1. Joʼ naxye saʼ Mateo 24:9, kʼaʼut naq inkʼaʼ nasach qachʼool naq xikʼ nokooʼileʼk xbʼaan li ruuchichʼochʼ?

LI JEHOBʼA xooxyobʼtesi re naq toorahoq ut re naq tooraheʼq. Joʼkan naq ra naqekʼa malaj nokooxuwak naq xikʼ nokooʼileʼk. Jun eetalil, li xGeorgina jun li hermaan li wank Europa, naxye: «Linnaʼ qʼaxal xikʼ nikinril chaq xbʼaan naq ninkʼanjelak chiru li Jehobʼa. Naq xinkʼul aʼin, 14 chihabʼ wank we. Xwekʼa naq maaʼani narahok we ut xinkʼoxla naq maare inkʼaʼ us innaʼlebʼ». * Laj Danilo jun li hermaan, naxye: «Naq ebʼ li soldaad xineʼxsakʼ, xineʼxhobʼ ut xeʼxye we naq tineʼxkamsi xbʼaan naq laaʼin aj testiiw re li Jehobʼa, kʼajoʼ naq xinxuwak ut xwekʼa naq maakʼaʼ ninʼok wiʼ». Usta ra naqekʼa, abʼan inkʼaʼ nasach qachʼool naq xikʼ nokooril li ruuchichʼochʼ xbʼaan naq li Jesús ak kixye naq joʼkaʼan tqakʼul (taayaabʼasi Mateo 24:9).

2, 3. Kʼaʼut naq xikʼ nokooril li ruuchichʼochʼ?

² Ebʼ li kristiʼaan xikʼ nokooʼeʼril xbʼaan naq, joʼ li Jesús, «moko reh[o] ta li ruuchichʼochʼ» (Juan 15:17-19). Joʼkan naq, usta naqoxloqʼihebʼ ru li awabʼej, abʼan inkʼaʼ naqaloqʼoni ruhebʼ chi moko ebʼ li reetalil li tenamit. Kaʼajwiʼ li Jehobʼa naqaloqʼoni ru. Laaʼo naqakol rix li xkʼulubʼ li Yos chi awabʼejink saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ, usta laj Tza ut ebʼ li ralal xkʼajol nekeʼxye naq moko xkʼulubʼ ta (Gén. 3:1-5, 15). Naqapuktesi resil naq kaʼajwiʼ li Xʼawabʼejilal li Yos tixtuqubʼ ru chixjunil li chʼaʼajkilal li wank saʼ ruuchichʼochʼ ut naq chi seebʼ tixsach ruhebʼ li xikʼ nekeʼilok re (Dan. 2:44; Apoc. 19:19-21). Aweʼ chaabʼil esil  choʼq rehebʼ li qʼunebʼ xchʼool, abʼan kawil esil choʼq rehebʼ li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ (Sal. 37:10, 11, TNM).

³ Ebʼ li kristiʼaan xikʼ ajwiʼ nokooʼeʼril xbʼaan naq naqayuʼami li xchaqʼrabʼ li Yos li inkʼaʼ naxchap ribʼ rikʼin li yibʼ aj naʼlebʼ li nekeʼxyuʼami aʼan. Jun eetalil, saʼebʼ li qakutan naabʼalebʼ li kristiʼaan nekeʼxkʼulubʼa li tzʼiʼbʼeetalil naʼlebʼ li nekeʼxyuʼami chaq ebʼ li poyanam li xeʼkamsiik xbʼaan li Yos naq kisacheʼk ru li tenamit Sodoma ut Gomorra (Jud. 7, Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators, [Wy]). Naabʼalebʼ li kristiʼaan nokooʼeʼxseʼe ut nekeʼxye naq naxik wiʼ chik xbʼeen li naqabʼaanu xbʼaan naq naqayuʼami li naxye li Santil Hu chirix li naʼlebʼ aweʼ (1 Ped. 4:3, 4).

