1. Kʼaru xchaqʼalil ru naʼlebʼ naxkʼe xsahil qachʼool?

JWAL nasahoʼk saʼ qachʼool xnawbʼal chanru yook chi kʼiik li xtenamit li Jehobʼa. Rikʼin aʼin nakʼutunk naq ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos yookebʼ xkʼebʼal chi lemtzʼunk li xsaqenkebʼ. Chiru li chihabʼ xnumeʼk, xkʼemank numenaq lajeebʼ miyon li tzolom chirix li Santil Hu. Joʼkan ajwiʼ, chi miyon ebʼ li poyanam xeʼxnima li xkamik li Jesus ut xeʼxtzol chirix li xrahom li Yos naq kixkʼe li Ralal re qakolbʼal (1 Juan 4:9).

2, 3. a) Kʼaru li naʼlebʼ inkʼaʼ naxram chiqu xkʼebʼal chi lemtzʼunk li qasaqenkil? b) Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

² Saʼ li xtenamit li Jehobʼa, kʼajoʼ xkʼihal li aatinobʼaal naʼaatinamank. Abʼan aʼin inkʼaʼ naxram chiqu naq saʼ junajil tqakʼe xloqʼal li Qayuwaʼ li wank saʼ choxa (Apoc. 7:9). Maakʼaʼ naxye kʼaru li qaatinobʼaal malaj bʼar wanko, tooruuq chi lemtzʼunk joʼ «li chahim saʼ ruuchichʼochʼ» (Filip. 2:15).

³ Rilbʼal li xkʼiijik li xkʼanjel li Yos, li junajil ut naq ajʼo qu, natenqʼank qe re xkʼebʼal xloqʼal li Jehobʼa ut xkʼambʼalebʼ chaq li poyanam saʼ li yaal. Saʼ li tzolom aʼin, tqil chanru tlemtzʼunq li  qasaqenkil rikʼin li oxibʼ chi naʼlebʼ aʼin (taayaabʼasi Mateo 5:14-16).

4, 5. a) Chanru tooruuq xbʼaanunkil naq tlemtzʼunq li qasaqenk, usta ak yooko chi puktesink? b) Kʼaru rusilal naxkʼam naq tuulanaqo? (Taawil li jalam u saʼ xtiklajik).

⁴ Saʼ li hu La Atalaya re Ingles 1 re Junio 1925, li naʼlebʼ «Luz en la oscuridad» kixye aʼin: «Maaʼani naru naxye naq junelik tixloqʼoni li Qaawaʼ saʼ yaal ut chi tzʼaqal re ru saʼ xqʼehil li rosoʼjik [...] wi inkʼaʼ xwank xhoonal re xkʼebʼal chi lemtzʼunk li xsaqenkil». Ut kixye ajwiʼ: «Tento tixbʼaanu aʼin rikʼin xkʼambʼal li chaabʼil esilal re chixjunil li tenamit ut yooq chi wank saʼ xbʼehil li saqenk». Chʼolchʼo tzʼaqal naq rikʼin xpuktesinkil li Xʼawabʼejilal li Yos ut xkʼebʼal ebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Jesus aʼan jun rehebʼ li naʼlebʼ re xkʼebʼal chi lemtzʼunk li qasaqenkil (Mat. 28:19, 20). Joʼkan ajwiʼ li qanaʼlebʼ joʼ aj paabʼanel nakʼanjelak re naq tqakʼe xloqʼal li Jehobʼa. Naq nokoopuktesink, ebʼ li poyanam nekeʼxkʼe reetal chanru nokoonaʼlebʼak. Re naq us teʼaatinaq chiqix ut chirix li Yos li naqaloqʼoni ru, tento naq seʼseʼaq li qu ut tqakʼe xsahilebʼ xchʼool ebʼ li poyanam.

