Xinyoʼlaak saʼ li chihabʼ 1954, saʼ li tenamit Saint Paul (Minnesota) re Estados Unidos, ut linjunkabʼal aj katoolk chaq. Laaʼin li xkabʼ re li oobʼ chi alalbʼej. Saʼ linkachʼinal xintzolok chaq saʼ jun li tzolebʼaal rehebʼ laj katoolk, ut xintenqʼa chaq li nakʼamok bʼe saʼ li iklees, abʼan bʼabʼay ajwiʼ ninnaw chaq chirix li Santil Hu. Usta ninpaabʼ naq wank jun Yos li kiyobʼtesink re chixjunil, abʼan inkʼaʼ chik ninpaabʼ li nayeemank chaq saʼ li iklees.

Naq yookin chaq chi tzolok re wank joʼ aj nawol chaqʼrabʼ saʼ li nimla tzolebʼaal William Mitchell, jun sumal aj testiiw re li Jehobʼa xeʼwulak chi wulaʼaninkil saʼ li wochoch. Saʼ xkʼabʼaʼ naq laatzʼ chaq wu chi xpuchʼbʼal lintʼikr, li sumal aʼin chi sa saʼ xchʼool xeʼxkʼulubʼa sutqʼiik wiʼ chik moqon. Naq xineʼrulaʼani wiʼ chik, xinbʼaanu wiibʼ li patzʼom rehebʼ: «Kʼaʼut naq inkʼaʼ nekeʼelk chiʼus ebʼ li kristiʼaan li usebʼ xnaʼlebʼ? Ut, kʼaru naʼajmank re naq sahaq saʼ qachʼool?». Xinkʼulubʼa li hu La verdad que lleva a vida eterna ut li Santil Hu Traducción del Nuevo Mundo li rax rix. Xinkʼulubʼa ajwiʼ xtzolbʼal li Santil Hu. Chanchan tawiʼ naq xtehonk saʼ li wu xbʼaan naq naabʼal li naʼlebʼ xintzol. Kisach inchʼool chi xnawbʼal naq li Xʼawabʼejilal li Yos aʼan raj li Awabʼejilal  li naʼajmank chiqu ut naq aʼan li t-awabʼejinq saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ. Xinkʼe reetal naq li xʼawabʼejilal li winq maakʼaʼ naʼok wiʼ, ut naxkʼam chaq rahilal, maaʼusilal, raaxiikʼ ut chʼaʼajkilal saʼ xbʼeen li ruuchichʼochʼ.

Xinqʼaxtesi linyuʼam chiru li Jehobʼa saʼ xtiklajik li chihabʼ 1982, ut xinsubʼ wibʼ saʼ haʼ chiru ajwiʼ li chihabʼ aʼan saʼ li nimla chʼutam re oxibʼ kutan li naxkʼabʼaʼi «Verdad del Reino», saʼ li nimla bʼatzʼunlebʼaal Saint Paul Civic Center. Saʼ li junchik xamaan, xinsutqʼiik wiʼ chik aran re naq teʼxnumsi jun linʼeksaam re naq tinwanq joʼ aj nawol chaqʼrabʼ. Ut saʼ xtiklajik li po octubre xinnaw naq us xinʼelk.

Saʼ li nimla chʼutam aʼan xinnaw ru laj Mike Richardson li nakʼanjelak chaq Betel re Brooklyn (Nueva York), ut kixye we naq saʼ li qanimla molam kixaqabʼamank jun li ofisiin li naxkol li qamolam chiru li chaqʼrabʼ. Xchalk saʼ inchʼool li aatin li kixye li xnimal ru winq aj Etiopía saʼ Hechos 8:36 ut xinkʼoxla: «Kʼaru tramoq chiwu kʼanjelak saʼ li ofisiin li naxkol li qamolam chiru li chaqʼrabʼ?». Joʼkan bʼiʼ, xinnujtesi linhu re naq tinruuq kʼanjelak saʼ Betel.

