Sikʼ li naʼlebʼ

Sikʼ li xtusulal naʼlebʼ

RESIL LI XYUʼAM

Xintaw xkʼojobʼankil linchʼool saʼ li hoonal li qʼaxal kaw

Xintaw xkʼojobʼankil linchʼool saʼ li hoonal li qʼaxal kaw

Chire li nimaʼ Indo li wank saʼ rokebʼl saqʼe, anaqwan Pakistan, natawmank li najter tenamit Sukkur. Aran xinyoʼlaak saʼ 9 re Noviembre 1929. Saʼebʼ li kutan aʼan, jun laj Ingles li kitaqlaak chi puktesink saʼ jalan chik tenamit kixkʼe re linnaʼ linyuwaʼ wiibʼ oxibʼ li tasal hu li chʼinaʼus xbʼonol. Ebʼ li tasal hu aʼin li isinbʼil saʼ li Santil Hu kinxtenqʼa chi xtzolbʼal li yaal.

EBʼ LI hu aʼin kiyeemank rehebʼ xoqiqʼabʼ. Ebʼ li chʼinaʼusil eetalil li xwil chisaʼ xinxkʼe chi naʼlebʼak. Joʼkan naq, chalen saʼ linkachʼinal jwal xinʼok rekʼankil naq nawaj xnawbʼal chirix li Santil Hu joʼ naxchʼolobʼ ebʼ li chaabʼil hu aʼin.

Naq yook chaq chi nachʼok li xkabʼ nimla yalok u saʼ India, chanchan naq xʼuqʼeʼk chixjunil saʼ inbʼeen. Linnaʼ linyuwaʼ keʼxkanabʼ ribʼ ut keʼxjach li xsumlajik. Inkʼaʼ nintaw ru kʼaʼut naq li sumal li jwal ninra inkʼaʼ chik nekeʼraj wank saʼ junajil. Injunes chik nawekʼa wibʼ ut tzʼeqtaananbʼilin. Junin ajwiʼ chiruhebʼ, ut maabʼar nintaw xkʼojobʼankil inchʼool ut intenqʼankil li jwal nawataw.

Rochbʼen linnaʼ wanko chaq Karachi, xjolomil li tenamit. Saʼ jun kutan kixtʼok li qochoch laj Fred Hardaker, jun aj bʼanonel li ak cheek chik ut aj Testiiw re li Jehobʼa. Juntaqʼeet xpaabʼal rikʼin laj puktesinel li kixkʼe li hu re linjunkabʼal. Kixyeechiʼi re linnaʼ xtzolbʼal li Santil Hu. Aʼan kixye naq inkʼaʼ naraj, abʼan kixye naq maare laaʼin nawaj. Joʼkan naq, saʼ li jun chik xamaan, laj Hardaker kiʼok intzolbʼal chirix li Santil Hu.

Naq kinumeʼk wiibʼ oxibʼ xamaan, xinʼok chi wulak saʼebʼ li chʼutam li naʼuxmank saʼ li xbʼanlebʼaal li qechpaabʼanel Hardaker. Aran keʼxchʼutubʼ ribʼ maare kabʼlaju aj Testiiw li cheekebʼ chik li keʼxkʼojobʼ inchʼool ut xineʼril joʼ ralal. Toj wank saʼ inchʼool naq nekeʼchunlaak wikʼin ut nekeʼxkʼutzʼubʼ ribʼ re rilbʼal xnaqʼ wu ut waatinankil joʼ tzʼaqal amiiw. Aʼan tzʼaqal li nawataw.

Moqon chik, li qechpaabʼanel Hardaker kinxbʼoq chi puktesink. Kixkʼut chiwu roksinkil li Gramofono li inkʼaʼ chʼaʼaj xkʼambʼal re xkʼebʼal chi abʼiik li kokʼ seeraqʼ. Wank sut ebʼ li seeraqʼ kaw li naʼlebʼ nekeʼxye ut wankebʼ inkʼaʼ nawulak chiruhebʼ li esil aʼin. Abʼan kʼajoʼ nawulak chaq chiwu puktesink. Naxkʼe xsahil linchʼool li yaal ut nawulak chiwu aatinak chirix aʼin rikʼinebʼ li junchʼol.

