1. Joqʼe teʼwanq saʼ choxa chixjunilebʼ li yulbʼilebʼ ru?

 NAJTER qʼe kutan ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa nekeʼxbʼaanu li patzʼom aʼin: Joqʼe teʼkʼameʼq saʼ choxa ebʼ li yulbʼilebʼ ru li toj wankebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ? Kiwank jun hoonal bʼarwiʼ xqakʼoxla naq maare wiibʼ oxibʼ li yulbʼilebʼ ru teʼnumeʼq chi yoʼyo saʼ li Armagedón ut teʼwanq chiru jun qʼehil saʼ li Chʼinaʼusil Naʼajej. Abʼan saʼ li hu Laj Kʼaakʼalehom 15 re julio 2013, maakʼaʼ saʼ qʼeqchiʼ, xqatzol naq chixjunilebʼ li yulbʼilebʼ ru li toj wanqebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ teʼkʼameʼq saʼ choxa naq toj maajiʼ natiklaak li Armagedón (Mat. 24:31).

2. Kʼaru naru naqakʼoxla? Ut kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?

² Abʼan naru tqakʼoxla: Kʼaru teʼxkʼul chiru li «nimla rahilal» li jalan chik xkarneer li Kriist li yookebʼ chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa saʼ Ruuchichʼochʼ? (Mat. 24:21; Juan 10:16). Maare wankebʼ teʼrekʼa naq maakʼaʼ teʼruuq xbʼaanunkil malaj teʼrekʼa naq teʼkanabʼaaq xjunes xbʼaan naq li yulbʼilebʼ ru moko wankebʼ ta chik saʼ Ruuchichʼochʼ. Qilaq wiibʼ li naʼlebʼ li kixbʼaanu naq teʼxkʼoxla aʼin. Tqil ajwiʼ naq wank xyaalal kʼaʼut naq inkʼaʼ tnumtaaq qakʼaʼuxl.

LI INKʼAʼ TKULMANQ

3, 4. Kʼaru naru nekeʼxkʼoxla wiibʼ oxibʼ ut kʼaʼut?

³ Wankebʼ maare nekeʼxkʼoxla wi ebʼ li junchʼol chik chi karneer teʼxtzʼeqtaana li yaal naq li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa moko wanqebʼ ta chik saʼ Ruuchichʼochʼ re xbʼeresinkilebʼ. Kʼaʼut? Qilaq wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li kixbʼaanu naq teʼkʼoxlaq chi joʼkaʼin. Li xbʼeen naʼaatinak chirix laj Jehoiadá li xyuwaʼil aj tij, jun aj chaabʼil kʼanjel chiru li Yos. Rochbʼeen li xJehosabeat li rixaqil, keʼxkʼirisi laj Jehoás  ut keʼxtenqʼa re naq twanq joʼ jun awabʼej li tiik xchʼool ut chaabʼil xnaʼlebʼ. Naq toj yoʼyo laj Jehoiadá, laj Jehoás nachʼ kiwank chixkʼatq li Jehobʼa. Abʼan naq kikamk, kiʼok xbʼaanunkil li yibʼ aj naʼlebʼ. Kirabʼi li kiyeeheʼk re xbʼaanebʼ li wankebʼ xwankil li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ ut kixtzʼeqtaana li Jehobʼa (2 Crón. 24:​2, 15-19).

⁴ Li xkabʼ eetalil naʼaatinak chirixebʼ laj paabʼanel re li xkabʼ siʼeent chihabʼ. Naq yoʼyo li apóstol Juan kixtenqʼahebʼ laj paabʼanel re naq tiikaqebʼ xchʼool chiru li Jehobʼa, kaʼaj chik li apóstol aʼin wank chi yoʼyo (3 Juan 4). Ut joʼebʼ li junchʼol chik chi apóstol re li Jesús, yook xyalbʼal xqʼe chirix li bʼalaqʼ aj kʼutum (1 Juan 2:18). Abʼan naq kikamk laj Juan, li bʼalaqʼ aj kʼutum kixjekʼi ribʼ chanchan jun letzbʼil yajel ut chiru wiibʼ oxibʼ chihabʼ li bʼalaqʼ aj kʼutum kixjekʼi ribʼ saʼ li chʼuut.

