1, 2. Kʼaru ebʼ li chʼaʼajkilal naru tqakʼul joʼ aj kʼanjel chiru li Jehobʼa?

 CHI maakʼaʼ saʼ qachʼool maare tqakʼul junaq li chʼaʼajkilal li tixjal chi junajwa li qayuʼam. Qilaq wiibʼ oxibʼ li eetalil. Saʼ jun kutan jun laj bʼanonel kixye re li qechpaabʼanel Luis a naq wank xkanser li moko nawbʼil ta ru ut kaʼajwiʼ chiru wiibʼ malaj oxibʼ po twanq chi yoʼyo. Li xMonika kaw yook chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa rochbʼeen li xbʼeelom, li wank joʼ cheekel winq. Abʼan saʼ jun kutan kixnaw naq chiru naabʼal chihabʼ li xbʼeelom wiibʼ ru li xyuʼam. Li xʼOlivia, li wank xjunes, tento kixkanabʼ li rochoch xbʼaan naq yook chaq chi nachʼok jun li kaqsut-iqʼ. Naq kisutqʼiik, kiril naq kijukʼeʼk li rochoch. Saʼ jun kʼamok, keʼjalaak li xyuʼamebʼ. Ma ak xaakʼul junsutaq jun li naʼlebʼ joʼ aʼin?

² Joʼ chixjunilebʼ li kristiʼaan, ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa nekeʼxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal ut nekeʼyajerk. Joʼkan ajwiʼ, naqakuy li xikʼ ileʼk ut li rahobʼtesiik li nekeʼxbʼaanu li xikʼ nekeʼilok re li xtenamit li Yos. Yaal, li Jehobʼa moko naxbʼaanu ta naq inkʼaʼ tqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal abʼan ak kixye naq tooxtenqʼa (Is. 41:10). Rikʼin li xtenqʼ, naru naq sahaq qachʼool, chaabʼil li tqasikʼ xbʼaanunkil ut tiikaq qachʼool usta qʼaxal chʼaʼaj li tqanumsi. Saʼ li tzolom aʼin tqil kaahibʼ li naʼlebʼ li naxbʼaanu li Jehobʼa re qatenqʼankil chi xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal. Tooʼaatinaq ajwiʼ chirix li tento tqabʼaanu re xtawbʼal rusilal li tenqʼ li naxyeechiʼi qe.

LI JEHOBʼA TOOXKʼAAKʼALE

3. Kʼaru tchʼaʼajkoʼq chiqu xbʼaanunkil naq naqanumsi junaq li nimla chʼaʼajkilal?

³ Wi yooko xnumsinkil jun li nimla chʼaʼajkilal, maare tchʼaʼajkoʼq  chiqu kʼoxlak chiʼus ut xsikʼbʼal li tqabʼaanu. Kʼaʼut? Xbʼaan naq naru naq li rahil chʼoolej tnumtaaq saʼ qachʼool ut inkʼaʼ chik tookʼoxlaq chi chaabʼil naq tnumtaaq li qakʼaʼuxl ut inkʼaʼ chik tqanaw kʼaru xbʼaanunkil. Joʼkan xeʼrekʼa ribʼ li wiibʼ chi hermaan ixq li xooʼaatinak wiʼ saʼ li xbʼeen raqal. Li xʼOlivia naxye: «Naq li wochoch kijukʼeʼk xbʼaan li kaqsut-iqʼ, kinumtaak inkʼaʼuxl ut inkʼaʼ chik ninnaw kʼaru xbʼaanunkil». Naq kikʼateʼk roq xbʼaan li xbʼeelom, li xMonika naxye: «Moko tzʼaqal ta rikʼin xyeebʼal naq kʼajoʼ kirahoʼk inchʼool. Xwekʼa naq chanchan tawiʼ xeʼxkuj jun li jutzʼchʼiichʼ saʼ waanm. Inkʼaʼ chik ninruuk xbʼaanunkil li kʼanjel li nabʼaanumank rajlal kutan. Maajunwa xinkʼoxla naq tinkʼul aʼin». Chanru tooxtenqʼa li Jehobʼa naq tqekʼa naq inkʼaʼ chik nokooruuk?

