1. Chanru tqil li tij?

 LAJ yiibʼahom re li choxa ut li Ruuchichʼochʼ xkʼe jun li qaloqʼlaj maatan: naq nokooruuk chi tijok chiru. Qakʼoxlaq aʼin. Naru naqate li qachʼool chiru li Jehobʼa saʼ yalaq kʼaru chi hoonalil, yalaq kʼaru chi aatinobʼaal ut inkʼaʼ naqapatzʼ qaleseens. Naru tootijoq chiru li qaraarokil Yuwaʼ saʼ bʼanlebʼaal malaj saʼ li tzʼalam, chʼolchʼo chiqu naq aʼan toorabʼi. Peʼyaal naq naqoxloqʼi li nimla maatan aʼin?

2. Chanru kixkʼutbʼesi laj David naq oxloqʼ chaq chiru li tij?

² Choʼq re laj David, li tij aʼan jun li nimla maatan. Saʼ jun li bʼich kixye re li Jehobʼa: «Chiwulaq ta aawikʼin lintij joʼ xbʼook li pom» (Sal. 141:1, 2). Saʼ xqʼehil laj David naʼoksimank chaq jun li sununkil pom re xloqʼoninkil ru li Jehobʼa ut ebʼ li xyuwaʼil aj tij chaabʼil nekeʼxyiibʼ chaq aʼin (Éx. 30:34, 35). Joʼ chanru yiibʼanbʼil chiʼus li kʼaj pom aʼin, laj David kixkʼoxla chiʼus li tixye saʼ xtij chiru li Jehobʼa. Ut laaʼo naqaj ajwiʼ xbʼaanunkil aʼin xbʼaan naq naqaj naq li qatij twulaq chiru li Jehobʼa.

3. Chanru tootijoq chiru li Jehobʼa, ut kʼaʼut?

³ Naq nokootijok chiru li Jehobʼa inkʼaʼ raj tqabʼaanu joʼ nokooʼaatinak rikʼinebʼ li qakomon, tento bʼan naq tqakʼe xloqʼal. Qakʼoxlaq li xninqal ru moy u li xeʼril laj Isaías, laj Ezequiel, laj Daniel ut laj Juan. Usta jalan jalanq li xeʼril abʼanan, wank ajwiʼ li naxchap ribʼ rikʼin: xeʼril naq li Jehobʼa aʼan jun xnimal ru Awabʼej ut numtajenaq li xwankil. Laj Isaías kiril naq li Jehobʼa «kʼojkʼo saʼ jun kʼojaribʼaal jwal chʼinaʼus ut najt xteram» (Is. 6:1-3). Laj Ezequiel kiril naq chunchu saʼ jun li bʼelebʼaal chʼiichʼ li wank saʼ  li choxa ut naq «joʼ jun xam li naxkutanobʼresi li xsutam chanchan wiʼ li kaqlaaqʼ» (Ezeq. 1:26-28). Laj Daniel kiril «li Tiixil Winq li wank chi junelik» saq raqʼ ut chunchu saʼ li Xʼawabʼejilal bʼarwiʼ naʼelk chaq li raqʼ xaml (Dan. 7:9, 10, Wy). Ut laj Juan kiril li Jehobʼa chunchu saʼ jun li kʼojaribʼaal li sutsu xbʼaan «jun li kaqlaaqʼ […] kamaʼ li esmeralda» (Apoc. 4:2-4). Xkʼoxlankil rix li xnimal xloqʼal li Jehobʼa naxkʼutbʼesi chiqu naq tijok chiru, aʼan jun li xnimal ru maatan ut naq tento tqabʼaanu rikʼin oxloqʼink. Abʼanan, kʼaru tento tqapatzʼ saʼ li qatij?