5. Kʼaru raj inkʼaʼ tqakʼoxla chirix li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin?

⁵ Ma joʼkan ajwiʼ teʼxkʼul ebʼ li junchʼol chik chi xkarneer li Kriist naq li yulbʼilebʼ ru teʼkʼameʼq saʼ choxa? Ma teʼnaʼlebʼaq joʼ laj Jehoás ut teʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa? Ma teʼxkʼul joʼ li xeʼxkʼul ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel re li xkabʼ siʼeent chihabʼ ut teʼxyuʼami li bʼalaqʼ aj kʼutum? Relik chi yaal naq inkʼaʼ! Chʼolchʼo chiqu naq usta moko wanqebʼ ta chik li yulbʼilebʼ ru saʼ Ruuchichʼochʼ ebʼ li junchʼol chi karneer teʼkʼanjelaq chi tiik ru xchʼool chiru li Jehobʼa ut ilbʼilaqebʼ chiʼus. Chanru nakaanaw?

INKʼAʼ TTZʼAJNIIQ LI TZʼAQAL LOQONINK

6. Kʼaru oxibʼ chi qʼehil tqatzʼil rix?

⁶ Kʼaʼut chʼolchʼo chiqu naq inkʼaʼ ttzʼajniiq li tzʼaqal loqʼonink usta chʼaʼajkaq li kutan li chalk re? Xbʼaan naq li Santil Hu naxkʼut naq li kutan li wanko wiʼ jalan chiru xkutankil ebʼ laj Israel ut chiruhebʼ laj paabʼanel re li xkabʼ siʼeent chihabʼ. Joʼkan naq qatzʼilaq rix chi chʼolchʼo ru li oxibʼ chi qʼehil: 1) li qʼehil rehebʼ laj Israel, 2) li qʼehil naq ak xeʼkamk ebʼ li apóstol ut 3) li «xqʼehil naq t-akʼobʼresiiq chixjunil», naraj xyeebʼal li qakutan (Hech. 3:21).

7. Kʼaʼut inkʼaʼ raj xeʼchʼinaak xchʼool ebʼ laj Israel li tiik ru xchʼoolebʼ naq li tenamit ut ebʼ li awabʼej xeʼxbʼaanu li yibʼru aj naʼlebʼ?

⁷ Li qʼehil rehebʼ laj Israel. Naq toj maajiʼ nakamk, laj Moisés kixye rehebʼ laj Israel: «Ninnaw naq akaq xinkamk chik, taapoʼq leenaʼlebʼ; teekanabʼ li bʼe xinkʼut cheru» (Deut. 31:29). Joʼkan ajwiʼ kixye rehebʼ naq wi teʼxqʼet ribʼ teʼkʼameʼq saʼ jalan chik tenamit (Deut. 28:​35, 36). Ma kitzʼaqlok ru li kixye laj Moisés? Heeheʼ. Chiru naabʼal chihabʼ naabʼalebʼ li awabʼej inkʼaʼ xeʼabʼink chiru li Jehobʼa ut li tenamit xeʼxkʼam re rikʼinebʼ. Joʼkan naq li Jehobʼa kixrahobʼtesi ebʼ li inkʼaʼ xeʼabʼink chiru ut inkʼaʼ chik kixkanabʼ naq ebʼ laj Israel teʼawabʼejinq (Ezeq. 21:​25-27). Abʼan rilbʼal naq keʼtzʼaqlok ru ebʼ li naʼlebʼ aʼin xeʼkawresiik ebʼ laj Israel li tiik ru xchʼoolebʼ (Is. 55:​10, 11).

