1. Kʼaru oxloqʼ chiqu?

JWAL oxloqʼ chiqu naq wanko saʼ li xtenamit li Jehobʼa. Chiqajunilo nokoowank saʼ tuqtuukilal ut saʼ sahilal rikʼinebʼ li qechpaabʼanel. Abʼan, kʼaru li xkʼulubʼ li junjunq saʼ li chʼuut?

2. Kʼaru li eetalil kiroksi li apóstol Pablo saʼ naabʼal rehebʼ li esilhu li kixtzʼiibʼa?

² Saʼ naabʼal li esilhu li kixtzʼiibʼa li apóstol Pablo kiroksi jun li eetalil li naxchap ribʼ rikʼin li naʼlebʼ aʼin. Kixye naq li chʼuut chanchan jun li junxaqalil ut li wankebʼ chisaʼ chanchanebʼ li xchaʼal li junxaqalil (Rom. 12:4-8; 1 Cor. 12:12-27; Efes. 4:16).

3. Bʼar wank li oxibʼ chi chaabʼil naʼlebʼ li tqatzʼil rix saʼ li tzolom aweʼ?

³ Saʼ li tzolom aweʼ tqatzʼil rix oxibʼ li chaabʼil naʼlebʼ li naqatzol rikʼin li eetalil li kiroksi laj Pablo. Xbʼeen, tqil naq chiqajunqal wank qakʼulubʼ saʼ li chʼuut. * Xkabʼ, tqatzʼil rix kʼaru tooruuq xbʼaanunkil wi nachʼaʼajkoʼk chiqu xkʼebʼal reetal bʼar wank li qakʼulubʼ saʼ li chʼuut. Ut rox, tqil kʼaʼut naq tento tqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil li kixkanabʼ saʼ quqʼ li Jehobʼa.

4. Kʼaru naxkʼut chiqu li naxye saʼ Romanos 12:4, 5?

⁴ Li xbʼeen chaabʼil naʼlebʼ li naqatzol chirix li eetalil li kiroksi  li apóstol Pablo aʼan naq chiqajunqal wank qakʼulubʼ saʼ li xjunkabʼal li Jehobʼa. Laj Pablo kixtikibʼ aatinak chirix li eetalil aweʼ chi joʼkaʼin: «Joʼ chanru naq saʼ jun chi tzʼejwalej wank naabʼal qachaʼal, abʼan chixjunil li chaʼalej moko jun ajtawiʼ ru li xkʼanjelebʼ, joʼkano ajwiʼ laaʼo: naabʼalo, abʼan juno ajwiʼ chi tzʼejwalej rikʼin li Kriist, ut chiqajunilo qachaʼal qibʼ chiqibʼil qibʼ» (Rom. 12:4, 5). Li kiraj xyeebʼal li apóstol Pablo aʼan naq chiqajunqal jalan jalanq li kʼanjel naqabʼaanu saʼ li chʼuut, abʼan oxloqʼo chiqajunilo.

5. Kʼaru li «maatan» kixkʼe li Jehobʼa rehebʼ li chʼuut?

⁵ Naq naqakʼoxla rix anihebʼ wankebʼ xkʼulubʼ saʼ li chʼuut, maare nachalk saʼ qachʼool li nekeʼjolomink re (1 Tes. 5:12; Heb. 13:17). Relik chi yaal naq saʼ xkʼabʼaʼ li Kriist, li Jehobʼa naxkʼe rehebʼ li chʼuut «winq choʼq maatan» (Efes. 4:8). Saʼ xyanq wankebʼ li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa ut ebʼ li nekeʼtenqʼank rehebʼ, li chʼuut li naril li kʼanjel saʼebʼ li qamolam, li nekeʼulaʼanink chʼuut, li nekeʼkʼutuk saʼebʼ li xtzolebʼaal li Yos, ebʼ li cheekel winq ut ebʼ laj tenqʼanel saʼ li chʼuut. Chixjunil ebʼ li hermaan aʼin xaqabʼanbʼilebʼ xbʼaan li santil musiqʼej re naq teʼril li xkarneer li Jehobʼa ut re xkawubʼresinkil li chʼuut (1 Ped. 5:2, 3).

