1. Kʼaru ebʼ li patzʼom tento tixkʼoxla rix junaq li hermaan ixq wi naxkʼoxla sumlaak?

JOʼ AJ paabʼanel, chiqajunilo wanko rubʼel xwankil li Jesukriist li najolomink chi tzʼaqal re ru. Abʼan, naq junaq li ixq nasumlaak, nawank chik rubʼel xwankil jun li winq li moko tzʼaqal ta re ru xyuʼam, ut maare tchʼaʼajkoʼq chiru xkʼulubʼankil naq tjolomiiq xbʼaan. Joʼkan bʼiʼ, wi yook xkʼoxlankil ma tsumlaaq raj rikʼin junaq li hermaan, us raj naq tixkʼoxla: «Kʼaʼut naru ninye naq truuq chi xjolominkil chiʼus li junkabʼal? Ma naxkʼe xbʼeenwa saʼ li xyuʼam li xkʼanjel li Yos? Wi moko joʼkan ta, kʼaʼut naru ninye naq tinxtenqʼa re naq maakʼaʼ tpaltoʼq chiwu saʼ linpaabʼal naq ak sumsuqo chik?». Ut us raj ajwiʼ naq tixkʼoxla rix ebʼ li patzʼom aʼin: «Kʼaru li chaabʼil naʼlebʼ naru ninyuʼami wi tinsumlaaq raj? Ma wank inkuyum ut nawulak chiwu wotzok? Ma wankin saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin li Jehobʼa?» (Ecl. 4:9, 12). Li sahil chʼoolejil li trekʼa junaq li ixq saʼ li xsumlajik tchalq saʼ li naʼlebʼ li tixsikʼ xbʼaanunkil naq toj maajiʼ nasumlaak.

2. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

² Naabʼalebʼ li hermaan ixq nekeʼxkʼe jun chaabʼil eetalil xbʼaan naq nekeʼpaabʼank chiru li xbʼeelom. Kʼajoʼ nasahoʼk saʼ qachʼool kʼanjelak rochbʼenebʼ li hermaan ixq aʼin ut jwal oxloqʼ chiqu naq inkʼaʼ nekeʼxtzʼeqtaana li Yos. Saʼ li tzolom aʼin tqasume oxibʼ li patzʼom: Kʼaru ebʼ li chʼaʼajkilal naru nekeʼxtaw ebʼ li ixaqilbʼej? Kʼaʼut naq ebʼ li ixaqilbʼej nekeʼxkʼulubʼa jolomiik xbʼaan li xbʼeelom? Ut, kʼaru naru naxtzol li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej chirix li jolomiik rikʼin li Jesús, li xʼAbigaíl ut li xMaría, li xnaʼ li Jesús?

3. Kʼaʼut naq ebʼ li nekeʼsumlaak moko tzʼaqal ta re ru li xsumlajikebʼ?

³ Li sumlajik aʼan jun li maatan li tzʼaqal re ru li naxkʼe li Yos, abʼan chiqajunilo aj maak (1 Juan 1:8). Joʼkan naq li Raatin li Yos naxye rehebʼ li sumsukebʼ naq «rahilal teʼxtaw saʼ li tzʼejwalej» (1 Cor. 7:28). Joʼkan bʼiʼ, aatinaqo chirix wiibʼ oxibʼ li chʼaʼajkilal li naru naxtaw li ixaqilbʼej.

4. Kʼaʼut naru narekʼa junaq li ixaqilbʼej naq maakʼaʼ naʼok wiʼ wi naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom?

⁴ Maare saʼ xkʼabʼaʼ chanru xkʼiresiik chaq, junaq li ixq trekʼa naq maakʼaʼ naʼok wiʼ wi naʼabʼink chiru li xbʼeelom. Li xMarisol li wank Estados Unidos, naxye: «Saʼ li naʼajej bʼarwiʼ xinkʼiik chaq, junelik nekeʼxye rehebʼ li ixq naq tento naq juntaqʼeetaqebʼ xwankil rikʼinebʼ li winq. Abʼan ninnaw naq li Jehobʼa kixaqabʼank re li jolomink ut kixkʼe saʼ ruqʼ li ixq jun li kʼanjel li moko jwal nim ta abʼan oxloqʼ ru. Usta joʼkan, wank sut chʼaʼaj xkʼulubʼankil li jolomink li kixxaqabʼ li Jehobʼa».