4. Kʼaru naxyeechiʼi qe li Jehobʼa saʼ Filipenses 4:​6, 7?

⁴ Li naxbʼaanu li Jehobʼa. Li Santil Hu naxye naq tqakʼul «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos (yaabʼasi Filipenses 4:​6, 7). Li tuqtuukilal aʼin aʼan naq sa naqekʼa qibʼ xbʼaan li qamiiwil rikʼin li Jehobʼa. Qʼaxal chaabʼil li maaʼani naru natawok ru. Ma ak xaate junsutaq laachʼool chiru li Jehobʼa ut moqon sachso aachʼool xatkanaak xbʼaan naq sa xaawekʼa aawibʼ? Li xaawekʼa aʼan «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos.

5. Chanru naxkol li qakʼaʼuxl ut li qachʼool «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos?

⁵ Naq nokooʼaatinak chirix «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos, Filipenses 4:7 naxye ajwiʼ naq «tixkol leechʼool ut leekʼaʼuxl». Li aatin li najalmank ru joʼ «tixkol» aʼan jun li aatin li nekeʼroksi ebʼ laj puubʼ re aatinak chirixebʼ li soldaad li nekeʼxkʼaakʼale jun li tenamit re naq inkʼaʼ trahobʼtesiiq. Ebʼ li kristiʼaan naru teʼwarq chi maakʼaʼebʼ xkʼaʼuxl xbʼaan naq chʼolchʼo chiruhebʼ naq ebʼ li soldaad wankebʼ saʼ li okebʼaal re xkolbʼal li tenamit. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank naq «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos naxkol li qachʼool ut li qakʼaʼuxl, sa naqekʼa qibʼ ut wanko saʼ tuqtuukilal (Sal. 4:9). Usta li chʼaʼajkilal inkʼaʼ natuqlaak ru saʼ junpaat naru naq tqataw wiʼ chik li tuqtuukilal joʼ kikʼulmank rikʼin li xʼAna (1 Sam. 1:​16-18). Ut aʼin tixbʼaanu naq tookʼoxlaq chiʼus ut naq us li tqasikʼ xbʼaanunkil.

6. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq tqekʼa li xtuqtuukilal li Yos? (Chaawil ebʼ li jalam u).

⁶ Li tento tqabʼaanu. Joʼebʼ li kristiʼaan re jun li tenamit nekeʼxpatzʼ re jun li soldaad naq teʼkʼaakʼaleeq laaʼo ajwiʼ naru naqapatzʼ re li Jehobʼa naq tooxkʼaakʼale. Chootijoq toj reetal tqekʼa «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos (Luc. 11:9; 1 Tes. 5:17). Aʼin li keʼxbʼaanu laj Luis ut li xʼAna naq kiyeeheʼk re laj Luis naq kaʼajwiʼ chiru wiibʼ  malaj oxibʼ po twanq chi yoʼyo. Aʼan naxye: «Junaq inkʼaʼ naxkʼoxla naq qʼaxal chʼaʼaj xsikʼbʼal jun li naʼlebʼ chirix li bʼaneʼk saʼ junaq li hoonal joʼ aʼin. Abʼan li tijok qʼaxal natenqʼank re naq wank li tuqtuukilal saʼebʼ li hoonal aʼin». Saʼ kabʼichal keʼxye naq rajlal nekeʼxkʼe xchʼool chi tijok ut nekeʼxtzʼaama naq tkʼeheʼq rehebʼ li tuqtuukilal, teʼkoleʼq li raanm ut li choxahil naʼlebʼ re naq us li teʼxsikʼ xbʼaanunkil. Ut xeʼrekʼa naq li Jehobʼa kixsume li xtijebʼ. Wi yookat xnumsinkil jun li nimla chʼaʼajkilal, maakanabʼ tijok. Taakʼe reetal chanru li Jehobʼa tixkʼe aawe li xtuqtuukilal ut tixkol laachʼool ut laakʼaʼuxl (Rom. 12:12).

