LI XKʼIHALIL li kristiʼaan nekeʼxnaw naq li Jesús kikamsiik chiru cheʼ saʼ xyanq wiibʼ aj elqʼ (Mat. 27:35-38). Naq ak kikamk li Jesús, li Santil Hu naxye naq xeʼxkawresi li xtibʼel re xmuqbʼal ut xeʼxkʼe saʼ li muqlebʼaal (Mar. 15:42-46). Abʼan wankebʼ nekeʼxwechʼ rix aʼin.

Wiibʼ oxibʼ rehebʼ li nekeʼxwechʼ rix ebʼ li hu li nekeʼaatinak chirix li xyuʼam li Jesús inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq ebʼ laj Roma nekeʼxkanabʼ naq teʼkʼeheʼq saʼ jun li muqlebʼaal ebʼ li xeʼklawxiik chiru cheʼ. Nekeʼxkʼoxla naq jalan nabʼaanumank rikʼin li xtibʼelebʼ. Laj Ariel Sabar, jun li winq li nakʼehok li esil, kixchʼolobʼ saʼ li hu Smithsonian, kʼaʼut wankebʼ nekeʼxkʼoxla aʼin: «Li nekeʼklawxiik chiru li krus nekeʼxtoj rix li maaʼusilal li nekeʼxbʼaanu, ut wankebʼ nekeʼxkʼoxla naq moko yaal ta naq ebʼ laj Roma nekeʼxkanabʼ naq teʼmuqeʼq saʼ xyaalal». Ebʼ laj Roma nekeʼraj naq li keʼtenebʼaak kamk saʼ xbʼeenebʼ jwal ra teʼxkʼul naq teʼkamsiiq. Wankebʼ nekeʼxkanabʼ chi tʼuytʼu chiru li cheʼ li ak xeʼkamk re naq teʼkʼuxeʼq xbʼaanebʼ li josqʼ aj xul. Maare nekeʼxkut li xbʼaqelebʼ saʼ jun li jul.

Abʼan li nekeʼbʼekok malaj li nekeʼpikok najteril kʼaʼaq re ru xeʼxkʼutbʼesi naq wankebʼ laj judiiy moko joʼkan ta xeʼxkʼul naq xeʼkamsiik. Saʼ li chihabʼ 1968, kitawmank chixkʼatq li tenamit Jerusalén, li xbʼaqel jun li winq li kikamsiik saʼ li xbʼeen siʼeent chihabʼ, saʼ jun li muqlebʼaal kamenaq re jun li junkabʼal aj judiiy. Naraj xyeebʼal naq saʼ jun li kaaxil pek kikʼemank li xbʼaqel. Saʼ xyanq, wank jun xbʼaqel rit-oq, li klawxinbʼil chiru jun li cheʼ, li klawx aʼin naxbʼis 11,5 sentimetros (4,5 pulgadas) li xnajtil roq. Laj Sabar naxye: «Li rit-oq li kitawmank, aʼan re jun li winq aj Jehohanán xkʼabʼaʼ, aʼin kikʼanjelak re xtuqubʼankil ru li keʼxwechʼ chaq rix chirix naq ma kikʼeheʼk li Jesús saʼ jun li muqlebʼaal, joʼ nayeemank saʼebʼ li hu li nekeʼaatinak chirix li xyuʼam li Jesús». Wank xwankil aʼin xbʼaan naq «li rit roq laj Jehohanán kixkʼutbʼesi naq saʼ xkutankil li Jesús, ebʼ laj Roma keʼxkanabʼ naq jun li winq li klawxinbʼil chiru cheʼ naru tmuqeʼq saʼ xyaalal joʼ keʼxbʼaanu chaq ebʼ laj judiiy».

Li rit-oq li kitawmank kixbʼaanu naq jalan jalanq teʼxkʼoxla chirix chanru kitʼuyubʼaak li Jesús chiru li cheʼ. Abʼan, chʼolchʼo ru naq wankebʼ li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ li nekeʼkamsiik chi joʼkaʼin nekeʼmuqeʼk saʼ xyaalal ut inkʼaʼ yal nekeʼkuteʼk saʼ jun li jul. Chʼolchʼo naq yaal li naxye li Santil Hu chirix chanru kimuqeʼk li Jesús: kikʼeheʼk saʼ jun li muqlebʼaal. Ut wank naabʼal li eetalil li naxkʼutbʼesi naq joʼkaʼin kikʼulmank.

Ut li jwal wank xwankil aʼan naq li Jehobʼa kixye naq li Jesús tkʼeheʼq saʼ li xmuqlebʼaal jun li winq bʼihom, ut maaʼani naru tbʼaanunq re naq inkʼaʼ ttzʼaqloq ru li naxye li Jehobʼa (Is. 53:9; 55:11).