⁵ Li Jesus kixye rehebʼ li xtzolom: «Naq toxexʼokaq saʼ li kabʼl, chekʼe xsahilalebʼ xchʼool» (Mat. 10:12). Saʼ li teep bʼarwiʼ nekeʼpuktesink chaq, ebʼ li poyanam kʼaynaqebʼ chi roksinkil saʼebʼ li rochoch ebʼ li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru. Abʼanan, maare li naʼlebʼ aʼin inkʼaʼ nabʼaanumank bʼarwiʼ nokoochalk. Joʼkan naq, naabʼalebʼ li poyanam nekeʼxuwak malaj nekeʼpoʼk naq inkʼaʼ nekeʼxnaw ru li nawulak saʼ rochochebʼ. Abʼan wi chaabʼil qanaʼlebʼ ut naqakʼehebʼ xsahil xchʼool, maare saʼ teʼrekʼa ribʼ. Chi rajlal natenqʼank naq seʼseʼaq aawu. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank naq nokoopuktesink rikʼin li kʼanjelobʼaal bʼarwiʼ nekeʼnumeʼk naabʼal li poyanam. Li nekeʼtzʼaqonk saʼ li puktesink aʼin, nekeʼril naq naabʼalebʼ li poyanam nekeʼxkʼulubʼa li esil naq nekeʼxkʼe xsahilebʼ xchʼool chi seʼseʼ li ruhebʼ. Wankebʼ li poyanam nekeʼjilok chaq, nekeʼxkʼam junaq li hu ut wankebʼ nekeʼaatinak qikʼin.

6. Kʼaru kixbʼaanu jun li sumal li ak cheek chik re naq li xsaqenk inkʼaʼ tchupq?

⁶ Jun li sumal re Inglaterra li ak cheekebʼ chik nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ li puktesink chirekabʼlal xbʼaan naq yajebʼ. Abʼan, saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ nekeʼraj naq tchupq li xsaqenkebʼ, xeʼxtikibʼ puktesink chiru rochoch. Joʼkan naq, nekeʼroksi jun li meex rikʼin ebʼ li qahu saʼ li hoonal naq nekeʼnumeʼk li naʼbʼej yuwaʼbʼej chi xxokbʼalebʼ li xkokʼal naq nekeʼelk chaq saʼ tzolebʼaal. Naabʼalebʼ yal re xnawbʼal kʼaru yooko, nekeʼxkʼam li wiibʼ chi tasal hu li naxkʼabʼaʼi Los jóvenes preguntan ut wiibʼ oxibʼ li folleto. Jun li ixq aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink re li chʼuut kiʼok chi puktesink aran rochbʼenebʼ. Saʼ xkʼabʼaʼ li xtuulanil laj kʼamolbʼe ut naq li sumal kixkʼe xqʼe, jun li yuwaʼbʼej kiʼok xtzolbʼal li Santil Hu.

7. Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li poyanam li wankebʼ sa rajbʼal ru?

⁷ Chiruhebʼ li chihabʼ li ak xeʼnumeʼk, naabʼalebʼ li tenamit ak rilomebʼ chi wulak naabʼal li poyanam li wankebʼ sa rajbʼal ru. Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ chi xnawbʼal ru li Jehobʼa ut li rajom? Xbʼeenwa maare tqatzol xkʼebʼal xsahilebʼ xchʼool saʼebʼ li raatinobʼaal. Ut re xbʼaanunkil, maare us roksinkil li kʼanjelobʼaal JW Languaje. Joʼkan ajwiʼ, tooruuq xtzolbʼal wiibʼ oxibʼ li aatin li twulaq chiruhebʼ. Chirix chik aʼan, tooruuq xyeebʼal rehebʼ chirix li qanaʼaj saʼ Internet jw.org ut tqakʼut chiruhebʼ li bʼideo ut ebʼ li hu li wank saʼ raatinobʼaalebʼ (Deut. 10:19).

8, 9. a) Kʼaru qatenqʼankil naqakʼul saʼ li chʼutam saʼ tiikil xamaan? b) Chanru teʼruuq chi tenqʼank ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej re naq ebʼ li xkokʼal teʼtzʼaqonq saʼebʼ li chʼutam?

⁸ Li Jehobʼa naxkʼe qe li chʼutam Qayuʼam  ut Qakʼanjel re naq chaabʼil t-elq li kʼanjel chirix li puktesink. Ebʼ li naʼlebʼ li naqakʼul nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tooxuwaq saʼ li hoonal naq tooxik chi rulaʼaninkilebʼ li poyanam ut xtzolbʼalebʼ chirix li Santil Hu.