Inkʼaʼ xeʼwulak chiru linnaʼ inyuwaʼ naq xinʼok joʼ aj testiiw re li Jehobʼa. Linyuwaʼ kixpatzʼ we kʼaru rusilal tixkʼam chaq choʼq we joʼ aj nawol chaqʼrabʼ kʼanjelak saʼ Watchtower. Xinye re linyuwaʼ naq yal naʼalaak saʼ linchʼool kʼanjelak aran ut naq teʼxkʼe bʼayaq insentaaw rajlal po joʼ li nekeʼxkʼul li wankebʼ saʼ Betel.

Saʼ li chihabʼ 1984, xintikibʼ kʼanjelak saʼ Betel re Brooklyn naq ak xinraqeʼk chi kʼanjelak saʼ jun li raqlebʼaal aatin. Xineʼxkʼe chi kʼanjelak saʼ li ofisiin bʼarwiʼ nekeʼxkol li qamolam chiru li chaqʼrabʼ. Li kʼaru xintzol chaq naq xinkʼanjelak saʼ li raqlebʼaal aatin aʼan, kʼajoʼ naq xinxtenqʼa.

Saʼ noviembre re li chihabʼ 1983, ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa xeʼxloqʼ li nimla ochoch Stanley li wank Jersey City (Nueva Jersey). Ebʼ li hermaan xeʼxpatzʼ xleseens re naq teʼruuq xkʼebʼal wiʼ chik li lus ut li haʼ saʼ li nimla ochoch aʼan. Naq xeʼxchʼutubʼ ribʼ rikʼinebʼ li nekeʼtaqlank saʼ li tenamit, ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa xeʼxchʼolobʼ chiruhebʼ naq nekeʼraj roksinkil li nimla ochoch aʼan re xbʼaanunkil jun li nimla chʼutam. Abʼan kikʼulmank jun li chʼaʼajkilal. Joʼ naxye li chaqʼrabʼ chirix chanru roksinkil ebʼ li ochoch, ebʼ li paabʼal inkʼaʼ naru nekeʼxbʼaanu li xchʼutamebʼ saʼebʼ li ochoch joʼ aʼin. Saʼ xkʼabʼaʼ naq li nimla ochoch aweʼ wank bʼarwiʼ wank naabʼal li kʼayibʼaal, inkʼaʼ xeʼxkʼe qaleseens. Ebʼ li hermaan xkohebʼ saʼ jun li raqlebʼaal aatin re naq ttzʼilmanq wiʼ chik rix li chʼaʼajkilal aʼin, abʼan moko us ta xeʼelk.

 Chiru li xbʼeen xamaan naq xinʼok chi kʼanjelak saʼ Betel, li qamolam kixkʼam li chʼaʼajkilal aʼin chiru li nimla raqlebʼaal aatin. Xbʼaan naq ak xinkʼanjelak chiru wiibʼ chihabʼ saʼ li nimla raqlebʼaal aatin aran Saint Paul (Minnesota), ak ninnaw chik chirix ebʼ li chʼaʼajkilal aʼin. Jun aj nawol chaqʼrabʼ li naʼokenk chiqix kixye naq li nimla ochoch Stanley naʼoksimank re yalaq kʼaru, joʼ li xajok ut li bʼichank. Joʼkan naq, kʼaʼut naq inkʼaʼ naru t-oksimanq re xloqʼoninkil ru li Yos? Li nimla raqlebʼaal aatin kixtzʼil rix li naʼlebʼ aʼin ut keʼxye naq Jersey City inkʼaʼ keʼroxloqʼi li qakʼulubʼ re xloqʼoninkil ru li Yos, ut keʼxye rehebʼ li nekeʼtaqlank saʼ li tenamit naq teʼxkʼe li leseens. Xinkʼe reetal naq li Jehobʼa yook rosobʼtesinkil li xmolam naq nekeʼroksi li xchaqʼrabʼ li tenamit re naq maakʼaʼ tramoq re li xkʼanjel. Ut kʼajoʼ nasahoʼk saʼ inchʼool naq xintzʼaqonk saʼ li kʼanjel aʼan.