6. Joʼ naxye saʼ 1 Tesalonicenses 2:6-8, kʼaru nekeʼxkʼe xqʼe chi xbʼaanunkil ebʼ li hermaan li xaqabʼanbʼilebʼ xbʼaan li xsantil musiqʼej li Yos?

⁶ Ebʼ li hermaan xaqabʼanbʼilebʼ xbʼaan li xsantil musiqʼej li Yos re naq teʼxbʼaanu jalan jalanq li kʼanjel saʼ li chʼuut. Joʼ naq junaq li junxaqalil naxtaw rusilal li naxbʼaanu li oqej ut li uqʼej malaj jalan chik li xchaʼal, kamaʼin ajwiʼ naq ebʼ li chʼuut nekeʼxtaw rusilal li kʼanjel li nekeʼxbʼaanu li hermaan li xaqabʼanbʼilebʼ xbʼaan li xsantil musiqʼej li Yos. Inkʼaʼ nekeʼraj naq teʼnimaaq ru, nekeʼxkʼe bʼan xqʼe chi xwaklesinkil ut chi xkawubʼresinkil xchʼool ebʼ li rechpaabʼanel (taayaabʼasi 1 Tesalonicenses 2:6-8). Peʼyaal naq naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq naxxaqabʼ ebʼ li hermaan aʼin saʼ li chʼuut li nekeʼxkʼe chiʼubʼej li nawulak chiruhebʼ li junchʼol?

7. Kʼaru li osobʼtesink nekeʼxkʼul ebʼ laj puktesinel li nekeʼtaqlaak saʼ jalan chik tenamit ut ebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li puktesink?

⁷ Maare anchal naq saʼ li qachʼuut wankebʼ aj puktesinel li nekeʼtaqlaak saʼ jalan chik tenamit, ebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li nekeʼxbʼaanu 130 malaj 70 hoor. Chʼolchʼo naq saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ wankebʼ li hermaan li nekeʼxkʼe chixjunil li xhoonal re puktesink ut re xkʼebʼal ebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Kriist. Chi joʼkaʼin ak xeʼxtenqʼa naabʼal li poyanam re naq teʼoq choʼq xtzolom li Kriist. Usta ebʼ li hermaan aʼin moko bʼihomebʼ ta, abʼan li Jehobʼa kʼajoʼ narosobʼtesihebʼ (Mar. 10:29, 30). Peʼyaal naq kʼajoʼ naqabʼanyoxi naq wankebʼ li raarokil hermaan aʼin saʼ li chʼuut?

8. Kʼaʼut naq oxloqʼ chiru li Jehobʼa li junjunq chi aj puktesinel?

⁸ Joʼkan bʼiʼ, ma kaʼajwiʼ ebʼ li hermaan li xaqabʼanbʼilebʼ ut li nekeʼxkʼe chixjunil li xhoonal saʼ li xkʼanjel li Yos wankebʼ xkʼulubʼ saʼ li chʼuut? Chʼolchʼo naq inkʼaʼ. Li junjunq chi aj puktesinel oxloqʼ chiru li Jehobʼa ut chiru li chʼuut (Rom. 10:15; 1 Cor. 3:6-9). Tzʼaqal yaal aʼin xbʼaan naq li xnimal ru kʼanjel li tenebʼanbʼil saʼ xbʼeen li chʼuut aʼan xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4). Chixjunilebʼ laj puktesinel, maakʼaʼ naxye ma kubʼenaqebʼ xhaʼ malaj inkʼaʼ, nekeʼxkʼe xqʼe chi xkʼebʼal chiʼubʼej li kʼanjel aʼin saʼ li xyuʼamebʼ (Mat. 24:14).