4. Kʼaru ebʼ li chaabʼil naʼlebʼ nokooxtenqʼa chi xkuybʼal li xikʼ ileʼk?

⁴ Kʼaru ebʼ li chaabʼil naʼlebʼ ttenqʼanq qe chi xkuybʼal naq ebʼ li kristiʼaan xikʼ tooʼeʼril ut tooʼeʼxhobʼ? Naʼajmank naq tqapaabʼ chi anchal qachʼool naq li Jehobʼa ttenqʼanq qe. Li paabʼal chanchan jun li ramlebʼchʼiichʼ li nakʼanjelak re «xchupbʼal chixjunil xxamlel li xsimaj li maaʼus» (Efes. 6:16). Abʼan, moko kaʼaj tawiʼ naʼajmank li paabʼal, naʼajmank ajwiʼ li rahok. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li rahok «inkʼaʼ napoʼk», nariiqani ut naxkuy chixjunil li narahobʼtesink qe (1 Cor. 13:4-7, 13). Qilaq chanru naq li qarahom chirix li Jehobʼa, chirixebʼ li qechpaabʼanel joʼwiʼ chirixebʼ li xikʼ nekeʼilok qe tooxtenqʼa chi xkuybʼal li xikʼ ileʼk.

5. Saʼ xkʼabʼaʼ naq naxra li Xyuwaʼ, kʼaru kiruuk xbʼaanunkil li Jesús?

⁵ Naq jun qʼoqyink aj chik ma nakamsiik xbʼaanebʼ li xikʼ nekeʼilok re, li Jesús kixye rehebʼ li xtzolom: «Tento tixnaw li ruuchichʼochʼ naq ninra li Yuwaʼbʼej ut ninbʼaanu li xinxtaqla wiʼ chaq» (Juan 14:31). Li xrahom chirix li Jehobʼa kixkʼe xmetzʼew li Jesús re naq truuq xkuybʼal li yalbʼaʼix li ok re xkʼulbʼal. Kamaʼin ajwiʼ nakʼulmank qikʼin, li qarahom chirix li Jehobʼa tooxtenqʼa chi xkuybʼal li yalbʼaʼix li tchalq saʼ qabʼeen.

6. Joʼ naxye Romanos 5:3-5, chanru naqekʼa qibʼ naq xikʼ nokooril li ruuchichʼochʼ?

⁶ Li xrahomebʼ chirix li Jehobʼa junelik kixtenqʼahebʼ laj paabʼanel chi xkuybʼal li rahobʼtesiik. Jun eetalil, naq ebʼ li xninqal ru aj raqol aatin saʼ xbʼeenebʼ laj judiiy xeʼxye rehebʼ li apóstol naq meʼpuktesink chik, li xrahomebʼ chirix li Yos kiʼekʼasink rehebʼ chi xyeebʼal naq «xbʼeen xbʼeen tento xpaabʼankil li Yos, ut inkʼaʼ ebʼ li winq» (Hech. 5:29; 1 Juan 5:3). Ut li rahok aʼin natenqʼank ajwiʼ rehebʼ li qechpaabʼanel re naq inkʼaʼ teʼxtzʼeqtaana li Yos usta nekeʼrahobʼtesiik xbʼaanebʼ li xninqal ru awabʼejilal li kaw nekeʼtaqlank. Naq xikʼ nokooril li ruuchichʼochʼ inkʼaʼ nachʼinaak qachʼool, nokoosahoʼk bʼan (Hech. 5:41; taayaabʼasi Romanos 5:3-5).

7. Chanru toonaʼlebʼaq naq xikʼ tooʼeʼril ebʼ li qakomon?

⁷ Maare jun rehebʼ li yalbʼaʼix li qʼaxal nachʼaʼajkoʼk chiqu xkuybʼal aʼan naq xikʼ nokooʼeʼril ebʼ li qakomon. Naq nekeʼxkʼe reetal naq naqaj xnawbʼal ru li Jehobʼa, maare teʼxkʼoxla naq xoobʼalaqʼiik malaj naq xlookoʼk qu (juntaqʼeeta rikʼin Marcos 3:21). Joʼkan ajwiʼ, maare qʼaxal teʼpoʼq qikʼin. Abʼan inkʼaʼ nasach qachʼool xbʼaan naq li Jesús kixye naq «ebʼ li xikʼ teʼiloq re li junjunq, aʼanaqebʼ ajwiʼ li wankebʼ saʼ li rochoch» (Mat. 10:36). Chʼolchʼo tzʼaqal naq maakʼaʼ naxye li teʼxbʼaanu qe, moko xikʼ ta naqilebʼ li qakomon. Relik chi yaal: naq qʼaxal naqara li Jehobʼa, qʼaxal naqarahebʼ li junchʼol (Mat. 22:37, 39). Abʼanan, maajunwa tqaqʼet li chaqʼrabʼ ut li naʼlebʼ li natawmank saʼ li Santil Hu yal re xsahobʼresinkil xchʼool junaq li qechkristiʼaanil.