LI JEHOBʼA TIXBʼAANU NAQ KAW XAQXOQO

7. Chanru naru naqekʼa qibʼ wi yooko xnumsinkil jun li nimla chʼaʼajkilal?

⁷ Wi yooko xnumsinkil jun li nimla chʼaʼajkilal, maare tchʼaʼajkoʼq chiqu naʼlebʼak chi chaabʼil ut tqakʼoxla malaj tqabʼaanu junaq li naʼlebʼ li moko kʼaynaqo ta xbʼaanunkil. Maare tqekʼa naq maakʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil xbʼaan naq numtajenaq wiʼ chik li naqekʼa chanchan tawiʼ li haʼ li naxtochʼ naabʼal sut li jukubʼ. Aʼin tzʼaqal li kirekʼa li rixaqil laj Luis naq aʼan kikamk. Li xʼAna naxye: «Wank sut nawekʼa naq wank napaltoʼk we ut nawil xtoqʼobʼaal wu. Abʼan wank sut kʼajoʼ injosqʼil xbʼaan naq laj Luis moko wank ta chik wikʼin». Naxye ajwiʼ naq wank kutan narekʼa naq wank xjunes ut nanumtaak xkʼaʼuxl xbʼaan naq tento tixsikʼ kʼaru xbʼaanunkil saʼ jun li naʼlebʼ li naxbʼaanu chaq laj Luis. Choʼq re, chanchan tawiʼ wank saʼ xyi jun li palaw bʼarwiʼ yook li kaqsut-iqʼ. Chanru nokooxtenqʼa li Jehobʼa naq nanumtaak wiʼ chik li xrahil qachʼool ut nachʼaʼajkoʼk chiqu naʼlebʼak chi chaabʼil?

8. Kʼaru ak kixye qe li Jehobʼa saʼ 1 Pedro 5:10?

⁸ Li naxbʼaanu li Jehobʼa. Aʼan ak kixye naq tixbʼaanu naq kaw xaqxoqo (yaabʼasi 1 Pedro 5:10). Naq jun li jukubʼ nataweʼk xbʼaan jun li kaqsut-iqʼ, naru naq kaw naʼekʼasiik. Re naq inkʼaʼ chik t-ekʼasiiq, naabʼal li jukubʼ wankebʼ chixkʼatq jun li kʼanjelobʼaal li nakutmank rubʼel haʼ. Aʼin naxbʼaanu naq timil chik t-ekʼanq li jukubʼ ut li wankebʼ chisaʼ sa teʼrekʼa ribʼ ut teʼxyal xsahil li bʼihaaj. Naabʼal re li kʼanjelobʼaal aʼin nakʼanjelak chiʼus wi li jukubʼ yook chi ekʼank. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank qikʼin, wi naqaj naq li Jehobʼa tixbʼaanu naq kaw xaqxoqo naq naqanumsi jun li nimla chʼaʼajkilal, tento naq inkʼaʼ tqakanabʼ ekʼank, naraj xyeebʼal, kʼanjelak chiru li Jehobʼa chi tiik ru qachʼool.

