TZOLOM 5
Kʼaʼut naq Moko Reho ta li Ruuchichʼochʼ aʼin?
«Moko rehex ta li ruuchichʼochʼ.» (JUAN 15:19.)
1. Kʼaru kixye li Jesus naq ak jun qʼoqyink chik ma nakamk?
LI JESUS junelik kixkʼoxlahebʼ li xtzolom, wulajaq nakamk naq kiʼok xkʼoxlankil kʼaru tkʼulmanq rikʼinebʼ. Ut saʼ xkʼabʼaʼ naq naxrahebʼ kixye re li Xyuwaʼ: «Inkʼaʼ nintzʼaama naq chawisihebʼ saʼ ruuchichʼochʼ, nintzʼaama bʼan naq chakolebʼ chiru li maaʼus. Ebʼ aʼan moko rehebʼ ta li ruuchichʼochʼ, joʼ naq laaʼin moko rehin ta li ruuchichʼochʼ» (Juan 17:15, 16). Saʼ li tij aʼin, li Jesus kixkʼutbʼesi joʼnimal naxrahebʼ li xtzolom, ut kixkʼutbʼesi xwankil li aatin li kixye chiruhebʼ wiibʼ oxibʼ rehebʼ li xtzolom saʼ li qʼoqyink ajwiʼ aʼin: «Moko rehex ta li ruuchichʼochʼ» (Juan 15:19). Joʼ naqakʼe reetal li Jesus maajunwa kiraj naq ebʼ li xtzolom teʼtzʼaqonq rikʼin li ruuchichʼochʼ.
2. Kʼaru tzʼaqal kiraj xyeebʼal li Jesus naq kiʼaatinak chirix li «ruuchichʼochʼ»?
2 Kʼaru tzʼaqal xyaalal naq li Jesus kiʼaatinak chirix li «ruuchichʼochʼ»? Li ruuchichʼochʼ aʼin, aʼan chixjunilebʼ li poyanam li wankebʼ rubʼel xwankil laj Tza, li inkʼaʼ nekeʼxloqʼoni li Yos, nekeʼxsikʼ li us kaʼajwiʼ choʼq rehebʼ ut nekeʼxnimobʼresi xwankil (Juan 14:30; Efesios 2:2; 1 Juan 5:19). Joʼkan naq li Santil Hu naxye: «Li wank saʼ usilal rikʼin li ruuchichʼochʼ, aʼan wank saʼ raaxiikʼ rikʼin li Yos» (Santiago 4:4). Joʼkan bʼiʼ wi naqaj wank junelik saʼ xrahom li Yos, tento naq tqajultika chanru tooruuq chi wank saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin ut inkʼaʼ tootzʼaqonq saʼ li xnaʼlebʼ. Joʼkan naq qilaq oobʼ li naʼlebʼ li tooxtenqʼa chi xbʼaanunkil aʼin: chootzʼaqonq kaʼajwiʼ chirix li Xʼawabʼejilal li Yos li wank saʼ ruqʼ li Jesus, ut inkʼaʼ chirix li xʼawabʼejilal li winq, mootʼaneʼk saʼ xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ, qayiibʼaq qibʼ joʼ nawulak chiru li Yos, junelik chaabʼilaq li qayuʼam ut qoksihaq xkʼanjelobʼaal li Yos.
KAʼAJWIʼ CHIRIX LI XʼAWABʼEJILAL LI YOS TOOTZʼAQONQ
3. a) Kʼaru kixkʼoxla li Jesus chirix li xʼawabʼejilal li winq? b) Kʼaʼut li Santil Hu naxkʼabʼaʼi choʼq xtaql li Kriist li yulbʼilebʼ ru rikʼin santil musiqʼej? (Chaawil ajwiʼ li kokʼ tzʼiibʼ.)