Naq ebʼ la puubʼ re Japon yookebʼ xkawresinkil ribʼ re rechaninkil li tenamit India, li nekeʼjolomink re li tenamit Gran Bretaña jwal yookebʼ chaq xminbʼal ruhebʼ laj Testiiw. Saʼ Julio 1943, li minok aʼin xinxchʼaʼajki ajwiʼ. Li nataqlank saʼ lintzolebʼaal, aj tij Anglicano, xinrisi saʼ li tzolebʼaal xbʼaan naq kixye naq «moko chaabʼilin ta». Kixye re linnaʼ naq moko usin ta choʼq rehebʼ li wechtzolom xbʼaan naq nawochbʼenihebʼ laj Testiiw. Kʼajoʼ kichalk xjosqʼil linnaʼ ut inkʼaʼ chik xinxkanabʼ chʼutlaak rikʼinebʼ. Moqon chik, xinxtaqla rikʼin linyuwaʼ saʼ Peshawar, li nakanaak tana 1.370 kilometros (850 millas) saʼ relebʼl iqʼ. Aran, maakʼaʼ chik nakawresink re linpaabʼal chi moko ebʼ li chʼutam, xʼok chi kubʼeek linrahom chirix li Jehobʼa.

XKAWUUK WIʼ CHIK LINPAABʼAL

Saʼ 1947, xinsutqʼiik saʼ Karachi chi xsikʼbʼal inkʼanjel. Naq wankin chik aran, xkohink saʼ li xbʼanlebʼaal laj Hardaker, ut xinxkʼul chi sa saʼ xchʼool.

Kʼaru ra aawe? chan we, kixkʼoxla naq xinwulak rilbʼal xbʼaan naq yajin.

Kaw linjunxaqalil, xinye re. Abʼan yajin saʼ linpaabʼal. Nawaj xtzolbʼal li Santil Hu.

Ut joqʼe twaj xtikibʼankil?

Wi naru, anaqwan ajwiʼ.

Kʼajoʼ xchʼinaʼusal li ewu li xqanumsi naq xootzolok. Naq xinsutqʼiik, xwekʼa naq linjunkabʼal aʼanebʼ li wechpaabʼanel. Linnaʼ xyal innajtobʼresinkil rikʼinebʼ laj Testiiw, abʼan ak chʼolchʼo chiwu naq tinkʼanjelaq chiru li Jehobʼa. Xkubʼeek inhaʼ saʼ 31 re Agosto 1947 ut, moqon chik, 17 chihabʼ we naq xinʼok choʼq aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink.

SA INCHʼOOL JOʼ AJ KʼAMOLBʼE SAʼ LI PUKTESINK

Li xbʼeen naʼaj bʼarwiʼ kinwank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink aʼan Quetta, jun najter naʼaj bʼarwiʼ keʼwank aj puubʼ re Gran Bretaña. Saʼ 1947, li tenamit kixjach ribʼ saʼ India ut Pakistan. * Aʼin kixkʼam chaq naabʼal li raaxiikʼ saʼebʼ li paabʼal, naabʼalebʼ xkohebʼ saʼ jalan jalanq chi naʼaj, maajunwa ilbʼil chaq li xkʼulmank. Maare keʼelelik 14 miyon li wankebʼ saʼ rajbʼal ru. Ebʼ laj Musulman li wankebʼ saʼ India xkohebʼ Pakistan, ut ebʼ laj Hindu ut ebʼ laj Sijes re Pakistan xkohebʼ saʼ India. Naq yook chaq li chʼaʼajkilal, aran Karachi xintaqeʼk saʼ jun li bʼelebʼaal chʼiichʼ tren xkʼabʼaʼ nujenaq chi poyanam ut saʼ xbʼehil Quetta raasa chapchokin rikʼin jun li chʼiichʼ li wank chirix li tren.

Jun li nimla chʼutam saʼ India 1948

Saʼ Quetta, xinnaw ru laj George Singh, jun aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li naxbʼaanu 130 hoonal li numenaq 20 chihabʼ re. Laj George kixkʼe we jun li qʼeel bʼisikleet re naq tinruuq chi wulak saʼ li kʼicheʼ aʼin, usta wank sut toj nintikʼisi. Wank sut xintaw wochbʼen re puktesink. Chiru waqibʼ po, ak 17 lintzolom, ut wankebʼ xeʼok choʼq aj Testiiw. Jun rehebʼ aʼin laj Sadiq Masih aj jolominel puubʼ. Aʼan xinxtenqʼa laaʼin ut laj George chi xnumsinkil wiibʼ oxibʼ li tasal hu chirix li Santil Hu saʼ Urdu, li raatinobʼaalebʼ laj Pakistan. Moqon chik, laj Sadiq kiʼok chi puktesink chi anchal xchʼool.