8, 9. Kʼaru kitenqʼank re jun li hermaan ixq re naq inkʼaʼ tixtzʼeqtaana li Yos naq jwal xikʼ kiʼileʼk?

 ⁸ Li xGeorgina li xooʼaatinak wiʼ saʼ li raqal 1, inkʼaʼ kixtzʼeqtaana li Yos usta jwal xikʼ kiʼileʼk xbʼaan li xnaʼ. Aʼan naxye: «Qakabʼichal xooʼok xtzolbʼal li Santil Hu rikʼinebʼ laj Testiiw. Abʼan naq kinumeʼk waqibʼ po, laaʼin xwaj xik saʼebʼ li chʼutam, aʼut linnaʼ inkʼaʼ kiwulak chiru. Xinnaw naq yook peʼ chi aatinak rikʼinebʼ li xeʼxtzʼeqtaana li Yos ut naroksi li nekeʼxkʼut naq naʼaatinak wikʼin. Joʼkan ajwiʼ, nikinxhobʼ, naxmichʼ li wismal, nikinxyatzʼ ut naxkut saʼ mul ebʼ lintasal hu. Naq xinket 15 chihabʼ, xkubʼeek inhaʼ. Re naq tinkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa, linnaʼ xinxkʼe saʼ jun li naʼaj bʼarwiʼ wankebʼ jalan chik saaj li wankebʼ xchʼaʼajkilal. Wankebʼ nekeʼroksi li bʼan li nakanobʼresink u ut nekeʼxbʼaanu jalan chik maaʼusilal. Qʼaxal chʼaʼaj xkuybʼal li xikʼ ileʼk wi li nabʼaanunk re aʼan raj li trahoq ut li t-iloq aawe».

⁹ Li xGeorgina naxseeraqʼi kʼaru kitenqʼank re chi xkuybʼal li xikʼ ileʼk: «Tojaʼ ajwiʼ xinchoy xyaabʼasinkil chixjunil li Santil Hu naq linnaʼ xʼok intzʼeqtaanankil. Chʼolchʼo chiwu naq xintaw li yaal ut naq wankin chixkʼatq li Jehobʼa. Rajlal nintijok chiru, ut aʼan nikinrabʼi. Naq toj wankin chaq saʼ li naʼaj bʼarwiʼ xinxkʼe linnaʼ, jun li hermaan ixq xinxbʼoq saʼ rochoch ut qakabʼichal naqatzol li Santil Hu. Chiruhebʼ li hoonal aʼan, ebʼ li hermaan xeʼxkawubʼresi linpaabʼal. Xwilebʼ joʼ injunkabʼal. Xinkʼe reetal naq li Jehobʼa qʼaxal kaw ribʼ chiruhebʼ li xikʼ nekeʼilok qe, maakʼaʼ naxye anihebʼ».

10. Kʼaru chʼolchʼooq chiqu?

¹⁰ Li apóstol Pablo kixtzʼiibʼa: «Tik maakʼaʼ naru taajachoq qe rikʼin li xrahom li Yos li wank rikʼin li Kristo Jesus, li Qaawaʼ» (Rom. 8:38, 39). Usta toorahobʼtesiiq, li Jehobʼa maajunwa tooxkanabʼ qajunes. Junelik bʼan tixkʼojobʼ ut tixkawubʼresi li qachʼool. Ut joʼ naxkʼut li kixkʼul li xGeorgina, troksi ajwiʼ ebʼ li qechpaabʼanel re qatenqʼankil.

11. Chan raj ru teʼtenqʼaaq ebʼ li xtzolom li Jesús xbʼaan li rahok li kiʼaatinak wiʼ saʼ Juan 15:12, 13? Kʼe jun eetalil.