9. Kʼaʼut naq oxloqʼ chiqu ebʼ li qahermaan ixq?

⁹ Ut kʼaru naru naqaye chirixebʼ li qechpaabʼanel  ixq? Li Jehobʼa naxkʼe ajwiʼ li xkʼulubʼebʼ saʼ li chʼuut. Oxloqʼ chiru li Jehobʼa ebʼ li ixaqilbʼej, ebʼ li naʼbʼej, ebʼ li malkaʼan ut li wankebʼ xjunes. Li Santil Hu naʼaatinak chirix naabʼalebʼ li ixq li xeʼxsahobʼresi xchʼool li Yos saʼ xkʼabʼaʼ li xnaʼlebʼebʼ, xpaabʼalebʼ, xkʼanjelebʼ, xkawilalebʼ xchʼool, xchaabʼilalebʼ xchʼool ut li usilal li xeʼxbʼaanu (Luc. 8:2, 3; Hech. 16:14, 15; Rom. 16:3, 6; Filip. 4:3; Heb. 11:11, 31, 35). Saʼebʼ li chʼuut wankebʼ ajwiʼ li hermaan ixq li nekeʼxkʼutbʼesi li chaabʼil naʼlebʼ aweʼ. Peʼyaal naq qʼaxal naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq wankebʼ saʼ li chʼuut?

10. Kʼaʼut naq oxloqʼ chiqu ebʼ li hermaan li ak cheekebʼ chik?

¹⁰ Oxloqʼ ajwiʼ chiqu naq wankebʼ li cheek saʼebʼ li chʼuut. Wiibʼ oxibʼ rehebʼ naabʼal chihabʼ rokikebʼ chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa ut jalanebʼ chik maare tojeʼ xeʼok chi kʼanjelak chiru. Abʼan, maare yookebʼ xkʼulbʼal li rahilal saʼ xkʼabʼaʼ naq cheekebʼ chik ut inkʼaʼ chik nekeʼruuk chi kʼanjelak saʼ li chʼuut malaj saʼ li puktesink joʼ nekeʼraj raj. Usta joʼkan yookebʼ xkʼulbʼal, nekeʼxbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼebʼ saʼ li puktesink ut nekeʼroksi li xmetzʼew re xwaklesinkilebʼ xchʼool ut re xkawresinkilebʼ li junchʼol. Ut peʼyaal naq kʼajoʼ naqataw rusilal li nekeʼxnaw xbʼaanunkil? Relik chi yaal naq oxloqʼebʼ chiru li Jehobʼa ut chiqu ajwiʼ laaʼo (Prov. 16:31).

11, 12. Chanru naxwaklesi aachʼool li eetalil li nekeʼxkʼe ebʼ li saaj saʼ laachʼuut?

¹¹ Kʼaru naru naqaye chirixebʼ li saaj? Qʼaxal chʼaʼaj chiruhebʼ wank saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin li naxjolomi laj Tza bʼarwiʼ numtajenaq li xnaʼlebʼ (1 Juan 5:19). Abʼan kʼajoʼ naxwaklesi qachʼool naq nekeʼtzʼaqonk saʼebʼ li chʼutam, nekeʼpuktesink ut chi maakʼaʼebʼ xxiw nekeʼxkol rix li xpaabʼal yalaq bʼar. Ex saaj, laaʼex ajwiʼ wank eekʼulubʼ saʼ li chʼuut (Sal. 8:3).

¹² Abʼanan, wank wiibʼ oxibʼ li hermaan li nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ xpaabʼankil naq wankebʼ xkʼulubʼ saʼ li chʼuut. Kʼaru ttenqʼanq qe chi xkʼebʼal reetal naq chiqajunqal wank qakʼulubʼ saʼ li chʼuut? Qilaq.

13, 14. Kʼaʼut naq wankebʼ naru nekeʼxkʼoxla naq maakʼaʼ nekeʼok wiʼ saʼ li chʼuut?

