Li hu The Watch Tower 1 re Enero 1918 kixkʼe li patzʼom aʼin: «¿Qué nos deparará el año 1918?». Li nimla yalok u kaw yook chaq saʼ li tenamit Europa, abʼan wiibʼ oxibʼ rehebʼ li naʼlebʼ li yook chaq chi kʼulmank naxkʼut naq t-usaaq li xwanjikebʼ li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu ut choʼq re li ruuchichʼochʼ.

Saʼ li 8 re Enero 1918, li awabʼej Woodrow Wilson re Estados Unidos kixkʼe jun li seeraqʼ chiruhebʼ li rechkʼanjel ut kixkʼe saʼ ajl kaalaju li naʼlebʼ li tixkʼam chaq li «tzʼaqal tuqtuukilal li maakʼaʼ tsachoq re». Kixye naq teʼxkʼam ribʼ saʼ usilal ebʼ li tenamit, tkubʼeeq xkʼihal ebʼ li puubʼ ut «teʼxjunaji ribʼ ebʼ li tenamit». Aʼin ttenqʼanq rehebʼ «li kokʼ ut ebʼ li nimla tenamit». Li naʼlebʼ aʼin kikʼanjelak re xxaqabʼankil jun li chʼuut chi tenamit li teʼxjunaji ribʼ (Sociedad de Naciones), ut re xkʼebʼal saʼ ajl li Xhuhil li tuqtuukilal li kijuchʼmank saʼ li tenamit Versalles ut joʼkan kiraqeʼk li Nimla Yalok U.

Usta naabʼal li chʼaʼajkilal kiwank saʼ li chihabʼ xnumeʼk, * chanchan naq li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu okebʼ re chi wank saʼ tuqtuukilal, aʼan naxkʼutbʼesi li chʼutam re li molam Watch Tower Bible and Tract Society, li naʼuxmank rajlal chihabʼ.

Li chʼutam aʼin kiwank saʼ li 5 re Enero 1918. Aran, wiibʼ oxibʼ li winq li wankebʼ xwankil, li keʼisiik saʼ Betel keʼxyal pleetik re xjolominkil li qamolam. Abʼan, laj Richard Barber, jun laj ilol chʼuut, kixtikibʼ li chʼutam rikʼin jun li tij. Xeʼxkʼut li kʼanjel li xbʼaanumank chiru li chihabʼ xnumeʼk ut keʼxxaqabʼ li teʼxjolomi li qamolam chiru jun chihabʼ. Laj Richard Barber kixkʼe saʼ ajl laj Joseph Rutherford ut waqibʼ chik li rechpaabʼanel. Tojaʼ naq, jun laj naʼonel chaqʼrabʼ li naʼokenk chirixebʼ li xikʼ nekeʼilok kixkʼe ajwiʼ saʼ ajl wuqubʼ li winq, saʼ xyanqebʼ aʼin, li xeʼisiik Betel. Abʼan, xeʼqʼaxeʼk ru naq naabʼal rehebʼ li nekeʼtenqʼank re li qamolam keʼxkʼe chi jolomink laj Joseph Rutherford ut waqibʼ chik aj paabʼanel li kawebʼ li xpaabʼal.

Naabʼal rehebʼ li xeʼwank saʼ li chʼutam aʼin xeʼxye naq aʼin «li nimla chʼutam li qʼaxal oxloqʼ chiruhebʼ li ak xeʼwank». Abʼan, junpaat ajwiʼ keʼsahoʼk saʼ xchʼool.

Li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu, ak naabʼal po rokikebʼ chi xjekʼinkil li hu The Finished Mystery (El misterio terminado). Li chaabʼilebʼ xchʼool xeʼxkʼulubʼa chiʼus li yaal li tzʼiibʼanbʼil chisaʼ.

Laj Edward Crist jun laj ilol chʼuut re Canada kixseeraqʼi naq jun li sumal li kiril xsaʼ li hu aʼin, chiru oobʼ xamaan ajwiʼ xeʼxkʼulubʼa li yaal. Kixye: «Xeʼxqʼaxtesi ribʼ chi tzʼaqal re ru ut yookebʼ chi kʼiik chiʼus saʼebʼ li xpaabʼal».

Naq jun li winq kiril xsaʼ li hu aʼin saʼ junpaat kixwotz rikʼinebʼ li ramiiw li kixtzol. Naru naqaye naq li resil li hu «kitochʼok re». Aʼan naxye: «Yookin chi numeʼk saʼ jun li bʼe li naxkʼabʼaʼi Tercera Avenida ut maakʼaʼ saʼ inchʼool naq xeʼxtochʼ xbʼeen intel, xinkʼoxla naq xinxtochʼ jun li xan. Abʼan, moko aʼan ta!  Aʼan bʼan li hu El misterio terminado. Xinkʼam ut xwil xsaʼ. [...] Moqon, xinnaw naq jun li pastor [...] xbʼaan li xjosqʼil kixkut li hu saʼ bʼentaan. [...] Chi joʼkan, kixkʼe roybʼenihom naabʼal li qas qiitzʼin chiru yalaq kʼaru li kixbʼaanu saʼ li xyuʼam. [...] Saʼ xkʼabʼaʼ li xjosqʼil li winq aʼin, anaqwan naqanima ru li Yos».