3 Li Jesus maajunwa kitzʼaqonk saʼ xʼawabʼejilal li winq, kixkʼe bʼan chi naweʼk Xʼawabʼejilal li Yos bʼarwiʼ tkʼeheʼq chi awabʼejink (Daniel 7:13, 14; Lucas 4:43; 17:20, 21). Joʼkan naq kixye re laj Poncio Pilato, li awabʼej: «Linʼawabʼejihom maawaʼ re li ruuchichʼochʼ aʼin» (Juan 18:36). Ut laaʼo joʼ xtzolom li Jesus, chanru naqakʼam qe rikʼin? Junelik nokootzʼaqonk chirix li Xʼawabʼejilal li Yos, naqakʼulubʼa li Jesus choʼq awabʼej ut naqakʼe chi naweʼk li awabʼejilal aʼin saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ (Mateo 24:14). Joʼkan naq, li Apostol Pablo kixye naq laaʼo «xtaql li Kriist [...]. Saʼ xkʼabʼaʼ li Kriist naqatzʼaama naqelaji cheru: chekʼe wiʼ chik eeribʼ chi kʼameʼk saʼ usilal rikʼin li Yos» (2 Corintios 5:20). *
4. Chanru nekeʼxkʼutbʼesi li tzʼaqal aj paabʼanel naq kʼojkʼookebʼ xchʼool chirix li Xʼawabʼejilal li Yos? (Chaawil ajwiʼ li kaaxukuut bʼarwiʼ naxye « Maajunwa Keʼtzʼaqonk saʼ Xʼawabʼejilal li Winq».)
4 Ebʼ laj taql nekeʼkʼanjelak choʼq ruuchil junaq li awabʼej saʼ jalan chik tenamit. Ut inkʼaʼ nekeʼtzʼaqonk saʼ xnaʼlebʼ li tenamit bʼarwiʼ yookebʼ wiʼ chi kʼanjelak, nekeʼxbʼaanu bʼan li kʼanjel li yeebʼilebʼ re xbʼan li awabʼej li yookebʼ wiʼ xbʼaanunkil ruuchil. Chi joʼkan ajwiʼ nekeʼkʼanjelak li yulbʼilebʼ ru, usta «saʼ choxa» wank xnaʼajebʼ, moko nekeʼxbʼaanu ta xnaʼlebʼ li Ruuchichʼochʼ; nekeʼxbʼaanu bʼan li yeebʼilebʼ re xbʼan li Yos (Filipenses 3:20). Ebʼ li xtaql li Kriist yookebʼ xkʼeebʼal chi naweʼk li Xʼawabʼejilal li Yos, ut yookebʼ ajwiʼ xtenqʼankilebʼ li poyanam malaj li jun chʼuut chik chi xkarneer re naq teʼxtaw wiʼ chik rusilal chiru li Yos (Juan 10:16; Mateo 25:31-40). Li yulbʼilebʼ ru yookebʼ xjolominkil li xkʼanjel li Yos ut li jun chʼuut chik chi karneer yookebʼ ajwiʼ chi kʼanjelak chiru li Kriist. Joʼkan bʼiʼ li wiibʼ chi chʼuut aʼin, yookebʼ chi kʼanjelak chirix li Xʼawabʼejilal li Yos ut inkʼaʼ nekeʼtzʼaqonk saʼ xʼawabʼejilal li winq (chaawil Isaias 2:2-4).
5. Kʼaʼut nayeemank naq ebʼ laj paabʼanel moko juntaqʼeetebʼ ta rikʼin li tenamit Israel, ut chanru nekeʼxkʼutbʼesi aʼin?
5 Abʼan, kʼaru chik xyaalal wank naq inkʼaʼ nekeʼtzʼaqonk saʼ xʼawabʼejilal li winq? Ebʼ li tzʼaqal aj paabʼanel moko wankebʼ ta saʼ jun ajwiʼ chi naʼaj joʼ keʼwank chaq ebʼ laj Israel, wankebʼ bʼan saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ (Mateo 28:19). Abʼanan, kʼaru raj tkʼulmanq wi tooʼoq chi tzʼaqonk saʼ xʼawabʼejilal li winq? Wi joʼkan tqabʼaanu, moko wanqo ta chik saʼ junajil rikʼinebʼ li qech aj paabʼanel ut moko us ta chik tqeekʼa qibʼ naq tooʼaatinaq chirix li Xʼawabʼejilal li Yos (1 Corintios 1:10). Ut naq tchalq junaq li yalok u, inkʼaʼ chik tqarahebʼ li qech aj paabʼanel ut tqakamsihebʼ (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). Joʼkan naq li Jesus kixye rehebʼ li xtzolom naq inkʼaʼ teʼyaloq chiribʼilebʼ ribʼ ut teʼxra li xikʼ nekeʼilok rehebʼ (Mateo 5:44; 26:52; chaawil ajwiʼ li kaaxukuut bʼarwiʼ naxye: « Ma Kaʼajwiʼ Chirix Xʼawabʼejilal li Yos Nintzʼaqonk?»).