¹³ Li xkabʼ chaabʼil naʼlebʼ li naqatzol chirix li eetalil li kiroksi li apóstol Pablo naxjultika chiqu jun li chʼaʼajkilal li yookebʼ xkʼulbʼal naabʼalebʼ saʼebʼ li qakutan: nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ xpaabʼankil naq wank xkʼulubʼebʼ saʼ li chʼuut. Laj Pablo kixtzʼiibʼa: «Wi ta li oqej tixye: “Laaʼin maawaʼin li uqʼej; joʼkan naq moko xchaʼalin ta li tzʼejwalej”, ma maawaʼaq tabʼiʼ xchaʼal li tzʼejwalej yal xbʼaan aʼan? Ut wi li xikej tixye: “Laaʼin maawaʼin xsaʼ uhej; joʼkan naq moko xchaʼalin ta li tzʼejwalej”, ma maawaʼaq tabʼiʼ xchaʼal li tzʼejwalej yal xbʼaan aʼan?» (1 Cor. 12:15, 16). Kʼaru naqatzol rikʼin li aatin aʼin?

¹⁴ Wi naqajuntaqʼeeta qibʼ rikʼinebʼ li hermaan, maare tchʼaʼajkoʼq chiqu xkʼebʼal reetal li nokooruuk xbʼaanunkil saʼ li chʼuut. Wankebʼ hermaan nekeʼxnaw kʼutuk chiʼus, nekeʼxkʼubʼ chi chaabʼil li xkʼanjelebʼ malaj nekeʼxkʼe xchʼool chi xjolominkil chiʼus ebʼ li rechpaabʼanel. Abʼan maare naqakʼoxla naq moko tooruuq ta xbʼaanunkil li nekeʼxbʼaanu aʼan. Aʼin naxkʼutbʼesi naq naqakubʼsi qibʼ (Filip. 2:3). Abʼan, qabʼaanuhaq weent. Wi junelik naqajuntaqʼeeta qibʼ rikʼinebʼ li seebʼebʼ xchʼool, tchʼinaaq li qachʼool. Joʼ kixchʼolobʼ laj Pablo, naru naxbʼaanu naq tqakʼoxla naq maakʼaʼ nokooʼok wiʼ saʼ li chʼuut. Kʼaru truuq qatenqʼankil wi joʼkaʼin naqekʼa qibʼ?

15. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ 1 Corintios 12:4-11, kʼaru tento chʼolchʼooq chiqu chirix li qaseebʼal?

¹⁵ Qakʼoxlaq aweʼ: saʼ xkutankilebʼ li apóstol, li Jehobʼa kixkʼe xmaatan wiibʼ oxibʼ aj paabʼanel, abʼan jalan jalanq li maatan kixkʼe rehebʼ (taayaabʼasi 1 Corintios 12:4-11). Usta jalan jalanq li maatan ut li seebʼal li kixkʼe li Yos rehebʼ laj paabʼanel, abʼan chixjunilebʼ oxloqʼebʼ chaq chiru. Yaal naq anaqwan li Jehobʼa inkʼaʼ chik naroksi li xsantil musiqʼej re xkʼebʼal qamaatan, abʼan inkʼaʼ najalaak li naxkʼoxla. Maare jalan jalanq li qaseebʼal, abʼan chiqajunilo oxloqʼo chiru li Jehobʼa.

16. Bʼar wank li naʼlebʼ li kixkʼe li apóstol Pablo tento tqayuʼami?

 ¹⁶ Miqajuntaqʼeeta qibʼ rikʼinebʼ li qechpaabʼanel, qayuʼamiq bʼan li naʼlebʼ li kixkʼe li apóstol Pablo: «Li junjunq chixkʼehaq reetal chanru li xbʼaanuhom; chi joʼkan wank kʼaru tixnima wiʼ ribʼ xjunes ut inkʼaʼ yal chirix jalan chik» (Gál. 6:4).

