1, 2. Kʼaʼut naq qʼaxal yook chaq xkʼaʼuxl li Jesus?

NAQ jun kutan aj chik kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ joʼ winq, li Jesus qʼaxal yook xkʼaʼuxl. Chʼolchʼo chiru naq wulak re xhoonalil naq li xikʼ nekeʼilok re teʼxrahobʼtesi toj reetal teʼxkamsi. Abʼan, wank jun chik li naʼlebʼ li jwal naxkʼe xkʼaʼuxl. Saʼ xkʼabʼaʼ naq kʼajoʼ naxra li Xyuwaʼ kiraj xsahobʼresinkil xchʼool. Ut, naxnaw naq wi inkʼaʼ tixtzʼeqtaana li Xyuwaʼ chiru li hoonal aʼan li qʼaxal chʼaʼaj xnumsinkil, ttzʼaqonq chi xnimankil malaj xkolbʼal rix li xkʼabʼaʼ li Yos. Joʼkan ajwiʼ, naxrahebʼ chaq li kristiʼaan ut naxnaw naq naru nekeʼwank xyuʼam chi junelik wi inkʼaʼ tixtzʼeqtaana li Yos toj saʼ xkamik.

² Usta wank chixjunil aʼin saʼ xbʼeen, li Jesus junelik tuqtu ru xchʼool. Tojoʼ kixye ajwiʼ rehebʼ li Xʼapostol: «Lintuqtuukil usilal ninkʼe eere» (Juan 14:27). Wank chaq rikʼin «li tuqtuukil usilal li nachalk rikʼin li Yos», malaj, li tuqtuukilal li narekʼa li nawank choʼq ramiiw li Jehobʼa. Aʼin tzʼaqal kirekʼa li Jesus saʼ li raanm ut saʼ li xkʼaʼuxl (Filip. 4:6, 7).

3. Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?

³ Maajun qe tixnumsi chixjunil li nimla rahilal li kixkuy li Jesus. Abʼan, chiqajunilo li wanko choʼq xtzolom tqakʼul li chʼaʼajkilal (Mat. 16:24, 25; Juan 15:20). Ut joʼ li Jesus, relik chi yaal naq wanq sut qʼaxal yooq qakʼaʼuxl. Kʼaru tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tnimanq ru li qakʼaʼuxl ut tixmaqʼ chiqu li qatuqtuukilal? Qilaq oxibʼ li naʼlebʼ li kixbʼaanu li Jesus saʼ li xkʼanjel chiru li Yos saʼ Ruuchichʼochʼ ut chanru tqakʼam qe rikʼin naq wanq qachʼaʼajkilal.

4. Joʼ naxye saʼ 1 Tesalonicenses 5:17, kʼe wiibʼ oxibʼ li eetalil li naxkʼutbʼesi naq li Jesus kitijok naabʼal sut chiru li kutan naq kikamsiik.

⁴ (Taayaabʼasi 1 Tesalonicenses 5:17). Chiru li xkutankil li xkamik, li Jesus naabʼal sut kitijok. Naq kixkʼut chiruhebʼ li xtzolom xnimankil li xkamik, kitijok naq ok re xnumsinkil rehebʼ li kaxlan wa ut joʼkan ajwiʼ kixbʼaanu naq kixnumsi li bʼiin (1 Cor. 11:23-25). Kitijok ajwiʼ rikʼinebʼ naq xeʼraqeʼk xnimankil li Paswa ut elkebʼ re saʼ li naʼaj aʼin (Juan 17:1-26). Naq xeʼwulak saʼ xbʼeen li tzuul Olivos, kokʼaj xsaʼ kitijok li Jesus (Mat. 26:36-39, 42, 44). Li kʼaru kixye naq ok ok re chi kamk, aʼan ajwiʼ jun li tij chiru li Xyuwaʼ (Luc. 23:46). Joʼ naqakʼe reetal, li Jesus junelik kitijok chiru li Jehobʼa chirix chixjunil li kixkʼul saʼ xkutankil li xkamik.