Ebʼ li hermaan xeʼxtikibʼ xyiibʼankil ru li nimla ochoch aʼin, ut maajiʼ jun chihabʼ naq xeʼxchoy. Saʼ li kutan 8 re septiembre re li chihabʼ 1985, keʼxkʼul ribʼebʼ saʼ li naʼajej aʼan, li tzolok ajl 79 re Galaad Watchtower. Ut moqon kinawmank ru joʼ rochochil li nimla chʼutam re Jersey City. Jun nimla maatan kʼanjelak choʼq re li Xʼawabʼejilal li Yos re xkolbʼal li qamolam chiruhebʼ li chaqʼrabʼ. Ut li kʼanjel aʼin kʼajoʼ naq kixkʼe xsahil inchʼool chiru junaq li kʼanjel li xinbʼaanu chaq joʼ aj nawol chaqʼrabʼ naq toj maajiʼ ninʼok saʼ Betel. Maajunwa raj kinumeʼk saʼ inchʼool naq li Jehobʼa tixkʼe xkomon inmaatan kʼanjel joʼ aʼin.

Chiruhebʼ li chihabʼ 1980, naabʼalebʼ laj bʼanonel ut ebʼ li bʼanlebʼaal, inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa naq ebʼ laj Testiiw li ak tzʼaqlojenaqebʼ xchihabʼ inkʼaʼ t-oksimanq li kikʼ naq teʼbʼaneʼq. Ebʼ li hermaan li wankebʼ saʼ yuʼam, qʼaxal chʼaʼaj wiʼ chik nekeʼxnumsi, xbʼaan naq ebʼ laj raqol aatin nekeʼxye naq aʼanebʼ moko wankebʼ ta xkʼulubʼ re xyeebʼal naq inkʼaʼ naru nekeʼxkʼulubʼa li kikʼ saʼ richʼmul, xbʼaan naq wi inkʼaʼ tkʼemanq li kikʼ saʼ richʼmul naru nekeʼkamk ut ebʼ li kʼuulaʼal teʼkanaaq xjunes.

Saʼ li kutan 29 re diciembre re li chihabʼ 1988, li hermaan Denise Nicoleau kixtzʼeq naabʼal li xkikʼel naq ak kiyoʼlaak li xkʼuulaʼal, ut xbʼaan aʼin naru nakamk. Joʼkan naq laj bʼanonel kixye re, naq tento tixkʼulubʼa li kikʼ saʼ richʼmul, abʼan inkʼaʼ kixkʼulubʼa. Saʼ li jun chik kutan, li bʼanlebʼaal kixpatzʼ xleseens re jun aj raqol aatin re naq teʼxkʼe li kikʼ saʼ richʼmul li hermaan. Chi maaʼani nanawok re: chi moko li hermaan Nicoleau chi moko li xbʼeelom naq laj raqol aatin kixkʼe li leseens re naq teʼxkʼe li kikʼ saʼ richʼmul.

Saʼ li kutan viernes 30 re diciembre, li bʼanlebʼaal kixkʼe li kikʼ saʼ richʼmul li hermaan usta inkʼaʼ raj kiraj li xsumʼaatin ut ebʼ li xkomon. Ut chirix chik aʼan, xeʼchapeʼk xbʼaan ebʼ li polisiiy wiibʼ oxibʼ li xkomon ut wiibʼ oxibʼ li cheekel winq. Xeʼqʼabʼaak naq inkʼaʼ xeʼxkanabʼ chi numeʼk ebʼ laj  bʼanonel re naq teʼwulaq bʼarwiʼ wank li yaj ut teʼxkʼe li kikʼ saʼ richʼmul. Saʼ li kutan sábado 31 re diciembre, xʼok chi elk resil naq xeʼchapeʼk li hermaan saʼ chixjunil li tenamit Nueva York ut saʼebʼ li naʼajej li wankebʼ chixkʼatq.