⁹ Naabʼalebʼ li poyanam li nekeʼkʼulunk saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl nekeʼsachk xchʼool chi rilbʼal naq ebʼ li kokʼal nekeʼtzʼaqonk saʼebʼ li chʼutam. Joʼkan bʼiʼ, us nekeʼxbʼaanu ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej naq nekeʼxtzol ebʼ li xkokʼal chi sumenk joʼ chanru nekeʼxtaw ru li yookebʼ chi rabʼinkil ut chi joʼkan nekeʼxkʼe chi lemtzʼunk li xsaqenkebʼ. Ebʼ li sumenk li moko chʼaʼaj ta li naʼelk chaq saʼ xchʼoolebʼ li kokʼal wank sut naxbʼaanu naq ebʼ li poyanam teʼxkʼe reetal naq xeʼxtaw li yaal (1 Cor. 14:25).

10. Chanru natenqʼank li loqʼonink joʼ junkabʼal chi xkawresinkil li junajil?

¹⁰ Jun chik li naʼlebʼ re xlemtzʼunkil li qasaqenkil aʼan naq tqakawresi qibʼ re wank saʼ junajil rikʼin li qajunkabʼal ut saʼ li qachʼuut. Jun eetalil, aajel ru naq ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej teʼxbʼaanu rajlal xamaan li loqʼonink joʼ junkabʼal. Naabʼalebʼ nekeʼroksi JW Broadcasting naq nekeʼloqʼonink joʼ junkabʼal. Naq ak xeeril, us naq cheejunilex teeye chiribʼil eeribʼ chanru teeyuʼami li xeetzol. Li yuwaʼbʼej li naxjolomi li loqʼonink tento tixjultika naq ebʼ li kokʼal ut ebʼ li saaj moko junaj ta ru li xtzolbʼalebʼ. Joʼkan naq, tento tixkʼe xchʼool chi xsikʼbʼal bʼar wank li naʼlebʼ li tkʼanjelaq chiruhebʼ joʼ junkabʼal (Sal. 148:12, 13).

11-13. Chanru tooruuq chiqajunilo xkawresinkil li junajil saʼ li chʼuut ut xtenqʼankilebʼ li junchʼol re naq teʼxkʼe chi lemtzʼunk li xsaqenkebʼ?

¹¹ Chiqajunilo, joʼebʼ ajwiʼ li saaj, tooruuq xkawresinkil li junajil saʼ li chʼuut ut xkawresinkilebʼ li junchʼol re naq tlemtzʼunq li xsaqenkebʼ. Jun eetalil, ebʼ li saaj naru teʼxkʼe xchʼool chirixebʼ li qech aj paabʼanel li ak tiixebʼ chik. Naru nekeʼxye rehebʼ li cheek naq teʼxseeraqʼi kʼaru li chaabʼil naʼlebʼ xeʼxtaw naq xeʼkʼanjelak chiru li Yos. Joʼ saaj joʼ cheek teʼxwaklesi xchʼool chiribʼilebʼ ribʼ ut sahaqebʼ saʼ xchʼool chi xkʼebʼal chi lemtzʼunk li xsaqenkil li yaal. Joʼkan ajwiʼ, chiqajunilo naru naqakʼe qachʼool chi xkʼulbʼalebʼ li nekeʼkʼulunk saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl. Naru naqakʼulebʼ chi seʼseʼaq qu, tqatenqʼahebʼ chi xsikʼbʼal xnaʼaj ut xbʼaanunkil naq teʼnaweʼq ru. Ut chi joʼkan, saʼ teʼrekʼa ribʼ chanchan tawiʼ wankebʼ saʼ rochoch.

¹² Li nekeʼxjolomi li chʼutam re puktesink naru nekeʼtzʼaqonk re naq li qech aj paabʼanel  li ak cheekebʼ chik inkʼaʼ teʼxkanabʼ xlemtzʼunkil chiʼus li xsaqenkebʼ. Re xbʼaanunkil aʼin, tento teʼxsikʼ junaq li teep bʼarwiʼ teʼpuktesinq ebʼ li cheek. Wanq sut maare tyeemanq re junaq laj paabʼanel li toj saaj chiruhebʼ naq t-elq rochbʼenebʼ ut tixtenqʼahebʼ. Joʼkan ajwiʼ, tento naq tuulanaqebʼ rikʼinebʼ li nachʼaʼajkoʼk puktesink chiruhebʼ saʼ xkʼabʼaʼ li yajel malaj junaq chik li rahilal. Wi chaabʼil xnaʼlebʼebʼ, teʼxbʼaanu naq chixjunilebʼ teʼpuktesinq chi sahebʼ saʼ xchʼool, maakʼaʼ naxye ma saaj ma cheek, ma akʼ ma najter naʼok (Lev. 19:32).

