Sikʼ li naʼlebʼ

Sikʼ li xtusulal naʼlebʼ

NAʼLEBʼ RE TZOLOK 5

Qoqsihaq chiʼus li qahoonal

Qoqsihaq chiʼus li qahoonal

«Kʼehomaq reetal chi us chanru leeyuʼam: inkʼaʼ joʼkaqex li maakʼaʼebʼ xnaʼlebʼ, joʼkaqex bʼan li wankebʼ xnaʼlebʼ. Meekolebʼ li kutan aʼin» (EFES. 5:15, 16).

BʼICH 8 Jehová es mi Refugio

RUʼUJIL LI TZOLOM a

1. Chanru naqakʼe qahoonal re naq toowanq chixkʼatq li Jehobʼa?

 PEʼYAAL naq chiqajunilo nawulak chiqu wank rikʼinebʼ li naqarahebʼ? Jun eetalil, li sumsukebʼ nekeʼwulak chiru xkʼebʼal xhoonal re rajsinkil ruhebʼ. Ebʼ li saaj nekeʼwulak chiru wank rikʼinebʼ li ramiiw. Ut chiqajunilo nawulak chiqu wank rikʼinebʼ li qechpaabʼanel. Abʼanan, li jwal nawulak chiqu aʼan xkʼebʼal qahoonal re naq toowanq chixkʼatq li Yos. Chanru naqabʼaanu? Naq nokootijok, naqil xsaʼ li Raatin ut nokoonaʼlebʼak chirix li rajom ut li xchaabʼilal ru xnaʼlebʼ. Jwal oxloqʼ chiqu li hoonal li naqoksi re naq toowanq chixkʼatq li Jehobʼa! (Sal. 139:17).

2. Kʼaʼut wank sut nachʼaʼajkoʼk chiqu xsikʼbʼal qahoonal re naq toowanq chixkʼatq li Jehobʼa?

2 Usta nawulak chiqu xkʼebʼal qahoonal re wank chixkʼatq li Jehobʼa, abʼan wank sut nachʼaʼajkoʼk chiqu. Jwal laatzʼ qu, joʼkan naq maare nachʼaʼajkoʼk chiqu xsikʼbʼal qahoonal re xbʼaanunkil li xkʼanjel li Yos. Maare li qakʼanjel, li qajunkabʼal ut jalan chik li naʼlebʼ tixmaqʼ naabʼal li qahoonal, joʼkan naq tqakʼoxla naq maakʼaʼ chik qahoonal re tijok, tzolok ut naʼlebʼak.

3. Kʼaru jun chik li chʼaʼajkilal bʼarwiʼ weent tqabʼaanu?

3 Abʼan wank jun chik li chʼaʼajkilal bʼarwiʼ weent tqabʼaanu. Wankebʼ li kʼanjel, usta maakʼaʼ reekʼ xbʼaanunkil, naru tixmaqʼ li qahoonal re naq toowanq chixkʼatq li Jehobʼa. Jun eetalil, aajel ru naq tqisi qahoonal re rajsinkil qu. Abʼan, wi naqoksi naabʼal hoonal, maare maakʼaʼaq chik li qahoonal re xbʼaanunkil li xkʼanjel li Yos. Qajultikaq, naq rajsinkil qu moko aʼan ta li jwal wanq xwankil (Prov. 25:27; 1 Tim. 4:8).

4. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

4 Saʼ li tzolom aʼin, tqil kʼaʼut naq tento tqasikʼ li qʼaxal wank xwankil saʼ li qayuʼam. Tqatzʼil ajwiʼ rix chanru tooruuq roksinkil chiʼus li hoonal li naqakʼe re wank chixkʼatq li Jehobʼa ut kʼaru rusilal tooruuq xtawbʼal.