5. Kʼaru nekeʼxkʼoxla wiibʼ oxibʼ li winq chirixebʼ li ixq?

⁵ Joʼkan ajwiʼ, maare junaq li ixq sumsu rikʼin junaq li winq li naxkʼoxla naq ebʼ li winq qʼaxal wankebʼ xwankil chiruhebʼ li ixq. Li xʼIvón jun li hermaan li wank Sudamérica, naxye: «Saʼ linteep ebʼ li winq nekeʼwaʼak xbʼeenwa chiruhebʼ li ixq. Chalen chaq saʼ xkachʼinalebʼ, ebʼ li ixqaʼal tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ kʼubʼank ut saabʼesink, abʼan li nachʼolanink rehebʼ li al aʼanebʼ li naʼbʼej ut ebʼ li anabʼej, ut nekeʼyeheʼk rehebʼ naq aʼanebʼ “li nekeʼtaqlank saʼ ochoch”». Li xYingling jun li hermaan li wank Asia, naxye: «Saʼ li waatinobʼaal naʼoksimank jun li aatin li naraj xyeebʼal naq moko aajel ta ru naq ebʼ li ixq seebʼaqebʼ xchʼool ut xkʼaʼuxl. Li tenebʼanbʼil saʼ xbʼeen li ixaqilbʼej aʼan xbʼaanunkil chixjunil li kʼanjel saʼ ochoch ut moko naru ta naxye re li xbʼeelom li naxkʼoxla». Li bʼeelomej li naxbʼaanu li yibʼ aj naʼlebʼ aʼin li naxqʼet li naxye li Santil Hu, naxrahobʼtesi xchʼool li rixaqil, inkʼaʼ naxkʼam re rikʼin li Jesús ut naxchiqʼ xjosqʼil li Jehobʼa (Efes. 5:28, 29; 1 Ped. 3:7).

6. Kʼaru jwal aajel ru tixbʼaanu li ixaqilbʼej re naq junelik twanq saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin li Jehobʼa?

⁶ Joʼ kiyeemank saʼ li tzolom rubʼelaj, li Jehobʼa naroybʼeni naq ebʼ li bʼeelomej teʼxkʼe rehebʼ li xjunkabʼal li naʼajmank saʼebʼ li xpaabʼal ut saʼebʼ li xyuʼam (1 Tim. 5:8). Abʼanan, ebʼ li hermaan ixq li sumsukebʼ, usta qʼaxal laatzʼ ruhebʼ, tento teʼxkʼe bʼayaq xhoonalebʼ re rilbʼal xsaʼ li Santil Hu, xkʼoxlankil rix li naxye ut tijok chiru li Jehobʼa chi anchalebʼ xchʼool. Maare tchʼaʼajkoʼq xbʼaanunkil aʼin xbʼaan naq ebʼ li ixaqilbʼej junelik laatzʼ ruhebʼ. Maare nekeʼxkʼoxla naq inkʼaʼ ttzʼaqloq li xhoonalebʼ ut li xmetzʼewebʼ chi xbʼaanunkil chixjunil aʼan, abʼan jwal aajel ru naq teʼxbʼaanu. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li Jehobʼa naraj naq li junjunq chi aj kʼanjel chiru tixkʼe xchʼool chi wank saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin (Hech. 17:27).

7. Kʼaru ttenqʼanq re li ixaqilbʼej chi xbʼaanunkil li kʼanjel kʼebʼil saʼ ruqʼ?

⁷ Yaal naq li ixaqilbʼej maare tento tixyal xqʼe chi roxloqʼinkil ut chi xpaabʼankil li xbʼeelom li moko tzʼaqal ta re ru xyuʼam. Abʼanan, moko tchʼaʼajkoʼq ta chiru xbʼaanunkil li kʼanjel kʼebʼil saʼ ruqʼ xbʼaan li Jehobʼa wi naxtaw ru ut naxkʼulubʼa kʼaʼut naq tento tjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom.

8. Joʼ naxye saʼ Efesios 5:22-24, kʼaʼut naq li hermaan ixq naxkʼulubʼa jolomiik xbʼaan li xbʼeelom?

⁸ Li hermaan naxkʼulubʼa jolomiik xbʼaan li xbʼeelom xbʼaan naq aʼan naraj li Jehobʼa naq tixbʼaanu (taayaabʼasi Efesios 5:22-24). Kʼojkʼo xchʼool rikʼin li Jehobʼa xbʼaan naq naxnaw naq aʼ li rahok naʼekʼasink re chi xbʼaanunkil  junaq li naʼlebʼ ut naxnaw naq us t-elq saʼ li xyuʼam wi naxbʼaanu li nayeheʼk re xbʼaan li Jehobʼa (Deut. 6:24; 1 Juan 5:3).