¹³ Jun rehebʼ li kitzʼiibʼank re li Salmo naxye: «Kʼajoʼ xloqʼal, makachʼin xchʼinaʼusal naq wankeb’ laj paab’anel sa’ junajil!» (taayaabʼasi Salmo 133:1, 2). Ebʼ laj Israel xeʼxtaw naabʼal rusilal xloqʼoninkil li Jehobʼa saʼ junajil. Laj Salmiist kixjuntaqʼeeta li junajil aʼin rikʼin li aseeyt re yuluk, li jwal sununk ut chaabʼil re yuluk. Saʼebʼ li qakutan, us raj naq tqayuʼami li chaabʼilal saʼ li chʼuut ut tqakawresi qibʼ re naq wanq li junajil saʼ xyanqebʼ li qech aj paabʼanel. Wi ak yooko xbʼaanunkil, us raj naq teʼxwaklesi qachʼool. Abʼan ma tooruuq xtawbʼal xkomon ebʼ li qechpaabʼanel ut xnawbʼal ruhebʼ chiʼus? (2 Cor. 6:11-13).

14. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq tlemtzʼunq li qasaqenk chiruhebʼ li qechkabʼal?

¹⁴ Wi naqakʼe qachʼool re naq tlemtzʼunq li yaal chiruhebʼ li qechkabʼal, maare teʼraj rabʼinkil li yaal. Qakʼoxlaq aʼin: «Kʼaru naxkʼoxla chiwix li wechkabʼal? Chanru nakʼutunk li wochoch ut ebʼ li kʼaru we? Ma naxbʼaanu naq chʼinaʼusaq li qateep? Ma ninyeechiʼi wibʼ chi xtenqʼankilebʼ li junchʼol?». Naq tooʼaatinaq rikʼinebʼ li qechpaabʼanel, qapatzʼaq rehebʼ kʼaru nekeʼxkʼoxla ebʼ li rechkabʼal chirix li xchaabʼilal ru xnaʼlebʼebʼ, joʼ ajwiʼ ebʼ li xkomon ut rechtzolom malaj rechkʼanjel. Maare teʼxseeraqʼi qe li chaabʼil naʼlebʼ li xeʼxkʼul chaq (Efes. 5:9).

15. Kʼaʼut aajel ru naq inkʼaʼ tqakanabʼ yoʼlek?

¹⁵ Wi naqaj naq li qasaqenk inkʼaʼ tixkanabʼ lemtzʼunk chiʼus, chʼolchʼooq chiqu ebʼ li kutan li wanko wiʼ. Li Jesus rajlal kixye rehebʼ li xtzolom: «Yoʼlenqex» (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Abʼanan, wi yooko xkʼoxlankil naq toj naabʼal naʼajmank re naq twulaq li nimla rahilal ut wi twulaq saʼ junaq kutan laaʼo inkʼaʼ chik tqil, inkʼaʼ tqakʼe reetal naq aajel ru li puktesink (Mat. 24:21). Li qasaqenk t-oq chi chupk ut naru nachupk chi junajwa.

16, 17. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq junelik ajʼajaq qu?

¹⁶ Naq yooq chi nimank li rahilal saʼebʼ li qakutan, tento naq inkʼaʼ tqakanabʼ yoʼlek. Naqapaabʼ chi anchal qachʼool naq li Yos t-okenq saʼ xhoonalil (Mat. 24:42-44). Abʼan naq yooqo roybʼeninkil aʼin, tento naq wanq qakuyum ut junelik ajʼooq qu. Qilaq wulaj wulaj li Raatin li Yos ut ajʼajaq qu «chi tijok» (1 Ped. 4:7). Qakʼehaq reetal li chaabʼil eetalil li nekeʼxkʼe ebʼ li qechpaabʼanel li yookebʼ chi yoʼlek ut xlemtzʼunkil li xsaqenkebʼ. Naqataw jun li chaabʼil bʼaanuhom saʼ li tzolom «Siete décadas aferrado a la falda de un judío», li natawmank saʼ li hu La Atalaya 15 re Abril 2012, perel 18 toj 21.