8. Kʼaʼut inkʼaʼ nasach qachʼool naq li chʼuut re li xkabʼ siʼeent chihabʼ kiʼok xbʼaanunkil li inkʼaʼ us?

⁸ Li qʼehil naq ak xeʼkamk ebʼ li apóstol. Inkʼaʼ nasach qachʼool naq li chʼuut re li xkabʼ siʼeent chihabʼ kiʼok xbʼaanunkil li inkʼaʼ us. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li Jesús ak kixye naq twanq li bʼalaqʼil kʼutum (Mat. 7:​21-23; 13:​24-30, 36-43). Saʼ xkutankilebʼ li apóstol, laj Pablo, laj Pedro ut laj Juan keʼxye naq ak xtiklaak li bʼalaqʼil kʼutum li kixye li Jesús (2 Tes. 2:​3, 7; 2 Ped. 2:1; 1 Juan 2:18). Naq tojeʼaq xkamik li apóstol Juan, ebʼ laj paabʼanel li xeʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa keʼokenk saʼ li Nimla Tenamit  Babilonia, li chʼuut re li bʼalaqʼil paabʼal. Rikʼin aʼin kitzʼaqlok ru li ak kiyeemank.

9. Kʼaru xjalanil li qakutan rikʼin li wiibʼ chi qʼehil li xqil saʼebʼ li raqal rubʼelaj?

⁹ Li «xqʼehil naq t-akʼobʼresiiq chixjunil». Li qakutan jalan chiru li xqʼehil ebʼ laj Israel ut li xqʼehil li xkabʼ siʼeent chihabʼ naq li bʼalaqʼil kʼutum kinujak saʼ li chʼuut. Chanru nakʼabʼaʼiik li qʼehil li wanko wiʼ? Nakʼabʼaʼiik «xraqik ebʼ li kutan» re li maaʼus aj ruuchichʼochʼ aʼin (2 Tim. 3:1). Abʼan li Santil Hu naxkʼutbʼesi naq saʼ li hoonal ajwiʼ aʼan kitiklaak jun chik li qʼehil li najt roq ut jwal wank xwankil. Nakʼabʼaʼiik li «xqʼehil naq t-akʼobʼresiiq chixjunil» (Hech. 3:21). Kitiklaak saʼ 1914 ut traqeʼq naq ebʼ li kristiʼaan tzʼaqalaq chik re ru li xyuʼam ut li Ruuchichʼochʼ twanq joʼ jun chʼinaʼusil naʼajej rubʼel li Xʼawabʼejilal li Kriist. Ut kʼaru xʼakobʼresi li Jehobʼa saʼ 1914? Li Jesús kiʼok chi awabʼejink saʼ choxa ut kiwank wiʼ chik jun li awabʼej li wank joʼ ruuchil li Jehobʼa, li chalenaq saʼ xjunkabʼal li awabʼej David. Moko kaʼaj tawiʼ aʼin kikʼulmank. Chirix aʼin, kitiklaak chi akʼobʼresiik li tzʼaqal loqʼonink (Is. 2:​2-4; Ezeq. 11:​17-20). Abʼan, ma ttzʼajniiq wiʼ chik?

10. a) Kʼaru naxye li Santil Hu chirix li tzʼaqal loqʼonink saʼ li qakutan? (Isaías 54:17). b) Kʼaʼut naxwaklesi qachʼool li naxye li hu Isaías?

¹⁰ (Yaabʼasi Isaías 54:17). Qakʼehaq reetal li naxye li propesiiy aʼin: «Maajun xyiibʼank re li chʼiichʼ li taasachoq aawe». Li raqal aʼin yook chi tzʼaqlok ru saʼ li qakutan. Yook ajwiʼ chi tzʼaqlok ru ebʼ li aatin aʼin: «Chixjunilebʼ laawalal aakʼajol teʼtzoleʼq xbʼaan li Qaawaʼ, ut kʼajoʼaq li sahilwank toxeʼxtaw chixjunilebʼ. Kʼojkʼooqat saʼ xbʼeen li tiikilal, kolbʼilaqat chiru […] li xiwak, ut maajun chik taaxibʼesinq aawe» (Is. 54:​13, 14). Chi moko «li xyosil li ruuchichʼochʼ», aʼ laj Tza, wank xwankil re xxaqabʼankil li tzoleʼk chirix li Santil Hu li yook xbʼaanunkil li xtenamit li Jehobʼa (2 Cor. 4:4). Ak xʼakʼobʼresiik chik li tzʼaqal loqʼonink. Maajunwa chik ttzʼajniiq! Maajun li chʼiichʼ li tyiibʼamanq tsachoq qe.

