1. Kʼaru naru naqakʼul naq nokooʼok xseeraqʼinkil rehebʼ li junchʼol li yooko xtzolbʼal saʼ li Santil Hu?

MA JULTIK aawe chanru xaawekʼa aawibʼ naq xaataw li yaal? Naq xaataw ru chiʼus li naxkʼut li Santil Hu, xaakʼoxla naq chixjunilebʼ li kristiʼaan teʼraj ajwiʼ xkʼulubʼankil. Chʼolchʼo chaawu naq li naxkʼut li Santil Hu tixsahobʼresi xchʼoolebʼ anaqwan ut teʼruuq xkʼulbʼal li rosobʼtesihom li Yos saʼebʼ li kutan chalk re (Sal. 119:105). Chi sa saʼ laachʼool xat-ok chi xseeraqʼinkil rehebʼ laakomon ut ebʼ laawamiiw chirix li yookat xtzolbʼal chirix li Yos. Abʼan kʼajoʼ kirahoʼk saʼ laachʼool naq naabʼalebʼ inkʼaʼ xeʼraj rabʼinkil!

2, 3. Kʼaru nekeʼxkʼoxla chaq li xkʼihalil ebʼ li kristiʼaan chirix li Jesús ut li esil li naxpuktesi?

² Us raj naq inkʼaʼ tsachq qachʼool chi rilbʼal naq wankebʼ inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil li esil li naqapuktesi. Naq li Jesús kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, kixbʼaanu li sachbʼachʼoolej li naxkʼutbʼesi naq li Jehobʼa natenqʼank re. Usta joʼkan, li xkʼihalil ebʼ li kristiʼaan xeʼxtzʼeqtaana. Jun eetalil, naq kixwaklesi wiʼ chik chi yoʼyo laj Lázaro, ebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li xpaabʼal laj judiiy inkʼaʼ xeʼruuk xyeebʼal naq aʼin moko yaal ta, abʼan inkʼaʼ ajwiʼ xeʼxpaabʼ naq li Jesús aʼan li Sikʼbʼil Ru. Xeʼraj bʼan xkamsinkil li Jesús ut laj Lázaro (Juan 11:47, 48, 53; 12:9-11).

³ Li Jesús naxnaw chaq naq li xkʼihalil ebʼ li kristiʼaan inkʼaʼ teʼxkʼulubʼa naq aʼan li Sikʼbʼil Ru (Juan 5:39-44). Joʼkaʼin kixye rehebʼ naabʼal li xtzolom laj Juan laj Kubʼsihomhaʼ: «Us xaq re li inkʼaʼ taaluktaaq  xchʼool * inbʼaan» (Mat. 11:2, 3, 6). Kʼaʼut naq naabʼalebʼ xeʼxtzʼeqtaana li Jesús?

4. Chirix kʼaru tooʼaatinaq saʼ li tzolom aweʼ?

⁴ Saʼ li tzolom aweʼ ut saʼ li jun chik tqatzʼil rix naabʼal xyaalal kʼaʼut naq naabʼalebʼ li kristiʼaan xeʼxtzʼeqtaana li Jesús naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ. Tqil ajwiʼ kʼaʼut naq saʼebʼ li qakutan naabʼalebʼ inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li esil li naqapuktesi. Ut li qʼaxal wank xwankil: tqil kʼaru ttenqʼanq qe re naq kawaq li qapaabʼal chirix li Jesús ut re naq inkʼaʼ tluktaaq qachʼool.

5. Kʼaʼut naq wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan nekeʼxkʼoxla naq li Jesús moko aʼan ta chaq li Sikʼbʼil Ru?

