Sikʼ li naʼlebʼ

Sikʼ li xtusulal naʼlebʼ

NAʼLEBʼ RE TZOLOK 26

Qatenqʼaq ebʼ li qechpaabʼanel chi xnumsinkil li chʼaʼajkilal

Qatenqʼaq ebʼ li qechpaabʼanel chi xnumsinkil li chʼaʼajkilal

«Saʼ rosoʼjik ninye eere: chexwanq chejunilex chi junaq ru leenaʼlebʼ, chetoqʼobʼa eeru cheribʼil eeribʼ, cherahaq leeras eeriitzʼin, chexʼuxtaananq u ut qʼunaqex» (1 PED. 3:8).

BʼICH 107 Dios nos enseñó a amar

RUʼUJIL LI TZOLOM *

1. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xkʼambʼal qe rikʼin li Jehobʼa li qachaabʼil Yuwaʼ?

LI JEHOBʼA, aʼan jun chaabʼil Yuwaʼbʼej li jwal nokooxra (Juan 3:16). Saʼ xkʼabʼaʼ naq naqaj xkʼambʼal qe rikʼin, naqakʼe qaqʼe chi xtawbʼal ru li nekeʼxkʼul li junchʼol, xraabʼalebʼ ut xtoqʼobʼankil ru chixjunilebʼ, abʼan «qʼaxal chik tqabʼaanu rehebʼ li qech aj paabʼanelil» (Gal. 6:10; 1 Ped. 3:8). Naqaj xtenqʼankilebʼ li qechpaabʼanel li wankebʼ choʼq qajunkabʼal naq nekeʼxkʼul li chʼaʼajkilal.

2. Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?

2 Chixjunilebʼ li nekeʼraj wank saʼ li xjunkabʼal li Jehobʼa teʼxkʼul li rahilal (Mar. 10:29, 30). Maare toj tqakʼul jalan chik li chʼaʼajkilal naq yooq chaq chi nachʼok li rosoʼjik li ruuchichʼochʼ aʼin. Chanru tooruuq xtenqʼankil qibʼ? Qatzʼilaq rix xbʼeenwa li naxye li Santil Hu chirix laj Lot, laj Job ut li xNoemi. Moqon chik tqil junjunq li chʼaʼajkilal li nekeʼxkʼul li qechpaabʼanel ut chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ chi xnumsinkil.

WANQ QAKUYUM

3. Joʼ naxkʼut 2 Pedro 2:7, 8, kʼaru inkʼaʼ us kixbʼaanu laj Lot ut kʼaru kixkʼam chaq aʼin?

3 Naq laj Lot kixye naq traj wank Sodoma, jun li tenamit bʼarwiʼ numtajenaq li muxuk ibʼ, moko us ta kixbʼaanu (taayaabʼasi 2 Pedro 2:7, 8). Usta qʼaxal chaabʼil li naʼajej aʼin, abʼan kixtoj rix naq xkoho aran (Gen. 13:8-13; 14:12). Maare li rixaqil kiraj wank saʼ li tenamit aʼin malaj naxrahebʼ wiibʼ oxibʼ li poyanam li wankebʼ aran, joʼkan naq inkʼaʼ kiʼabʼink chiru li Jehobʼa. Kikamk naq li Yos kixtaqla chaq xaml ut asuupr saʼ xbʼeen li tenamit aʼin. Ut kʼoxlaqo chirix li wiibʼ chi rabʼin laj Lot, li tzʼaamanbʼilebʼ chaq xbʼaan wiibʼ li winq li keʼkamk saʼ li tenamit Sodoma. Joʼkan naq laj Lot kisachk li xjunkabʼal, li kʼaru re, joʼ ajwiʼ li rixaqil (Gen. 19:12-14, 17, 26). Abʼan li Jehobʼa junelik kiwank xkuyum rikʼin, saʼebʼ li kutan aʼan li jwal chʼaʼaj chaq.

Li Jehobʼa kixtoqʼobʼa ru laj Lot ut li xjunkabʼal, ut kixtaqla ebʼ li anjel re xkolbʼalebʼ (Taawil li raqal 4).