6. Kʼaru nekeʼxkʼoxla chirixebʼ li awabʼej li ak xeʼxqʼaxtesi xyuʼam chiru li Yos?
6 Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ nokootzʼaqonk saʼ xʼawabʼejilal li Ruuchichʼochʼ xbʼaan naq xqaqʼaxtesi qayuʼam chiru li Yos ut maawaʼ chiru junaq winq chi moko chiru xkʼanjel junaq winq malaj tenamit. Joʼkan naq saʼ 1 Corintios 6:19 ut 20 naxye rehebʼ laj paabʼanel: «Moko laaʼex ta yaal eere saʼ eebʼeen. [Xbʼaan naq] loqʼbʼilex chi terto». Usta ebʼ laj paabʼanel nekeʼroxloqʼi ebʼ li awabʼej, nekeʼabʼink chiruhebʼ ut nekeʼxkʼe li tumin li tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ, abʼan xbʼaanunkil li naxye li Yos wank tzʼaqal xwankil choʼq rehebʼ (Marcos 12:17; Romanos 13:1-7). Ut kʼaru naraj li Yos naq teʼxbʼaanu? Naxye rehebʼ naq teʼxloqʼoni, teʼxra chi anchal xchʼool, teʼabʼinq chiru, maajunwa teʼxtzʼeqtaana ut wi aajel ru teʼxkʼe xyuʼam chirix (Lucas 4:8; 10:27; chaawil Hechos 5:29; Romanos 14:8).
MOOTʼANEʼK SAʼ «XMUSIQʼ LI RUUCHICHʼOCHʼ»
7, 8. Kʼaru tzʼaqal xyaalal «xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ» ut, chanru nakʼanjelak saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼxqʼet ribʼ?
7 Chanru tooruuq ajwiʼ xkʼutbʼesinkil naq naqatzʼeqtaana xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ? Tqakʼutbʼesi aʼin wi inkʼaʼ naqakʼam qe rikʼin li xtzʼaj aj naʼlebʼ. Joʼkan naq li Apostol Pablo kixye naq laaʼo inkʼaʼ xqakʼul «xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ, xqakʼul bʼan li Musiqʼej li nachalk rikʼin li Yos» (1 Corintios 2:12). Ut kixye rehebʼ laj paabʼanel re Efeso: «Xexwanjeʼk chaq joʼ chanru xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ [...] ut xetaaqe laj taqlanel li wank xwankil saʼ li iqʼ, aʼ li musiqʼej li yo chi kʼanjelak rikʼinebʼ laj qʼetol aatin» (Efesios 2:2, 3).
8 Kʼaru tzʼaqal li xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ? Aʼan li nataqlank rehebʼ li qas qiitzʼin chi xbʼaanunkil li maaʼusilal. Abʼan, chanru naxbʼaanu aʼin? Naxbʼaanu naq ebʼ li poyanam teʼxqʼet ribʼ chiru li Yos, teʼoq «ratawankil li naraj li tzʼejwalej, [ut] ratawankil li naraj li xsaʼ uhej» (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). Kʼaʼut wank «xwankil» li musiqʼ aʼin saʼ xbʼeenebʼ li qas qiitzʼin? Xbʼaan naq naxkʼe reetal kʼaru nekeʼwulak chiru ebʼ li poyanam ut junelik naxsikʼ chanru tixkʼehebʼ chi maakobʼk. Li musiqʼ aʼin inkʼaʼ naʼilmank ru, wank yalaq bʼar ut chanchan li iqʼ. Ut, chanru nataqlank saʼ xbʼeenebʼ li poyanam? Li iqʼ aʼin naxbʼaanu naq ebʼ li poyanam teʼoq xyuʼaminkil li inkʼaʼ nawulak chiru li Yos joʼkan naq nekeʼok xsikʼbʼal li us kaʼajwiʼ choʼq rehebʼ, nekeʼxnimobʼresi ribʼebʼ, nekeʼxrahi ru li bʼihomal, nekeʼxqʼet ut nekeʼxtaqla ribʼ xjunes. * Chi joʼkan nekeʼxkanabʼ naq tkʼiiq xnaʼlebʼ laj Tza saʼ xchʼoolebʼ (Juan 8:44; Hechos 13:10; 1 Juan 3:8, 10).