⁵ Naabʼalebʼ xeʼluktaak xchʼool naq xeʼxnaw anihebʼ li xnaʼ xyuwaʼ li Jesús ut bʼar chalenaq. Chʼolchʼo chaq chiruhebʼ naq aʼan jun xchaqʼal ru aj kʼutunel ut naq naxbʼaanu li sachbʼachʼoolej, abʼan choʼq rehebʼ aʼan, li Jesús yal jun ralal aj peechʼ. Joʼkan ajwiʼ, chalenaq Nazaret, jun li tenamit li maakʼaʼ chaq xwankil chiruhebʼ wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan. Ut laj Natanael kixye ajwiʼ aʼin naq toj maajiʼ naʼok choʼq xtzolom li Jesús: «Ma wank tabʼiʼ bʼayaq rusilal Nazaret?» (Juan 1:46). Kʼaʼut naq kixye aʼin? Maare maakʼaʼ chaq xwankil chiru laj Natanael li tenamit bʼarwiʼ chalenaq li Jesús, malaj yook xkʼoxlankil li propesiiy li natawmank saʼ Miqueas 5:2, bʼarwiʼ naxye naq li Sikʼbʼil Ru tyoʼlaaq Belén, maawaʼ Nazaret.

6. Kʼaru raj xeʼxbʼaanu ebʼ li inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa naq li Jesús aʼan li Sikʼbʼil Ru?

⁶ Kʼaru naxye li Santil Hu? Li propeet Isaías kixye naq li xikʼ nekeʼilok re li Jesús maakʼaʼ teʼraj xnawbʼal chirix li xyuʼam li Sikʼbʼil Ru (Is. 53:8, TNM). Naabʼal rehebʼ li naʼlebʼ li naʼaatinak chirix li xyuʼam li Sikʼbʼil Ru natawmank saʼebʼ li propesiiy. Wi traj xeʼxtzʼil rix li kikʼulmank, xeʼxnaw raj naq li Jesús kiyoʼlaak saʼ li tenamit Belén ut naq chalenaq saʼ li xjunkabʼal li awabʼej David (Luc. 2:4-7). Joʼkan naq li naʼajej bʼarwiʼ kiyoʼlaak li Jesús naxchap ribʼ rikʼin li propesiiy li natawmank saʼ Miqueas 5:2. Joʼkan bʼiʼ, kʼaru kichʼaʼajkink rehebʼ? Saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ nekeʼxnaw chixjunil li kikʼulmank, xeʼxpaabʼ li nayeemank chirix li Jesús, joʼkan naq xeʼluktaak xchʼool ut xeʼxtzʼeqtaana.

7. Kʼaʼut naq naabʼalebʼ nekeʼxtzʼeqtaana li xtenamit li Jehobʼa?

⁷ Ma joʼkan nakʼulmank saʼebʼ li qakutan? Relik chi yaal naq joʼkan. Li xkʼihalil ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos moko bʼihomebʼ ta chi moko wankebʼ xwankil, joʼkan naq naabʼalebʼ nekeʼxkʼoxla naq moko tzolbʼilo ta ut naq aj kʼalebʼaalo (Hech. 4:13). Nekeʼxye naq inkʼaʼ nokooruuk chi kʼutuk chirix li Santil Hu xbʼaan naq inkʼaʼ xoowulak saʼebʼ li xninqal ru tzolebʼaal bʼarwiʼ natzʼilmank rix li Santil Hu. Jalanebʼ chik nekeʼxye naq li qapaabʼal chalenaq Estados Unidos, abʼan aʼin moko yaal ta, xbʼaan naq li xkʼihalil ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa moko wankebʼ ta saʼ li tenamit aʼan. Junchʼol chik rabʼihomebʼ naq joʼ aj testiiw re li Jehobʼa inkʼaʼ naqapaabʼ li Jesús. Ut naabʼal chihabʼ rokikebʼ chi xyeebʼal naq «maaʼus qanaʼlebʼ», «laaʼo aj chʼuuk re Estados Unidos» ut naq «laaʼo aj sikʼol raaxiikʼ saʼ xbʼeen li tenamit». Ebʼ li nekeʼxpaabʼ li naʼlebʼ aʼin ut inkʼaʼ nekeʼxnaw malaj inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li yaal chirixebʼ laj Testiiw, nekeʼluktaak xchʼool ut nekeʼxtzʼeqtaana li xtenamit li Jehobʼa.