4. Kʼaru naqatzol rikʼin li kixpatzʼ xbʼeenwa li Jesús saʼ li xtij? (Mateo 6:9, 10).

⁴ (Taayaabʼasi Mateo 6:9, 10). Saʼ li Seeraqʼ li kixkʼe li Jesús saʼ li Tzuul kixkʼut chiruhebʼ li xtzolom chanru teʼtijoq. Naq ak kixye «joʼkaʼin naq textijoq», xbʼeenwa kixye junjunq li naʼlebʼ li naxchap ribʼ rikʼin li rajom li Jehobʼa: naq tsantobʼresiiq li xkʼabʼaʼ, naq tchalq li Xʼawabʼejilal, naq teʼsacheʼq ru li xikʼ nekeʼilok, ut naq tixkʼam chaq li osobʼtesihom saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ choʼq rehebʼ li kristiʼaan. Ut wi naqapatzʼ aʼin saʼ li qatij, naqakʼutbʼesi naq li rajom li Jehobʼa qʼaxal wank xwankil choʼq qe.

5. Chanru naqanaw naq maakʼaʼ reekʼ naq tqapatzʼ saʼ qatij li kʼaru naʼajmank chiqu?

⁵ Saʼ li xkomon li tij li kixkʼut li Jesús, kixye naq moko maak ta naq tqapatzʼ saʼ li qatij li naʼajmank chiqu. Tooruuq xpatzʼbʼal re li Jehobʼa saʼ li qatij naq chixkʼehaq li qawa rajlal kutan, naq chixkuyaq li qamaak, naq chooxkol chiru li raʼal ut naq chooxkol chiru li maaʼus (Mat. 6:11-13). Naq naqapatzʼ re li Jehobʼa chixjunil aʼin, naqakʼutbʼesi chiru naq kʼojkʼo qachʼool rikʼin ut naqaj naq tqataw li rusilal.

6. Ma kaʼajwiʼ tqaye saʼ qatij li kixkʼut li Jesús saʼ li xtij?

⁶ Li Jesús inkʼaʼ kiraj naq ebʼ li xtzolom kaʼajwiʼ teʼxye li kixkʼut saʼ li xtij. Saʼ jun chik li tij kixye ajwiʼ li naxkʼe xkʼaʼuxl saʼ li hoonal aʼan (Mat. 26:39, 42; Juan 17:1-26). Joʼkan ajwiʼ naru tqabʼaanu laaʼo, tento tootijoq chirix li naxkʼe  qakʼaʼuxl. Joʼkan ajwiʼ, wi wank kʼaru naqaj xbʼaanunkil tento tqapatzʼ li qanaʼlebʼ ut chanru tqabʼaanu (Sal. 119:33, 34). Joʼkan ajwiʼ, wi naqakʼul junaq li kʼanjel li naqakʼoxla naq inkʼaʼ tooruuq xbʼaanunkil, aajel ru naq tqapatzʼ li qanaʼlebʼ ut qatenqʼ re li Jehobʼa (Prov. 2:6). Ebʼ li yuwaʼbʼej naru teʼtijoq chirixebʼ li ralal xkʼajol, ut ebʼ li ralal xkʼajol chirixebʼ li xyuwaʼ. Joʼkan ajwiʼ, chiqajunilo tento tootijoq chirixebʼ li naqakʼehebʼ xtzolom ut chirixebʼ li qas qiitzʼin li nokoopuktesink wiʼ. Abʼanan, li tijok maawaʼ kaʼajwiʼ xpatzʼbʼal junaq li naʼlebʼ.

7. Kʼaʼut tento tqakʼe xloqʼal li Jehobʼa saʼ li qatij?

⁷ Saʼ li qatij, tento ajwiʼ tqakʼe xloqʼal li Jehobʼa. Kaʼajwiʼ aʼan xkʼulubʼ naq tqaloqʼoni ru. Li kitzʼiibʼank re jun rehebʼ li Salmo naxye: «Qʼaxal chaabʼilat […] ut aj kuyulat maak». Ut kixye ajwiʼ: «Laaʼat jun Yos aj uxtaan ut chaabʼilat, inkʼaʼ nakatjosqʼoʼk saʼ junpaat, numtajenaq bʼan laarahom ut li xtiikilal laachʼool» (Sal. 86:5, 15). Wank tzʼaqal xyaalal chiqu naq tqaloqʼoni ru li Jehobʼa xbʼaan li xnaʼlebʼ ut li naxbʼaanu.