¹¹ Naq jun qʼoqyink chik ma nakamk, li Jesús kixjultika rehebʼ li xtzolom naq cheʼxrahaq ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ (taayaabʼasi Juan 15:12, 13). Li Jesús naxnaw naq aweʼ ttenqʼanq rehebʼ chi wank saʼ junajil ut chi xkuybʼal li xikʼ ileʼk saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin. Qakʼoxlaq li chʼuut re Tesalónica li kaw kirahobʼtesiik chalen saʼ xtiklajik. Ebʼ laj paabʼanel aʼan xeʼxkanabʼ jun chaabʼil eetalil  chirix li rahok ut li kuyuk (1 Tes. 1:3, 6, 7). Li apóstol Pablo kixye rehebʼ: «Naqatzʼaama cheru naq qʼaxal wiʼ chik chexrahoq» (1 Tes. 4:9, 10). Li rahok t-ekʼasinq raj rehebʼ chi xkʼojobʼankilebʼ xchʼool li tawasinbʼilebʼ ut chi xtenqʼankilebʼ li moko kawebʼ ta xpaabʼal (1 Tes. 5:14). Ut xeʼxbʼaanu li kixye laj Pablo xbʼaan naq jun chihabʼ chirix aʼan, naq kixtaqla li xkabʼ esilhu rehebʼ, kixye: «Numtajenaq chik nekera eeribʼ rikʼinebʼ chixjunil ut chejunjunqal» (2 Tes. 1:3-5). Li xrahomebʼ kitenqʼank rehebʼ chi xkuybʼal ebʼ li chʼaʼajkilal ut li rahobʼtesiik.

12. Chanru xeʼxkʼutbʼesi li tzʼaqal rahok chiribʼilebʼ ribʼ ebʼ li hermaan naq yook li yalok u saʼ li xtenamitebʼ?

¹² Qilaq li kixkʼul laj Danilo ut li rixaqil, li xooʼaatinak wiʼ saʼ li raqal 1. Naq kitiklaak li yalok u saʼ li xtenamitebʼ, junelik xeʼwulak saʼebʼ li chʼutam, xeʼxbʼaanu li wank saʼ ruqʼebʼ saʼ li puktesink ut xeʼxwotz li xtzekemqebʼ rikʼinebʼ li rechpaabʼanelil. Saʼ jun kutan, ebʼ li soldaad xeʼwulak saʼ rochoch laj Danilo. Aʼan naxye: «Xeʼxmin wu chi xtzʼeqtaanankil linpaabʼal. Xbʼaan naq inkʼaʼ xinkʼulubʼa, xineʼxsakʼ ut chanchan tawiʼ naq tineʼxpuubʼa, abʼan xeʼpuubʼak saʼ xbʼeen injolom. Naq xik xik rehebʼ xeʼxye we naq teʼsutqʼiiq chaq chi xbʼatzʼunenkil ru li wixaqil. Saʼ junpaat ebʼ li hermaan xooʼeʼxtaqla saʼ tren saʼ jalan chik teep. Maajunwa tsachq saʼ inchʼool li rahok li xeʼxkʼutbʼesi chiqix. Naq xoowulak saʼ li teep aʼan, ebʼ li hermaan xeʼxkʼe qatzekemq, xineʼxtenqʼa chi xtawbʼal inkʼanjel ut jun li qochoch. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼan, moqon xooruuk xtenqʼankilebʼ li hermaan li yookebʼ chaq chi elelik xbʼaan li yalok u». Ebʼ li eetalil aʼin naxkʼutbʼesi naq li tzʼaqal rahok naru tooxtenqʼa chi xkuybʼal li xikʼ ileʼk.

13. Chanru nokooxtenqʼa li santil musiqʼej re naq inkʼaʼ tqakanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa naq xikʼ nokooʼeʼril ebʼ li kristiʼaan?