17. Kʼaru rusilal naqataw wi naqayuʼami li naʼlebʼ li kixkʼe laj Pablo?

¹⁷ Wi naqayuʼami li naʼlebʼ li kixkʼe laj Pablo ut naqatzʼil rix li qabʼaanuhom naru naqakʼe reetal naq wank ajwiʼ xseebʼal qachʼool. Jun eetalil, maare jun li cheekel winq nachʼaʼajkoʼk chiru kʼutuk saʼ li chʼuut, abʼan seebʼ xchʼool chi xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist. Malaj nachʼaʼajkoʼk chiru xkʼubʼankil chiʼus li xkʼanjel joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li junchʼol chi cheekel winq, abʼan seebʼ xchʼool chi kʼehok naʼlebʼ chirix li Santil Hu, joʼkan naq ebʼ li hermaan nekeʼxsikʼ naq naʼajmank chiruhebʼ junaq li naʼlebʼ. Malaj nawbʼil ru naq nawulak chiru kʼehok ochochnal (Heb. 13:2, 16). Naq chʼolchʼooq chiqu li xseebʼal qachʼool tqakʼe reetal naq wank xyaalal chiqu re naq sahaq saʼ qachʼool saʼ xkʼabʼaʼ li nokooruuk xbʼaanunkil saʼ li chʼuut. Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ tqakaqali ebʼ li hermaan li jalan jalanq li xseebʼalebʼ chiqu laaʼo.

18. Chanru tooruuq chi kʼutuk chiʼus?

¹⁸ Maakʼaʼ naxye kʼaru li kʼanjel naqabʼaanu saʼ li chʼuut, abʼan chiqajunilo naru naqakʼe qaqʼe chi xchaabʼilobʼresinkil ru li qakʼanjel chiru li Yos ut chi kʼutuk chiʼus. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, li Jehobʼa naroksi li xmolam re qakawresinkil. Jun eetalil, saʼ li chʼutam li nawank saʼ xyanq xamaan, nekeʼxkʼut chiqu chanru tqabʼaanu chiʼus li qakʼanjel chiru li Yos. Ma yooko xtawbʼal rusilal?

19. Kʼaru tento tqabʼaanu wi naqaj xik saʼ li Tzolok chirix li Xʼawabʼejilal li Yos?

¹⁹ Jun chik li chaabʼil naʼlebʼ li nakawresink aʼan li Tzolok chirix li Xʼawabʼejilal li Yos, bʼarwiʼ naru nekeʼxik ebʼ li hermaan li nekeʼxkʼe chixjunil li xhoonal chiru li Yos li wankebʼ 23 toj 65 chihabʼ rehebʼ. Ma naqakʼoxla naq maajunwa tooruuq xbʼaanunkil aweʼ? Miqatzʼiibʼa kʼaʼut naq inkʼaʼ tooruuq chi xik, qatzʼiibʼaq bʼan kʼaʼut naqaj xik saʼ li tzolok aʼin. Moqon, qakʼubʼaq junaq li naʼlebʼ li ttenqʼanq qe re xik saʼ li tzolok aʼin. Rikʼin li xtenqʼ li Jehobʼa ut wi naqakʼe qaqʼe, li naqakʼoxla naq maajunwa raj tooruuq xbʼaanunkil, relik chi yaal naq tooruuq xbʼaanunkil.

20. Kʼaru naqatzol saʼ Romanos 12:6-8?

²⁰ Li rox chaabʼil naʼlebʼ li naqatzol chirix li eetalil li kiroksi li apóstol Pablo natawmank saʼ Romanos 12:6-8 (taayaabʼasi). Saʼebʼ li raqal aʼin, li apóstol Pablo naxye wiʼ chik naq jalan jalanq li qaseebʼal. Abʼan, anaqwan naxye naq chiqajunqal tento tqoksi li qaseebʼal re xwaklesinkil ut xkawubʼresinkil xchʼool ebʼ li qechpaabʼanel.

