalanebʼ chik?»). Ut, chiru chixjunil li chihabʼ qawaklesihaq qachʼool chiqibʼil qibʼ re wulak saʼebʼ li chʼutam. Ak nachʼ wank chaq li rosoʼjik. Joʼkan naq, aajel ru naq toowulaq saʼebʼ li chʼutam, li tooʼeʼxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakanabʼ xkʼutbʼesinkil li kubʼsink ibʼ, li kawil chʼoolej ut li rahok (1 Tes. 5:8-11). Qakʼutbʼesihaq chiru Jehobʼa ut li Jesus naq naqabʼanyoxi li xnimal ru rahom li nekeʼrekʼa chiqix (taayaabʼasi Juan 3:16).