8. Joʼ naxye saʼ Hechos 17:11, kʼaru tento taabʼaanu wi nakaawaj xnawbʼal anihebʼ tzʼaqal laj kʼanjel chiru li Yos saʼebʼ li qakutan?

⁸ Kʼaru ttenqʼanq aawe re naq inkʼaʼ tluktaaq laachʼool? Xtzʼilbʼal rix chiʼus li kikʼulmank. Aʼin tzʼaqal li kixbʼaanu laj Lucas. Naq kixtzʼiibʼa li xhu li naʼaatinak chirix li xyuʼam li Jesús, aʼan kixye: «Xintzʼili rix chiʼus chixjunil [...] chi tzʼaqal re ru chanru tzʼaqal kikʼulmank». Kiraj naq  li teʼril xsaʼ li hu aʼan teʼxkʼe «reetal chi tzʼaqal li xyaalal» li xeʼrabʼi chaq chirix li Jesús (Luc. 1:1-4, Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators, [Wy]. Akʼ tzʼiibʼ). Joʼkaʼin ajwiʼ xeʼxbʼaanu chaq ebʼ laj judiiy li xeʼwank saʼ li tenamit Berea. Naq xeʼrabʼi xbʼeen sut li chaabʼil esilal chirix li Jesús, xeʼok xtzʼilinkil rix li xtasal li Santil Hu li kitzʼiibʼamank saʼ hebreo re xnawbʼal ma yaal li nayeemank rehebʼ (taayaabʼasi Hechos 17:11). Joʼkaʼin ajwiʼ tento taabʼaanu laaʼat, aajel ru naq taatzʼili rix re xnawbʼal ma yaal li nayeemank aawe. Juntaqʼeeta li nekeʼxkʼut ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa rikʼin li naxye li Santil Hu. Us raj ajwiʼ naq taatzʼil rix li xtiklajik ut li xbʼaanuhomebʼ laj testiiw re li Jehobʼa saʼebʼ li qakutan. Wi naqatzʼil rix chiʼus, inkʼaʼ tqapaabʼ li tikʼtiʼ li nekeʼxyoobʼ chirixebʼ laj Testiiw.

9. Kʼaru kikʼulmank naq li Jesús inkʼaʼ kiraj xbʼaanunkil junaq eetalil li tchalq saʼ choxa?

⁹ Wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan xeʼxkʼoxla naq moko tzʼaqal ta li chaqʼal ru naʼlebʼ li naxkʼut li Jesús, toj xeʼraj xkomon. Xeʼxpatzʼ re «junaq eetalil taachalq saʼ choxa» re xkʼutbʼesinkil naq aʼan li Sikʼbʼil Ru (Mat. 16:1). Maare xeʼxpatzʼ re aʼin xbʼaan naq xeʼxjalpaqi ru li naxye saʼ Daniel 7:13, 14. Abʼan toj maajiʼ nawulak li hoonal chiru li Jehobʼa re naq ttzʼaqloq ru li propesiiy aʼan. Tzʼaqalaq raj chiruhebʼ li xkʼutum li Jesús re naq teʼxpaabʼ naq aʼan li Sikʼbʼil Ru. Aʼut, saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ kiraj xbʼaanunkil li sachbʼachʼoolej li xeʼxpatzʼ re, xeʼluktaak xchʼool ut xeʼxtzʼeqtaana (Mat. 16:4).