QASIKʼAQ CHIʼUS LI TQABʼAANU UT LI QʼAXAL WANK XWANKIL

5. Chanru tkʼanjelaq Efesios 5:15-17 re naq ebʼ li saaj teʼxsikʼ li teʼxbʼaanu saʼebʼ li xyuʼam?

5 Qasikʼaq li chaabʼil yuʼam. Chirix aʼin nekeʼxik xchʼool ebʼ li saaj. Maare ebʼ laj kʼutunel ut ebʼ li xkomon li maawaʼebʼ aj Testiiw nekeʼxye rehebʼ naq teʼxsikʼ kʼaru teʼxtzol ut teʼxsikʼ xwankil saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin. Abʼan, maare aʼin tixmaqʼ naabʼal li hoonal chiruhebʼ. Ut, ebʼ li xnaʼ xyuwaʼ ut ebʼ li hermaan saʼ li chʼuut maare teʼxye rehebʼ naq teʼxqʼaxtesi li xyuʼam re naq teʼkʼanjelaq chiru li Jehobʼa. Kʼaru ttenqʼanq re li saaj li naxra li Jehobʼa re xnawbʼal kʼaru tixbʼaanu? Naru tixyaabʼasi Efesios 5:15-17 (taayaabʼasi). Naq ak xnaʼlebʼak rix li naxye, naru tixkʼoxla: «Kʼaru tawiʼ “li naraj li Qaawaʼ” choʼq we? Kʼaru twulaq chiru naq tinbʼaanu? Kʼaru ttenqʼanq we re roksinkil chiʼus linhoonal?». Qajultikaq naq «moko usebʼ ta li yookohatq chi rilbʼal» ut naq li ruuchichʼochʼ aʼin li naxjolomi laj Tza, chi seebʼ t-osoʼq. Jwal us naq tqoksi li qayuʼam re xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa.

6. Kʼaru kixsikʼ xbʼaanunkil li xMaría ut, kʼaʼut naq jwal chaabʼil li kixbʼaanu?

6 Qasikʼaq li qʼaxal wank xwankil. Re roksinkil chiʼus li qahoonal, wank sut tento tqasikʼ li kʼanjel li wank xwankil saʼ xyanqebʼ li junchʼol usta maakʼaʼ reekʼ xbʼaanunkil. Aʼan tzʼaqal li kikʼulmank naq li Jesús kirulaʼani li xMaría ut li xMarta, li riitzʼinebʼ ribʼ. Saʼ xkʼabʼaʼ naq li xMarta nawulak chiru siʼink ut jwal sa saʼ xchʼool naq li Jesús kiwulak chi rulaʼaninkilebʼ, joʼkan naq kixkʼubʼ jun li nimla tzekemq. Abʼan li xMaría kichunlaak chixkʼatq li Jesús re rabʼinkil li tixkʼut chiruhebʼ. Moko maak ta li kixbʼaanu li xMarta, abʼan li Jesús kixye naq «lix María xsikʼ ru li jwal chaabʼil» (Luc. 10:38-42). Maare kisach saʼ xchʼool li xMaría li kixtzeka saʼ li kutan aʼan, abʼan maajunwa kisach saʼ xchʼool li kixtzol rikʼin li Jesús. Chʼolchʼo naq oxloqʼ chiru li xMaría li hoonal li kiroksi re rabʼinkil li Jesús ut oxloqʼ ajwiʼ chiqu li hoonal li naqoksi re wank chixkʼatq li Jehobʼa. Chanru tooruuq roksinkil chiʼus li hoonal aʼin?

QOKSIHAQ CHIʼUS LI HOONAL NAQ NOKOOWANK CHIXKʼATQ LI JEHOBʼA

7. Kʼaʼut naq jwal wank xwankil tijok, tzolok ut naʼlebʼak?

7 Qajultikaq naq tijok, tzolok ut naʼlebʼak naʼok saʼ xyanq xloqʼoninkil li Jehobʼa. Naq nokootijok, yooko chi aatinak rikʼin li qachoxahil Yuwaʼ, li qʼaxal nokooxra (Sal. 5:8). Naq naqatzol li Santil Hu, yooko xnawbʼal ru li Yos, li qʼaxal wank xnaʼlebʼ saʼ li choxachʼochʼ (Prov. 2:1-5). Ut, naq nokoonaʼlebʼak chirix, yooko xkʼoxlankil li xchaabʼilal ru xnaʼlebʼ li Jehobʼa joʼ ajwiʼ chixjunil li chaqʼal ru osobʼtesihom li tixbʼaanu chiqix ut chirixebʼ chixjunil li kristiʼaan. Peʼyaal naq jwal chaabʼil xbʼaanunkil aʼin re roksinkil chiʼus li qahoonal? Yaal naq moko naabʼal ta li qahoonal. Joʼkan naq, kʼaru tooxtenqʼa re roksinkil chiʼus?