Xkoho saʼ jun li nimla raqlebʼaal aatin re naq ttzʼilmanq wiʼ chik rix li chʼaʼajkilal aweʼ, ut saʼ li kutan lunes xinʼaatinak rikʼin laj Milton Mollen, aʼan laj raqol aatin li yook chi jolomink re li kʼanjel aʼin. Xinseeraqʼi re chixjunil li kikʼulmank ut joʼkan ajwiʼ xinye re, naq li jun chik aj raqol aatin kixkʼe li leseens re naq tkʼemanq li kikʼ saʼ richʼmul li hermaan ut maajun kinawok re. Laj Mollen kixye we naq chinnumeʼq saʼ li xʼofisiin re xtzʼilbʼal rix bʼar wank li chaqʼrabʼ li t-oksimanq re xtuqubʼankil ru li chʼaʼajkilal aʼan. Xinrochbʼeni laj Philip Brumley li wank joʼ aj ilol chʼuut. Laj raqol aatin kixbʼoq ajwiʼ laj nawol chaqʼrabʼ re li bʼanlebʼaal. Kaw xqachoqi qibʼ chirix li naʼlebʼ aweʼ. Joʼkan naq li hermaan Brumley kixtzʼiibʼa saʼ jun li hu bʼarwiʼ naxye: «Kubʼsi bʼayaq xyaabʼ laakux». Qʼaxal kikʼanjelak chiwu li naʼlebʼ li kixkʼe we xbʼaan naq kaw yookin xwechʼbʼal rix laj nawol chaqʼrabʼ re xkʼutbʼesinkil naq tikʼtiʼ li naxye.

Naq ak xqachoqi qibʼ chiru jun hoor, laj Mollen kixye qe naq saʼ li jun chik kutan li xbʼeenwa li trabʼi aʼan li qachʼaʼajkilal. Naq xooʼelk saʼ li ofisiin, laj Mollen kixye naq laj nawol chaqʼrabʼ re li bʼanlebʼaal, qʼaxal tchʼaʼajkoʼq chiru xkolbʼal ribʼ. Xwekʼa naq li Jehobʼa yook qatenqʼankil re naq us tooʼelq. Sachbʼachʼoolej rilbʼal naq li Jehobʼa nokooroksi re xbʼaanunkil li rajom.

Najt qʼoqyink xoowark chi xtzʼilbʼal rix chanru tqakol qibʼ chiru li chaqʼrabʼ. Li raqlebʼaal aatin nachʼ wank chixkʼatq Betel re Brooklyn, joʼkan naq ebʼ li qechpaabʼanel li nekeʼkʼanjelak saʼ li ofisiin li nekeʼxkol li qamolam chiru li chaqʼrabʼ, xkohebʼ chi qatawbʼal aran. Naq ebʼ li kaahibʼ chi aj raqol aatin xeʼrabʼi li yook chi kʼulmank, xeʼxbʼaanu naq maakʼaʼ tkanaaq wiʼ li ak kixaqabʼamank chaq. Ebʼ laj raqol aatin keʼxye naq yaal li yook chi xyeebʼal li hermaan Nicoleau, ut xeʼxye naq xtenebʼankil junaq li naʼlebʼ saʼ xbʼeen junaq li kristiʼaan li toj maajiʼ nekeʼxkʼe chixnaw, yook chi qʼetmank jun li chaqʼrabʼ bʼarwiʼ naxye li xkʼulubʼ junaq li kristiʼaan.

Moqon chik, li xnimal ru raqlebʼaal aatin re Nueva York kixye naq li hermaan Nicoleau wank xkʼulubʼ re naq tbʼaneʼq chi inkʼaʼ t-oksimanq li kikʼ. Aʼin jun rehebʼ li kaahibʼ sut naq us xooʼelk saʼebʼ li xninqal ru raqlebʼaal aatin re Estados Unidos bʼarwiʼ xintzʼaqonk laaʼin (chaawil li kaaxukuut « Us  xooʼelk saʼebʼ li xninqal ru raqlebʼaal aatin»). Ut xinkʼanjelak ajwiʼ rikʼinebʼ jalan chik aj nawol chaqʼrabʼ aran Betel li nekeʼril ani aj ikʼin teʼkanaaq li kokʼal, li jachok ibʼ, li chʼochʼ ut li chaqʼrabʼ chirix chanru t-oksimanq ebʼ li ochoch.

Ak kixjach ribʼ li xDawn rikʼin li xbʼeelom chiru li chaqʼrabʼ naq xinnaw ru ut wank oxibʼ li ralal xkʼajol. Kaw nakʼanjelak chaq ut aʼan jun aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Qʼaxal chʼaʼaj chaq li xwanjik, joʼkan naq kʼajoʼ kiwulak chiwu naq naxkʼe xchʼool chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Saʼ li chihabʼ 1992, xoowulak saʼ li nimla chʼutam re oxibʼ kutan li naxkʼabʼaʼi «Portadores de Luz» aran Nueva York ut xinpatzʼ re li xDawn ma naru ninnaw ru chiʼus. Jun chihabʼ chirix aʼin xoosumlaak, ut inkʼaʼ xinkanabʼ tenqʼank saʼ Betel. Jun chaabʼil osobʼtesink choʼq we naq li wixaqil naxkʼe xbʼeenwa li Jehobʼa saʼ li xyuʼam ut saasa saʼ xchʼool. Ut joʼ naxye saʼ Proverbios 31:12, li xDawn naxsahobʼresi inchʼool rajlal kutan.