5. Kʼaʼut naq keʼxuwak ebʼ li Apostol?

⁵ Jun rehebʼ li naʼlebʼ li kitenqʼank re li Jesus chi xkuybʼal chixjunil li chʼaʼajkilal, aʼan naq maajunwa kixkanabʼ xtzʼaamankil re li Xyuwaʼ naq ttenqʼaaq. Abʼanan, saʼ li qʼoqyink aʼan ebʼ li Apostol moko keʼxbʼaanu ta aʼin, joʼkan bʼiʼ, naq keʼyaleʼk rix keʼxuwak (Mat. 26:40, 41, 43, 45, 56). Kʼaru naqatzol chirix aʼin? Naq inkʼaʼ tqatzʼeqtaana li Jehobʼa wi aj aj qu chi tijok, joʼ kixbʼaanu li Jesus. Abʼanan, kʼaru tqatzʼaama saʼ li qatij?

6. Kʼaʼut naq tooxtenqʼa li paabʼal re naq junelik toowanq saʼ tuqtuukilal?

⁶ Naru naqapatzʼ re li Jehobʼa naq tixkʼe xtzʼaqobʼ li qapaabʼal (Luc. 17:5; Juan 14:1). Aajel chiqu aʼin xbʼaan naq laj Tza tixyalebʼ rix li xtzolom li Jesus (Luc. 22:31). Li paabʼal tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tsachq chiqu li tuqtuukilal usta saʼ reqaj ribʼ tqakʼul li chʼaʼajkilal.  Kʼaʼut? Xbʼaan naq wi ak xqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ, li qapaabʼal ttenqʼanq qe re xqʼaxtesinkil saʼ ruqʼ li Jehobʼa li qachʼaʼajkilal. Wi kʼojkʼo qachʼool naq aʼan naxnaw chanru xtuqubʼankil ru li qachʼaʼajkilal, aʼin tixbʼaanu naq li qachʼool ut li qakʼaʼuxl wanq saʼ tuqtuukilal (1 Ped. 5:6, 7).

7. Kʼaru naqatzol chirix li naxseeraqʼi laj Robert?

⁷ Li tijok nokooxtenqʼa re naq junelik tuqtuuq ru li qachʼool maakʼaʼ naxye kʼaru yooqo xkʼulbʼal. Qilaq li kixkʼul laj Robert, jun li cheekel winq li maajunwa naxtzʼeqtaana li Yos ut naxqʼax 80 chihabʼ re. Aʼan naxchʼolobʼ kʼaru natenqʼank re chi wank saʼ tuqtuukilal: «Chiru chixjunil linyuʼam, li naʼlebʼ li naxkʼe Filipenses 4:6, 7 kitenqʼank we chi xkuybʼal ebʼ linchʼaʼajkilal. Wank sut maajun insentaaw, ut saʼ jun qʼehil xinkanabʼ wank choʼq cheekel winq». Naxye ajwiʼ: «Naq naʼok chi nimank linkʼaʼuxl nintijok chiru li Yos. Ninkʼe reetal naq, wi rajlal ut chi anchal inchʼool nintijok, qʼaxal nanimank li xtuqtuukilal linchʼool».

8. Joʼ naxye saʼ Juan 8:29, kʼaru chik xyaalal wank chiru li Jesus re naq tuqtuuq ru xchʼool?

⁸ (Taayaabʼasi Juan 8:29). Li Jesus tuqtu ru xchʼool usta yookebʼ xrahobʼtesinkil. Kʼaʼut? Xbʼaan naq chʼolchʼo chiru naq yook xsahobʼresinkil xchʼool li Xyuwaʼ. Junelik kiʼabʼink chiru li Yos usta qʼaxal chʼaʼaj li yook xnumsinkil. Saʼ xkʼabʼaʼ naq kixra li Jehobʼa, kiroksi chixjunil li xyuʼam re kʼanjelak chiru. Naq toj maajiʼ nayoʼlaak saʼ Ruuchichʼochʼ, kixtenqʼa li Yos re xyobʼtesinkil chixjunil.  (Prov. 8:30). Ut, naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, chi anchal xchʼool kixkʼut li yaal chirix li Xyuwaʼ (Mat. 6:9; Juan 5:17). Ut li kʼanjel aʼin kʼajoʼ naq xsahobʼresi xchʼool (Juan 4:34-36).