Ma tatruuq xsikʼbʼal junaq li naʼaj bʼarwiʼ maakʼaʼ tchoqinq naq tattzoloq aajunes? (Chaawil li raqal 8 ut 9).

8. Kʼaru li chaabʼil eetalil kixkʼut chiqu li Jesús naq xkoho saʼ li chaqichʼochʼ?

8 Wi naruhank, qasikʼaq junaq li naʼajej bʼarwiʼ maakʼaʼ tchoqinq. Qakʼoxlaq chanru kixbʼaanu li Jesús. Naq kixtikibʼ li xkʼanjel arin saʼ Ruuchichʼochʼ, kiwank 40 kutan saʼ li chaqichʼochʼ (Luc. 4:1, 2). Aran kiruuk chi tijok ut chi naʼlebʼak chirix li naraj li xYuwaʼ naq tixbʼaanu. Chʼolchʼo naq aʼin kikawresink re, re naq tixkuy xnumsinkil li chʼaʼajkilal li tixkʼul. Kʼaru naqatzol chirix li kixbʼaanu? Wi nim li qajunkabʼal, maare tchʼaʼajkoʼq chiqu xtawbʼal junaq li naʼajej saʼ li qochoch bʼarwiʼ maakʼaʼ tchoqinq. Wi joʼkan naqakʼul, ma naru tqasikʼ junaq chik li naʼaj? Aʼan tzʼaqal li kixbʼaanu li xJulie naq naraj tijok re naq twanq chixkʼatq li Jehobʼa. Aʼan wank rochbʼen li xbʼeelom aran Francia saʼ jun li chʼina naʼajej bʼarwiʼ wankebʼ naabʼal li ochoch, joʼkan naq nachʼaʼajkoʼk chiru wank xjunes ut naq maaʼani tchoqinq. Naxye: «Wulaj wulaj ninxik saʼ li parke. Ut aran ninruuk chi wank injunes, chi kʼoxlak ut aatinak rikʼin li Jehobʼa».

9. Usta jwal laatzʼ chaq ru li Jesús, chanru kixkʼutbʼesi naq jwal oxloqʼ chiru wank saʼ aamiiwil rikʼin li Jehobʼa?

9 Li Jesús jwal laatzʼ chaq ru. Bʼarwiʼ naxik junelik wankebʼ li kristiʼaan li nekeʼraj naq tixkʼe li xhoonal rehebʼ ut naq tixtenqʼahebʼ. Li Santil Hu naxye naq saʼ jun kutan, «chʼutchʼuukebʼ chire li kabʼl chixjunilebʼ li tenamit» re rilbʼal. Usta laatzʼ chaq ru, junelik kirisi xhoonal re tijok chiru li Jehobʼa re naq twanq saʼ amiiwil rikʼin. Naq toj maajiʼ nasaqewk, xkoho saʼ jun li naʼajej bʼarwiʼ maakʼaʼ naʼekʼank re naq twanq chixkʼatq li Xyuwaʼ (Mar. 1:32-35).

10, 11. Joʼ naxye Mateo 26:40, 41, kʼaru kixye li Jesús rehebʼ li xtzolom saʼ li naʼajej Getsemaní, abʼan kʼaru kikʼulmank?

10 Li Jesús kixsikʼ li naʼajej Getsemaní re tijok ut naʼlebʼak naq jun qʼoqyink aj chik kiwank saʼ li Ruuchichʼochʼ naq ok re xraqbʼal li xkʼanjel (Mat. 26:36). Aran kixkʼe rehebʼ li xtzolom jun li naʼlebʼ chirix li tijok li qʼaxal tkʼanjelaq chiruhebʼ.