9. Chanru naxbʼaanu naq kaw xaqxoqo ebʼ li kʼanjelobʼaal li naxkʼe qe li xmolam li Jehobʼa? (Chaawil ebʼ li jalam u).

⁹ Li tento tqabʼaanu. Wi nanumtaak li naqekʼa,  qabʼaanuhaq chixjunil li wank saʼ quqʼ re xkawresinkil li qapaabʼal. Maare inkʼaʼ chik nokooruuk xbʼaanunkil li naqabʼaanu chaq junxil abʼan qajultikaq naq li Jehobʼa naxtaw qu (juntaqʼeeta rikʼin Lucas 21:​1-4). Misach saʼ aachʼool xkʼebʼal aahoonal re tzolok saʼ junesal ut naʼlebʼak. Li Jehobʼa naroksi li xmolam re xkʼebʼal qe ebʼ li tzolom ut ebʼ li bʼideo li truuq qatenqʼankil re naq chaabʼil toonaʼlebʼaq. Re xtawbʼal li naʼajmank chaawu naru taawoksi li kʼanjelobʼaal JW Library^®, li Índice de las publicaciones Watch Tower ut Li hu li natenqʼank rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa. Li xMonika, li xooʼaatinak chirix rubʼelaj, naxye naq naroksi ebʼ li kʼanjelobʼaal aʼin naq narekʼa naq qʼaxal wiʼ chik tnumtaaq li xkʼaʼuxl. Jun eetalil, wank sut naxsikʼ ebʼ li aatin josqʼil, bʼalaqʼik malaj tiikilal ut naxyaabʼasi li naʼlebʼ toj reetal sa narekʼa ribʼ. Aʼan naxye: «Naq nintikibʼ xtzʼilbʼal rix li naʼlebʼ qʼaxal numtajenaq linkʼaʼuxl abʼan naq ninyaabʼasi ebʼ li naʼlebʼ nawekʼa naq li Jehobʼa yook inqʼalunkil. Ninkʼe reetal naq li Jehobʼa naxtaw ru chiʼus li yookin rekʼankil ut yook intenqʼankil». Li Jehobʼa truuq xbʼaanunkil naq kaw xaqxoqat re naq chaabʼil tatkʼoxlaq toj reetal ttuqlaaq ru li chʼaʼajkilal (Sal. 119:​143, 144).

LI JEHOBʼA TOOXKUUTU

10. Chanru naru naqekʼa qibʼ naq naqanumsi jun li nimla chʼaʼajkilal?

¹⁰ Naq naqanumsi junaq li nimla chʼaʼajkilal wank sut naqekʼa naq maakʼaʼ xmetzʼew li qajunxaqalil ut moko sa ta naqekʼa qibʼ. Maare tqekʼa qibʼ joʼ jun laj aanilanel li naxtochʼ ribʼ li naʼaanilak raj saʼ junpaat abʼan anaqwan yeq roq. Maare qʼaxal tchʼaʼajkoʼq chiqu xbʼaanunkil junaq li kʼanjel li junxil saʼ junpaat naqabʼaanu malaj maakʼaʼ qametzʼew re xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ li junxil nawulak raj chiqu xbʼaanunkil. Joʼ laj Elías, maare kaʼajwiʼ naqaj kanaak chi yokyo ut wark (1 Rey. 19:​5-7). Kʼaru naxye li Jehobʼa naq tixbʼaanu naq naqekʼa naq maakʼaʼ chik qametzʼew?

11. Kʼaru chik naxbʼaanu li Jehobʼa re qatenqʼankil? (Salmo 94:18).

¹¹ Li naxbʼaanu li Jehobʼa. Aʼan naxye naq tooxkuutu (yaabʼasi Salmo 94:18). Joʼ jun laj aanilanel li xtochʼ ribʼ li naraj xtenqʼ re naq t-ekʼanq maare naʼajmank ajwiʼ chiqu naq tooʼeʼxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Saʼebʼ li hoonal aʼan, li Jehobʼa naxye qe: «Laaʼin li Qaawaʼ, laaYos, chapchookat chawuqʼ inbʼaan. Laaʼin ninyehok aawe: “Matxiwak, laaʼin nintenqʼank aawe”» (Is. 41:13). Naq  li awabʼej David kixnumsi jalan jalanq li aaleek ut li xikʼ ileʼk, kixkʼe reetal naq yook chi tenqʼaak xbʼaan li Jehobʼa joʼkan naq kixye re: «Rikʼin laanim uqʼ nintaw xkawubʼ inchʼool» (Sal. 18:36). Abʼan, chanru nokooxkuutu li Jehobʼa?

