Li neke’jolomink re li tenamit, li neke’xtz’il rix eb’ li jalan jalanq li na’leb’ ut eb’ li neke’xyiib’ li ululch’iich’ yookeb’ xk’a’uxl chirix eb’ li k’anjelob’aal li chanchan tawi’ neke’k’oxlak ut chirix li neke’ruuk xb’aanunkil (sa’ español nawb’il ru jo’ IA). Usta neke’xk’e reetal naq wank rusilal, yookeb’ ajwi’ xk’a’uxl xb’aan naq maare tixk’am chaq li ch’a’ajkilal.

•   «Sa’eb’ li qakutan, li IA a’an jun li na’leb’ li q’axal nim xwankil re xchaab’ilob’resinkil li xyu’am li poyanam […]. Ab’an, naru ajwi’ tsachq li qak’ulub’ jo’ poyanam, ink’a’ chik t-oxloq’iiq li qawanjik ut ink’a’ chik tqapaab’ li neke’xye li awab’ejilal» (Kamala Harris, li xkab’ sa’ li awab’ejilal re Estados Unidos, 4 re mayo 2023).

•   «Yaal naq eb’ li k’anjelob’aal li chanchan tawi’ neke’k’oxlak naru na’oksimank re qab’anb’al, ab’an naru naxk’e ajwi’ xyajel li qajunxaqalil ut li qak’a’uxl» (Jun ch’uut aj b’anonel re jalan jalanq li tenamit, li neke’jolomiik xb’aan laj b’anonel Frederik Federspiel, BMJ Global Health, 9 re mayo 2023). a

•   «Li kristi’aan ak yookeb’ roksinkil li k’anjelob’aal li chanchan tawi’ neke’k’oxlak re xjek’inkil li tik’ti’. Chi seeb’, naru nakanaak cho’q reqaj li kristi’aan sa’ junaq li k’anjel. Li neke’xnaw chirix a’in, yookeb’ xk’a’uxl xb’aan naq naru twulaq li kutan naq tixk’e sa’ xiwxiwal li xyu’ameb’ li poyanam» (The New York Times, 1 re mayo 2023).

 Toj tqil ma eb’ li kristi’aan te’roksi li k’anjelob’aal li chanchan tawi’ neke’k’oxlak re tenq’ank malaj re k’ehok sa’ ch’a’ajkilal. K’aru naxye li Santil Hu?

 Li Santil Hu naxk’ut k’a’ut naq moko ch’olch’o ta naq eb’ li k’anjelob’aal li naxyiib’ li winq t-oksimanq ka’ajwi’ re tenq’ank.

1.  1. Usta eb’ li poyanam neke’raj xb’aanunkil li us, maare ink’a’ te’xk’e reetal li rahilal li naru tixk’am chaq a’in.

   •   «Wankeb’ b’e li tiikeb’ neke’k’utunk sa’ xtiklajik, ab’an a’ li kamk neke’raqe’k wi’» (Proverbios 14:12, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG).

2.  2. Junaq li poyanam ink’a’ naru xk’aak’alenkil wi eb’ li junch’ol te’roksi chi’us malaj ink’a’ li kixyiib’.

   •   «Xik’ ajwi’ nawil jo’ch’inal jo’nimal xintawasi wi’ wib’ chiru linyu’am, xb’aan naq a’an tkanaaq cho’q re li taa’ok sa’ linna’aj. Ani ta nanawok re, ma wanq xna’leb’ malaj ut ink’a’? Ut rehaq a’an chixjunil li xintawasi wi’ wib’, a’ li xinb’aanu rik’in xseeb’al ink’a’uxl» (Eclesiastés 2:18, 19, SBG).

 Chixjunil a’in naxk’ut k’a’ut naq aajel ru naq laj Yob’tesinel tooxb’eresi.

 Laj Yob’tesinel qe naxyeechi’i naq ink’a’ tixkanab’ naq eb’ li poyanam chi moko chixjunil li neke’xyiib’ li winq tixsacheb’ li kristi’aan ut li Ruuchich’och’.

•   «Li ruuchich’och’ wank chi junelik» (Eclesiastés 1:4, SBG).

•   «Li tiikeb’ xch’ool te’reechani li chaab’il na’ajej [“li Ruuchich’och’”, TNM], ut aran te’wanq junq’e junq’e kutan» (Salmo 37:29, SBG).

 Sa’ li Santil Hu, laj Yob’tesinel naxye qe k’aru tqab’aanu re naq toowanq sa’ li Ruuchich’och’ naq twanq li tuqtuukilal ut maak’a’ tqaxuwa ru. Re xnawb’al xkomon chik chirix a’in, taawil li na’leb’ «Bʼar tatruuq xtawbʼal li naʼlebʼ re naq us tat-elq saʼ laayuʼam?» ut «Li chaqʼal ru yeechiʼom choʼq re li kutan chalk re».