9. Chanru truuq chi xeʼink saʼ xchʼoolebʼ ut saʼ xkʼaʼuxebʼ li poyanam li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ?
9 Ma naru naxeʼink xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ saʼ li qachʼool ut saʼ li qakʼaʼuxl? Naru naqakʼul aʼin wiʼ inkʼaʼ ajʼooq qu (chaawil Proverbios 4:23). Xbʼaan naq inkʼaʼ naʼilmank ru xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ truuq qabʼalaqʼinkil. Li musiqʼ aʼin naxbʼaanu naq tqakʼoxla naq yalaq ani naru nawank choʼq qamiiw, abʼan aʼin moko yaal ta xbʼaan naq moko chixjunilebʼ ta nekeʼxra li Jehobʼa (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Naroksi ajwiʼ jalan jalanq li naʼlebʼ re qabʼalaqʼinkil joʼebʼ li tasal hu maakʼaʼ bʼayaq xchaabʼilal, li internet re rilbʼalebʼ chi tʼustʼu ebʼ li poyanam malaj rabʼinkilebʼ li nekeʼxtzʼeqtaana li tzʼaqal paabʼal. Malaj li kawil bʼatzʼunk ut chixjunil chik li naʼlebʼ li naxkʼe laj Tza ut li ruuchichʼochʼ.
10. Kʼaru tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼ xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ?
10 Kʼaru tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼ xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ ut re naq toowanq junelik saʼ xrahom li Yos? Tooruuq xbʼaanunkil aʼin wi maajunwa naqakanabʼ roksinkil chixjunil li naxkʼe qe li Jehobʼa re xkawresinkil li qapaabʼal ut wi junelik naqatzʼaama li xsantil musiqʼej. Usta laj Tza ut li ruuchichʼochʼ wankebʼ xwankil, li Yos naxqʼax ru xwankilebʼ (1 Juan 4:4). Joʼkan naq, aajel ru naq tootijoq re naq junelik toowanq chixkʼatq li Yos.
QAYIIBʼAQ QIBʼ JOʼ NAWULAK CHIRU LI YOS
11. Chanru nekeʼxkʼutbʼesi ebʼ li qas qiitzʼin naq xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ nataqlank rehebʼ?
11 Jun rehebʼ li naʼlebʼ li nakʼutbʼesink re ani yook chi bʼeresink re junaq li poyanam nakʼutunk saʼ li xtiqibʼankil ut saʼ li xsaabʼesinkil. Saʼ naabʼal chi tenamit inkʼaʼ chik us nekeʼxyiibʼ ribʼebʼ li qas qiitzʼin. Joʼkan naq jun li winq kixye naq twulaq xqʼehil naq ebʼ li ixq li nekeʼxkʼayi ribʼ inkʼaʼ chik teʼxnaw kʼaru teʼxkʼe chirixebʼ re naq teʼileʼq. Ut jun li tasal hu kixye ajwiʼ: «Wankebʼ nekeʼroksi jun chʼiril chi tʼikr ut inkʼaʼ nekeʼxutaanak». Ebʼ li kokʼ ixqaʼal yookebʼ ajwiʼ xkʼambʼal rehebʼ. Saʼebʼ li qakutan yalaq chanru yookebʼ xtiqibʼankil ribʼebʼ, nekeʼxkʼutbʼesi naq inkʼaʼ chik nekeʼxra chi moko nekeʼroxloqʼi ta chik ribʼebʼ. Yalaq bʼar naʼilmank li yiibʼru aj naʼlebʼ aʼin.
12, 13. Kʼaru xraqal li Santil Hu ttenqʼanq qe chi xyiibʼankil qibʼ chiʼus?