4. Chanru kixkʼutbʼesi li Jehobʼa naq wank xkuyum rikʼin laj Lot? (Taawil li jalam u chiru li hu).

4 Usta laj Lot xkoho Sodoma, li Jehobʼa kiruxtaana ru ut kixtaqla ebʼ li anjel chi xkolbʼal aʼan ut li xjunkabʼal. Abʼanan, naq kiyeheʼk re laj Lot naq tixkanabʼ li tenamit, moko kiʼelk ta saʼ junpaat, «toj yo chi xkʼoxlankil». Ebʼ li anjel keʼxchap li ruqʼ laj Lot, li rixaqil ut li wiibʼ chi rabʼin, ut keʼxtenqʼa re naq teʼeleliq (Gen. 19:15, 16). Tojaʼ naq ebʼ li anjel keʼxye rehebʼ naq teʼeleliq saʼebʼ li tzuul. Abʼan, laj Lot inkʼaʼ kiʼabʼink, kixye bʼan re li Yos naq tixkanabʼebʼ chi xik saʼ jun chik li tenamit li nachʼ wank (Gen. 19:17-20). Kiwank xkuyum li Jehobʼa naq kirabʼi ut kixkʼulubʼa li kixpatzʼ. Moqon chik, laj Lot kiʼok xxiw ut xkoho saʼebʼ li tzuul, bʼarwiʼ tzʼaqal kiyeheʼk re saʼ xtiklajik xbʼaan li Jehobʼa (Gen. 19:30). Li Jehobʼa kixkʼutbʼesi naq qʼaxal nim xkuyum. Qilaq chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin.

5, 6. Chanru nokooxtenqʼa 1 Tesalonicenses 5:14 chi xkʼambʼal qe rikʼin li Yos?

5 Joʼ kixkʼul laj Lot, maare jun li hermaan saʼ li chʼuut inkʼaʼ tixkʼoxla chiʼus li tixbʼaanu ut saʼ xkʼabʼaʼ aʼin tixkʼe ribʼ saʼ chʼaʼajkilal. Wi tkʼulmanq aʼin, kʼaru tqabʼaanu? Maare tqaj xyeebʼal re, naq yook xqʼolbʼal li kiraw chaq, usta yaal aʼin (Gal. 6:7). Abʼan tooruuq xbʼaanunkil li chaabʼil naʼlebʼ aʼin: tqakʼam qe rikʼin li Jehobʼa joʼ chanru kixtenqʼa laj Lot. Chanru tqabʼaanu?

6 Li Jehobʼa moko kaʼaj tawiʼ kixtaqla ebʼ li anjel re naq teʼxye re laj Lot naq tsachmanq li tenamit Sodoma, kixtaqlahebʼ bʼan ajwiʼ re naq teʼxtenqʼa chi elelik. Joʼkan ajwiʼ, maare tento tqakʼe xnaʼlebʼ junaq li hermaan wi naqakʼe reetal naq li yook xbʼaanunkil tixkʼam chaq chʼaʼajkilal saʼ xbʼeen. Abʼan maare tooruuq ajwiʼ xtenqʼankil. Usta chʼaʼajkaq chiru xyuʼaminkil li naxye li Santil Hu, chiwanq qakuyum. Qakʼamaq qe rikʼinebʼ li wiibʼ chi anjel. Miqakʼoxla naq maakʼaʼ naraj ut tqakanabʼ xjunes, qasikʼaq bʼan kʼaru tqabʼaanu re xtenqʼankil (1 Juan 3:18). Maare tqabʼaanu joʼebʼ li anjel, chanchan tawiʼ tqachap li ruqʼ ut tqatenqʼa chi xyuʼaminkil li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu (taayaabʼasi 1 Tesalonicenses 5:14).

7. Chirix kʼaru tqakʼe qachʼool, joʼ kixbʼaanu li Jehobʼa rikʼin laj Lot?

7 Li Jehobʼa kiruuk raj rilbʼal kaʼajwiʼ li xpaltil laj Lot, abʼan inkʼaʼ kixbʼaanu. Moqon, kixye re li Apostol Pedro naq tixtzʼiibʼa naq laj Lot tiik xchʼool. Jwal nasahoʼk qachʼool xnawbʼal naq li Jehobʼa inkʼaʼ naxkʼe saʼ xchʼool li qapaltil (Sal. 130:3). Qakʼamaq qe rikʼin ut qakʼehaq qachʼool chi rilbʼal ebʼ li xchaabʼilal ru xnaʼlebʼ li qechpaabʼanel. Wi joʼkan tqabʼaanu, wanq tzʼaqal qakuyum rikʼinebʼ, ut maare chi joʼkan teʼxkʼulubʼa naq tqatenqʼahebʼ.