Moko kaʼaj tawiʼ li pastor kijosqʼoʼk. Li nekeʼtaqlank saʼ Canada, xeʼxram li hu saʼ li 12 re Febrero 1918 xbʼaan naq keʼxye naq chisaʼ tzʼiibʼanbʼil naq inkʼaʼ us li yalok ut wank rubʼel xwankil li awabʼej. Moqon, keʼxbʼaanu ajwiʼ aʼin li nekeʼtaqlank Estados Unidos. Ebʼ laj kʼanjel chiru li awabʼej xeʼxpoqle chaq li Ochoch Betel ut ebʼ li ofisiin re Nueva York, Pensilvania ut California. Keʼxbʼaanu aʼin re xqʼabʼankil li nekeʼxjolomi li qamolam. Saʼ 14 re Marzo 1918, li Xmolamil li Chaqʼrabʼ re Estados Unidos kixram li hu aʼin. Kʼaʼut? Xbʼaan naq kixye naq rikʼin xkʼutbʼal ut xjekʼinkil yook xqʼetbʼal li xkʼubʼahom li awabʼej chirix li yalok u.

Saʼ li 7 re Mayo 1918, li Xmolamil li Chaqʼrabʼ kiyeheʼk re, naq tixchapebʼ li qechpaabʼanel Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William van Amburgh ut laj Clayton Woodworth. Qʼabʼanbʼilebʼ chi «xqʼetbʼal li chaqʼrabʼ, chi takchiʼink, chi xtzʼeqtaanankil li awabʼejilal, wank choʼq aj puubʼ ut kʼanjelak saʼebʼ li jukubʼ re Estados Unidos». Saʼ li 5 re Junio 1918 kitiklaak li raqok aatin, ut ak nakʼutunk naq teʼkʼeheʼq saʼ tzʼalam. Kʼaʼut?

Li naxjolomi ut naxtzʼil li chʼaʼajkilal re Estados Unidos kixye naq li chaqʼrabʼ li naxye naq inkʼaʼ teʼxqʼet ribʼ chiru li awabʼej aʼan «jun chaabʼil kʼanjelobʼaal li naxkol li awabʼej» chiruhebʼ li xikʼ nekeʼilok re. Saʼ li 16 re Mayo 1918, li wankebʼ saʼ li awabʼejilal xeʼxtzʼeqtaana li chaqʼrabʼ li naxkolebʼ li nekeʼxkʼe li esil «li paabʼajel, li wank rusilal ut li wank xyaalal». Naq xeʼraqok aatin xeʼaatinak junes chirix li hu El misterio terminado. Li hu, li xokbʼil xbʼaan li awabʼejilal re Estados Unidos naxye: «Jun rehebʼ li eetalil chirix li esil li qʼaxal xiwxiw aʼan li hu El misterio terminado». Ut naxye ajwiʼ: «Naxkubʼsi xwankil li qakʼanjel chiruhebʼ laj puubʼ ut inkʼaʼ [...] nekeʼraj naq teʼkawresiiq».

Saʼ li 20 re Junio 1918, ebʼ laj raqol aatin keʼxye naq li waqxaqibʼ aj paabʼanel wankebʼ xmaak. Wulajaq chik, laj raqol aatin kixchʼolobʼ chanru teʼkanaaq. Kixye: «Li esil li nekeʼxkʼe chi naweʼk ut nekeʼxkol rix ebʼ laj paabʼanel aʼin [...] qʼaxal xiwxiw chiru jun chʼuut aj puubʼ re Alemania». Ut kixraq rikʼin aʼin: «Kʼajoʼ xrahil teʼxtoj wiʼ». Wiibʼ xamaan chik chirix aʼin, ebʼ li qechpaabʼanel xeʼkʼeheʼk saʼ li tzʼalam Penitenciaria Federal de Atlanta (Georgia) ut teʼkanaaq chiru lajeebʼ ut junmay chihabʼ.

Chiruhebʼ li kutan aʼan, kʼajoʼ keʼrahobʼtesiik li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu. Li molam Oficina Federal de Investigación (FBI) kixtzʼili rix  li xkʼanjelebʼ. Naq kixbʼaanu, kixtaw chi mil ebʼ li hu li kixkʼutbʼesi naq ebʼ li qechpaabʼanel inkʼaʼ teʼxkanabʼ puktesink.