9. Kʼaru nakʼulmank naq li ixaqilbʼej naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom?

⁹ Li ruuchichʼochʼ naxye rehebʼ li ixq naq maakʼaʼ teʼraj re li xchaqʼrabʼ li Jehobʼa ut naq maakʼaʼebʼ xwankil wi teʼxpaabʼ li xbʼeelom. Chʼolchʼo naq li nekeʼxkʼut ebʼ li naʼlebʼ aʼin moko nekeʼxnaw ta ru li Yos li qʼaxal narahok. Li Jehobʼa maajunwa raj tixye rehebʼ li xrabʼin li jwal naxrahebʼ naq teʼxbʼaanu junaq li naʼlebʼ li tixkʼehebʼ saʼ xutaan. Li ixaqilbʼej li naxyal xqʼe chi xbʼaanunkil li kʼanjel kʼebʼil saʼ ruqʼ xbʼaan li Jehobʼa, naxbʼaanu naq twanq li tuqtuukilal saʼ li xjunkabʼal (Sal. 119:165). Ut chi joʼkaʼan, li xbʼeelom, ebʼ li ralal xkʼajol ut aʼan, us nekeʼelk saʼ li xyuʼam.

10. Kʼaru naqatzol rikʼin li kixye li xCarol?

¹⁰ Li ixaqilbʼej li naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom li moko tzʼaqal ta re ru xyuʼam, naxkʼutbʼesi naq naxra ut naq naroxloqʼi li Jehobʼa, aʼ li kixaqabʼank re li jolomink. Li xCarol li wank Sudamérica, naxye: «Ninnaw naq linbʼeelom tpaltoʼq. Ut ninnaw ajwiʼ naq, aʼ yaal chanru tinnaʼlebʼaq, tixkʼutbʼesi ma oxloqʼ chiwu naq wankin saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa. Joʼkan naq ninyal inqʼe chi roxloqʼinkil linbʼeelom xbʼaan naq nawaj xbʼaanunkil li nawulak chiru li Jehobʼa».

11. a) Kʼaru natenqʼank re li xʼAneese chi kuyuk maak joʼ li Jehobʼa? b) Kʼaru naqatzol rikʼin?

¹¹ Wi li ixaqilbʼej naxkʼoxla naq li xbʼeelom inkʼaʼ naxkʼe saʼ ru li narekʼa ut li naxkʼe xkʼaʼuxl, tchʼaʼajkoʼq chiru roxloqʼinkil ut xpaabʼankil. Abʼan qilaq li naxbʼaanu li xʼAneese, jun li hermaan li sumsu, naq nakʼulmank aʼin. Aʼan naxye: «Ninyal inqʼe re naq inkʼaʼ tinpoʼq ut chʼolchʼo chiwu naq chiqajunilo nokoopaltoʼk. Ninkʼe inqʼe chi kuyuk maak joʼ li Jehobʼa. Naq ninbʼaanu aʼin, natuqlaak ru linchʼool» (Sal. 86:5). Relik chi yaal, li ixaqilbʼej li naxnaw kuyuk maak, moko nachʼaʼajkoʼk ta chiru xkʼulubʼankil naq tjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom.

12. Kʼaru ebʼ li eetalil natawmank saʼ li Santil Hu?

¹² Maare wankebʼ nekeʼxkʼoxla naq maakʼaʼ naʼok wiʼ junaq li kristiʼaan wi naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan jalan chik. Abʼan aʼan moko yaal ta. Saʼ li Santil Hu natawmank resil  ebʼ li kristiʼaan li xeʼxkʼulubʼa naq teʼjolomiiq. Abʼan, usta joʼkan, inkʼaʼ xeʼrekʼa naq maakʼaʼ nekeʼok wiʼ. Qilaq kʼaru naru naqatzol rikʼin li Jesús, li xʼAbigaíl ut li xMaría.