10. Chanru kixkʼe chi tzʼaqlok ru li Jesús li kixye laj Isaías chirix li Sikʼbʼil Ru?

¹⁰ Kʼaru naxye li Santil Hu? Joʼkaʼin kixye laj Isaías chirix li Sikʼbʼil Ru: «Inkʼaʼ tixjap re chi aatinak chi moko taawechʼinq; inkʼaʼ taaʼabʼiiq li xyaabʼ xkux saʼ bʼe» (Is. 42:1, 2). Naq li Jesús kixbʼaanu li xkʼanjel chiru li Yos, inkʼaʼ kiraj naq tnimaaq ru. Inkʼaʼ kixkʼe xhoonal chi xkabʼlankil li xninqal ru ochoch re loqʼonink, inkʼaʼ kixtiqibʼ ribʼ joʼebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal chi moko kixpatzʼ naq tkʼabʼaʼiiq rikʼin xninqal ru ruuchil kʼabʼaʼej. Naq yook chi raqmank aatin saʼ xbʼeen, inkʼaʼ kixbʼaanu junaq sachbʼachʼoolej yal re, naq tnimaaq ru xbʼaan li awabʼej  Herodes usta wank saʼ xiwxiwal li xyuʼam (Luc. 23:8-11). Yaal naq li Jesús kixbʼaanu wiibʼ oxibʼ li sachbʼachʼoolej, abʼan li qʼaxal wank chaq xwankil chiru aʼan xpuktesinkil li chaabʼil esilal. Kixye rehebʼ li xtzolom: «Xbʼaan naq aʼin aj e naq xulinʼelq» (Mar. 1:38).

11. Kʼaru ebʼ li bʼalaqʼil naʼlebʼ nekeʼxpaabʼ wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan?

¹¹ Ma joʼkan nakʼulmank saʼebʼ li qakutan? Relik chi yaal naq joʼkan. Naabʼalebʼ sachso xchʼool nekeʼkanaak naq nekeʼril li xninqal ru iklees ut li kʼaʼaq re ru li jwal terto xtzʼaq, ebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal li nekeʼkʼabʼaʼiik rikʼin xninqal ru ruuchil kʼabʼaʼej ut wiibʼ oxibʼ chik li naʼlebʼ li chalenaq saʼ li bʼalaqʼil paabʼal, usta moko kʼihebʼ ta nekeʼxnaw naq joʼkan. Abʼan li nekeʼwulak saʼebʼ li iklees maakʼaʼ nekeʼxtzol chirix li Yos ut li rajom. Abʼanan, li nekeʼwulak saʼebʼ li qachʼutam nekeʼxtzol chanru naraj li Yos naq toowanq ut chanru tqabʼaanu li rajom. Ebʼ li qachʼutlebʼaal kabʼl moko xninqal ru ochoch ta, abʼan saq ruhebʼ ut yiibʼanbʼilebʼ chiʼus. Ebʼ li nekeʼxjolomi li chʼuut moko nekeʼxtiqibʼ ta ribʼ chi moko nekeʼkʼabʼaʼiik joʼebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal. Ut li naqakʼut ut li naqapaabʼ chalenaq saʼ li Raatin li Yos. Usta joʼkan, naabʼalebʼ nekeʼluktaak xchʼool xbʼaan naq inkʼaʼ naqabʼaanu ebʼ li xninqal ru naʼlebʼ re xloqʼoninkil ru li Yos ut xbʼaan naq li naqakʼut inkʼaʼ naxkʼam ribʼ rikʼin li nekeʼraj rabʼinkil.

12. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ Hebreos 11:1, 6, bʼar raj tento tchalq laapaabʼal?