9. Chanru nokooxtenqʼa xkʼebʼal chiʼubʼej li puktesink re naq tuqtuuq ru li qachʼool?

⁹ Naqakʼam qe rikʼin li Jesus naq naqapaabʼ li Jehobʼa ut junelik yooko «chi kʼiik saʼ xkʼanjel li Qaawaʼ» (1 Cor. 15:58). Laj paabʼanel li naxkʼe xchʼool chirix li puktesink inkʼaʼ naxkʼe xwankil li xchʼaʼajkilal (Hech. 18:5). Li xyaalalil aʼan naq ebʼ li kristiʼaan li nokoopuktesink wiʼ qʼaxal chʼaʼaj wiʼ chik li xyuʼamebʼ chiru li qe. Abʼan, naq nekeʼxtzol xraabʼal li Jehobʼa ut xbʼaanunkil li naxye, nachaabʼiloʼk ru li xyuʼamebʼ ut nekeʼxtaw li sahil chʼoolejil. Naq nakʼulmank aʼin, qʼaxal naqakʼojobʼ qachʼool naq li Yos tooxtenqʼa. Ut naq chʼolchʼo chiqu aʼin, junelik tuqtu ru li qachʼool. Aʼin naxkʼul jun li qechpaabʼanel ixq li qʼaxal ra saʼ xchʼool ut junelik yook xkʼoxlankil naq maakʼaʼ naʼok wiʼ. Aʼan naxye: «Xkʼebʼal chiʼubʼej saʼ linyuʼam li puktesink naxtuqubʼ ut naxkʼe xsahil inchʼool. Nawekʼa tana aʼin saʼ xkʼabʼaʼ naq li puktesink naxbʼaanu naq tinnachʼoq rikʼin li Jehobʼa».

10. Kʼaru naqatzol chirix li naxseeraqʼi li xBrenda?

¹⁰ Qilaq li naxkʼul li xBrenda jun li qechpaabʼanel. Li xkoʼ ut aʼan xeʼchapeʼk xbʼaan jun li nimla yajel. Li xBrenda kikanaak saʼ silla de ruedas ut maakʼaʼ chik xmetzʼew. Naq naruhank, napuktesink chirekabʼlal, abʼan rajlal naxtzʼiibʼa li esilhu re puktesink. Aʼan naxseeraqʼi: «Naq xintaw ru ut xinkʼulubʼa naq saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin inkʼaʼ tinkʼiraaq, xinruuk xkʼebʼal inchʼool saʼ li puktesink. Li puktesink nikinxtenqʼa re naq inkʼaʼ yooqin xkʼoxlankil linchʼaʼajkilal. Naxbʼaanu bʼan naq tinkʼe inchʼool chi xtenqʼankilebʼ li kristiʼaan li nintaw saʼ li teep bʼarwiʼ napuktesink li chʼuut. Ut aʼin, rajlal naxjultika we li woybʼenihom».

11-13. a) Chanru xeʼxkʼutbʼesi ebʼ li Apostol ut jalan chik xtzolom li Jesus naq aʼanebʼ li tzʼaqal ramiiw? b) Kʼaru rusilal kixtaw li Jesus rikʼinebʼ li ramiiw?

¹¹ Saʼ li xkʼanjel chiru li Yos, li Jesus kixnumsi naabʼal li nimla chʼaʼajkilal. Abʼan, ebʼ li Xʼapostol maajunwa keʼxkanabʼ, keʼxkʼutbʼesi naq aʼanebʼ li tzʼaqal ramiiw joʼ naxye Proverbios 18:24: «Wankebʼ amiiw [...] qʼaxal nokooheʼxra ut jwal paabʼajelebʼ chiru junaq asbʼej». Oxloqʼ chiru li Jesus ebʼ li ramiiw. Qajultikaq naq chiruhebʼ li kutan aʼan maajun rehebʼ li rech-alal naxpaabʼ naq aʼan li Kriist (Juan 7:3-5). Ut saʼ jun kutan ebʼ li xkomon keʼxkʼoxla naq kilookoʼk ru (Mar. 3:21). Abʼan, jalan xeʼnaʼlebʼak wiʼ li Apostol li maajunwa xeʼxtzʼeqtaana. Naq jun qʼoqyink aj chik ma nakamk, li Jesus kixye rehebʼ: «Laaʼex xekuy wank wochbʼeen saʼ li xyalbʼal wix» (Luc. 22:28).