13. Chʼolobʼ kʼaʼut naq li Jesús naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li Jehobʼa.

¹³ Li Jesús naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li Jehobʼa, ut moko naxbʼaanu ta saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ seebʼ xchʼool malaj xkʼaʼuxl. Kaʼajwiʼ junaq li kristiʼaan li seebʼ xkʼaʼuxl truuq raj kʼutuk joʼ kixbʼaanu li Jesús: chi chʼolchʼo ut chi inkʼaʼ chʼaʼaj xtawbʼal ru (Juan 7:45, 46). Li Jehobʼa qʼaxal naroxloqʼi li naxnaw xbʼaanunkil li Jesús, joʼkan naq kixkʼulubʼa naq ttenqʼaaq xbʼaan naq kixyobʼtesi li choxa ut li Ruuchichʼochʼ (Prov. 8:30, TNM; Heb. 1:2-4). Ut chalen naq kiwaklesiik chi yoʼyo li Jesús, li Jehobʼa kixkʼe saʼ ruqʼ «chixjunil li wankilal, joʼ saʼ choxa joʼ ajwiʼ saʼ ruuchichʼochʼ» (Mat. 28:18). Usta seebʼ xchʼool, abʼan li Jesús junelik naxsikʼ xtenqʼ li Jehobʼa, ut naxbʼaanu aʼin xbʼaan naq naxra li Xyuwaʼ (Juan 14:31).

14. a) Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li bʼeelomej rikʼin li Jehobʼa? b) Kʼaru naru nekeʼxtzol saʼ Proverbios tasal 31?

¹⁴ Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li bʼeelomej? Ma kixxaqabʼ li Jehobʼa li jolomink xbʼaan naq naxkʼoxla naq ebʼ li winq nimebʼ xwankil chiruhebʼ li ixq? Inkʼaʼ, moko joʼkan ta. Ut kutan saqenk kixkanabʼ aʼin naq kixsikʼ ruhebʼ winq ut ixq re awabʼejink rochbʼen li Jesús (Gál. 3:26-29). Joʼ naq li Jehobʼa kixkʼutbʼesi naq kixkʼojobʼ xchʼool chirix li Ralal naq kixkʼe li wankilal saʼ ruqʼ, joʼkan ajwiʼ teʼxbʼaanu li bʼeelomej: tento teʼxkʼe bʼayaq li wankilal saʼ ruqʼ li rixaqil. Li Raatin li Yos naxye naq li ixaqilbʼej li wank xnaʼlebʼ naxnaw xchʼolaninkil li xjunkabʼal, xloqʼbʼal ut xkʼayinkil li chʼochʼ ut yakok (taayaabʼasi Proverbios 31:15, 16, 18). Moko aʼan ta jun moos li inkʼaʼ naruhank chi xyeebʼal li naxkʼoxla. Li xbʼeelom naxkʼojobʼ bʼan xchʼool chirix ut naxkʼe saʼ ru li naxkʼoxla (taayaabʼasi Proverbios 31:11, 26, 27). Naq li bʼeelomej naroxloqʼi li rixaqil chi joʼkaʼan, li ixaqilbʼej qʼaxal nasahoʼk saʼ xchʼool jolomiik xbʼaan.

15. Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li ixaqilbʼej rikʼin li Jesús?

¹⁵ Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li ixaqilbʼej? Usta ak naabʼal kixbʼaanu li Jesús, abʼan moko narekʼa ta naq maakʼaʼ naʼok wiʼ naq naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li Jehobʼa (Luc. 22:42; 1 Cor. 15:28). Kamaʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼin jun li ixaqilbʼej li wank xnaʼlebʼ ut naxkʼam re rikʼin li Jesús, moko naxkʼoxla ta naq maakʼaʼ naʼok wiʼ naq naxkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom. Moko kaʼaj tawiʼ naxkʼulubʼa li naxkʼubʼ li xbʼeelom xbʼaan naq naxra, naxbʼaanu ajwiʼ xbʼaan naq qʼaxal naxra li Jehobʼa ut naroxloqʼi ru.

16. Joʼ naxye saʼ 1 Samuel 25:3, 23-28, kʼaru ebʼ li chʼaʼajkilal kixkʼul li xʼAbigaíl? (Chaawil li jalam u chiru li hu).