QAKʼUTBʼESIHAQ LI UXTAANANK U

8. Kʼaru toorekʼasi chi xbʼaanunkil li uxtaanank u?

8 Laj Job kixkʼul ajwiʼ li rahilal, abʼan, moko saʼ xkʼabʼaʼ ta naq inkʼaʼ kixkʼoxla chiʼus li kixbʼaanu joʼ laj Lot. Joʼ naqanaw, kisachk li kʼaru re, li xwankil saʼ li teep ut kiyajerk. Abʼan, jwal ra wiʼ chik naq keʼkamk chixjunil li xkokʼal. Joʼkan ajwiʼ, oxibʼ li winq li keʼxye naq ramiiwebʼ inkʼaʼ keʼxkʼojobʼ xchʼool, xqʼabʼankil bʼan chik keʼxbʼaanu. Kʼaʼut inkʼaʼ keʼruxtaana ru? Jun xyaalalil aʼan naq inkʼaʼ keʼxkʼe xchʼool chi xtawbʼal ru li yook tzʼaqal xkʼulbʼal laj Job. Joʼkan naq, jalan chik keʼxkʼoxla chirix ut kaw keʼxwechʼ rix. Kʼaru tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqabʼaanu aʼin? Xbʼeenwa, chʼolchʼooq chiqu naq kaʼajwiʼ li Jehobʼa naxnaw chixjunil li naxkʼul junaq li qas qiitzʼin. Joʼkan ajwiʼ, qakʼehaq qachʼool chi rabʼinkil li tixye qe junaq li hermaan li wank saʼ rahilal. Moko kaʼaj tawiʼ tqabʼi li naxye. Qayalaq ajwiʼ rekʼankil li xrahilal. Kaʼajwiʼ chi joʼkan tooruuq xtawbʼal ru chiʼus li yook xkʼulbʼal.

9. Kʼaru inkʼaʼ tqabʼaanu wi nokooʼuxtaanank u, ut kʼaʼut?

9 Wi nokooʼuxtaanank u, inkʼaʼ tqaseeraqʼi li chʼaʼajkilal li yook xkʼulbʼal junaq li hermaan. Li poyanam li naxseeraqʼi li narabʼi inkʼaʼ naxwaklesi li chʼuut, naxjukʼ bʼan (Prov. 20:19; Rom. 14:19). Moko chaabʼil ta xnaʼlebʼ, inkʼaʼ naxkʼoxlahebʼ li junchʼol ut li tixye naru tixrahobʼtesi xchʼool li wank saʼ rahilal (Prov. 12:18; Efes. 4:31, 32). Joʼkan naq, jwal us naq tqakʼe qachʼool chi rilbʼal li xchaabʼilal ru xnaʼlebʼ li poyanam ut tqakʼoxla chanru tqatenqʼa chi xkuybʼal li chʼaʼajkilal.

Wi jun li hermaan inkʼaʼ naxkʼoxla chiʼus li naxye, qakʼehaq qachʼool chi rabʼinkil ut qakʼojobʼaq xchʼool rikʼin li qaatin saʼ xhoonalil. (Taawil li raqal 10 ut 11). *

10. Kʼaru naxkʼut chiqu Job 6:2, 3?

10 (Taayaabʼasi Job 6:2, 3). Wank sut, laj Job inkʼaʼ kixkʼoxla chiʼus li kixye malaj inkʼaʼ kixtzʼil rix. Abʼan moqon chik kixye naq wank junjunq li aatin li moko kiraj ta xyeebʼal (Job 42:6). Joʼ laj Job, li naxkʼul junaq rahilal maare inkʼaʼ tixkʼoxla chiʼus li tixye ut moqon chik tixkʼe reetal naq moko us ta. Kʼaru raj tqabʼaanu? Inkʼaʼ raj tqawechʼ rix, tqil bʼan xtoqʼobʼaal ru. Qajultikaq naq li Jehobʼa moko kiraj ta naq tqakʼul li chʼaʼajkilal ut wanq qakʼaʼuxl joʼ nakʼulmank anaqwan. Joʼkan naq natawmank ru naq jun laj kʼanjel chiru li Yos inkʼaʼ naxkʼoxla chiʼus li naxye naq wank saʼ rahilal. Usta tixye junaq li aatin chirix li Jehobʼa malaj chiqix li moko yaal ta, moko toopoʼq ta saʼ junpaat rikʼin chi moko tqawechʼ rix (Prov. 19:11).