LI TKʼULMANQ

11. Kʼaʼut chʼolchʼo chiqu naq li xkʼihalil li tenamit inkʼaʼ teʼkanabʼaaq xjunes naq chixjunil li yulbʼilebʼ ru wanqebʼ saʼ choxa?

¹¹ Kʼaru tkʼulmanq naq ebʼ li yulbʼilebʼ ru teʼkʼameʼq saʼ choxa? Qajultikaq naq li Jesús aʼan laj Kʼaakʼalenel qe ut xjolomil li chʼuut. Aʼan kixye: «Jun ajwiʼ laj Kʼamol  Eebʼe aʼ li Kriist» (Mat. 23:10). Li Qaʼawabʼej junelik tooril. Joʼkan naq, naq yooq chi awabʼejink ebʼ laj paabʼanel li wanqebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ maakʼaʼ teʼxxiwa. Yaal naq moko chʼolchʼo ta chiqu kʼaru tixbʼaanu li Kriist rikʼin li xtenamit li Jehobʼa saʼ li hoonal aʼan. Abʼan wank wiibʼ oxibʼ li eetalil saʼ li Santil Hu li nokooxtenqʼa re naq maakʼaʼ tixkʼe qakʼaʼuxl. Qilaq.

12. a) Chanru kiril li Jehobʼa li xtenamit naq ak kikamk laj Moisés? b) Chanru kixbʼaanu naq laj Elías xkoho chi kʼanjelak saʼ jalan chik naʼajej? (Chaawil li jalam u).

¹² Laj Moisés kikamk naq ebʼ laj Israel toj maajiʼ nekeʼok saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ. Kʼaru kikʼulmank rikʼin li xtenamit li Yos? Inkʼaʼ chik nekeʼbʼeresiik xbʼaan li winq aʼin, ma xeʼkanaak xjunesebʼ ut maaʼani naʼilok rehebʼ? Inkʼaʼ, li Jehobʼa junelik kiwank rikʼinebʼ naq xeʼwank chi tiik ru xchʼoolebʼ. Jun eetalil, naq toj maajiʼ nakamk laj Moisés, li Jehobʼa kixye re naq li jun chik li tkʼamoq bʼe saʼ li tenamit aʼanaq laj Josué, li yook chi kawresiik xbʼaan laj Moisés chiru naabʼal chihabʼ (Éx. 33:11; Deut. 34:9). Joʼkan ajwiʼ, wankebʼ jalanebʼ chik li winq li wankebʼ xnawom li nekeʼxbʼeresi li tenamit: li nekeʼjolomink re 1,000, re 100, re 50 ut re 10 (Deut. 1:15). Chʼolchʼo naq li xtenamit li Yos ilbʼil chiʼus. Wank ajwiʼ li eetalil chirix laj Elías. Chiru naabʼal chihabʼ kixtenqʼa ebʼ laj Israel re naq teʼxloqʼoni ru li Jehobʼa. Abʼan kiwulak jun hoonal bʼarwiʼ li Jehobʼa kixtaqla Judá (2 Rey. 2:1; 2 Crón. 21:12). Ma xeʼtzʼeqtaanaak ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa re li lajeebʼ chi teep re Israel? Inkʼaʼ, xbʼaan naq chiru naabʼal chihabʼ laj Elías kixkawresi laj Eliseo. Joʼkan ajwiʼ, nekeʼtenqʼaak xbʼaanebʼ li ralal xkʼajol ebʼ li propeet, li chanchan tawiʼ kʼubʼkʼukebʼ joʼ jun li tzolebʼaal (2 Rey. 2:7). Joʼ naqil, junelik kiwank ebʼ li winq li tiikebʼ xchʼool li keʼtenqʼank re xbʼeresinkil li xtenamit li Yos. Li Jehobʼa junelik kixbʼaanu li rajom ut kirilebʼ laj kʼanjel chiru.