12 Tento tqayiibʼ qibʼ chiʼus ut saq ru toobʼeeq xbʼaan naq yooko xloqʼoninkil li Jehobʼa. Usta tqatiqibʼ qibʼ «chi chaabʼil» ut «saʼ xyaalal», tento naq chaabʼilaq qanaʼlebʼ joʼ xkʼulubʼebʼ li nekeʼloqʼonink re li Yos. Moko yooko ta xbʼaanunkil aʼin yal re naq tooʼileʼq, naqabʼaanu bʼan re naq toowanq junelik saʼ «xrahom li Yos» (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21). Oxloqʼ chiru li Yos naq saq ru li qachʼool. Joʼkan naq li Santil Hu naxye: «Leechʼinaʼusal [wank] saʼ xchamal leechʼool» (1 Pedro 3:3, 4).
13 Us xjultikankil naq ebʼ li poyanam teʼruuq rilbʼal chanru li tzʼaqal paabʼal wi chaabʼil naqayiibʼ qibʼ. Kʼaru tzʼaqal keʼraj xyeebʼal saʼ Griego naq keʼxtzʼiibʼa ebʼ li aatin «chaabʼil ut xyaalal»? Li wiibʼ chi aatin aʼin naxkʼutbʼesi naq tqakʼe xwankil li nekeʼxkʼoxla ut li nekeʼreekʼa li qas qiitzʼin. Joʼkan naq, usta laaʼo yaal qe kʼaru tqakʼe chiqix, inkʼaʼ naqaj naq teʼchʼinanq xchʼool li teʼiloq qe. Ut naqabʼaanu aʼin xbʼaan naq choʼq qe wank xloqʼal li Jehobʼa, li xtenamit ut xbʼaan naq laaʼo aj kʼanjel chiru. Joʼkan bʼiʼ, naqaj xbʼaanunkil «chixjunil re xloqʼoninkil ru li Yos» (1 Corintios 4:9; 10:31; 2 Corintios 6:3, 4; 7:1).
Ma ninkʼe xloqʼal li Yos rikʼin linyiibʼankil?
14. Kʼaru li patzʼom tento tqakʼoxla chirix xyiibʼankil ut xsaabʼesinkil qibʼ?
14 Joʼkan ajwiʼ, tento saqaq qu ut tqayiibʼ qibʼ chiʼus naq tooxik chi xpuktesinkil Raatin li Yos ut saʼebʼ li qachʼutam. Joʼkan naq, us xkʼoxlankil: «Kʼaru nakʼutunk saʼ junpaat linyiibʼankil malaj lintzʼajnil? Ma nekeʼxutaanak inbʼaan ebʼ li wamiiw?». Usta chiqajunilo yaal qe chanru tqayiibʼ qibʼ, us ajwiʼ xkʼoxlankil: «Ma lintiqibʼankil wank tzʼaqal xwankil chiru li kʼanjel li naqabʼaanu saʼ li chʼuut?» (Salmo 68:7 [68:6, Wy]; Filipenses 4:5; 1 Pedro 5:6).
15. Kʼaʼut naq li Jehobʼa inkʼaʼ kixkʼe ebʼ li chaqʼrabʼ re naq tqanaw chanru tqayiibʼ qibʼ?
15 Li Jehobʼa inkʼaʼ kixkʼe ebʼ li chaqʼrabʼ saʼ li Santil Hu chirix li qatiqibʼankil, qasaabʼesinkil malaj qayiibʼankil. Abʼan, kʼaʼut inkʼaʼ kixbʼaanu aʼin? Li Jehobʼa inkʼaʼ naraj qaminbʼal. Naraj bʼan naq chiqajunqal tqil saʼ li Santil Hu li us ut li inkʼaʼ us ut chirix chik aʼan tqakʼoxla kʼaru tqabʼaanu (Hebreos 5:14). Abʼan jwal oxloqʼ chiru li Yos naq junelik nokoonaʼlebʼak saʼ xkʼabʼaʼ li rahok li naqeekʼa chirix Aʼan ut chirixebʼ li qas qiitzʼin (chaawil Marcos 12:30, 31). Usta yaal chixjunil aʼin, tooruuq xtiqibʼankil qibʼ chiʼus xbʼaan naq yalaq bʼar wank li chaabʼil tʼikr. Ut aʼin naqil saʼebʼ li qanimla chʼutam.