¹² Wank sut keʼxchʼina xchʼool. Abʼan inkʼaʼ kixkʼe saʼ ru li xpaltilebʼ, kixkʼe bʼan reetal naq nekeʼxpaabʼ naq aʼan li Kriist (Mat. 26:40; Mar. 10:13, 14; Juan 6:66-69). Naq jun qʼoqyink chik kiwank rikʼinebʼ li Apostol li maajunwa keʼxtzʼeqtaana, kixye: «Wamiiw bʼan chik ninye eere xbʼaan naq chixjunil li xwabʼi chaq rikʼin linYuwaʼ, xlajinkʼut cheru» (Juan 15:15). Chʼolchʼo naq ebʼ li ramiiw kʼajoʼ naq keʼxkawresi xchʼool. Li tenqʼ li kixkʼul saʼ ruqʼebʼ chiru li xkʼanjel, kʼajoʼ naq kixsahobʼresi xchʼool (Luc. 10:17, 21).

¹³ Moko kaʼaj tawiʼ ebʼ li Apostol keʼtenqʼank re li Jesus, keʼwank ajwiʼ jalan chik li ramiiw winq ut ixq li keʼxsikʼ chanru xtenqʼankil saʼ li xkʼanjel chiru li Yos. Wankebʼ keʼxbʼoq  saʼ rochoch chi waʼak (Luc. 10:38-42; Juan 12:1, 2). Junchʼol chik xkohebʼ chirix ut keʼroksi li xjunkabʼlal re xchʼolaninkil (Luc. 8:3). Kʼaʼut naq qʼaxal chaabʼilebʼ chaq li ramiiw li Jesus? Xbʼaan naq li Jesus joʼkan ajwiʼ kinaʼlebʼak. Kixbʼaanu rehebʼ li usilal ut moko kiroybʼeni ta li inkʼaʼ teʼruuq xbʼaanunkil. Usta li Jesus tzʼaqal re ru li xyuʼam ut ebʼ aʼan aj maak, kixbʼanyoxi li keʼxbʼaanu saʼ xkʼabʼaʼ. Ut relik chi yaal naq keʼxtenqʼa chi wank saʼ tuqtuukilal.

14, 15. a) Chanru tooruuq xtawbʼal ebʼ li chaabʼil amiiw? b) Chanru teʼruuq qatenqʼankil?

¹⁴ Ebʼ li chaabʼil amiiw tooʼeʼxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqatzʼeqtaana li Jehobʼa. Ut re naq tooruuq xtawbʼal li chaabʼil amiiw laaʼo xbʼeenwa chaabʼilaqo (Mat. 7:12). Jun eetalil, li Santil Hu naxye naq tqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ re xtenqʼankilebʼ li junchʼol, xbʼeen xbʼeen li wankebʼ saʼ rajbʼal ru (Efes. 4:28). Qakʼoxlaq li qechpaabʼanel saʼ li chʼuut li naʼajmank chiruhebʼ naq teʼtenqʼaaq. Ma wank junaq aj puktesinel li inkʼaʼ naru naʼelk saʼ rochoch xbʼaan li xyajel malaj xcheekelal? Ma tooruuq raj xik chi xloqʼbʼal li kʼaru re? Malaj tooruuq raj xwotzbʼal li qatzekemq rikʼin junaq li junkabʼal li wank saʼ rajbʼal ru? Ma naqanaw roksinkil li naʼaj jw.org^® ut li kʼanjelobʼaal JW Library^®? Wi joʼkan, tooruuq xtenqʼankil wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel re naq teʼxtaw rusilal li wank chisaʼ. Wi aj aj qu chi xtenqʼankilebʼ li junchʼol, tqataw tana xsahil qachʼool (Hech. 20:35).