13. Kʼaru naxye qe Hebreos 13:5b? (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹³ Naq naqakʼoxla ebʼ li eetalil aʼin, kʼaru nakaaye naq tkʼulmanq rikʼinebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa li teʼkanaaq saʼ Ruuchichʼochʼ naq chixjunilebʼ li yulbʼilebʼ ru teʼkʼameʼq saʼ choxa? Chi chʼolchʼo ru naxye li Santil Hu naq li Jehobʼa maajunwa tixtzʼeqtaanahebʼ (yaabʼasi Hebreos 13:5b). Joʼ kikʼulmank rikʼin laj  Moisés ut laj Elías, li chʼina chʼuut aj paabʼanel li yulbʼilebʼ ru saʼ li qakutan li nekeʼxbʼeresi li xtenamit li Jehobʼa nekeʼxnaw naq jwal wank xwankil xkawresinkil jalanebʼ chik. Chiru naabʼal chihabʼ li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa nekeʼxkawresi ebʼ li winq re li jalanebʼ chik chi karneer re naq teʼxbʼeresi li kʼanjel. Jun eetalil, xkʼubʼamank ebʼ li tzolebʼaal re xkawresinkil ebʼ li cheekel winq, ebʼ li cheekel winq li nekeʼulaʼanink chʼuut, li nekeʼtzʼaqonk saʼ li chʼuut li naril li qakʼanjel, li nekeʼilok re Betel ut jalanebʼ chik. Joʼkan ajwiʼ, li junjunq re li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa nekeʼxkawresi ebʼ li hermaan re naq teʼwanq joʼ aj tenqʼanel saʼebʼ li xchʼuut. Ebʼ laj tenqʼanel aʼin ak yookebʼ xbʼaanunkil chi chaabʼil li xkʼanjelebʼ. Chʼolchʼo naq kawresinbʼilebʼ chiʼus re naq teʼril li xkarneer li Kriist.

14. Kʼaru naʼlebʼ jwal wank xwankil naqataw ru?

¹⁴ Chixjunil aʼin naxbʼaanu naq tqataw li naʼlebʼ li jwal wank xwankil saʼ li tzolom aʼin: naq li yulbʼilebʼ ru teʼkʼameʼq saʼ choxa naq yooq chi raqeʼk li nimla rahilal, li xtenamit li Yos inkʼaʼ tixkanabʼ xloqʼoninkil ru chi tiik ru xchʼool arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Rikʼin li Jesukriist joʼ aj Kʼamolbʼe, ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos kaw teʼkʼanjelaq. Yaal naq chiru li qʼehil aʼan teʼrahobʼtesiiq xbʼaan jun chʼuut chi tenamit li xikʼ naril li Yos, li naxkʼabʼaʼi li Santil Hu joʼ Gog re Magog (Ezeq. 38:​18-20). Abʼan moko najt ta twanq li rahobʼtesiik aʼin ut moko us ta t-elq. Inkʼaʼ tixbʼaanu naq li xtenamit li Yos tixkanabʼ xloqʼoninkil ru. Chʼolchʼo naq li Jehobʼa tkoloq rehebʼ. Saʼ jun li moy u, li apóstol Juan kiril «li kʼiila tenamit» re li junchʼol chik chi xkarneer li Kriist ut kiyeemank ajwiʼ rehebʼ naq «li kʼiila tenamit» aʼin naʼelk chaq saʼ «li nimla rahilal». Chʼolchʼo ru nakanaak naq teʼkoleʼq (Apoc. 7:​9, 14).

15, 16. Joʼ naxye Apocalipsis 17:​14, kʼaru teʼxbʼaanu li yulbʼilebʼ ru saʼ Armagedón ut kʼaʼut naxwaklesi qachʼool xnawbʼal aʼin?