JUNELIK CHAABʼILAQ LI QAYUʼAM
16. Kʼaʼut naq li xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ moko juntaqʼeet ta rikʼin li naʼlebʼ li kixkʼut li Jesus, ut kʼaru ebʼ li patzʼom tento tqakʼoxla?
16 Li xmusiqʼ li ruuchichʼochʼ nabʼalaqʼink. Naxbʼaanu naq ebʼ li poyanam teʼxkʼoxla naq li tumin ut li bʼihomal naxkʼam chaq li sahil chʼoolejil. Li Jesus kixye: «Us ta numtajenaq li xbʼihomal junaq winq, moko taakʼeheʼq ta xyuʼam xbʼaan li xjunkabʼlal» (Lucas 12:15). Li Jesus kixye naq li nekeʼxkʼe xbʼeenwa li Rajom li Yos saʼebʼ li xyuʼam malaj «li chaabʼilebʼ saʼebʼ li ru», ut li nekeʼxkʼuula saʼ xchʼoolebʼ li Raatin li Yos teʼxtaw li sahil chʼoolejil ut li kolbʼa ibʼ. Ut aʼin moko naraj ta xyeebʼal naq teʼkanaaq saʼ nebʼaʼil (Mateo 6:22, 23; Lucas 11:28). Joʼkan naq, qakʼoxlaq: «Ma ninpaabʼ li kixye li Jesus malaj yookin xpaabʼankil li naxye laj Tza?» (Juan 8:44). «Kʼaru ninkʼutbʼesi rikʼin li waatin, linnaʼlebʼ malaj rikʼin linbʼaanuhom?» (Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6.)
17. Kʼaru rusilal nekeʼxtaw li chaabʼilebʼ xyuʼam?
17 Li Jesus kixye naq «li choxahil naʼlebʼ» naʼilmank saʼ xkʼabʼaʼ li bʼaanuhom (Mateo 11:19). Kʼaru rusilal nekeʼxtaw li chaabʼilebʼ xyuʼam? Nekeʼxtaw xsahil xchʼool naq nekeʼkʼanjelak chirix li Xʼawabʼejilal li Yos (Mateo 11:29, 30). Moko numtajenaq ta chik xkʼaʼuxebʼ ut xrahilalebʼ (chaawil 1 Timoteo 6:9, 10). Wankebʼ chik xhoonal choʼq rehebʼ li xjunkabʼal ut ebʼ li rech aj paabʼanel. Sa chik nekeʼwark xbʼaan naq moko yook ta chik xkʼaʼuxebʼ chirix li bʼihomal (Eclesiastes 5:12). Sahebʼ saʼ xchʼool chi xkʼeebʼal xhoonal ut chi xwotzbʼal li kʼaru wank rehebʼ (Hechos 20:35). Ut sahebʼ ajwiʼ saʼ xchʼool chi wank saʼ tuqtuukilal (Romanos 15:13; Mateo 6:31, 32). Chixjunil li osobʼtesink aʼin maakʼaʼ natawok re xtzʼaq!
QOKSIHAQ «XKʼANJELOBʼAAL LI YOS»
18. Kʼaru naxye li Santil Hu chirixebʼ li xikʼ nekeʼilok qe, chanru nokooʼeʼraale ut chanru naqayal qametzʼew rikʼinebʼ?
18 Wi junelik toowanq saʼ li xrahom li Yos, tkoleʼq li qapaabʼal xbʼaan naq laj Tza naraj naq t-osoʼq xsahil qachʼool ut inkʼaʼ chik tqataw li junelik yuʼam (1 Pedro 5:8). Li Apostol Pablo kixye naq «moko yooko ta chi xyalbʼal qametzʼew yal rikʼin winq, rikʼinebʼ bʼan li wankebʼ xwankil, ebʼ li nekeʼtaqlank ut nekeʼawabʼejink saʼ xbʼeen li ruuchichʼochʼ aʼin li wank saʼ aakʼabʼ, rikʼinebʼ li maaʼus aj musiqʼej» (Efesios 6:12). Kʼaru tzʼaqal keʼraj xyeebʼal saʼ Griego naq keʼxtzʼiibʼa «xyalbʼal qametzʼew»? Naq keʼxsakʼi ribʼebʼ li poyanam moko muqmuukebʼ ta ribʼ, nachʼebʼ bʼan xyanq keʼxkʼe ribʼ chi roq ut chi ruqʼ. Ut naq laj Pablo kiʼaatinak chirixebʼ li xikʼ nekeʼilok qe malaj ebʼ li maaʼus aj musiqʼej, kixye: «Li wankebʼ xwankil, ebʼ li nekeʼtaqlank ut nekeʼawabʼejink saʼ xbʼeen li ruuchichʼochʼ». Aʼin naraj xyeebʼal naq ebʼ li maaʼus aj musiqʼej nekeʼxkʼuubʼ chiʼus chanru tooʼeʼraale.
