1. Chanru li Jehobʼa naq nakaakʼoxla?

 MA AK xaakʼoxla junsutaq chanru li Jehobʼa? Naq nakattijok, chanru nakaakʼoxla li Jehobʼa? Usta inkʼaʼ naʼilmank ru, li Santil Hu naxye jalan jalanq li naʼlebʼ chirix. Jun eetalil, naxkʼabʼaʼi li saqʼe ut li chʼiichʼ li nakolok ut «li xaml li nasachok chi junajwa» (Sal. 84:12; Heb. 12:29). Saʼ jun li moy u, li propeet Ezequiel kixye naq li Jehobʼa chanchan li pek re zafiro, jun li chʼiichʼ li nalemtzʼunk ut li xlemtzʼunil li kaqlaaqʼ (Ezeq. 1:​26-28). Xnawbʼal aʼin maare tixbʼaanu naq tsachq qachʼool malaj tooxuwaq.

2. Kʼaʼut nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru wiibʼ oxibʼ jilok chixkʼatq li Yos?

² Xbʼaan naq inkʼaʼ naqil ru li Jehobʼa maare tchʼaʼajkoʼq chiqu xpaabʼankil naq nokooxra. Maare li ak xqakʼul saʼ li qayuʼam joʼ naq moko wank ta junaq li qayuwaʼ li nokooxra, tixbʼaanu naq tqakʼoxla naq li Yos maajunwa truuq qaraabʼal. Li rusilal aʼan naq li Jehobʼa naxtaw ru li naqekʼa ut chanru nokooxchʼaʼajki li ak xqakʼul. Re qatenqʼankil re xtawbʼal ru naq nokooxra, naxkʼe xkomon li naʼlebʼ saʼ li Raatin chirix li xchaabʼil naʼlebʼ.

3. Kʼaʼut tooʼaatinaq chirix li Jehobʼa ut li xrahom?

³ Li aatin li naxye chi chʼolchʼo ru chanru li Jehobʼa aʼan li rahok (1 Juan 4:8). Aʼin naxye chanru li xnaʼlebʼ, aʼan naxbʼaanu chixjunil xbʼaan naq nokooxra. Li inkʼaʼ nekeʼrahok re nekeʼxtaw ajwiʼ rusilal li xrahom li qʼaxal nim ut kaw (Mat. 5:​44, 45). Saʼ li tzolom aʼin tooʼaatinaq chirix li Jehobʼa ut li xrahom. Wi qʼaxal naqanaw ru, qʼaxal wiʼ chik tqara.

LI JEHOBʼA QʼAXAL NOKOOXRA

4. Chanru nakaawekʼa aawibʼ naq nakaanaw naq li Jehobʼa qʼaxal narahok? (Chaawil li jalam u).

⁴ «Li Jehobʼa qʼaxal narahok» (Sant. 5:11). Saʼ li Santil  Hu aʼan naxjuntaqʼeeta ribʼ rikʼin jun li naʼbʼej li kʼajoʼ narahok (Is. 66:​12, 13). Kʼoxla jun li naʼbʼej li naxkʼe xchʼool chi rilbʼal li xchʼina yum. Naxkʼutbʼesi naq naxra naq naxkʼe xbʼeen raʼ ut naraatina saʼ tuulanil. Naq li kʼuulaʼal nayaabʼak malaj wank kʼaru narahoʼk re, saʼ junpaat naxik chi xkʼebʼal re li naʼajmank chiru. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank qikʼin, li Jehobʼa wanq chiqakʼatq naq trahoʼq qachʼool. Wank xyaalal naq li salmiist kixtzʼiibʼa: «Naq numtajenaq namayok saʼ inchʼool, laaʼat nakakʼojobʼ ut nakasahobʼresi li waanm» (Sal. 94:19).

5. Kʼaru naraj xyeebʼal choʼq aawe li tzʼaqal rahok li naxkʼutbʼesi li Jehobʼa?

⁵ Li Jehobʼa tiik xchʼool (Sal. 103:8). Inkʼaʼ naxkanabʼ qaraabʼal usta nokoopaltoʼk. Rajlal sut ebʼ laj Israel keʼxtochʼ xchʼool li Jehobʼa abʼan naq nekeʼxyotʼ xchʼool aʼan naxkʼutbʼesi chiruhebʼ naq toj naxrahebʼ. Saʼ jun kutan kixye re li xtenamit: «Xbʼaan naq jwal loqʼat choʼq we laaʼin, qʼaxal terto aatzʼaq ut nakatinra» (Is. 43:​4, 5). Li Jehobʼa inkʼaʼ naxjal xnaʼlebʼ. Chʼolchʼooq chiqu naq joʼkan ajwiʼ nokooxra. Usta naqabʼaanu junaq li nimla maak, aʼan maajunwa nokooxkanabʼ qajunes. Wi naqayotʼ qachʼool ut naqasikʼ qatenqʼ rikʼin, junelik tooxra. Aʼan naxye naq tixkuy tixsach qamaak (Is. 55:7). Li Santil Hu naxye naq, naq li Jehobʼa naxkuy qamaak naxbʼaanu naq sa toowanq (Hech. 3:19).