11 Qilaq li kikʼulmank. Naq keʼwulak saʼ li naʼajej Getsemaní, maare ak tuqtu qʼoqyink, ak xkoho chik li hoonal. Li Jesús kixye rehebʼ li xʼapóstol naq ajʼajaq ruhebʼ ut moqon xkoho chi tijok (Mat. 26:37-39). Naq kisutqʼiik, kixtawebʼ chi wark. Joʼkan naq kixye wiʼ chik rehebʼ: «Yoʼlenqex ut tijonqex» (taayaabʼasi Mateo 26:40, 41). Aʼan naxnaw naq jwal yook chaq xkʼaʼuxebʼ ut jwal lubʼlukebʼ. Joʼkan naq kixtoqʼobʼa ruhebʼ ut kixye naq «li tzʼejwalej lubʼlubʼ wank». Usta joʼkan, wiibʼ sut wiʼ chik xkoho chi tijok ut naq kisutqʼiik, kixtawebʼ wiʼ chik chi wark, maawaʼ chi tijok (Mat. 26:42-45).

Ma tatruuq risinkil laahoonal re tijok naq moko jwal lubʼlukat ta? (Chaawil li raqal 12).

12. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil wi wank sut jwal yook qakʼaʼuxl malaj lubʼluko re tijok?

12 Qasikʼaq li chaabʼil hoonal. Maare wank sut jwal yook qakʼaʼuxl malaj lubʼluko re tijok ut moko kaʼaj tawiʼ laaʼo naqakʼul aʼin. Kʼaru naru tqabʼaanu? Wankebʼ li kʼaynaqebʼ chaq chi tijok naq ak xraqeʼk li kutan, xeʼxkʼe reetal naq jwal us nekeʼelk wi nekeʼxbʼaanu naq toj maajiʼ naraqeʼk li kutan, xbʼaan naq moko jwal lubʼlukebʼ ta. Wankebʼ nekeʼxkʼe reetal naq nekeʼtijok chiʼus wi chunchukebʼ malaj wiqʼwokebʼ. Ut wi inkʼaʼ nokooruuk chi tijok xbʼaan naq jwal yook qakʼaʼuxl ut ra saʼ qachʼool? Qayehaq re li Jehobʼa, xbʼaan naq naqanaw naq naruxtaana qu ut tixtaw ru li naqekʼa (Sal. 139:4).

Ma naru naq inkʼaʼ taasume ebʼ li esil ut li korreo naq wanqat saʼebʼ li chʼutam? (Chaawil li raqal 13 ut 14).

13. Chanru tooʼeʼxchʼiʼchʼiʼi li kʼanjelobʼaal naq yooqo xkʼebʼal qahoonal chi wank chixkʼatq li Jehobʼa?

13 Miqakanabʼ naq wank kʼaru tchʼiʼchʼiʼinq qe naq yooqo chi tzolok. Moko kaʼaj tawiʼ tootijoq, jun chik li naʼlebʼ li tooruuq xbʼaanunkil re xkawubʼresinkil li qamiiwil rikʼin li Jehobʼa, aʼan xtzolbʼal li Raatin ut wulak saʼebʼ li chʼutam. Ma toj wank kʼaru chik tqabʼaanu re naq tqataw rusilal ebʼ li qachʼutam ut naq nokootzolok? Qakʼoxlaq: «Kʼaru nachʼiʼchʼiʼink we saʼebʼ li hoonal aʼan?». Maare nokooʼeʼxbʼoq, nekeʼxtaqla junaq li korreo malaj junaq li esil saʼ li selular malaj saʼ jun chik li kʼanjelobʼaal. Li kʼanjelobʼaal aʼin nokooxtenqʼa saʼebʼ li qakutan ut chi miyon ebʼ li kristiʼaan nekeʼoksink re. Abʼan li nekeʼxtzʼil rix aʼin, nekeʼxye naq, wi jun li poyanam traj xkʼebʼal xchʼool chi xbʼaanunkil junaq li kʼanjel, tchʼaʼajkoʼq chiru wi wank jun li selular chixkʼatq. Jun li winq li wank xnawom naxchʼolobʼ: «Moko taakʼe ta aachʼool chirix li yooqat xbʼaanunkil. Jalan chik yooqat xkʼoxlankil». Naq toj maajiʼ natiklaak ebʼ li nimla chʼutam nayeemank qe naq tqakubʼsi xyaabʼ li qaselular re naq maaʼani tixchʼiʼchʼiʼi, ma tooruuq ajwiʼ xbʼaanunkil aʼin naq yooqo xkʼebʼal qahoonal re wank chixkʼatq li Jehobʼa re naq maakʼaʼ tchʼiʼchʼiʼinq qe malaj kʼaru txik wiʼ qachʼool?