¹⁶ Li xʼAbigaíl sumsu chaq rikʼin laj Nabal, li winq aʼin pix, qʼetqʼet ut inkʼaʼ naxnaw bʼanyoxink. Usta joʼkan, li xʼAbigaíl moko kixsikʼ ta chanru tixjach li xsumlajik. Li xʼAbigaíl kiruuk raj xkanabʼankil naq li xbʼeelom tkamsiiq xbʼaan laj David ut ebʼ li nekeʼochbʼenink re, abʼan moko joʼkan ta kinaʼlebʼak, kixsikʼ bʼan chanru xkolbʼal laj Nabal ut li wankebʼ saʼ rochoch. Peʼyaal naq kiʼajmank li kawil chʼoolej chiru li xʼAbigaíl naq xkoho chi xkʼulbʼal saʼ bʼe ebʼ li 400 chi winq li wankebʼ xchʼiichʼ ut chi aatinak rikʼin laj David saʼ tuulanil? Ut kiraj raj naq tkanaaq saʼ xbʼeen li xmaak li xbʼeelom (taayaabʼasi 1 Samuel 25:3, 23-28). Saʼ junpaat kixkʼe reetal laj David naq li Jehobʼa kiroksi li ixq aʼan li jwal kaw xchʼool chi xkʼebʼal xnaʼlebʼ ut re naq inkʼaʼ tixbʼaanu junaq li nimla maak.

17. Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li bʼeelomej rikʼin laj David ut li xʼAbigaíl?

¹⁷ Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li bʼeelomej? Li xʼAbigaíl wank chaq xnaʼlebʼ. Joʼkan naq jwal us naq laj David kixkʼulubʼa li kiyeheʼk re xbʼaan. Ut chi joʼkaʼan, inkʼaʼ kixkamsi ebʼ li kristiʼaan  li maakʼaʼebʼ xmaak. Kamaʼin ajwiʼ tixbʼaanu li bʼeelomej li wank xnaʼlebʼ, tento tixkʼe saʼ ru li naxkʼoxla li rixaqil naq yooq xkʼubʼankil junaq li naʼlebʼ li jwal wank xwankil. Maare li naxkʼoxla li rixaqil ttenqʼanq re, re naq inkʼaʼ tixbʼaanu junaq li naʼlebʼ li moko tixkʼam ta chaq rusilal choʼq re li xjunkabʼal.

18. Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li ixaqilbʼej rikʼin li xʼAbigaíl?

¹⁸ Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li ixaqilbʼej? Naq li naxbʼaanu li ixaqilbʼej li naxra ut naroxloqʼi li Jehobʼa naru naxkʼam chaq naabʼal li rusilal saʼ xbʼeen li xjunkabʼal usta li xbʼeelom moko nakʼanjelak ta chiru li Jehobʼa malaj inkʼaʼ naxyuʼami li xchaqʼrabʼ. Inkʼaʼ tixqʼet li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu re xjachbʼal li xsumlajik. Troxloqʼi bʼan li xbʼeelom ut t-abʼinq chiru, ut chi joʼkan trekʼasi xchʼool re naq traj xnawbʼal ru li Jehobʼa (1 Ped. 3:1, 2). Ut, usta li xbʼeelom inkʼaʼ tixkʼe saʼ ru li xchaabʼil naʼlebʼ, abʼan chʼolchʼooq chiru naq li Jehobʼa oxloqʼ chiru li naxbʼaanu.

19. Joqʼe inkʼaʼ t-abʼinq li ixaqilbʼej chiru li xbʼeelom?

¹⁹ Abʼanan, li ixaqilbʼej inkʼaʼ tixpaabʼ li xbʼeelom naq aʼan tixye re, naq tixbʼaanu junaq li naʼlebʼ li naxqʼet li xchaqʼrabʼ li Yos. Jun eetalil, qayehaq naq jun li bʼeelomej li maawaʼ aj Testiiw naxqʼunbʼesi li hermaan chi tikʼtiʼik, chi elqʼak malaj chi xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ li moko nawulak ta chiru li Jehobʼa. Ebʼ li hermaan ixq li sumsukebʼ, joʼwiʼ chiqajunilo joʼ aj paabʼanel, li xbʼeen xbʼeen li tqabʼaanu aʼan xpaabʼankil li Jehobʼa chiruhebʼ li junchʼol. Joʼkan bʼiʼ, wi nayeheʼk re jun li hermaan ixq naq chixqʼetaq li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu, tento naq inkʼaʼ tixkʼulubʼa ut tixchʼolobʼ saʼ xyaalal abʼan chi chʼolchʼo ru kʼaʼut naq inkʼaʼ tixbʼaanu (Hech. 5:29).

