Li wank xwankil saʼ li xyuʼam li Jesús aʼan xkʼebʼal chi naweʼk «li xchaabʼil esil li xnimajwal awabʼejihom li Yos» (Lucas 8:1, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG). Jun eetalil, kixbʼeni chixjunil li tenamit Israel re xkʼebʼal chi naweʼk rehebʼ li kristiʼaan li Xʼawabʼejilal li Yos. Ut saʼebʼ li hu Mateo toj Juan numenaq jun siʼeent sut natawmank resil li Xʼawabʼejilal li Yos, naabʼal rehebʼ aʼin li Jesús kiyehok re. Abʼan, moko kaʼaj tawiʼ aʼin li kixye chirix li Xʼawabʼejilal li Yos (Juan 21:25).

Kʼaʼut naq wank xwankil li Xʼawabʼejilal li Yos choʼq re li Jesús? Jun rehebʼ li xyaalal, aʼan naq li Jesús naxnaw naq twanq joʼ awabʼej saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos (Isaías 9:6; Lucas 22:28-30). Abʼan aʼin moko naraj ta xyeebʼal naq li Jesús yook xsikʼbʼal li wankilal ut li loqʼal (Mateo 11:29; Marcos 10:17, 18). Moko kixkʼe ta chi naweʼk li Xʼawabʼejilal li Yos kaʼajwiʼ re xtawbʼal li usilal choʼq re. Li wank xwankil choʼq re li Jesús aʼan li tixbʼaanu li Xʼawabʼejilal li Yos: choʼq re li Xyuwaʼ ut choʼq re li xtzolom.

Li Jesús naxra li Xyuwaʼ chi anchal xchʼool (Proverbios 8:30; Juan 14:31). Kʼajoʼ nawulak chiru li xchaabʼil naʼlebʼ joʼ li rahok, li tiikilal ut li uxtaanank u (Deuteronomio 32:4; Isaías 49:15; 1 Juan 4:8). Chʼolchʼo naq xikʼ naril li Jesús naq nayeemank tikʼtiʼ chirix li Xyuwaʼ. Jun eetalil, naq nayeemank naq maakʼaʼ naraj re naq naqakʼul li rahilal malaj naq aʼan nabʼaanunk re. Li Jesús kiraj xpuktesinkil li chaabʼil esilal chirix li Xʼawabʼejilal li Yos xbʼaan naq naxnaw naq aʼin tixkʼut li yaal chirix li Xyuwaʼ (Mateo 4:23; 6:9, 10). Chanru tixbʼaanu?

Li Jehobʼa troksi li Xʼawabʼejilal re xtuqubʼankil ru li qachʼaʼajkilal. Aʼan «tixchaqihobʼresi chixjunil li xyaʼalebʼ ru» li poyanam «ut inkʼaʼ chik taawanq kamk, chi moko yaabʼak, chi moko japok e malaj rahilal» (Apocalipsis 21:3, 4, SBG). Rikʼin li Xʼawabʼejilal li Yos ebʼ li poyanam inkʼaʼ chik teʼxkʼul rahilal. *

Joʼkan peʼ naq li Jesús kiraj aatinak chirix li Xʼawabʼejilal li Yos, xbʼaan aʼin tixkʼutbʼesi naq li Yos natoqʼobʼank u ut wank xwankil (Santiago 5:11). Li Awabʼejilal aʼin moko kaʼaj tawiʼ tixkʼam chaq rusilal choʼq re li Yos, teʼxtaw ajwiʼ rusilal ebʼ li kristiʼaan li nekeʼabʼink chiru.

Naq toj maajiʼ nachalk li Jesús saʼ Ruuchichʼochʼ, chiru naabʼal chihabʼ kiwank chaq rikʼin li Xyuwaʼ saʼ choxa. Li Yuwaʼbʼej kiroksi li Ralal re xyobʼtesinkil li choxa, ebʼ li chahim, li xchʼuutal chi chahim, li Ruuchichʼochʼ ut chixjunil li wank chisaʼ (Colosenses 1:15, 16). Abʼan saʼ xyanq chixjunil li yobʼtesihom, li Jesús qʼaxal naxrahebʼ li qas qiitzʼin (Proverbios 8:31).

Aʼin kixkʼutbʼesi li Jesús naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ. Saʼ xtiklajik li xkʼanjel, li Jesús kixye naq kichalk saʼ Ruuchichʼochʼ re «xyeebʼal li Chaabʼil Esilal» choʼq rehebʼ li nekeʼraj abʼink (Lucas 4:18, SBG). Ut moko kaʼaj tawiʼ kixye, kixbʼaanu bʼan ajwiʼ. Jun eetalil, naq jun chʼuut chi kristiʼaan keʼchʼutlaak re rabʼinkil «kixtoqʼobʼa ruhebʼ ut kixkʼirtasihebʼ li yaj» (Mateo 14:14, SBG). Saʼ jun chik kutan, jun li winq li jwal nim li xyajel kixye re: «Wi taawaj, truuq tinaakʼirtasi». Saʼ xkʼabʼaʼ li xrahom ut li toqʼobʼank u li Jesús kixye: «Twaj, tatkʼiraaq» (Lucas 5:12, 13, SBG). Ut naq kiril li xMaría yook chi yaabʼak xbʼaan naq kikamk laj Lázaro, li Jesús «kixjiqʼ xchʼool ut sachaamil xnaʼlebʼ kikanaak» ut «kiʼok chi yaabʼak» (Juan 11:32-36, SBG). Tojaʼ naq kixbʼaanu jun sachbʼachʼoolej: usta kaahibʼ kutan xkamik laj Lázaro kixwaklesi wiʼ chik chi yoʼyo (Juan 11:38-44).