11. Chanru teʼruuq ebʼ li cheekel winq xbʼaanunkil joʼ laj Elihu naq teʼxkʼe xnaʼlebʼ junaq laj paabʼanel?

11 Wank sut, laj paabʼanel li wank saʼ rahilal naʼajmank ajwiʼ naq tkʼeheʼq xnaʼlebʼ malaj ttenqʼaaq chi xjalbʼal li xkʼaʼuxl (Gal. 6:1). Chanru teʼruuq ebʼ li cheekel winq xtenqʼankil? Teʼxbʼaanu joʼ laj Elihu, li kixkʼe xchʼool chi rabʼinkil laj Job ut kixkʼe ribʼ saʼ xnaʼaj (Job 33:6, 7). Naq ok re xkʼebʼal xnaʼlebʼ, xbʼeenwa kixkʼe xchʼool chi xtawbʼal ru li naxkʼoxla chaq laj Job. Ebʼ li cheekel winq naru teʼxbʼaanu aʼin naq teʼxkʼe xchʼool chi rabʼinkil li wank saʼ rahilal ut teʼxyal xtawbʼal ru li yook xkʼulbʼal. Chi joʼkan, maare twulaq saʼ xchʼool ebʼ li naʼlebʼ.

QAKʼOJOBʼAQ XCHʼOOLEBʼ RIKʼIN LI QAATIN

12. Chanru kirekʼa ribʼ li xNoemi naq xkamk li xbʼeelom ut ebʼ li xkokʼal?

12 Li xNoemi aʼan jun li ixq tiik xchʼool li naxra chaq li Jehobʼa. Abʼan naq xkamk li xbʼeelom ut wiibʼ li xkokʼal, kiraj xjalbʼal li xkʼabʼaʼ choʼq «xMará» li naraj xyeebʼal «rahil chʼoolej» (Rut 1:3, 5, 20, 21). Li xRut, jun rehebʼ li ralibʼ li xNoemi, maajunwa kixkanabʼ xjunes naq kiwank saʼ rahilal. Moko kaʼaj tawiʼ wank kʼaru kixbʼaanu re xtenqʼankil, kixkʼojobʼ bʼan xchʼool rikʼin li kixye re. Naq kiroksi li chaabʼil aatin ut kixye li wank saʼ xchʼool, kixkʼutbʼesi naq naxra ut naxtenqʼa (Rut 1:16, 17).

13. Kʼaʼut nekeʼraj naq tqatenqʼahebʼ li xeʼkamk xsumʼaatin?

13 Naq junaq li hermaan saʼ li chʼuut nakamk li xsumʼaatin, naraj naq tqatenqʼa. Ebʼ li sumsu naru tqajuntaqʼeeta rikʼin wiibʼ li cheʼ li nekeʼkʼiik saʼ wiibʼal. Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ, li xxeʼ nekeʼxkʼama ribʼ. Wi tyokʼmanq jun rehebʼ ut tkamq, li jun chik naru t-oq chi chaqik. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank saʼ li sumlajik, naq jun rehebʼ nakamk, li jun chik jwal ra saʼ xchʼool tkanaaq chiru naabʼal kutan. Qilaq li kixkʼul li xPaula, * li kikamk li xbʼeelom chi maakʼaʼ saʼ xchʼool. Aʼan naxye: «Linyuʼam kijalaak chi junajwa, ut xwekʼa naq xinkanaak injunes. Xkamk linbʼeelom li xwank choʼq wamiiw. Ninʼaatinak chaq rikʼin chirix yalaq kʼaru. Naxwotz li xsahil inchʼool ut nikinxtenqʼa naq wankin saʼ chʼaʼajkilal. Naxkʼojobʼ inchʼool naq ninyaabʼak. Xwekʼa naq xeʼrisi jun xchaʼal linjunxaqalil».

Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li xeʼkamk xsumʼaatin? (Taawil li raqal 14 ut 15). *

14, 15. Chanru tooruuq xkʼojobʼankil xchʼool li kikamk xsumʼaatin?

14 Chanru tooruuq xkʼojobʼankil xchʼool li kikamk xsumʼaatin? Xbʼeenwa tooʼaatinaq rikʼin, usta chʼaʼajkaq chiqu malaj inkʼaʼ tqanaw kʼaru tqaye. Li xPaula naxye ajwiʼ: «Nintaw ru naq choʼq rehebʼ li poyanam moko sa ta aatinak chirix li kamk. Nekeʼok xkʼaʼuxl xbʼaan naq maare inkʼaʼ us li teʼxye. Abʼan jwal yiibʼ wiʼ chik ru naq maakʼaʼ teʼxye». Maare li poyanam li xkamk li xsumʼaatin moko yook ta roybʼeninkil junaq li xnimal ru aatin. Li xPaula naxye: «Ninbʼanyoxi chaq naq ebʼ li wamiiw kaʼajwiʼ xeʼxye we naq jwal ra ajwiʼ xeʼrekʼa li xinkʼul».

15 Laj William, li ak wiibʼ oxibʼ chihabʼ xkamik li rixaqil, naxye: «Nawulak chiwu naq ebʼ li junchʼol nekeʼxjultika junaq li chaabʼil naʼlebʼ chirix li wixaqil. Aʼin naxkʼut chiwu naq nekeʼxra chaq ut nekeʼroxloqʼi. Naq nekeʼxbʼaanu aʼin, kʼajoʼ naq nikineʼxtenqʼa. Li nekeʼxye qʼaxal naxkʼojobʼ inchʼool xbʼaan naq ninra chaq li wixaqil chi anchal inchʼool ut jwal oxloqʼ chiwu». Li xBianca naxye: «Naxkʼojobʼ inchʼool naq nekeʼtijok wikʼin ut nekeʼxyaabʼasi jun malaj wiibʼ xraqal li Santil Hu. Nikinxtenqʼa naq nekeʼaatinak wikʼin chirix linbʼeelom ut naq nekeʼrabʼi naq ninʼaatinak chirix».

16. a) Kʼaru tento inkʼaʼ tqakanabʼ xbʼaanunkil chirixebʼ li xeʼkamk xsumʼaatin? b) Joʼ naxye Santiago 1:27, kʼaru li kʼanjel tenebʼanbʼil saʼ qabʼeen?

16 Joʼ chanru li xRut junelik kiwank rikʼin li xNoemi, tento naq junelik tqatenqʼahebʼ li xeʼkamk xsumʼaatin. Li xPaula, li ak xooʼaatinak wiʼ, naxye: «Naq tojeʼ xkamk linbʼeelom, xinkʼul naabʼal li tenqʼ. Naq xeʼnumeʼk li kutan, ebʼ li poyanam xeʼok wiʼ chik xbʼaanunkil li xkʼanjelebʼ joʼ kʼaynaqebʼ chaq. Abʼan linyuʼam xjalaak chi junajwa. Jwal natenqʼank naq ebʼ li junchʼol teʼxtaw ru naq li poyanam li ra xchʼool naraj xtenqʼ chiru naabʼal po malaj chihabʼ». Joʼ naqanaw, jalan jalanq li xyuʼam li junjunq ut moko junaqik ta nekeʼrekʼa li rahil chʼoolejil. Wankebʼ maare nakʼutunk naq moko chʼaʼaj ta chiruhebʼ xkʼulubʼankil li xeʼxkʼul. Abʼan, wankebʼ chik nekeʼrahoʼk saʼ xchʼool naq nekeʼxbʼaanu junaq li naʼlebʼ li xeʼxbʼaanu chaq rochbʼen li kikamk. Misachk saʼ qachʼool naq li Jehobʼa naxkʼe qe li maatan ut jun li kʼanjel re xtenqʼankilebʼ li xeʼkamk xsumʼaatin (taayaabʼasi Santiago 1:27).