8. Bʼar wank junjunq rehebʼ li naʼlebʼ li naru naqabʼanyoxi saʼ li qatij? (Salmo 104:12-15, 24).

⁸ Joʼkan ajwiʼ, naq naqakʼe xloqʼal li Jehobʼa saʼ li qatij naqaj ajwiʼ xbʼanyoxinkil re chixjunil li jwal chaabʼil li naxkʼe qe, joʼebʼ li xbʼonol li chʼinaʼusil uutzʼuʼuj, naabʼal paay ru li qatzakahemq ut naq naqanumsi li hoonal rikʼinebʼ li qamiiw. Chixjunil aʼin ut wank chik xkomon naxkʼe qe li qachoxahil Yuwaʼ xbʼaan naq aʼan naraj naq sahaq saʼ li qachʼool (taayaabʼasi Salmo 104:12-15, 24). Ut, qʼaxal chik, naqabʼanyoxi re chixjunil li naxkʼe qe re xkawresinkil li qapaabʼal ut li oybʼenihom li naxkʼe qe.

9. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq junelik tooyoxinq chiru li Jehobʼa? (1 Tesalonicenses 5:17, 18).

⁹ Wank sut, maare tsachq saʼ qachʼool xbʼanyoxinkil re li Jehobʼa chixjunil li naxkʼe qe. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tqakʼul aʼin? Naru naqatzʼiibʼa chixjunil li xqapatzʼ re li Jehobʼa ut naq tixkʼe ribʼ chiqu tqatzʼil rix bʼar wank li ak  xsume. Moqon tootijoq re xbʼanyoxinkil re chixjunil li naxbʼaanu chiqix (taayaabʼasi 1 Tesalonicenses 5:17, 18). Peʼyaal naq qʼaxal nasahoʼk saʼ qachʼool naq ebʼ li junchʼol nekeʼbʼanyoxink chiqu? Joʼkan ajwiʼ naqasahobʼresi xchʼool li Jehobʼa naq naqabʼanyoxi re naq kixsume li qatij (Col. 3:15). Abʼan wank chik qʼaxal kʼaru tqabʼanyoxi re li Jehobʼa. Qilaq kʼaru aʼan.

10. Kʼaʼut naq tento tqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq kixtaqla chaq li Jesús arin saʼ Ruuchichʼochʼ? (1 Pedro 2:21).

¹⁰ (Taayaabʼasi 1 Pedro 2:21). Tento naq tqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq kixtaqla chaq li xraarokil Alal chi qatzolbʼal. Naq naqatzʼil rix li xyuʼam li Jesús, naqatzol naabʼal qanaʼlebʼ chirix li Jehobʼa ut li tqabʼaanu re xsahobʼresinkil xchʼool. Wi qʼaxal naqapaabʼ li xkamik li Kriist toowanq saʼ amiiwil ut saʼ tuqtuukilal rikʼin li Jehobʼa (Rom. 5:1).

11. Kʼaʼut nokootijok saʼ xkʼabʼaʼ li Jesús?

¹¹ Naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq nokooruuk chi tijok saʼ xkʼabʼaʼ li Jesús. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼan, li Jehobʼa naxkʼe qe li naqapatzʼ. Wi nokootijok saʼ xkʼabʼaʼ li Jesús, li Jehobʼa nokoorabʼi ut naxsume li qatij. Li Jesús kixchʼolobʼ: «Chixjunil li teetzʼaama saʼ inkʼabʼaʼ, laaʼin tinbʼaanunq re, re naq li Yuwaʼbʼej taanimaaq xloqʼal rikʼin li Kʼajolbʼej» (Juan 14:13, 14).