Li Jesús naxnaw naq li sachbʼachʼoolej li kixbʼaanu yal junpaat ajwiʼ tixtenqʼahebʼ li kristiʼaan. Naxnaw naq twulaq li hoonal naq li kixkʼirtasihebʼ ut kixwaklesihebʼ, teʼyajerq ut teʼkamq wiʼ chik. Abʼanan, li Jesús naxnaw naq li Xʼawabʼejilal li Yos tixtuqubʼ ru chixjunil li rahilal aʼin. Joʼkan naq moko kiroksi ta chixjunil li xhoonal re xbʼaanunkil li sachbʼachʼoolej, kixkʼe bʼan xchʼool chi xkʼebʼal chi naweʼk li «xchaabʼil esil li xnimajwal awabʼejihom li Yos» (Mateo 9:35, SBG). Li kixbʼaanu kixkʼutbʼesi li tkʼulmanq saʼ Ruuchichʼochʼ rubʼel li Xʼawabʼejilal li Yos. Kʼaru tkʼulmanq? Li Santil Hu naxsume li patzʼom aʼin.

• Maakʼaʼaq chik li yajel.

  «Tojaʼ naq taatehonq xsaʼ ruhebʼ li mutzʼ ut ebʼ li tzʼapxikebʼ teʼabʼinq chik. Li yeq roq taapiskʼoq joʼ li yuk, ut ebʼ li mem teʼxjap chik re xbʼaan xsahil xchʼoolebʼ». Joʼkan ajwiʼ «maajun chik saʼ qayanq tixye: “Yajin”» (Isaías 33:24, SBG; 35:5, 6, SBG).

• Maakʼaʼaq chik li kamk.

  «Abʼan li tiikebʼ xchʼool teʼreechani li chaabʼil naʼajej [“li Ruuchichʼochʼ”, TNM], ut aran teʼwanq junqʼe junqʼe kutan» (Salmo 37:29, SBG).

  «[Li Yos] tixsach chi junajwa xwankil li kamk. Li Qaawaʼ tixmes li xyaʼal ruhebʼ chixjunil li poyanam» (Isaías 25:8, SBG).

• Ebʼ li kamenaq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo.

  «Chixjunilebʼ li wanqebʼ saʼ muqlebʼaal kamenaq teʼrabʼi xyaabʼ xkux ut teʼelq chaq» (Juan 5:28, 29, SBG).

  «Teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo» (Hechos 24:15, SBG).

• Chixjunilebʼ teʼwanq rochoch ut xkʼanjel.

  «Teʼkabʼlaq ut teʼwanq chisaʼ; teʼawq uubʼ ut teʼxtzeka li ru. Moko teʼkabʼlaq ta ut jalan ta chik taawanq chisaʼ, chi moko teʼawq ut jalan chik taayaloq xsahil li ru. […] Ut ebʼ li sikʼbʼilebʼ ru inbʼaan teʼxyal xsahil li xkʼanjelebʼ» (Isaías 65:21, 22, SBG).

• Maakʼaʼaq chik li yalok u.

  «[Li Yos] xchʼanabʼank re li yalok toj saʼ xmaril li ruuchichʼochʼ» (Salmo 46:10, SBG).

  «Ebʼ li tenamit inkʼaʼ chik teʼyaloq chiribʼilebʼ ribʼ chi moko teʼxkawresi ribʼ re yalok» (Isaías 2:4, SBG).

• Maakʼaʼaq chik weʼej.

  «Li chʼochʼ ak xkʼehom li xloqʼlaj awimq: li qaYos yo chi qosobʼtesinkil» (Salmo 67:7, SBG).

  «Numtajenaqaq li awimq saʼ ruuchichʼochʼ, heetanqebʼ saʼ xbʼeenebʼ li loqʼlaj tzuul» (Salmo 72:16, SBG).

• Maakʼaʼaq chik li nebʼaʼil.

  «Inkʼaʼ nasachk li nebʼaʼ saʼ xchʼool» (Salmo 9:19, SBG).

  «Xbʼaan naq aʼan taakoloq re li nebʼaʼ li yo chi tzʼaamank, aʼ li toqʼobʼ ru li inkʼaʼ natenqʼaak xbʼaan anihaq. Taaruxtaana ruhebʼ li nebʼaʼ ut li wankebʼ saʼ rajbʼal ru; tixkolebʼ xyuʼam li qʼaxal ra wankebʼ» (Salmo 72:12, 13, SBG).

Naq ak xqatzʼil rix chixjunil li yeechiʼom aʼin anaqwan nachʼolaak chaawu kʼaʼut naq wank xwankil li Xʼawabʼejilal li Yos choʼq re Jesús. Aʼan kiʼaatinak chirix li Awabʼejilal rikʼin chixjunilebʼ li kristiʼaan li nekeʼraj abʼink xbʼaan naq naxnaw naq kaʼajwiʼ chi joʼkan ttuqubʼaaq ru li qachʼaʼajkilal.

Ma nawulak chaawu li xyeechiʼom li Yos? Wi joʼkan, kʼaru tatruuq xbʼaanunkil re xtawbʼal xkomon aanaʼlebʼ chirix li Xʼawabʼejilal? Kʼaru tatruuq xbʼaanunkil re xtawbʼal li osobʼtesihom aʼin? Re xnawbʼal xsumenkil ebʼ li patzʼom aʼin tzol li naxye li Santil Hu.