6. Kʼaru naxkʼut chiqu Zacarías 2:8 chirix li Jehobʼa?

⁶ (Yaabʼasi Zacarías 2:8). Li Jehobʼa nokooxjuntaqʼeeta joʼ xsaʼ li ru. Li saʼuhej aʼan jun xchaʼal li junxaqalil li jwal wank xwankil ut ra naq nachʼeʼmank. Joʼkan naq, chanchan tawiʼ li Jehobʼa yook xyeebʼal: «Naq junaq narahobʼtesink eere, yook xrahobʼtesinkil li qʼaxal wank xwankil choʼq we». Xbʼaan naq li Jehobʼa nokooxra, narahoʼk saʼ xchʼool naq inkʼaʼ us wanko ut naraj qakolbʼal. Narahoʼk saʼ xchʼool naq naqakʼul junaq rahilal. Joʼkan naq tooruuq xyeebʼal: «Chinaakol taxaq kamaʼ nakarahebʼ xsaʼ laawu» (Sal. 17:8).

7. Kʼaʼut tento tchʼolaaq chiqu naq li Jehobʼa nokooxra?

⁷ Li Jehobʼa naraj naq chʼolchʼooq chaawu naq nakatxra. Yaal, aʼan naxtaw ru naq li xaakʼul junxil malaj li yookat xnumsinkil anaqwan naxbʼaanu naq twiibʼanq aachʼool  chirix li xrahom. Joʼkan naq jwal wank xwankil naq tchʼolaaq chaawu naq aʼan nakatxra. Kʼaru truuq aatenqʼankil? Xtzʼilbʼal chanru li Jehobʼa naxkʼutbʼesi naq naxra li Jesús, li yulbʼilebʼ ru ut laaʼo. Aʼan li tqil anaqwan.

LI JEHOBʼA NAXKʼUTBʼESI LI XRAHOM

8. Kʼaʼut chʼolchʼo chiru li Jesús naq naraheʼk xbʼaan li Xyuwaʼ?

⁸ Li Jehobʼa ut li Ralal ak naabʼal chihabʼ rokikebʼ wank saʼ junajil. Chiru li miyon chi chihabʼ li xeʼxnumsi saʼ choxa qʼaxal xeʼxjunaji ribʼ ut xkʼiik li rahom li nekeʼrekʼa chiribʼilebʼ ribʼ. Saʼ Mateo 17:5 li Jehobʼa chi chʼolchʼo ru kixye naq naxra li Jesús. Aʼan moko kaʼaj tawiʼ kixye «Aʼan naxsahobʼresi linchʼool» kiraj bʼan naq tqanaw naq qʼaxal naxra ut naq sa xchʼool rikʼin li Jesús ut rikʼin li tixbʼaanu chi seebʼ, joʼkan naq kixye: «Aʼin li Walal, li qʼaxal raaro inbʼaan» (Efes. 1:7). Li Jesús chʼolchʼo chiru li narekʼa li Jehobʼa chirix. Chʼolchʼo chiru naq naraheʼk xbʼaan li Xyuwaʼ joʼkan naq rajlal sut kixye naq naraheʼk (Juan 3:35; 10:17; 17:24).

9. Kʼaru aatin naxkʼutbʼesi li rahom li narekʼa li Jehobʼa chirixebʼ li yulbʼilebʼ ru? (Romanos 5:5).

⁹ Li Jehobʼa naxkʼutbʼesi ajwiʼ li xrahom chiruhebʼ li yulbʼilebʼ ru (yaabʼasi Romanos 5:5). Jun li tasal hu li naxtzʼil rix li Santil Hu naxye naq li aatin «li xqakʼul rikʼin» chanchan tawiʼ naraj xyeebʼal jun li nimaʼ li nachalk qikʼin. Li naʼlebʼ aʼin naxkʼutbʼesi naq li Jehobʼa qʼaxal naxra li yulbʼilebʼ ru! Aʼanebʼ nekeʼxnaw naq «raarokebʼ xbʼaan li Yos» (Jud. 1). Chixjunilebʼ nekeʼrekʼa ribʼ joʼ li kixtzʼiibʼa li apóstol Juan: «Kʼehomaq reetal, li Yuwaʼbʼej kʼajoʼ nokooxra xbʼaan naq yeebʼil chiqix naq laaʼo ralal xkʼajol li Yos!» (1 Juan 3:1). Ma naxra li Jehobʼa kaʼajwiʼ li yulbʼilebʼ ru? Inkʼaʼ, joʼ tqil, ak xkʼutbʼesi naq naxra chixjunilebʼ laj kʼanjel chiru.