¹⁵ Abʼan maare wank chik jun li patzʼom: Ut li yulbʼilebʼ ru? Kʼaru teʼxbʼaanu naq wanqebʼ chik chixjunilebʼ saʼ choxa? Li  Santil Hu chi chʼolchʼo ru naxye naq chixjunilebʼ li awabʼej «teʼyaloq saʼ xbʼeen li Karneer» abʼan «li Karneer tqʼaxoq u saʼ xbʼeenebʼ». Ut anihebʼ teʼtenqʼanq re naq teʼelq chiʼubʼej? Li raqal naxye: «Li bʼoqbʼilebʼ, li sikʼbʼilebʼ ru ut li xaqxokebʼ chiʼus» naraj xyeebʼal, li yulbʼilebʼ ru li ak xeʼwakliik chi yoʼyo (yaabʼasi Apocalipsis 17:14). Aʼin naraj xyeebʼal naq wanqebʼ saʼ choxa chixjunilebʼ li yulbʼilebʼ ru, li teʼxbʼaanu xbʼeenwa aʼan yalok. Jwal wank xwankil li kʼanjel aʼin! Wiibʼ oxibʼ re li yulbʼilebʼ ru nekeʼwulak chiru pleetik naq toj maajiʼ nekeʼok joʼ aj Testiiw. Wankebʼ xeʼtzʼaqonk rikʼinebʼ laj puubʼ. Abʼan naq xeʼok joʼ aj paabʼanel xeʼxkanabʼ li raaxiikʼ ut xeʼxtzol wank saʼ tuulanil (Gál. 5:22; 2 Tes. 3:16). Abʼanan, naq wanqebʼ saʼ choxa teʼokenq rochbʼeen li Kriist ut ebʼ li ánjel saʼ li yalok li twanq saʼ xraqik rikʼinebʼ li xikʼ nekeʼilok re li Yos.

¹⁶ Qakʼoxlaq aʼin: wiibʼ oxibʼ li yulbʼilebʼ ru li wankebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ ak cheekebʼ chik ut moko wankebʼ ta chik xmetzʼew. Abʼan naq wanqebʼ chik saʼ choxa inkʼaʼ chik teʼkamq ut wanqebʼ xwankil re pleetik rochbʼeen li Jesukriist, li Awabʼej. Naq ak xraqeʼk li Armagedón, teʼxtenqʼa li kristiʼaan re naq tzʼaqalaqebʼ chik re ru li xyuʼam. Chʼolchʼo naq qʼaxal teʼxtenqʼa ebʼ li rechpaabʼanel naq wanqebʼ saʼ choxa chiru naq wanqebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ joʼ li kristiʼaan li moko tzʼaqal ta re ru li xyuʼamebʼ.

17. Chanru naqanaw naq chixjunilebʼ laj kʼanjel chiru li Yos kolbʼilaqebʼ saʼ Armagedón?

¹⁷ Ma nakat-okenk saʼ xyanq li junchʼol chik chi karneer? Joʼkan bʼiʼ, kʼaru taabʼaanu naq yooq li yalok re Armagedón jun li hoonal li jwal wank xwankil? Kaʼajwiʼ aʼin: xkʼojobʼankil aachʼool rikʼin li Jehobʼa ut abʼink chiru li xnaʼlebʼ. Maare aajel ru naq tooʼabʼinq chiru li naxye Isaías 26:20: «Okan saʼ laamuhebʼaal ut tzʼap li okebʼaal chawix. Chamuq aawibʼ jun kʼamokaq tojaʼ re naq taanumeʼq xjosqʼil li Qaawaʼ». Naxkʼojobʼ qachʼool xnawbʼal naq chixjunilebʼ laj kʼanjel chiru li Yos, saʼ choxa ut saʼ Ruuchichʼochʼ, kolbʼilaqebʼ chiru li hoonal aʼan. Joʼ li apóstol Pablo chʼolchʼo chiqu naq «chi moko ebʼ li awabʼejilal, chi moko li tkʼulmanq anaqwan chi moko li tkʼulmanq moqon» naru «najachok qe rikʼin li xrahom li Yos» (Rom. 8:​38, 39). Misach saʼ aachʼool: li Jehobʼa nakatxra ut maajunwa tatxtzʼeqtaana.