¹² Kʼaru ttenqʼanq aawe re naq inkʼaʼ tluktaaq laachʼool? Li apóstol Pablo kixye rehebʼ laj paabʼanel li wankebʼ Roma: «Li paabʼaal nachalk saʼ xkʼabʼaʼ li Esilal, ut li Esilal napuktesimank saʼ xkʼabʼaʼ li Raatin li Kriist» (Rom. 10:17). Wi naqaj naq kawaq li qapaabʼal, inkʼaʼ tootzʼaqonq saʼebʼ li ninqʼe li moko chalenaq ta saʼ li Santil Hu usta chaqʼal ru nakʼutunk, tento bʼan tqatzol li Santil Hu. Tento naq kawaq laapaabʼal ut chalenaqaq saʼ li yaal, xbʼaan naq «wi maakʼaʼ qapaabʼaal, inkʼaʼ naru naq li Yos taasahoʼq xchʼool qikʼin» (taayaabʼasi Hebreos 11:1, 6). Joʼkan bʼiʼ, re naq junaq li kristiʼaan tixpaabʼ naq xtaw li yaal, moko aajel ta ru naq tchalq xninqal ru eetalil saʼ choxa. Tzʼaqalaq bʼan rikʼin xtzʼilbʼal rix chiʼus li naxkʼut li Santil  Hu re naq tkawuuq xpaabʼal ut re naq inkʼaʼ twiibʼanq qachʼool.

13. Kʼaʼut naq naabʼalebʼ xeʼxmaajewa li Jesús?

¹³ Ebʼ li xtzolom laj Juan laj Kubʼsihomhaʼ xeʼsach xchʼool chi rilbʼal naq ebʼ li xtzolom li Jesús inkʼaʼ nekeʼayuunik. Li Jesús kixye rehebʼ li xtzolom laj Juan naq maakʼaʼ xyaalal chiruhebʼ li xtzolom naq teʼayuuniq xbʼaan naq toj wank saʼ xyanqebʼ (Mat. 9:14-17). Usta joʼkan, ebʼ laj pariseey ut jalanebʼ chik kristiʼaan li xikʼ nekeʼril li Jesús, xeʼxmaajewa xbʼaan naq inkʼaʼ naxkʼam re rikʼin li xnaʼlebʼebʼ ut li xbʼaanuhomebʼ. Qʼaxal xeʼjosqʼoʼk naq xeʼril naq li Jesús naxkʼirtasihebʼ li yaj saʼ li kutan sábado (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Ebʼ laj kaʼpakʼal u aʼan nekeʼxnima ribʼ xbʼaan naq nekeʼxpaabʼ li xchaqʼrabʼ li sábado, abʼan, inkʼaʼ nekeʼxutaanak chi yakok saʼ li rochoch li Yos. Kʼajoʼ naq xeʼpoʼk naq li Jesús kiraqok aatin saʼ xbʼeenebʼ xbʼaan naq ebʼ aj kaʼpakʼal u (Mat. 21:12, 13, 15). Ut naq li Jesús kipuktesink saʼ li sinagoga re Nazaret, li xeʼabʼink re kʼajoʼ naq xeʼjosqʼoʼk xbʼaan naq kiroksi li xbʼaanuhomebʼ laj Israel re xkʼutbʼesinkil naq yibʼru xnaʼlebʼebʼ ut naq maakʼaʼ xpaabʼalebʼ (Luc. 4:16, 25-30). Naabʼalebʼ xeʼluktaak xchʼool xbʼaan naq li Jesús inkʼaʼ kixbʼaanu li nekeʼroybʼeni raj naq tixbʼaanu (Mat. 11:16-19).

14. Kʼaʼut naq li Jesús kixtzʼeqtaana li kʼaynaqebʼ chi xbʼaanunkil li kristiʼaan li moko chalenaq ta saʼ li Santil Hu?

¹⁴ Kʼaru naxye li Santil Hu? Li Jehobʼa kiroksi li propeet Isaías re xyeebʼal: «Li tenamit aʼin yal chi aatin nekeʼnachʼok wikʼin ut nikineʼroxloqʼi yal rikʼin xtzʼuumal rehebʼ; aʼut li xchʼoolebʼ najt wank wikʼin. Maakʼaʼ aj e naq nekeʼxloqʼoni wu, xbʼaan naq li kʼaru nekeʼxkʼut chiruhebʼ li tenamit aʼan yal xtaqlahomebʼ li winq» (Is. 29:13). Jwal us naq li Jesús kixtzʼeqtaana li kʼaynaqebʼ chi xbʼaanunkil li kristiʼaan li moko chalenaq ta saʼ li Santil Hu. Ebʼ li poyanam li xeʼxkʼe xwankil li xnaʼlebʼebʼ ut li xbʼaanuhomebʼ li winq ut inkʼaʼ li naxye li Raatin li Yos, xeʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa ut li Sikʼbʼil Ru, aʼ li taqlanbʼil chaq xbʼaan.