14. Joʼ naxye Filipenses 4:6, 7, kʼaru tixbʼaanu li Jehobʼa re naq tqakʼe qachʼool chirix li yooqo xbʼaanunkil?

14 Qatzʼaamaq naq chooxtenqʼaq chi xkʼebʼal qachʼool chirix li yooqo xbʼaanunkil. Wi yooko chi tzolok malaj wanko saʼ jun rehebʼ li qachʼutam ut naqakʼe reetal naq naxik li qakʼaʼuxl, qatzʼaamaq re li Jehobʼa naq chooxtenqʼaq. Wi wank kʼaru naxkʼe qakʼaʼuxl, maare chʼaʼajkaq chiqu risinkil ut inkʼaʼ chik tqakʼe qachʼool chirix li xkʼanjel li Yos, abʼan jwal wank xwankil naq tqabʼaanu. Qatzʼaamaq re li Jehobʼa naq tixkʼe qatuqtuukilal li tixkol li qachʼool joʼ ajwiʼ li qakʼaʼuxl (taayaabʼasi Filipenses 4:6, 7).

NAQATAW RUSILAL WANK CHIXKʼATQ LI JEHOBʼA

15. Bʼar wank jun li rusilal li naqataw naq naqakʼe qahoonal chi wank chixkʼatq li Jehobʼa?

15 Tqataw naabʼal rusilal wi naqakʼe qahoonal chi aatinak rikʼin li Jehobʼa, chi rabʼinkil ut xkʼoxlankil li naxbʼaanu. Bʼar wank rehebʼ? Li xbʼeen, tqasikʼ chiʼus li tqabʼaanu. Joʼ naxye li Santil Hu, «li narochbʼeenihebʼ li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ, tixtaw xnaʼlebʼ» (Prov. 13:20). Joʼkan naq, wi naqakʼe qahoonal chi wank chixkʼatq li Jehobʼa, li jwal wank xnaʼlebʼ saʼ li choxachʼochʼ, jwal wanq qanaʼlebʼ. Tqanaw chiʼus chanru xsahobʼresinkil xchʼool ut inkʼaʼ tqabʼaanu junaq li naʼlebʼ li tixrahobʼtesi xchʼool.

16. Kʼaʼut naqatzol kʼutuk chiʼus naq naqakʼe qahoonal chi wank chixkʼatq li Jehobʼa?

16 Li xkabʼ, tqatzol kʼutuk chiʼus. Naq naqatzolebʼ li kristiʼaan chirix li Santil Hu, jun rehebʼ li naʼlebʼ li naqaj xbʼaanunkil, aʼan xtenqʼankilebʼ re naq teʼnachʼoq chixkʼatq li Jehobʼa. Wi inkʼaʼ naqakanabʼ aatinak rikʼin li qachoxahil Yuwaʼ, qʼaxal tqara ut jwal kawresinbʼilaqo re naq tqakʼut chiru li qatzolom xraabʼal li Jehobʼa. Joʼkan tzʼaqal kixbʼaanu li Jesús. Naq naʼaatinak chaq chirix li Xyuwaʼ kixye naq narahok ut jwal chaabʼil, joʼkan naq ebʼ li xtzolom keʼxtzol ajwiʼ xraabʼal li Jehobʼa (Juan 17:25, 26).

17. Chanru nokooxtenqʼa li tijok ut li tzolok chi xkawresinkil li qapaabʼal?

17 Li rox, qaxal nakawuuk li qapaabʼal. Qakʼoxlaq li nakʼulmank naq naqatzʼaama re li Yos naq tooxbʼeresi, tixkʼojobʼ qachʼool malaj tooxtenqʼa. Naq naxsume li qatij, nakawuuk li qapaabʼal (1 Juan 5:15). Nakawuuk ajwiʼ li qapaabʼal naq nokootzolok saʼ junesal. Xbʼaan naq, «li paabʼaal nachalk saʼ xkʼabʼaʼ li Esilal» (Rom. 10:17). Yaal, wi naqaj naq kawaq li qapaabʼal, moko kaʼaj tawiʼ tqatzol junjunq li naʼlebʼ. Kʼaru chik tento tqabʼaanu?