12. Kʼaru chik jun xyaalal naq toobʼanyoxinq chiru li Jehobʼa naq kixkʼe chaq li Ralal?

¹² Li Jehobʼa naxkuy qamaak saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesús. Li Santil Hu naxye naq li Jesús aʼan li «xyuwaʼil aj tij» choʼq qe ut naq «koxkʼojlaaq saʼ choxa saʼ xnim uqʼ li xkʼojaribʼaal li Nimajwal Yos» (Heb. 8:1). Naxye ajwiʼ naq «wank jun aj aatinanel chiqix chiru li Yuwaʼbʼej, aʼ li Jesukriist» (1 Juan 2:1). Qʼaxal naqabʼanyoxi naq li Jehobʼa ak kixkʼe qe jun Xyuwaʼil aj Tij li naxtaw qu, ut naxtaw ajwiʼ ru li nokooruuk ut li inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil ut «naʼaatinak [...] chiqix» (Rom. 8:34; Heb. 4:15). Wi inkʼaʼ raj saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesús, laaʼo, joʼ aj maak, inkʼaʼ raj tooruuq chi tijok chiru li Jehobʼa. Maakʼaʼ junaq aatin naru naqaye li qʼaxal tixbʼanyoxi naq li Jehobʼa kixkʼe: li Ralal chi kamk saʼ qakʼabʼaʼ.

13. Chanru kixkʼutbʼesi li Jesús naq jun qʼoqyink chik ma nakamk naq naxrahebʼ li xtzolom?

¹³ Jun qʼoqyink chik ma nakamk, li Jesús kitijok re naq li Jehobʼa tixkolebʼ li xtzolom chiru laj Tza (Juan 17:15). Qʼaxal nim li xrahom! Usta ra li ok re xkʼulbʼal abʼanan, yook chaq xkʼaʼuxl chirixebʼ li xtzolom.

14. Chanru naqakʼutbʼesi naq naqarahebʼ li qechpaabʼanel?

¹⁴ Joʼ li Jesús, laaʼo moko kaʼaj tawiʼ naqakʼe qachʼool chi tijok chirix li naqaj. Chirixebʼ ajwiʼ li qechpaabʼanel. Chi joʼkan, naqakʼutbʼesi li rahok chiqibʼil qibʼ ut naqakʼut chiru li Jehobʼa naq qʼaxal naqarahebʼ li qahermaan (Juan 13:34). Ut naq nokootijok chirixebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa, moko yooko ta chi xtzʼeqbʼal li qahoonal. Li Santil Hu naxye naq «li xtij li tiik xchʼool qʼaxal naʼabʼiik» (Sant. 5:16).

15. Kʼaʼut aajel chiruhebʼ li hermaan naq tootijoq chirixebʼ?

¹⁵ Ebʼ li qechpaabʼanel nekeʼraj naq tootijoq chirixebʼ xbʼaan naq yookebʼ  xnumsinkil naabʼal li chʼaʼajkilal. Tooruuq xpatzʼbʼalebʼ xtenqʼ re li Jehobʼa re naq teʼxqʼax ru li yajel, li rahilal, li pleetik ut li rahobʼtesiik. Tooruuq ajwiʼ chi tijok chirixebʼ li hermaan li nekeʼokenk chi tenqʼank naq wank junaq li rahilal. Maare nakaanaw ru junaq li hermaan li yook xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal aʼin. Kʼaʼut inkʼaʼ nakaapatzʼ xkʼabʼaʼ saʼ laatij? Naq naqapatzʼ re li Jehobʼa naq chixtenqʼahebʼ naqakʼutbʼesi naq naqarahebʼ.

16. Kʼaʼut tento tootijoq chirixebʼ li hermaan li nekeʼbʼeresink qe?

¹⁶ Ebʼ li hermaan li nekeʼbʼeresink re li chʼuut qʼaxal nekeʼxbʼanyoxi naq tootijoq chirixebʼ, ut aʼin natenqʼank rehebʼ. Chi joʼkaʼin kirekʼa ribʼ li apóstol Pablo naq kixtzʼiibʼa: «Chextijoq […] joʼ ajwiʼ chiwix laaʼin, re naq li Yos tixkʼe we li loqʼlaj Aatin li tento xpuktesinkil ut kawaq inchʼool chi xkʼeebʼal chi naweʼk li xmuqmuukil yaalal li Chaabʼil Esilal» (Efes. 6:18, 19). Saʼebʼ li qakutan wankebʼ ajwiʼ li hermaan li nekeʼbʼeresink qe ut kaw nekeʼkʼanjelak. Naq naqapatzʼ re li Jehobʼa naq chirosobʼtesihaq chixjunil li nekeʼxbʼaanu, naqakʼutbʼesi naq naqarahebʼ.