15. Kʼaʼut naq naabʼalebʼ li kristiʼaan xikʼ nekeʼril ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa?

¹⁵ Ma joʼkan nakʼulmank saʼebʼ li qakutan? Relik chi yaal naq joʼkan. Naabʼalebʼ xikʼ nokooʼeʼril xbʼaan naq joʼ aj testiiw re li Jehobʼa inkʼaʼ naqaninqʼehi li xkutankil li qayoʼlajik chi moko li Ralankil xbʼaan naq moko chalenaq ta saʼ li Santil Hu. Jalanebʼ chik nekeʼpoʼk xbʼaan naq inkʼaʼ naqaninqʼehi ru li tenamit chi moko naqabʼaanu ebʼ li naʼlebʼ li moko chalenaq ta saʼ li Santil Hu naq nakamk junaq li poyanam. Maare ebʼ li kristiʼaan aʼin chi anchalebʼ xchʼool nekeʼxbʼaanu ut nekeʼxkʼoxla naq li Yos naxkʼulubʼa li xbʼaanuhomebʼ. Abʼan, wi nekeʼxkʼe xchʼool chi xbʼaanunkil li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ aʼin ut inkʼaʼ li naxkʼut li Santil Hu, moko sahaq ta saʼ xchʼool li Jehobʼa rikʼinebʼ (Mar. 7:7-9).

16. Kʼaru tqabʼaanu ut kʼaru inkʼaʼ tqabʼaanu? (Salmo 119:97, 113, 163-165).

¹⁶ Kʼaru ttenqʼanq aawe re naq inkʼaʼ tluktaaq laachʼool? Chaara chi anchal aachʼool ebʼ li xchaqʼrabʼ ut ebʼ li xtaqlahom li Yos (taayaabʼasi Salmo 119:97, 113, 163-165). Wi nakaara li Jehobʼa, inkʼaʼ taabʼaanu junaq li naʼlebʼ li xikʼ naril. Maajun chik naʼlebʼ qʼaxal taara joʼ nakaara li Jehobʼa.

17. Kʼaru raj nekeʼxyoʼoni chaq naabʼalebʼ li kristiʼaan naq tixbʼaanu li Sikʼbʼil Ru?

¹⁷ Saʼ xkutankil li Jesús, wankebʼ xeʼraj raj naq saʼ junpaat tjalaaq li naʼawabʼejink rehebʼ. Nekeʼxyoʼoni naq li Sikʼbʼil Ru trisihebʼ rubʼel xwankil li tenamit Roma. Abʼan, naq xeʼraj xkʼebʼal choʼq awabʼej li Jesús, aʼan moko kixkʼulubʼa ta (Juan 6:14, 15). Jalanebʼ chik kristiʼaan ut  ebʼ laj tij nekeʼxkʼoxla naq li Jesús tixjal ebʼ li nekeʼawabʼejink, ut aʼin tixbʼaanu naq ebʼ laj Roma teʼpoʼq ut teʼxmaqʼ li wankilal kʼebʼil saʼ ruqʼebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li paabʼal. Naabʼalebʼ aj judiiy xeʼluktaak xchʼool xbʼaan li nakʼulmank rikʼinebʼ li nekeʼawabʼejink.