Li nataqlank saʼ xmolam li esilhu re Orlando (Florida) kixtzʼiibʼa xhu ebʼ laj FBI kixye chirixebʼ li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu: «Yookebʼ chi numeʼk chirekabʼlal, ut chi qʼeq nekeʼxbʼaanu aʼin. [...] Joʼ naqil, nekeʼraj naq mululnaqebʼ li saank».

Li nataqlank saʼ li Xmolamil li Yalok U kixtaqla jun li hu re li FBI re aatinak chirix laj Frederick Franz, moqon chik, li qechpaabʼanel aʼin kiwank saʼ xyanq li Nekeʼjolomink re xMolam li Jehobʼa. Laj taqlanel kixye naq laj Frederick «kixkʼayi chi mil ebʼ li hu El misterio terminado».

Laj Charles Fekel, li xwank ajwiʼ saʼ xyanq li Nekeʼjolomink re xMolam li Jehobʼa, kʼajoʼ kirahobʼtesiik. Li nekeʼtaqlank saʼ li tenamit xeʼxchap xbʼaan naq yook xjekʼinkil li hu El misterio terminado ut xeʼok rilbʼal ebʼ li esilhu li nataqlaak chaq re. Kiwank saʼ tzʼalam chiru jun po saʼ Baltimore (Maryland), ut kikʼabʼaʼiik «aj Australia li xikʼ naʼilok». Naq kipuktesink chiruhebʼ li yookebʼ chi minok re, kixjultika li naxye saʼ 1 Corintios 9:16: «Ra chaalel saʼ inbʼeen wi inkʼaʼ ninpuktesi li Chaabʼil Esilal!». *

Li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu keʼpuktesink chi sahebʼ saʼ xchʼool ut xeʼxtaqla ajwiʼ jun li hu re naq teʼachʼabʼaaq li qechpaabʼanel li wankebʼ saʼ tzʼalam aran Atlanta. Li xʼAnna Gardner naxye: «Junelik yooko chaq chi kʼanjelak. Naq xeʼkʼeheʼk saʼ tzʼalam li qechpaabʼanel, xkoho chirekabʼlal chi xpatzʼbʼal li xjuchʼebʼ li qas qiitzʼin. Chi mil li juchʼ xqataw. Naqaye rehebʼ, naq ebʼ li winq aʼin ebʼ aj paabʼanel ut moko xkʼulubʼebʼ ta wank saʼ tzʼalam».

Usta chʼaʼaj chaq ebʼ li kutan aʼan, kiwank naabʼal li nimla chʼutam re xkawresinkilebʼ li qechpaabʼanel. Joʼ kixye li hu La Atalaya saʼ Ingles, kixqʼax 40 li nimla chʼutam li kiwank chiru li chihabʼ aʼan. Kixye: «Junes chaabʼil esil kiʼabʼimank chirixebʼ. Junxil, xeʼwank naq naraqeʼk li saqʼehil malaj naq naʼok chi tʼaneʼk ebʼ li xxaq li cheʼ, abʼan anaqwan rajlal po chik nawank».

Li chaabʼilebʼ xchʼool inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ xkʼulubʼankil li esil chirix li Yos. Saʼ Cleveland (Ohio) kiwank jun nimla chʼutam bʼarwiʼ keʼwulak tana 1.200 ut 42 xeʼkubʼeek xhaʼ. Kiyeemank chirix jun li saaj al li tojaʼ xkubʼeek xhaʼ naq «kʼajoʼ naxbʼanyoxi naq xnaw ru li Yos ut naq xqʼaxtesi li xyuʼam chiru ut tixkʼe saʼ xutaan li ak wankebʼ xchihabʼ».

Yook chi raqeʼk li chihabʼ 1918, ut li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu inkʼaʼ nekeʼxnaw li chalk re saʼ xbʼeenebʼ. Xeʼxkʼayi wiibʼ oxibʼ li chʼochʼ xweent Brooklyn ut xeʼxnumsi li qamolam saʼ Pittsburgh (Pensilvania). Naq wankebʼ saʼ tzʼalam, xkʼubʼamank naq li jun chik chʼutam li nawank rajlal chihabʼ twanq saʼ li 4 re Enero 1919. Kʼaru raj tkʼulmanq?

Ebʼ li qechpaabʼanel inkʼaʼ xeʼxkanabʼ kʼanjelak. Chʼolchʼo chiruhebʼ naq us t-elq chixjunil, joʼkan naq, xeʼxsikʼ choʼq xraqal li Santil Hu 1919 li naxye Isaias 54:17: «Maakʼaʼ naxye kʼaru li maaʼusilal tkʼubʼamanq chaawix, inkʼaʼ t-elq chiʼubʼej». Yook chaq chi nachʼok jun li nimla naʼlebʼ li tixkawresi li xpaabʼal ut tixkʼehebʼ xmetzʼew re xbʼaanunkil li kʼanjel li xchalk chiruhebʼ.