¹³ Li Jesús kixye naq tento tqarahebʼ li xikʼ nekeʼilok qe (Mat. 5:44, 45). Aʼin chʼaʼaj xbʼaanunkil, abʼan rikʼin xtenqʼ li xsantil musiqʼej li Yos tooruuq xbʼaanunkil. Saʼ xyanq li chaabʼil naʼlebʼ li naruuchi li santil musiqʼej wank li rahok, li kuyuk, li chaabʼilal, li kuyuk ibʼ ut li tuulanil li nokooxtenqʼa chi xkuybʼal li xikʼ ileʼk (Gál. 5:22, 23). Naabʼalebʼ li xikʼ nekeʼilok qe xeʼxjal li xnaʼlebʼ saʼ xkʼabʼaʼ naq li rixaqil, li xbʼeelom, li ralal xkʼajol malaj li rechkabʼal xeʼxkʼutbʼesi ebʼ li chaabʼil naʼlebʼ aʼin. Ut naabʼalebʼ xeʼok joʼ aj Testiiw. Joʼkan bʼiʼ,  wi qʼaxal nachʼaʼajkoʼk chiqu xraabʼalebʼ li nokooʼeʼxrahobʼtesi xbʼaan naq inkʼaʼ naqakʼam qe rikʼinebʼ, qatzʼaamaq re li Jehobʼa li xsantil musiqʼej (Luc. 11:13). Misach saʼ qachʼool: jwal us naq junelik tqabʼaanu junaq li naʼlebʼ joʼ naxye li Yos (Prov. 3:5-7).

14, 15. Chanru kixtenqʼa jun li hermaan li naxye saʼ Romanos 12:17-21 chi xkʼutbʼesinkil li rahok usta jwal xikʼ naʼileʼk xbʼaan li xbʼeelom?

¹⁴ Qilaq li kixkʼul li xYasmín li wank Oriente Medio. Naq kiʼok joʼ aj testiiw re li Jehobʼa, li xbʼeelom kixkʼoxla naq yookebʼ xbʼalaqʼinkil ut kixyal xbʼaanunkil naq tixkanabʼ kʼanjelak chiru li Yos. Kixhobʼ, kixye rehebʼ li xkomon, re jun aj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal ut re jun aj tuul naq teʼxsebʼesi ut naq teʼxye re, naq yook xjachbʼal ru li xjunkabʼal. Kiwulak ajwiʼ li xbʼeelom saʼ jun rehebʼ li chʼutam ut kixhobʼebʼ li hermaan. Junes yaabʼak naxbʼaanu li xYasmín saʼ xkʼabʼaʼ naq jwal xikʼ naʼileʼk xbʼaan li xbʼeelom.

¹⁵ Saʼebʼ li chʼutam, ebʼ li hermaan xeʼxkʼojobʼ ut xeʼxkawubʼresi xchʼool. Ebʼ li cheekel winq xeʼxye re, naq xyuʼamiq li aatin li natawmank saʼ Romanos 12:17-21 (taayaabʼasi). Li xYasmín naxye: «Chʼaʼaj xbʼaanunkil li naxye li Santil Hu, abʼan xintzʼaama re li Jehobʼa naq chinxtenqʼaq ut qʼaxal xinyal inqʼe chi xbʼaanunkil. Joʼkan bʼiʼ, naq linbʼeelom naxtzʼajni saʼ li kosiin yal saʼ xmaaʼusilal xchʼool, ninsaabʼesi; naq nikinxhobʼ, inkʼaʼ ninsume, ut naq nayajerk, ninkʼe inchʼool chi rilbʼal».

16, 17. Kʼaru naxkʼut chaawu li kixkʼul li xYasmín?

¹⁶ Li xYasmín naxye naq kixtaw rusilal li rahok li kixkʼutbʼesi chirix li xbʼeelom: «Naxpaabʼ chik li ninye re xbʼaan naq naxnaw naq maajunwa nintikʼtiʼik. Kixkʼe chik xchʼool chi wabʼinkil naq nokooʼaatinak chirix li paabʼal ut kixye naq inkʼaʼ chik tinxchoqi saʼ ochoch. Ut anaqwan naxwaklesi inchʼool re xik saʼebʼ li chʼutam. Sa chik naqil qibʼ ut wank li tuqtuukilal saʼ li qasumlajik. Ninyoʼoni naq saʼ junaq kutan t-oq joʼ aj Testiiw ut naq qakabʼichal tookʼanjelaq chiru li Jehobʼa».