19. Chanru kʼuubʼanbʼil li xkʼanjelobʼaal laj paabʼanel?
19 Chanru tooruuq xqʼaxbʼalebʼ li maaʼus aj musiqʼej xbʼaan naq laaʼo aj maak ut moko kaw ta qametzʼew? Laj paabʼanel truuq xbʼaanunkil aʼin, wi naxtiqibʼ ribʼ rikʼin «xkʼanjelobʼaal li Yos» (Efesios 6:13). Saʼ Efesios 6:14 toj saʼ li 18 naxye chanru li kʼanjelobʼaal aʼin: «Kawaq bʼiʼ eeribʼ saʼ leepaabʼaal, jitʼjooq leesaʼ rikʼin li yaal ut tiqtooqex rikʼin li tiikil chʼoolej re xkolbʼal eeribʼ. Chiwanq leexaabʼ cheroq re naq yoʼoon wanqex chi xpuktesinkil li xchaabʼil esil li tuqtuukilal; wanq junelik leepaabʼaal choʼq ramlebʼchʼiichʼ re naq texruhanq xchupbʼal chixjunil xxamlel li xsimaj li maaʼus. Chapomaq ajwiʼ li xtzʼapbʼal eejolom, aʼan li kolbʼa ibʼ, joʼwiʼ li xchʼiichʼul li Musiqʼej, aʼan li Raatin li Yos. Junelik chextijoq, chextzʼaamanq. Chi kokʼaq xsaʼ chexʼelajinq saʼ li Musiqʼej».
20. Kʼaru xjalanilebʼ laj paabʼanel rikʼinebʼ laj puubʼ?
20 Li xkʼanjelobʼaal li Yos junelik tooxtenqʼa xbʼaan naq chalenaq rikʼin, abʼan tento naq junelik tqoksi. Re xtawbʼal ru aʼin qilaq jun li eetalil. Ebʼ laj puubʼ ut ebʼ laj paabʼanel moko juntaqʼeetebʼ ta. Kʼaʼut naqaye aʼin? Ebʼ laj puubʼ nekeʼhilank naq nekeʼsutqʼiik chaq saʼ junaq li yalok u, abʼan ebʼ laj paabʼanel moko nekeʼxkanabʼ ta xyalbʼal xmetzʼew, teʼhilanq toj naq li Yos tixsach li maaʼusilal ut naq tixtzʼap laj Tza ut ebʼ li maaʼus aj musiqʼej (Apocalipsis 12:17; 20:1-3). Joʼkan naq michʼinaak aachʼool wi yookat xkʼeebʼal aametzʼew chi xtzʼeqtaanankil li narataw laatibʼel malaj chi risinkil saʼ laakʼaʼuxl li tzʼaj aj naʼlebʼ. Chiqajunilo tento tqatzʼeqtaana li tzʼaj aj naʼlebʼ re naq junelik tiikaq qachʼool chiru li Jehobʼa (1 Corintios 9:27). Naru t-oq qakʼaʼuxl wi inkʼaʼ raj yooko xkʼeebʼal qachʼool chi xbʼaanunkil aʼin.