10. Bʼar wank li naʼlebʼ li jwal nim li naxkʼutbʼesi naq li Jehobʼa nokooxra?

¹⁰ Bʼar wank li naʼlebʼ li jwal nim li naxkʼutbʼesi naq li Jehobʼa nokooxra? Li qakolbʼal. Aʼin naxkʼutbʼesi naq maaʼani chik naru narahok qe joʼ aʼan (Juan 3:16; Rom. 5:8). Li Jehobʼa kixqʼaxtesi li xraarokil Alal ut kixkanabʼ naq tkamq saʼ qakʼabʼaʼ re naq tkuyeʼq li qamaak ut toowanq choʼq ramiiw (1 Juan 4:10). Wi naqakʼe qachʼool xnaʼlebʼankil rix li keʼxbʼaanu li Jehobʼa ut li Jesús saʼ qakʼabʼaʼ tqataw ru naq qʼaxal nokooʼeʼxra chiqajunjunqal (Gál. 2:20). Li Jehobʼa moko kixtoj ta li qakolbʼal yal re naq ttzʼaqloq ru jun li chaqʼrabʼ, kixbʼaanu bʼan xbʼaan naq nokooxra. Kixkʼutbʼesi li xrahom naq kixmayeja li Ralal, li jwal loqʼ chiru ut kixkanabʼ naq trahobʼtesiiq ut tkamq saʼ qakʼabʼaʼ.

11. Kʼaru naqatzol saʼ Jeremías 31:3?

¹¹ Joʼ ak xqil, li Jehobʼa moko kaʼaj tawiʼ nokooxra naxkʼutbʼesi bʼan chiqu li xrahom (yaabʼasi Jeremías 31:3). Xooxjilosi rikʼin xbʼaan naq nokooxra (juntaqʼeeta rikʼin Deuteronomio 7:​7, 8). Tik maaʼani naru najachok re li rahom li narekʼa chiqix (Rom. 8:​38, 39). Chanru nakaawekʼa aawibʼ naq nakaakʼoxla rix aʼin? Anaqwan tqatzʼil rix li Salmo 23. Naq tqabʼaanu kʼe reetal chanru li xrahom li Jehobʼa kiʼokenk saʼ li xyuʼam laj David ut chanru truuq okenk saʼ laayuʼam.

CHANRU NAKAAWEKʼA AAWIBʼ NAQ NAKAAKʼOXLA JOʼKʼIHAL NAKATXRA LI JEHOBʼA?

12. Chanru tchʼolobʼ li Salmo 23?

¹² (Yaabʼasi Salmo 23:​1-6). Saʼ li Salmo 23, laj David kixye naq naraheʼk ut naʼileʼk xbʼaan li Jehobʼa. Aran kixye naq li Jehobʼa  aʼan laj Kʼaakʼalenel re ut kiʼaatinak chirix li ramiiwil rikʼin li Jehobʼa. Laj David maakʼaʼ naxxuwa xbʼaan naq naxnaw naq li Jehobʼa nabʼeresink re. Junelik naxsikʼ xtenqʼ rikʼin. Naxnaw naq li xrahom li Jehobʼa junelik twanq rikʼin. Qilaq kʼaʼut naq qʼaxal kixkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Yos.

13. Kʼaʼut naxnaw laj David naq li Jehobʼa naʼilok re?

¹³ «Maakʼaʼ taamajeloʼq chiwu». Laj David narekʼa naq chaabʼil naʼileʼk xbʼaan li Jehobʼa xbʼaan naq junelik xkʼeheʼk re li naʼajmank chiru. Naxnaw ajwiʼ naq wank saʼ amiiwil rikʼin ut naq narusila ru. Joʼkan naq chʼolchʼo chiru laj David naq maakʼaʼ naxye li tixkʼul, li Jehobʼa tixbʼaanu naq maakʼaʼ tmajeloʼq chiru. Kʼojkʼo xchʼool naq qʼaxal nim li xrahom li Jehobʼa chiru chixjunil li xkʼaʼuxl ut aʼin naxbʼaanu naq sa trekʼa ribʼ ut naq sahaq saʼ xchʼool (Sal. 16:11).