¹⁷ Li kixkʼul li xYasmín naxkʼutbʼesi naq li rahok «chixjunil nariiqani», «chixjunil naroybʼeni» ut «chixjunil naxkuy» (1 Cor. 13:4, 7). Yaal naq li xikʼ ilok wank xwankil, abʼan qʼaxal wank wiʼ chik xwankil li rahok. Li xikʼ ilok narahobʼtesink, abʼan li rahok naxqʼunbʼesi li chʼoolej. Naq nokoorahok, naqasahobʼresi xchʼool li Jehobʼa. Abʼanan, usta ebʼ li xikʼ nekeʼilok qe inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ qachʼiʼchʼiʼinkil, naru naq junelik sahaq saʼ qachʼool. Qilaq chanru.

18. Kʼaʼut naru naq sahaq saʼ qachʼool usta xikʼ nokooʼileʼk?

¹⁸ Li Jesús kixye: «Us xaq eere naq xikʼ texʼileʼq xbʼaanebʼ li poyanam» (Luc. 6:22). Relik chi yaal, inkʼaʼ naqaj naq xikʼ tooʼileʼq chi moko naq toorahobʼtesiiq saʼ xkʼabʼaʼ li qapaabʼal. Aʼut, kʼaʼut naru naq sahaq saʼ qachʼool usta xikʼ nokooʼileʼk? Qilaq oxibʼ li xyaalal. Xbʼeen, xbʼaan naq, naq naqakuy li rahobʼtesiik, naqataw li rusilal li Yos (1 Ped. 4:13, 14). Xkabʼ, xbʼaan naq nachaabʼiloʼk ut nakawuuk li qapaabʼal (1 Ped. 1:7). Ut rox, xbʼaan naq tqakʼul jun li xnimal ru maatan: aʼ li junelik yuʼam (Rom. 2:6, 7).

19. Kʼaʼut naq sahebʼ chaq saʼ xchʼool ebʼ li apóstol usta xeʼteniik?

¹⁹ Naq tojeʼ kiwakliik chi yoʼyo li Jesús, ebʼ li apóstol xeʼrekʼa li sahil chʼoolejil li kiʼaatinak wiʼ rikʼinebʼ. Usta xeʼteniik ut xeʼyeheʼk re, naq meʼpuktesink chik, ebʼ aʼan «sahebʼ saʼ xchʼool [...] naq keʼkʼeheʼk chi tzʼeqtaanaak saʼ xkʼabʼaʼ li Jesus» (Hech. 5:40-42). Qʼaxal nekeʼxra laj Echal rehebʼ chiru xxuwankil ru li tzʼeqtaanaak xbʼaan ebʼ li xikʼ nekeʼilok rehebʼ. Ut xeʼxkʼutbʼesi li rahok aʼin naq «maajun kutan» xeʼxkanabʼ xpuktesinkil li chaabʼil esilal. Saʼebʼ li qakutan, naabʼalebʼ li qahermaan inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa usta yookebʼ xkʼulbʼal li rahilal. Chʼolchʼo chiruhebʼ naq li Jehobʼa maajunwa tsachq saʼ xchʼool li xkʼanjelebʼ chi moko li rahok li nekeʼxkʼutbʼesi chirix li xkʼabʼaʼ (Heb. 6:10, TNM).

20. Kʼaru tqil saʼ li jun chik tzolom

²⁰ Li ruuchichʼochʼ aʼin xikʼ tooril toj reetal tsacheʼq ru (Juan 15:19). Abʼan, mooxuwak. Joʼ tqil saʼ li jun chik tzolom, li Jehobʼa tixkawubʼresi ut tixkol ebʼ laj kʼanjel chiru (2 Tes. 3:3). Joʼkan bʼiʼ, miqakanabʼ xraabʼal li Jehobʼa, ebʼ li qechpaabʼanel joʼwiʼ ebʼ li xikʼ nekeʼilok qe. Wi joʼkan naqabʼaanu, wanqo saʼ junajil ut kawaq li qapaabʼal, tqakʼe xloqʼal li Jehobʼa ut tqakʼutbʼesi naq li rahok qʼaxal wank xwankil chiru li xikʼ ilok.