12. Wi inkʼaʼ sa naqekʼa qibʼ, ani truuq roksinkil li Jehobʼa re qatenqʼankil?

¹² Naabʼal sut li Jehobʼa nokooxkuutu naq naxbʼaanu naq jalanebʼ chik li kristiʼaan teʼraj qatenqʼankil. Jun eetalil, saʼ jun kutan ra xchʼool laj David abʼan laj Jonatán, li ramiiw kiwulak chi rulaʼaninkil re xkawubʼresinkil ut xkʼojobʼankil xchʼool (1 Sam. 23:​16, 17). Ut joʼ kikʼulmank rikʼin laj Elías li Jehobʼa kiroksi laj Eliseo re xtenqʼankil rikʼin li naʼajmank chiru (1 Rey. 19:​16, 21; 2 Rey. 2:2). Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank qikʼin, li Jehobʼa naru roksinkil li qajunkabʼal, ebʼ li qamiiw malaj ebʼ li cheekel winq re qakuutunkil. Abʼan naq inkʼaʼ sa naqekʼa qibʼ maare li naqaj aʼan wank qajunes. Ut aʼin natawmank ru. Abʼanan, kʼaru tento tqabʼaanu re naq tqataw rusilal li tenqʼ li naxkʼe qe li Jehobʼa?

13. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq tqataw rusilal li tenqʼ li naxkʼe qe li Jehobʼa? (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹³ Li tento tqabʼaanu. Qayalaq qaqʼe re naq inkʼaʼ tqanajtobʼresi qibʼ rikʼinebʼ li junchʼol. Naq naqanajtobʼresi qibʼ, kaʼajwiʼ naqakʼe qachʼool chiqix ut chirix li qachʼaʼajkilal. Ut aʼin truuq xbʼaanunkil naq inkʼaʼ us li tqasikʼ xbʼaanunkil (Prov. 18:1). Yaal, chiqajunilo maare naʼajmank chiqu naq toowanq qajunes, qʼaxal wiʼ chik naq naqanumsi junaq li nimla chʼaʼajkilal. Abʼan, wi junelik naqaj wank qajunes tooruuq xtzʼeqtaanankil li naʼlebʼ li yook roksinkil li Jehobʼa re qakuutunkil. Joʼkan naq, usta chʼaʼaj xbʼaanunkil qakʼulubʼaq li tenqʼ li naxkʼe qe li qajunkabʼal, ebʼ li qamiiw ut ebʼ li cheekel winq. Qilaq joʼ li tenqʼ li naxkʼe li Jehobʼa re qakuutunkil (Prov. 17:17; Is. 32:​1, 2).

LI JEHOBʼA TIXKʼOJOBʼ QACHʼOOL

14. Kʼaru naru naxkʼe qaxiw?

¹⁴ Maare wank hoonal bʼarwiʼ tqekʼa naq yook qaxiw. Saʼ li Santil Hu wank resil ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos li tiikebʼ xchʼool li xeʼxye naq nekeʼsiksotk xbʼaanebʼ xxiw xbʼaan li xikʼ nekeʼilok rehebʼ malaj yookebʼ xnumsinkil junaq li nimla chʼaʼajkilal (Sal. 18:5; 55:​2, 6). Kʼaru nakʼulmank qikʼin? Ma xikʼ nokooʼeʼril ebʼ li wechtzolom malaj ebʼ li wechkʼanjel, li qajunkabʼal malaj ebʼ li awabʼej? Ma xeʼxye qe naq tookamq  xbʼaan jun li nimla yajel? Saʼebʼ li hoonal aʼan, maare naqekʼa naq maakʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil joʼ jun li chʼinaʼal. Kʼaru naxbʼaanu li Jehobʼa re qatenqʼankil?