21. Kʼaru tzʼaqal ttenqʼanq qe re naq tooʼelq chiʼubʼej?
21 Chʼolchʼo chiqu naq yal qajunes inkʼaʼ tooʼelq chiʼubʼej. Joʼkan naq li Apostol Pablo kixye: «Junelik chextijoq, [...] kokʼaq xsaʼ chexʼelajinq saʼ li Musiqʼej». Abʼan, moko kaʼaj tawiʼ yooqo chi tijok, yooqo bʼan ajwiʼ rabʼinkil li Yos. Abʼan, chanru tqabʼaanu aʼin? Junelik yooqo rilbʼal xsaʼ li Santil Hu ut inkʼaʼ tqakanabʼ xchʼutubʼankil qibʼ rikʼinebʼ li qech aj paabʼanel. Joʼ naqakʼe reetal, moko wanko ta qajunes! (Filemon 2; Hebreos 10:24, 25.) Joʼkan bʼiʼ, wi maajunwa naqakanabʼ xbʼaanunkil aʼin, tooʼelq chiʼubʼej naq li Yos traqoq aatin ut tooruuq xkolbʼal li qapaabʼal naq wanqo saʼ chʼaʼajkilal.
SEEBʼAQ QACHʼOOL CHI XKOLBʼAL QAPAABʼAL
22, 23. a) Kʼaʼut tento naq ajʼajaq qu re xkolbʼal li qapaabʼal, ut kʼaru ebʼ li patzʼom us raj naq tqakʼoxla? b) Kʼaru tqil saʼ li jun chik tzolom?
22 Li Jesus kixye: «Moko rehex ta li ruuchichʼochʼ [...] joʼkan naq xikʼ nekexril li ruuchichʼochʼ» (Juan 15:19). Joʼ naqakʼe reetal, joʼ aj paabʼanel tento naq ajʼajaq qu chi xkolbʼal li qapaabʼal abʼan tqabʼaanu saʼ tuulanil ut saʼ xyaalal (chaawil 1 Pedro 3:15). Joʼkan naq, qakʼoxlaq: «Ma chʼolchʼo chiwu kʼaʼut joʼ aj Testiiw re li Jehobʼa inkʼaʼ nokootzʼaqonk naq li ruuchichʼochʼ naxnima ru junaq li naʼlebʼ?». «Naq yooqin xkolbʼal linpaabʼal, ma chʼolchʼo tzʼaqal chiwu naq yaal naxye li Santil Hu ut li moosej tiik xchʼool?» (Mateo 24:45; Juan 17:17.) «Ut naq nawaj xbʼaanunkil li naraj li Jehobʼa, ma ninkʼutbʼesi naq moko rehin ta li ruuchichʼochʼ aʼin ut sa saʼ linchʼool chi wank saʼ li xtenamit li Yos?» (Salmos 34:3 [34:2, Wy]; Mateo 10:32, 33.)
23 Laj Tza naroksi naabʼal li naʼlebʼ re naq maajunwa tqatzʼeqtaana xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ, abʼan wank sut inkʼaʼ naqakʼe reetal chanru naxbʼaanu. Joʼ ak xqatzol, naroksi li ajsibʼaal u li naxkʼam chaq li tzʼaj aj naʼlebʼ. Abʼan, kʼaru ttenqʼanq qe chi rajsinkil qu saʼ xyaalal re naq us wanq li qachʼool chiru li Yos? Saʼ li jun chik tzolom tqil aʼin.
^ párr. 3 Chalen chaq li Pentecostes re li chihabʼ 33, li Jesus kixtikibʼ awabʼejink saʼ xbʼeenebʼ li yulbʼilebʼ ru rikʼin santil musiqʼej li wankebʼ arin saʼ Ruuchichʼochʼ (Colosenses 1:13). Saʼ li chihabʼ 1914 kikʼeheʼk xwankil li Jesus re naq t-awabʼejinq «saʼ xbʼeen li ruuchichʼochʼ». Ut ebʼ li yulbʼilebʼ ru nekeʼkʼanjelak joʼ xtaql li Kriist saʼ Xʼawabʼejilal li Yos (Apocalipsis 11:15).
^ párr. 8 Chaawil ajwiʼ li tasal hu Razonamiento a partir de las Escrituras, rehebʼ laj Testiiw re li Jehobʼa saʼebʼ li perel 140-144.
^ párr. 65 Chaawil ajwiʼ xkomon li naʼlebʼ bʼarwiʼ naxye «Li Xtʼikrul li Tenamit, li Juchʼuk ut li Minbʼilebʼ Ru».