¹⁵ Ebʼ li qamiiw teʼwanq qikʼin naq tqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal ut tooʼeʼxtenqʼa chi wank saʼ tuqtuukilal. Joʼ naq laj Elihu kirabʼi laj Job  naq kixye chixjunil li naxrahobʼtesi xchʼool, joʼkan ajwiʼ, ebʼ li qamiiw teʼxkuy qabʼinkil naq tqaseeraqʼi rehebʼ li qachʼaʼajkilal (Job 32:4). Yaal naq inkʼaʼ tqoybʼeni naq ebʼ aʼan teʼxye qe li tqabʼaanu saʼ li qayuʼam, abʼan, wanq qanaʼlebʼ wi naqabʼi li teʼxye qe rikʼin li Santil Hu (Prov. 15:22). Ut naq wanqo saʼ rajbʼal ru, qakʼamaq qe rikʼin li awabʼej David, aʼan inkʼaʼ kixkanabʼ naq li qʼetqʼetil tixram chiru xkʼulubʼankil li tenqʼ li keʼxyeechiʼi re li ramiiw (2 Sam. 17:27-29). Yaal tzʼaqal, ebʼ li amiiw li nekeʼnaʼlebʼak chi joʼkaʼin, aʼan jun li maatan li naxkʼe li Jehobʼa (Sant. 1:17).

16. Joʼ naxye saʼ Filipenses 4:6, 7, bʼar wank tzʼaqal li naʼlebʼ li tixkʼe qe li tuqtuukilal? Chʼolobʼ.

¹⁶ (Taayaabʼasi Filipenses 4:6, 7). Kʼaʼut naxye qe li Jehobʼa naq tooruuq xtawbʼal li tuqtuukilal li naxkʼe saʼ xkʼabʼaʼ «li Kristo Jesus»? Xbʼaan naq wi naqaj naq tuqtuuq ru li qachʼool ut li qakʼaʼuxl chi junelik, aajel ru naq tqanaw kʼaru li xkʼanjel li Jesus saʼ li rajom li Yos ut wanq qapaabʼal chirix. Jun eetalil, naxkʼojobʼ qachʼool xnawbʼal naq li Yos naxkuy qamaak saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Ralal (1 Juan 2:12). Joʼkan ajwiʼ, naxkawresi li qoybʼenihom xnawbʼal naq li Jesus aʼan li Awabʼej saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos, ut naq trisi li rahilal li tixbʼaanu qe laj Tza ut li ruuchichʼochʼ aʼin (Is. 65:17; 1 Juan 3:8; Apoc. 21:3, 4). Naxkawresi ajwiʼ qachʼool xnawbʼal naq li Jesus wank qikʼin re qatenqʼankil saʼ li nimla kʼanjel li tenebʼanbʼil saʼ qabʼeen saʼ rosoʼjikebʼ li kutan (Mat. 28:19, 20). Peʼyaal naq aajel ru li qoybʼenihom, li xkʼojobʼankil ut li xkawil qachʼool re naq tuqtuuq ru li qakʼaʼuxl?

17. a) Kʼaru tixbʼaanu laj paabʼanel re naq junelik tuqtuuq ru xchʼool? b) Joʼ naxchʼolobʼ saʼ Juan 16:33, kʼaru tooruuq xbʼaanunkil?

¹⁷ Joʼkan bʼiʼ, kʼaru tqabʼaanu re naq tuqtuuq ru li qakʼaʼuxl naq yooqo xkʼulbʼal li nimla chʼaʼajkilal? Tqakʼam qe rikʼin li Jesus. Xbʼeen, maajunwa tqakanabʼ tijok. Xkabʼ, chooʼabʼinq chiru li Jehobʼa ut choopuktesinq chi anchal qachʼool usta qʼaxal chʼaʼaj li yooqo xnumsinkil. Ut rox, qakʼulubʼaq naq tooʼeʼxtenqʼa li qamiiw. Chi joʼkan, li xtuqtuukil usilal li Yos tixkol li qachʼool ut li qakʼaʼuxl. Ut, joʼ kixbʼaanu li Jesus, tooruuq xqʼaxbʼal ru yalaq kʼaru chi yalbʼaʼix (taayaabʼasi Juan 16:33).