Ak wanko saʼ Queen Elizabeth yal re xik aj chik saʼ li tzolok re Galaad

Moqon chik, xinsutqʼiik Karachi ut xinkʼanjelak rochbʼen laj Henry Finch ut laj Harry Forrest, li taqlanbʼilebʼ saʼ jalan chik tenamit ut tojaʼ xeʼxraq li xtzolbʼalebʼ saʼ Galaad. Jwal nawoxloqʼi naq nineʼxkawresi chirix li xkʼanjel li Yos! Jun sut xkohin chi puktesink rikʼin laj Finch saʼ relebʼl iqʼ re Pakistan. Saʼ xtaqʼahil li nimla kʼicheʼ re li naʼaj aʼin, xqatawebʼ naabʼal li nebʼaʼ li nekeʼaatinak saʼ Urdu ut nekeʼraj xnawbʼal li yaal. Wiibʼ chihabʼ chik chirix aʼin, xkohink saʼ li tzolok re Galaad, ut naq xinsutqʼiik Pakistan xwulaʼani wiibʼ oxibʼ rehebʼ li chʼuut. Xinwank Lahore saʼ li ochoch li xaqabʼanbʼil choʼq rehebʼ li nekeʼpuktesink saʼ jalan chik tenamit, kaahibʼo chaq.

XINQʼAX RU JUN LI CHʼAʼAJKILAL

Ra xyeebʼal, saʼ 1954, ebʼ laj puktesinel li wankebʼ Lahore li nekeʼpuktesink saʼ jalan chik tenamit keʼxwechʼi ribʼ, ut li qamolam kixjal xkʼanjel wiibʼ oxibʼ rehebʼ aʼin. Laaʼin xinʼokenk ajwiʼ saʼ li chʼaʼajkilal, joʼkan naq xineʼxqʼus chi kaw. Kʼajoʼ xrahoʼk linchʼool, xinkʼoxla naq xinsach linpaabʼal. Xinsutqʼiik Karachi ut moqon chik xkohin Londres (Inglaterra) re xtikibʼankil wiʼ chik linkʼanjel chiru li Yos.

Saʼ li chʼuut bʼarwiʼ wankin chaq wankebʼ naabʼal li nekeʼkʼanjelak saʼ Betel re Londres. Laj Pryce Hughes, li najolomink re li molam saʼebʼ li kutan aʼan, chaabʼil xnaʼlebʼ ut kixkʼe xchʼool chiwix. Jun sut kixseeraqʼi we naq kiqʼuseʼk xbʼaan li qechpaabʼanel Joseph Rutherford, li kixjolomi chaq li puktesink saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ. Laj Hughes kixyal xyeebʼal naq moko aʼan ta wank re, abʼan kiqʼuseʼk chi kaw xbʼaan laj Rutherford. Xsachk inchʼool chi rilbʼal naq seʼseʼ li ru naq kixjultika aʼin. Aʼan kixye naq inkʼaʼ sa kirekʼa ribʼ, abʼan moqon kiril naq aajel choʼq re li naʼlebʼ aʼin ut naq li Jehobʼa kixkʼutbʼesi li xrahom chirix (Heb. 12:6). Li raatin kiwulak saʼ linchʼool ut kinxtenqʼa re naq tinkʼanjelaq wiʼ chik chiru li Jehobʼa chi sa saʼ linchʼool.

Chiruhebʼ li kutan aʼan, linnaʼ kikanaak Londres ut kiʼok xtzolbʼal li Santil Hu rikʼin laj John Barr, li kiwank saʼ xyanqebʼ li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa. Linnaʼ saʼ junpaat kikʼiik saʼ xpaabʼal ut kikubʼeek xhaʼ saʼ 1957. Moqon chik xinnaw naq linyuwaʼ kixtzol ajwiʼ li Santil Hu rikʼinebʼ laj Testiiw.

Saʼ 1958, xinsumlaak rikʼin li xLene, qechpaabʼanel re Dinamarca li wank Londres. Jun chihabʼ xnumeʼk xyoʼlaak li xJane, li xbʼeen rehebʼ li 5 qakokʼal. Keʼxkʼe ajwiʼ wiibʼ oxibʼ inkʼanjel sa li chʼuut re Fulham. Abʼanan, saʼ xkʼabʼaʼ naq xyajer li xLene xqakʼoxla xik saʼ jun li luulukil naʼaj. Saʼ 1967, xkoho saʼ Adelaida (Australia).

XQAKʼUL JUN NIMLA RAHILAL

Saʼ li chʼuut re Adelaida wank 12 qechpaabʼanel li ak cheekebʼ chik ut yulbʼilebʼ ru ut aʼanebʼ jun chaabʼil eetalil saʼ li puktesink. Saʼ junpaat xqakʼubʼ li qahoonal saʼ li xkʼanjel li Yos.