18. Chʼolobʼ rikʼin jun eetalil kʼaʼut naq tento toonaʼlebʼaq.

18 Tento toonaʼlebʼaq chirix li yooko xtzolbʼal. Qakʼoxlaq li kixkʼul li kitzʼiibʼank re li Salmo 77. Yook chaq xkʼaʼuxl xbʼaan naq kixkʼoxla naq aʼan ut li junchʼol chik aj Israel inkʼaʼ chik nekeʼosobʼtesiik xbʼaan li Jehobʼa. Jwal yook chaq xkʼaʼuxl joʼkan naq inkʼaʼ chik naru chi wark (raqal 3-9). Kʼaru kixbʼaanu? Kixye re li Jehobʼa: «Ninkʼam xkʼoxlankil rix chixjunil laabʼaanuhom ut naweekʼa wibʼ xbʼaan joʼnimal kilajaabʼaanu» (raqal 13). Chʼolchʼo naq naxnaw chaq chixjunil li kixbʼaanu li Jehobʼa chirix li xtenamit. Usta joʼkan, kixkʼoxla: «Ma xsachk tawiʼ saʼ xchʼool li Yos naq Aʼan chaabʼil, malaj xtzʼap ta saʼ raanm li xrahom xbʼaan li xjosqʼil?» (raqal 10). Li kitzʼiibʼank re li salmo aʼin, kixkʼoxla chixjunil li kixbʼaanu li Jehobʼa, li ruxtaan ut naq kitoqʼobʼank u (raqal 12). Chi joʼkan, kichʼolaak chiru naq li Jehobʼa maajunwa tixkanabʼ li xtenamit (raqal 16). Joʼkan ajwiʼ tqakʼul, tkawuuq li qapaabʼal naq tqakʼoxla rix chixjunil li kixbʼaanu li Jehobʼa chirix li xtenamit ut chiqix chiqajunjunqal.

19. Kʼaru chik rusilal naqataw naq naqakʼe qahoonal chi wank chixkʼatq li Jehobʼa?

19 Li xka, qʼaxal tqara li Jehobʼa. Aʼin li rusilal li qʼaxal wank xwankil. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li rahok, aʼan jun li chaabʼil naʼlebʼ li qʼaxal tooxtenqʼa chi xpaabʼankil li Jehobʼa, chi xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ quqʼ re xsahobʼresinkil xchʼool ut chi xkuybʼal yalaq kʼaru chi aaleek (Mat. 22:37-39; 1 Cor. 13:4, 7; 1 Juan 5:3). Maakʼaʼ junaq chik li naʼlebʼ li qʼaxal wank xwankil, joʼ wank choʼq ramiiw, li qaraarokil Yos Jehobʼa (Sal. 63:2-9).

20. Kʼaru nakaakʼoxla xbʼaanunkil re naq taakʼe aahoonal re wank chixkʼatq li Jehobʼa?

20 Qajultikaq naq tijok, tzolok ut naʼlebʼak, naʼokenk saʼ xyanq li naʼlebʼ re xloqʼoninkil ru li Jehobʼa. Qakʼamaq qe rikʼin li Jesús, qasikʼaq junaq li chaabʼil hoonal ut naʼajej re naq toowanq chixkʼatq li Jehobʼa. Miqakanabʼ naq wank kʼaru tchʼiʼchʼiʼinq qe. Ut naq yooqo xbʼaanunkil li xkʼanjel li Yos, qatzʼaamaq chiru naq tooxtenqʼa re naq tqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil. Wi naqayal qaqʼe re roksinkil chiʼus li qahoonal, li Jehobʼa qʼaxal toorosobʼtesi naq tixkʼe qe li junelik yuʼam saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ (Mar. 4:24).

BʼICH 28 Chanru toowanq choʼq ramiiw li Jehobʼa

a Li Jehobʼa aʼan li qachaabʼil amiiw. Oxloqʼ chiqu li qamiiwil rikʼin, joʼkan naq rajlal kutan naqaj xnawbʼal ru chiʼus ut wank tzʼaqal choʼq ramiiw. Abʼan naxkʼam hoonal xbʼaanunkil aʼin ut chiqajunilo laatzʼ qu. Joʼkan naq, bʼar tqisi li hoonal re naq toowanq chixkʼatq li qachoxahil Yuwaʼ ut, kʼaru rusilal tqataw? Tqil saʼ li tzolom aʼin.