17. Kʼaʼut nekeʼraj naq tqatenqʼahebʼ li keʼkanabʼaak xbʼaan xsumʼaatin?

17 Jun chik li naʼlebʼ li naxkʼe xkʼaʼuxl ut xrahil xchʼool junaq li sumsu aʼan naq nakanabʼaak xbʼaan li xsumʼaatin. Jun li eetalil, li xJoyce kikanabʼaak naq li xbʼeelom kixtaw jun chik li ixq. Aʼan naxye: «Jwal ra kiwekʼa naq xraqmank ru linsumlajik chiru naq yal xkamk raj linbʼeelom. Wi xkamk raj xbʼaan junaq rahilal malaj junaq yajel, moko yaal kiraj ta raj. Abʼan, rikʼin li kixbʼaanu, aʼan kiraj inkanabʼankil. Xwekʼa naq maakʼaʼ inwankil».

18. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xtenqʼankil li maakʼaʼebʼ chik xsumʼaatin?

18 Li maakʼaʼebʼ chik xsumʼaatin nekeʼraj ebʼ li tzʼaqal amiiw saʼ li hoonal aʼan (Prov. 17:17). Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq wanko choʼq ramiiwebʼ? Tqabʼaanu junaq li chaabʼil naʼlebʼ usta kachʼin li tixkʼutbʼesi chiruhebʼ naq naqarahebʼ. Maare tooruuq xbʼoqbʼalebʼ chi waʼak, wank junpaataq rikʼinebʼ malaj elk chi puktesink rikʼinebʼ. Maare wank sut tooruuq ajwiʼ xbʼoqbʼalebʼ naq naqaloqʼoni li Yos joʼ junkabʼal. Wi naqabʼaanu aʼin, tqasahobʼresi xchʼool li Jehobʼa xbʼaan naq aʼan wank chixkʼatq li rahebʼ saʼ xchʼool ut narilebʼ li malkaʼan (Sal. 34:19; 68:6).

19. Joʼ naxye 1 Pedro 3:8, kʼaru naqaj xbʼaanunkil?

19 Chi seebʼ, naq li Xʼawabʼejilal li Yos tixjolomi li Ruuchichʼochʼ, tsachq saʼ qachʼool chixjunil li rahilal li xqakʼul chaq. Naqaj tzʼaqal naq twulaq li hoonal naq «maajoqʼe chik taajultikamanq li kʼaru xkʼulmank» chi moko tqakʼe ta chik saʼ qachʼool (Is. 65:16, 17). Abʼan naq toj maajiʼ nawulak li kutan aʼin, qatenqʼaq qibʼ chiqibʼil qibʼ ut qakʼutbʼesihaq rikʼin li qaatin ut li qabʼaanuhom naq naqarahebʼ chixjunil li qechpaabʼanel li wankebʼ choʼq qajunkabʼal (taayaabʼasi 1 Pedro 3:8).

BʼICH 111 Los motivos de nuestro gozo

^ párr. 5 Laj Lot, laj Job ut li xNoemi keʼkʼanjelak chaq chiru li Jehobʼa, abʼan keʼxkʼul rahilal saʼebʼ li xyuʼam. Saʼ li tzolom aʼin tqatzʼil rix kʼaru naʼlebʼ naqatzol chirix li keʼxkʼul. Tqil ajwiʼ kʼaʼut wank xwankil naq wanq qakuyum rikʼinebʼ li qechpaabʼanel li wankebʼ saʼ rahilal, naq tquxtaana ruhebʼ ut naq tqakʼojobʼebʼ xchʼool rikʼin li qaatin.

^ párr. 13 Maawaʼ tzʼaqal xkʼabʼaʼebʼ li kiʼoksimank saʼ li tzolom aʼin.

^ párr. 57 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U. Jun cheekel winq naxkʼe xchʼool chi rabʼinkil jun li hermaan li jwal yook xkʼaʼuxl ut inkʼaʼ naxkʼoxla chiʼus li naxye. Moqon chik, naq li hermaan natuqlaak xchʼool, li cheekel winq naxkʼe xnaʼlebʼ saʼ tuulanil.

^ párr. 59 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U. Jun li sumal li toj saajebʼ nekeʼxkʼe xhoonal chi wank rikʼin jun li hermaan li tojaʼ xkamk li rixaqil. Naq nekeʼril li jalam u, nekeʼaatinak chirix li chaabʼil naʼlebʼ li nekeʼxjultika chirix li rixaqil.