14. Chanru naxkʼutbʼesi li Jehobʼa naq qʼaxal nokooxra?

¹⁴ Li Jehobʼa nokooril qʼaxal wiʼ chik naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal. Qilaq li kixkʼul li xClaire, a li numenaq junmay chihabʼ rokik Betel. Aʼan naxye naq maakʼaʼ kiruuk xbʼaanunkil naq li xjunkabʼal saʼ reqaj ribʼ kixkʼul ebʼ li chʼaʼajkilal: li xyuwaʼ kixkʼul jun li rahilal saʼ li rulul (infarto cerebral), kiʼisiik saʼ li chʼuut jun rehebʼ li riitzʼin, li xkʼay li xjunkabʼal kiʼosoʼk ut keʼxtzʼeq li rochoch. Chanru kixkʼutbʼesi li Jehobʼa naq yook rilbʼalebʼ? Li xClaire naxye: «Li Jehobʼa kixbʼaanu naq linjunkabʼal maakʼaʼ tmajeloʼq re. Ninjultika ebʼ li hoonal aʼin bʼarwiʼ li Jehobʼa kixkʼutbʼesi li xrahom ut rajlal ninkʼoxla rix. Nikinxtenqʼa re naq inkʼaʼ tinkanabʼ xyalbʼal inqʼe naq moko us ta yook chi elk junaq li naʼlebʼ».

15. Chanru kixtaw wiʼ chik xmetzʼew laj David? (Chaawil li jalam u).

 ¹⁵ «Naxkʼe wiʼ chik inmetzʼew». Laj David li yook xnumsinkil naabʼal li chʼaʼajkilal wank sut kinumtaak xkʼaʼuxl (Sal. 18:​5-7). Abʼan rilbʼal li xrahom ut li xchaabʼilal li Jehobʼa kitenqʼank re chi xtawbʼal wiʼ chik xmetzʼew. Kirekʼa naq li ramiiw, aʼ li Jehobʼa kikʼamok re «chi hilank saʼ raxil pachʼayaʼ» ut «bʼarwiʼ wank li tuqtuukil ru haʼ». Chi joʼkan kixtaw wiʼ chik xmetzʼew ut kiruuk kʼanjelak chiru chi sa xchʼool (Sal. 18:​29-33).

16. Chanru nakaawekʼa naq li Jehobʼa naxkʼe wiʼ chik aametzʼew?

¹⁶ Naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal, tooruuq xyeebʼal: «Ninnaw naq li xrahom li Qaawaʼ maakʼaʼ rosoʼjik, ut li ruxtaan inkʼaʼ nalajk» (Lam. 3:22; Col. 1:11). Qilaq li kixkʼul li xRachel. Kʼajoʼ kirahoʼk xchʼool naq kikanabʼaak xbʼaan li xbʼeelom ut naq li xbʼeelom kixkanabʼ li Jehobʼa saʼ xqʼehil li COVID-19. Kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa re xtenqʼankil? Aʼan naxye: «Kixbʼaanu naq twekʼa naq ninraheʼk. Kixkʼe naabʼal li wamiiw li xeʼxnumsi xhoonal wikʼin, nekeʼxkʼam intzekemq, nekeʼxtaqla inmensaaj, nekeʼxwotz wikʼin xraqal li Santil Hu li nawaklesink chʼoolej, nekeʼseʼek wikʼin ut nekeʼxjultika we naq li Jehobʼa yook wilbʼal. Rajlal ninbʼanyoxi re li Jehobʼa xbʼaan li junkabʼal aʼin li nikinxra».

17. Kʼaʼut laj David kiruuk xyeebʼal: «Maakʼaʼ kʼaru tinxiwa laaʼin»?

¹⁷ «Maakʼaʼ kʼaru tinxiwa laaʼin, xbʼaan naq wankat wikʼin, at Qaawaʼ». Naabʼalebʼ xikʼ xeʼilok re laj David ut naabʼal sut li xyuʼam xwank saʼ xiwxiwal. Abʼanan, li xrahom li Jehobʼa kixbʼaanu naq maakʼaʼ tixxuwa ut naq kolbʼilaq. Narekʼa naq li Jehobʼa chanchan tawiʼ wank chixkʼatq. Joʼkan naq kiruuk xbʼichankil: «Xinrisi saʼ chixjunil li xiw xiw wankin wiʼ» (Sal. 34:5). Tzʼaqal yaal li kixnumsi laj David abʼan li xrahom li Jehobʼa qʼaxal nim chiru li xxiw.

18. Naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal li nokooxsebʼesi, chanru nokooxtenqʼa xnawbʼal naq li Jehobʼa nokooxra?

¹⁸ Naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal li nokooxsebʼesi, chanru nokooxtenqʼa xnawbʼal naq li Jehobʼa nokooxra? Li xSusi jun aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink naxye chanru xeʼrekʼa ribʼ rochbʼeen li xbʼeelom naq li xyum kixkamsi ribʼ: «Naq nakaanumsi  junaq li yibʼru aj naʼlebʼ, kʼajoʼ naxrahobʼtesi aachʼool ut nakaawekʼa naq maakʼaʼ nakatruuk xbʼaanunkil. Abʼan li xrahom li Jehobʼa xbʼaanu naq tqekʼa qibʼ naq ilbʼilo ut kolbʼilo». Li xRachel, li xooʼaatinak wiʼ saʼ li raqal waqlaju naxye: «Saʼ jun qʼoqyink bʼarwiʼ kʼajoʼ xrahil inchʼool, yook inxiw ut xwekʼa naq maakʼaʼ chik ninruuk xbʼaanunkil, namayok inchʼool ut yookin chi yaabʼak naq xintijok chiru li Jehobʼa. Saʼ junpaat xwekʼa naq chanchan tawiʼ li Jehobʼa xinxkʼe saʼ ruqʼ re xtuqubʼankil inchʼool, joʼ naxbʼaanu jun li naʼbʼej rikʼin li xkʼuulaʼal. Ut moqon xinruuk chi wark. Maajunwa tsachq saʼ inchʼool aʼin». Laj Tasos jun li cheekel winq kixnumsi kaahibʼ chihabʼ saʼ tzʼalam xbʼaan naq inkʼaʼ kixkʼulubʼa okenk rikʼinebʼ laj puubʼ. Aʼan naxye naq li Jehobʼa kiʼilok re: «Qʼaxal wiʼ chik naabʼal li kixkʼe we ut aʼin kixkawubʼresi li xkʼojobʼankil linchʼool rikʼin. Joʼkan ajwiʼ kixkʼe we li xsantil musiqʼej re naq sa twekʼa wibʼ usta moko sa ta li wanjik aran. Aʼin kixkʼutbʼesi chiwu naq wi qʼaxal ninkʼojobʼ inchʼool rikʼin, qʼaxal wiʼ chik twekʼa li xrahom. Joʼkan naq usta wankin saʼ tzʼalam xinʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink joʼ li nekeʼxbʼaanu 50 hoor saʼebʼ li qakutan».  

CHOOJILOQ CHIXKʼATQ LI YOS LI NARAHOK

19. a) Chanruhaq li qatij wi naqanaw naq li Jehobʼa nokooxra? b) Kʼaru ebʼ li raqal chirix li xrahom li Jehobʼa naxtochʼ aachʼool? (Chaawil li kaaxukuut « Ebʼ li raqal li nokooxtenqʼa chi rekʼankil li xrahom li Jehobʼa»).

¹⁹ Ebʼ li eetalil li xooʼaatinak wiʼ naxkʼutbʼesi naq li Jehobʼa aʼan «Xyosil li rahok» (2 Cor. 13:11). Aʼan naxkʼe xchʼool chiqix chiqajunjunqal. Chʼolchʼo chiqu naq «li xrahom li Yos» nasutunk qe (Sal. 32:10). Wi naqanaʼlebʼa rix chanru naxkʼutbʼesi naq nokooxra, tqekʼa naq wanq aran re qatenqʼankil ut qʼaxal toojiloq chixkʼatq. Joʼkan naq naru nokootijok ut xteebʼal li qachʼool chiru re xyeebʼal re naq naʼajmank chiqu li xrahom. Naru naqaye re li naxkʼe qakʼaʼuxl ut chʼolchʼooq chiqu naq naxtaw qu ut naraj qatenqʼankil (Sal. 145:​18, 19).

20. Kʼaʼut li xrahom li Jehobʼa nokooxjilosi chixkʼatq?

²⁰ Joʼ jun li xaml naxtiqwasi jun kehil ru kutan li xrahom li Jehobʼa truuq ajwiʼ xkʼojobʼankil qachʼool naq naqanumsi ebʼ li aaleek ut ebʼ li chʼaʼajkilal. Joʼkan naq kʼulubʼa chi anchal aachʼool li xrahom li Jehobʼa li truuq xkʼojobʼankil aachʼool ut xkʼebʼal aatuqtuukilal. Chiqajunilo naqaj xyeebʼal: «Ninra li Qaawaʼ» (Sal. 116:1).