¹⁷ Chiwanq naabʼal qakʼanjel chiru li Jehobʼa, qabʼaanuhaq li usilal rehebʼ li junchʼol ut qoksihaq qahoonal chirixebʼ li qechpaabʼanel. Chi joʼkan jwal sahaq saʼ qachʼool ut tqekʼa naq saʼ junpaat nanumeʼk li hoonal (Efes. 5:16). Jun siʼeent chihabʼ anaqwan, naabʼal xeʼxbʼaanu ebʼ li qechpaabʼanel saʼ li xkʼanjel li Yos. Abʼan saʼebʼ li qakutan, li Jehobʼa yook xkʼutbʼal qabʼe re naq jwal nimaq ru li qakʼanjel. Li qasaqenk yook chi lemtzʼunk joʼ maajunwa xnumeʼk saʼ li qachʼool.

18, 19. Chanru teʼruuq chi tenqʼank ebʼ li cheekel winq re naq inkʼaʼ tqakanabʼ yoʼlek ut kʼanjelak? Keʼ jun li eetalil.

 ¹⁸ Usta naabʼal sut nokoopaltoʼk, li Jehobʼa toj naxkʼe qahoonal re naq tookʼanjelaq chiru. Ut re qatenqʼankil re naq inkʼaʼ tqakanabʼ yoʼlek ut kʼanjelak, naxkʼe ebʼ li cheekel winq choʼq qamaatan (taayaabʼasi Efesios 4:8, TNM, 11, 12). Joʼkan bʼiʼ, naq saʼ junaq chik kutan toorulaʼani junaq li cheekel winq, qakʼehaq qahoonal re xtawbʼal rusilal li xchaabʼil naʼlebʼ.

¹⁹ Saʼ Inglaterra, jun li sumal li wank xchʼaʼajkilal saʼ li xsumlajik kixpatzʼ xtenqʼankil re wiibʼ li cheekel winq. Aʼan kixye naq narekʼa naq jachjo ru rikʼin li xbʼeelom abʼan saʼ li xpaabʼal. Li bʼeelomej kixye naq moko chaabʼil ta naxbʼaanu li xkʼanjel joʼ aj kʼutunel ut joqʼeqil naxbʼaanu li loqʼonink joʼ junkabʼal. Ebʼ li cheekel winq keʼxseeraqʼi re li chaabʼil eetalil chirix li Jesus, kiril ebʼ li xtzolom ut kixkʼe saʼ xchʼool li nekeʼraj saʼebʼ li xyuʼam. Keʼxye re li bʼeelomej naq tixkʼam re rikʼin li Jesus ut keʼxye re li ixaqilbʼej, naq chiwanq xkuyum. Joʼkan ajwiʼ keʼkʼeheʼk rehebʼ wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ re naq teʼruuq xbʼaanunkil li loqʼonink joʼ junkabʼal rikʼin li xwiibʼ chi kokʼal (Efes. 5:21-29). Moqon chik, keʼxye re li bʼeelomej naq us yook xbʼaanunkil li xkʼanjel saʼ li xjunkabʼal. Keʼxye re, naq inkʼaʼ tixkanabʼ xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin ut naq tixpaabʼ naq li santil musiqʼej ttenqʼanq re chi xjolominkil chiʼus li xjunkabʼal. Naq ebʼ li cheekel winq keʼxkʼutbʼesi li rahok, naq keʼxkʼe xchʼool ut naq keʼxtenqʼa li junkabʼal, aʼin kitenqʼank re naq tlemtzʼunq li xsaqenkebʼ.

20. Kʼaru rusilal tqataw wi naqakʼe chi lemtzʼunk li qasaqenk?

²⁰ Saʼ Salmo 128:1 naxye «Us xaq rehebʼ li nekeʼroxloqʼi li Qaawaʼ ut nekeʼxtaaqe chixjunilebʼ li xbʼe». Saʼ li tzolom aʼin xqil wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ re xkʼebʼal chi lemtzʼunk li qasaqenkil: qabʼoqaq jalanebʼ chik re naq teʼkʼanjelaq chiru li Yos, qakʼehaq qachʼool chi xkawresinkil li junajil ut inkʼaʼ tqakanabʼ yoʼlek. Wi tqabʼaanu, tqataw xsahil qachʼool, ebʼ li junchʼol teʼril xchaabʼilal ru li qanaʼlebʼ ut naabʼalebʼ li poyanam t-alaaq saʼ xchʼoolebʼ xnimankil ru li Qayuwaʼ li wank saʼ choxa (Mat. 5:16).