Saʼ 1979, kiyoʼlaak laj Daniel li roʼ walal. Saʼ xkʼabʼaʼ naq wank re Sindrome de Down * ut naabʼal chik xyajel, ebʼ laj bʼanonel xeʼxye naq saʼ junpaat tkamq. Toj nachʼaʼajkoʼk chiwu aatinak chirix aʼin. Usta xqakʼe qachʼool chi rilbʼal inkʼaʼ xqakanabʼ rilbʼalebʼ li junchʼol. Laj Daniel wiibʼ xhopolal li raanm; wank sut nachalk xkamik nakanaak chi maakʼaʼ xʼiqʼ ut saʼ aanil naqakʼam saʼ bʼanlebʼaal. Usta yaj ut kachʼin, seebʼ xkʼaʼuxl, narahok ut kaw xpaabʼal. Naq nokootijok saʼ li waʼak naxlaqʼabʼ li ruqʼ, naxkubʼsi xjolom ut naxye «joʼkan taxaq». Tojaʼ naq, nawaʼak.

Naq wank 4 chihabʼ re laj Daniel kichapeʼk xbʼaan Leusemia li yajel aʼin wank saʼ xkikʼel. Li xLene ut laaʼin lubʼlu li qajunxaqalil ut li qachʼool. Nawekʼa naq tsikirq chixjunil lintibʼel. Saʼ xnimal ru qarahilal, xwulak chi qilbʼal laj Neville Bromwich li naʼulaʼanink chʼuut. Chiru li qʼoqyink aʼan, haʼhaʼ saʼ ru naq kooxqʼalu. Xooyaabʼak rochbʼen. Kʼajoʼ xkʼojobʼ qachʼool li xqʼunil aatin! Li qechpaabʼanel aʼin xkoho tana jun hoonal re eqʼla. Moqon chik, laj Daniel kikamk. Li xkamik aʼan li xnimal ru rahilal li xqakʼul saʼ li qayuʼam. Usta joʼkan, naqakuy li rahilal chʼolchʼo chiqu naq maakʼaʼ, chi moko li kamk, naru tjachoq re laj Daniel rikʼin li xrahom li Jehobʼa (Rom. 8:38, 39). Kʼajoʼ naqaj rilbʼal ru naq twakliiq chi yoʼyoʼ saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ! (Juan 5:28, 29).

NAXKʼE XSAHIL INCHʼOOL XTENQʼANKILEBʼ LI JUNCHʼOL

Usta ak wiibʼ sut xkamk jun jachal li wulul, toj wankin choʼq cheekel winq saʼ li chʼuut. Chixjunil li xinkʼul nikinxtenqʼa chi xtawbʼal ru li nekeʼxkʼul li junchʼol ut xtoqʼobʼankil ruhebʼ, xbʼeen xbʼeen li yookebʼ chi numeʼk saʼ rahilal. Inkʼaʼ nintzʼilebʼ rix. Ninkʼoxla bʼan: «Chanru li xkʼaʼuxl ut li rekʼahom xbʼaan li kixkʼul chaq? Chanru tinkʼutbʼesi naq ninkʼe inchʼool chirixebʼ? Chanru tinkawresihebʼ xchʼool re naq teʼabʼinq chiru li Jehobʼa?». Jwal nawulak chiwu rulaʼaninkilebʼ chirixebʼ li xpaabʼal. Relik chi yaal, naq ninkʼojobʼ ut ninwaklesink chʼool, laaʼin ajwiʼ ninkʼul xwaklesinkil ut xkʼojobʼankil linchʼool.

Jwal nawulak chiwu rulaʼaninkilebʼ chirixebʼ li xpaabʼal.

Nawekʼa wibʼ joʼ laj Salmiist: «Numtajenaq namayok saʼ inchʼool, laaʼat nakakʼojobʼ ut nakasahobʼresi li waanm» (Sal. 94:19). Li Jehobʼa xʼilok we naq xwank inchʼaʼajkilal saʼ linjunkabʼal, naq xikʼ xineʼril xbʼaan linpaabʼal, naq xwekʼa naq maakʼaʼ ninʼok wiʼ ut naq jwal ra linchʼool. Chʼolchʼo chiwu naq li Jehobʼa wank wikʼin joʼ tzʼaqal Inyuwaʼ.

^ párr. 19 Saʼ xtiklajik, Pakistan kʼubʼanbʼil xbʼaan Pakistan saʼ rokebʼl saqʼe (anaqwan Pakistan) ut Pakistan saʼ relebʼl saqʼe (anaqwan Bangladesh).

^ párr. 29 Tzʼil li naʼlebʼ «Criar un hijo con síndrome de Down: sus penas y alegrías», ¡Despertad! re Junio 2011.