17, 18. Joqʼe naru napatzʼmank qe naq tootijoq chiruhebʼ li junchʼol, ut kʼaru wanq saʼ qachʼool?

¹⁷ Maare wank sut teʼxpatzʼ qe naq tootijoq chiruhebʼ li junchʼol. Jun eetalil, maare jun li hermaan ixq li nakʼehok tzolom naxpatzʼ re jun chik li hermaan ixq li naʼochbʼenink re naq ttijoq saʼ xkʼabʼaʼebʼ. Maare li naʼochbʼenink re, inkʼaʼ naxnaw ru chiʼus li natzolok, joʼkan naq naxye naq tixbʼaanu li tij saʼ xraqik re naq chi joʼkan tixpatzʼ saʼ li xtij li kʼaru aajel chiru li natzolok.

¹⁸ Ut wi nayeheʼk re junaq li hermaan naq ttijoq naq ok re chi risinkil li chʼuut re puktesink malaj naq ttijoq saʼ li chʼuut? Ebʼ li hermaan li xaqabʼanbʼilebʼ re xbʼaanunkil aʼin tento naq chʼolchʼooq chiruhebʼ kʼaru nekeʼraj xpatzʼbʼal saʼ li tij. Li tij maawaʼ re qʼusuk chi moko xkʼebʼal junaq li esil. Saʼ chixjunil li chʼutam nakʼemank oobʼ kʼasal re bʼichank ut tijok. Joʼkan  naq li hermaan li xaqabʼanbʼil re tijok inkʼaʼ tixye «kʼiila aatin», qʼaxal chik naq tiklaak re li chʼutam (Mat. 6:7).

19. Kʼaru ttenqʼanq qe re naq yoʼon wanqo saʼ li xkutankil li Jehobʼa?

¹⁹ Saʼ xkʼabʼaʼ naq li xkutankil li raqok aatin nachʼ wank chaq, tento naq qʼaxal tqakʼe xwankil li tijok. Chirix aʼin, li Jesús kixye: «Chexyoʼleq bʼiʼ; rajlal chextijoq re naq kawaqex chi xkolbʼal eeribʼ chiru chixjunil aʼin li talajkʼulmanq» (Luc. 21:36). Wi inkʼaʼ naqakanabʼ tijok, ajʼajaq qu saʼ li qapaabʼal ut yoʼon wanqo naq twulaq xkutankil li Jehobʼa.

20. Kʼaru tento tqabʼaanu re naq li qatij chanchanaq li insiʼeens li sununk xbʼook?

²⁰ Kʼaru ak xqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin? Qʼaxal wank xwankil chiqu naq nokooruuk chi tijok chiru li Jehobʼa. Li naʼlebʼ li qʼaxal wank xwankil saʼ li qatij aʼan li naxchap ribʼ rikʼin li rajom li Jehobʼa. Joʼkan ajwiʼ qʼaxal naqabʼanyoxi naq li Jehobʼa kixkʼe li Ralal, li Xʼawabʼejilal, ut naq nokootijok ajwiʼ chirixebʼ li hermaan. Joʼkan ajwiʼ, naru xpatzʼbʼal re li Jehobʼa naq chixkʼehaq li qatzakahemq re rajlal kutan ut chixkawresihaq li qapaabʼal. Naq naqakʼoxla rix chiʼus li naqapatzʼ saʼ li qatij, naqakʼutbʼesi naq wank xwankil chiqu li maatan aʼin. Choʼq re li Jehobʼa, li naqaye chanchan li insiʼeens li qʼaxal sununk, li «naxkʼul chi anchal xchʼool» (Prov. 15:8).