21. Kʼaru naqatzol rikʼin li kixkʼul laj Robert?

²¹ Qilaq li kikʼulmank rikʼin laj Robert * jun li cheekel winq. Aʼan yook chaq chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa saʼ jalan chik tenamit naq kitaqlaak saʼ li xtenamit re kʼanjelak saʼ Betel. Usta kiyeheʼk re, naq moko saʼ xkʼabʼaʼ ta junaq xpaltil kijalaak li xkʼanjel, aʼan naxye: «Chiru naabʼal po kirahoʼk saʼ linchʼool ut xwekʼa naq maakʼaʼ chik ninʼok wiʼ. Wank sut xinkʼoxla elk saʼ Betel». Chanru naq kisahoʼk wiʼ chik saʼ xchʼool? Jun li cheekel winq kixjultika re laj Robert naq li kʼaru xqatzol chaq saʼ  li qakʼanjel chiru li Jehobʼa junxil, nokooxtenqʼa anaqwan chi xbʼaanunkil chiʼus li qakʼanjel. Laj Robert kixtaw ru naq tento tixtzʼeq chirix xchʼool li naxbʼaanu chaq junxil ut tixkʼe xchʼool chirix li naru xbʼaanunkil anaqwan.

22. Kʼaru naqatzol rikʼin li kixkʼul laj Felice?

²² Joʼkaʼin ajwiʼ kixkʼul li hermaan Felice Epíscopo. Saʼ li chihabʼ 1956, aʼan ut li rixaqil xeʼelk saʼ li Tzolok re Galaad Watchtower ut xeʼtaqlaak joʼ aj ilol chʼuut saʼ li tenamit Bolivia. Saʼ li chihabʼ 1964, xeʼwank jun xkʼuulaʼal. Laj Felice kixye: «Kʼajoʼ kichʼaʼajkoʼk chiqu xkanabʼankil li qakʼanjel. Makachʼin naq kirahoʼk saʼ linchʼool chiru jun chihabʼ. Abʼan rikʼin li xtenqʼ li Jehobʼa xinjal linnaʼlebʼ ut xinkʼe inchʼool chirix linkʼanjel joʼ yuwaʼbʼej». Ma naqekʼa qibʼ joʼ laj Robert malaj joʼ laj Felice? Ma nachʼinaak qachʼool xbʼaan naq inkʼaʼ chik naqabʼaanu li kʼanjel li xqabʼaanu chaq junxil? Wi joʼkan, qʼaxal tsahoʼq saʼ qachʼool wi naqakʼe qaqʼe chirix li nokooruuk xbʼaanunkil anaqwan re kʼanjelak chiru li Jehobʼa ut chiruhebʼ li qechpaabʼanel. Laatzʼaq bʼiʼ qu ut qoksihaq li qaseebʼal re xtenqʼankilebʼ li junchʼol. Ut sa tqekʼa qibʼ naq tqawaklesi xchʼool ebʼ li qechpaabʼanel.

23. a) Kʼaru tento tqakʼe qahoonal chi xbʼaanunkil? b) Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li jun chik tzolom?

²³ Oxloqʼ chiru li Jehobʼa chixjunilebʼ laj kʼanjel chiru. Aʼan naraj naq laaʼo toowanq saʼ li xjunkabʼal. Wi naqakʼe qahoonal chi xkʼoxlankil rix li nokooruuk xbʼaanunkil re xwaklesinkilebʼ xchʼool li qechpaabʼanel ut naqakʼe qaqʼe chi xbʼaanunkil, tqakʼe tana reetal bʼar wank li qakʼulubʼ saʼ li chʼuut. Abʼanan, kʼaru naqakʼoxla chirixebʼ li junchʼol? Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq oxloqʼebʼ chiqu? Saʼ li jun chik tzolom tqatzʼil rix li naʼlebʼ aʼin.