Naq xoosumlaak ebʼ li kokʼal wankebʼ chaq re 11, 13 ut 16 chihabʼ. Saʼ xkʼabʼaʼ naq nawaj wank joʼ jun chaabʼil yuwaʼbʼej choʼq rehebʼ, xinkʼe inchʼool chi rilbʼal ut chi xyuʼaminkil chixjunil li naxye ebʼ li qatasal hu li naxkʼe li qamolam chirix ebʼ li xkabʼ naʼbʼej yuwaʼbʼej. Xwank qachʼaʼajkilal chiru li qayuʼam, abʼan naxkʼe tzʼaqal xsahil inchʼool naq ebʼ li kokʼal xineʼril joʼ jun chaabʼil yuwaʼbʼej ut jun tzʼaqal amiiw. Sa saʼ qachʼool chi rilbʼal naq ebʼ li ramiiw li qakokʼal nekeʼwulak saʼ ochoch ut nawulak chiqu wank rikʼinebʼ.

Saʼ li chihabʼ 2013, xooqʼaxonk rochbʼen li xDawn aran Wisconsin re rilbʼalebʼ li qanaʼ qayuwaʼ. Ut kisach inchʼool xnawbʼal naq moko xinkanabʼ ta kʼanjelak saʼ Betel. Xeʼxye we naq toj naru ninkʼanjelak chiru jun qʼehil re xkolbʼal li qamolam chiru li chaqʼrabʼ.

Saʼ septiembre re li chihabʼ 2018, xinkʼe reetal naq rajlal wank li loq saʼ linkux joʼkan naq nachʼaʼajkoʼk chiwu aatinak. Ut laj bʼanonel kixye we naq inkʼaʼ naxnaw kʼaʼut naq ninkʼul aʼin. Moqon xineʼxtaqla rikʼin jun aj bʼanonel li naxtzʼil rix li ulul. Saʼ enero re li chihabʼ 2019, laj bʼanonel kixye we naq li yajel li xinxchap moko nawbʼil ta ru ut aʼin tixbʼaanu naq saʼ xnumikebʼ li kutan inkʼaʼ chik tinruuq rekʼasinkil linjunxaqalil.

Oxibʼ kutan chik chirix aʼin, naq yookin xbʼaanunkil li nawulak chiwu, xintoq li xkux wuqʼ, usta kʼaynaqin chi rajsinkil wu chi joʼkaʼin. Joʼkan naq xinkʼe reetal naq yook chi chʼaʼajkoʼk chiwu rekʼasinkil linjunxaqalil. Li yajel aʼin jwal kaw yook inchapbʼal ut naxbʼaanu naq inkʼaʼ chik tinruuq chi aatinak, chi rekʼasinkil wibʼ ut chi nuqʼuk.

Qʼaxal oxloqʼ chiwu naq xinruuk roksinkil linnawom chirix li chaqʼrabʼ re tzʼaqonk chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Ut makachʼin naq nasahoʼk saʼ linchʼool naq xinruuk chi xtzʼiibʼankil ebʼ li hu ut naq xinruuk chi xkʼebʼal ebʼ li seeraqʼ saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ choʼq rehebʼ laj bʼanonel, ebʼ laj raqol aatin ut ebʼ laj nawol chaqʼrabʼ. Ut chixjunil aweʼ kitenqʼank we chi xkolbʼal ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa re naq teʼruuq bʼaneʼk ut choʼeʼk chi inkʼaʼ t-oksimanq li kikʼ. Usta joʼkan, ninchap choʼq we li aatin li natawmank saʼ Lucas 17:10, joʼkan naq laaʼin yal moosej ut maakʼaʼ inkʼulubʼ, yal xinbʼaanu li tenebʼanbʼil saʼ inbʼeen.