15. Joʼ naxye Salmo 94:​19, kʼaru naxye li Jehobʼa naq tixbʼaanu?

¹⁵ Li naxbʼaanu li Jehobʼa. Aʼan naxkʼojobʼ qachʼool ut naxbʼaanu naq sa tqekʼa qibʼ (yaabʼasi Salmo 94:19). Qakʼoxlaq jun li chʼina ixqaʼal li yook xxiw ut inkʼaʼ naru wark xbʼaan naq nareplok li kaaq. Tojaʼ naq nachalk li xyuwaʼ, naxqʼalu ut naxbʼaanu naq sa trekʼa ribʼ toj reetal nawark. Li kaaq inkʼaʼ naxkanabʼ ekʼank abʼan aʼan sa narekʼa ribʼ xbʼaan naq wank rikʼin li xyuwaʼ. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank qikʼin, naq nokoosiksotk xbʼaan li qaxiw chanchan tawiʼ naʼajmank chiqu naq li qachoxahil Yuwaʼ tooxqʼalu toj reetal sa tqekʼa qibʼ. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq li Jehobʼa tixkʼojobʼ qachʼool?

16. Wi naqaj naq li Jehobʼa tixkʼojobʼ qachʼool, kʼaru tento tqabʼaanu? (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹⁶ Li tento tqabʼaanu. Aajel ru naq tqakʼaytesi qibʼ re xkʼebʼal qahoonal re aatinak rikʼin li Jehobʼa naq nokootijok ut naq naqil xsaʼ li Raatin (Sal. 77:​2, 13-15). Joʼkan naq, naq yooqo xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal maare li tqabʼaanu xbʼeenwa aʼan xsikʼbʼal qatenqʼ rikʼin li qachoxahil Yuwaʼ. Qayeehaq re li Jehobʼa li naxkʼe xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool ut li nokooxsebʼesi ut qakanabʼaq naq aʼan tooxtenqʼa ut tixkʼojobʼ qachʼool rikʼin li Santil Hu (Sal. 119:28). Wank ebʼ li xtasal li Santil Hu li qʼaxal tixwaklesi qachʼool saʼebʼ li hoonal aʼan, joʼ li hu Job, Salmos ut Proverbios ut ebʼ li aatin li kixye li Jesús saʼ li tasal waqibʼ re li hu Mateo. Wi nakattijok chiru li Jehobʼa ut nakaayaabʼasi li Raatin taakʼe reetal chanru naxkʼojobʼ aachʼool.

17. Kʼaru tento tqajultika?

¹⁷ Junelik qajultikaq aʼin: usta qʼaxal chʼaʼaj li tqanumsi saʼ li qayuʼam, li Jehobʼa junelik wanq aran re qatenqʼankil. Maajunwa tooxkanabʼ qajunes (Sal. 23:4; 94:14). Qajultikaq naq li Jehobʼa kixyeechiʼi naq tooxkʼaakʼale, tixbʼaanu naq kaw xaqxoqo, tooxkuutu ut tixkʼojobʼ qachʼool. Laj Isaías kixye re li Jehobʼa: «Kaw xaqxo li xpaabʼaalebʼ, ut laaʼat, at Qaawaʼ, nakakʼe rehebʼ li wank saʼ tuqtuukilal xbʼaan naq kʼojkʼo xchʼoolebʼ aawikʼin» (Is. 26:3). Joʼkan naq kʼojobʼ aachʼool rikʼin li Jehobʼa ut oksi chixjunil li tenqʼ li naxkʼe aawe. Wi nakaabʼaanu, wanq aametzʼew re xnumsinkil ebʼ li nimla chʼaʼajkilal li tatruuq xkʼulbʼal saʼ laayuʼam.