18. Kʼaru ebʼ li propesiiy chirix li Sikʼbʼil Ru maakʼaʼ xeʼraj re naabʼalebʼ aj judiiy?

¹⁸ Kʼaru naxye li Santil Hu? Yaal naq yeebʼil chaq naq li Sikʼbʼil Ru tyaloq ut tqʼaxoq u, abʼan yeebʼil ajwiʼ naq xbʼeenwa tkamq saʼ qakʼabʼaʼ (Is. 53:9, 12). Joʼkan bʼiʼ, kʼaʼut naq naabʼalebʼ jalan nekeʼxyoʼoni? Xbʼaan naq nekeʼxkʼe chaq xchʼool chirixebʼ li propesiiy li nekeʼaatinak chirix chanru ttuqubʼaaq ru li xchʼaʼajkilalebʼ saʼ junpaat, ut maakʼaʼ nekeʼraj re li junchʼol chi propesiiy (Juan 6:26, 27).

19. Kʼaʼut naq saʼebʼ li qakutan naabʼalebʼ nekeʼluktaak xchʼool?

¹⁹ Ma joʼkan nakʼulmank saʼebʼ li qakutan? Relik chi yaal naq joʼkan. Naabʼalebʼ nekeʼluktaak xchʼool xbʼaan naq inkʼaʼ nokootzʼaqonk saʼ li xʼawabʼejilal li winq. Nekeʼxkʼoxla naq tento raj toojuchʼuq. Abʼan laaʼo naqanaw naq wi nokoojuchʼuk re xxaqabʼankil junaq li awabʼej, li Jehobʼa tixkʼoxla naq yooko xtzʼeqtaanankil li Xʼawabʼejilal (1 Sam. 8:4-7). Maare nekeʼxkʼoxla naq us raj ajwiʼ naq tqakabʼla ebʼ li bʼanlebʼaal ut ebʼ li tzolebʼaal malaj tqabʼaanu jalan chik naʼlebʼ re xtenqʼankilebʼ li kristiʼaan. Nekeʼluktaak xchʼool xbʼaan naq naqakʼe qachʼool chi puktesink ut inkʼaʼ chi xtuqubʼankil ru ebʼ li chʼaʼajkilal li yook chi kʼulmank saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin.

20. Joʼ kixye li Jesús saʼ Mateo 7:21-23, kʼaru li qʼaxal wank xwankil?

²⁰ Kʼaru ttenqʼanq aawe re naq inkʼaʼ tluktaaq laachʼool? (Taayaabʼasi Mateo 7:21-23). Jultikaq aawe naq li qʼaxal wank xwankil aʼan xbʼaanunkil li kʼanjel li xooxtaqla wiʼ li Jesús (Mat. 28:19, 20). Mixik aachʼool chirix li xchʼaʼajkilal li tenamit malaj re xtuqubʼankil ru li nekeʼxkʼul ebʼ li kristiʼaan. Joʼ aj testiiw re li Jehobʼa naqarahebʼ li kristiʼaan ut naqakʼe saʼ qu li xchʼaʼajkilalebʼ, abʼan naqanaw naq li jwal us choʼq rehebʼ aʼan xkʼutbʼal chiruhebʼ chirix li Xʼawabʼejilal li Yos ut xtenqʼankilebʼ re naq teʼwanq choʼq ramiiw li Jehobʼa.

21. Kʼaru tento tqayal qaqʼe chi xbʼaanunkil?

²¹ Saʼ li tzolom aweʼ xqil kaahibʼ xyaalal kʼaʼut naq saʼ xkutankilebʼ li apóstol naabʼalebʼ li kristiʼaan xeʼluktaak xchʼool ut xeʼxtzʼeqtaana li Jesús ut kʼaʼut naq saʼebʼ li qakutan wankebʼ ajwiʼ li nekeʼxtzʼeqtaana ebʼ li xtzolom li Jesús. Abʼan moko kaʼaj tawiʼ aʼin. Saʼ li jun chik tzolom tqil kaahibʼ chik xyaalal. Qayalaq bʼiʼ qaqʼe chiqajunilo re naq kawaq li qapaabʼal ut re naq maajun junaq li naʼlebʼ tixluktesi li qachʼool.