20. Kʼaʼut naqanaw naq li xMaría kiwank saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin li Jehobʼa?

²⁰ Li xMaría kiwank saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin li Jehobʼa. Chʼolchʼo naq naxnaw chaq chiʼus li naxye li Santil Hu xbʼaan naq, naq kiʼaatinak rikʼin li xʼElisabet, li xnaʼ laj Juan laj Kubʼsihomhaʼ, kiroksi numenaq 20 li raqal li natawmank saʼ li xtasal li Santil Hu li kitzʼiibʼamank chaq saʼ hebreo (Luc. 1:46-55). Ut qakʼoxlaq aʼin: usta li xMaría ak tzʼaamanbʼil chik xbʼaan laj José, abʼan li xʼánjel li Jehobʼa moko kiraatina ta xbʼeenwa laj José, kiʼaatinak bʼan rikʼin li xMaría ut kixye re naq twanq jun li xyum, aʼ  li Ralal li Yos (Luc. 1:26-33). Li Jehobʼa naxnaw chaq ru chiʼus li xMaría ut kʼojkʼo xchʼool naq tixra ut tril li Ralal. Ut relik chi yaal naq li xMaría inkʼaʼ kixkanabʼ wank saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin li Jehobʼa, ut kixkʼutbʼesi ajwiʼ aʼin naq ak xkamsiik li Jesús ut naq ak xkoho saʼ choxa (Hech. 1:14).

21. Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li bʼeelomej rikʼin li naxye li Santil Hu chirix li xMaría?

²¹ Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li bʼeelomej? Li bʼeelomej li wank xnaʼlebʼ nasahoʼk saʼ xchʼool naq li rixaqil naxnaw chiʼus li naxye li Santil Hu. Inkʼaʼ narekʼa naq maakʼaʼ naʼok wiʼ chi moko naq li rixaqil traj jolomink. Chʼolchʼo chiru naq wi li rixaqil naxnaw chiʼus li naxye li Santil Hu ut li naʼlebʼ li natawmank chisaʼ, qʼaxal us choʼq re li xjunkabʼal. Ut, usta li ixaqilbʼej naabʼal li xnawom chirix li Santil Hu chiru li xbʼeelom, abʼan saʼ xbʼeen li bʼeelomej tenebʼanbʼil xjolominkil li loqʼonink joʼ junkabʼal ut jalan chik naʼlebʼ li nabʼaanumank re xloqʼoninkil ru li Yos (Efes. 6:4).

22. Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li ixaqilbʼej rikʼin li xMaría?

²² Kʼaru naru nekeʼxtzol ebʼ li ixaqilbʼej? Li ixaqilbʼej tento tixkʼulubʼa naq tjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom, abʼan tenebʼanbʼil saʼ xbʼeen aʼan naq kawaq li xpaabʼal (Gál. 6:5). Joʼkan naq tento tixkʼe xhoonal chi xtzʼilbʼal rix li Santil Hu ut chi xkʼoxlankil rix li naxye. Aʼin ttenqʼanq re, re naq junelik tixra ut troxloqʼi li Jehobʼa, ut re naq sahaq saʼ xchʼool naq najolomiik xbʼaan li xbʼeelom.

23. Kʼaru rusilal naxtaw li ixaqilbʼej, li xjunkabʼal ut li chʼuut naq naxkʼulubʼa li jolomink li kixxaqabʼ li Jehobʼa?

²³ Ebʼ li ixaqilbʼej li nekeʼxkʼulubʼa naq teʼjolomiiq xbʼaan li xbʼeelom saʼ xkʼabʼaʼ naq nekeʼxra li Jehobʼa qʼaxal sahaqebʼ saʼ xchʼool chiruhebʼ li inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li jolomink xaqabʼanbʼil xbʼaan li Jehobʼa. Joʼkan ajwiʼ, nekeʼxkʼe jun chaabʼil eetalil chiruhebʼ li winq ut ixq li toj saajebʼ, ut nekeʼtzʼaqonk re naq twanq li tuqtuukilal saʼ li junkabʼal ut saʼ li chʼuut (Tito 2:3-5). Saʼebʼ li qakutan li xkʼihalil ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos aʼanebʼ li ixq (Sal. 68:12). Maakʼaʼ naxye ma winqo malaj ixqo, abʼan chiqajunilo kʼebʼil saʼ quqʼ jun li kʼanjel li jwal wank xwankil saʼ li chʼuut. Saʼ li jun chik tzolom tqil chanru tooruuq xbʼaanunkil li kʼanjel aʼan.