1. Chanru xtawbʼal li sahil chʼoolejil saʼ li junkabʼal?

LI Jehobʼa naraj naq ebʼ li junkabʼal sahaqebʼ saʼ xchʼool. Joʼkan naq li Santil Hu naxchʼolobʼ kʼaru naraj li Yos naq teʼxbʼaanu chixjunqalebʼ saʼ li xjunkabʼal. Chixjunilebʼ sahebʼ saʼ xchʼool naq nekeʼxyuʼami li naxye li Santil Hu. Joʼ kixye li Jesus: «Us [...] xaq rehebʼ li nekeʼabʼink re li Raatin li Yos ut nekeʼxkʼuula saʼ xchʼoolebʼ!» (Lucas 11:28).

2. Kʼaru chʼolchʼooq chiqu re naq li qajunkabʼal tixtaw li sahil chʼoolejil?

² Naru tqataw li sahil chʼoolejil wi chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa kixxaqabʼank chaq re li junkabʼal. Li Jesus kixye naq li Yos aʼan Qayuwaʼ (Mateo 6:9). Joʼkan naq Aʼan naxnaw kʼaru aajel ru choʼq rehebʼ li junkabʼal re naq sahaqebʼ saʼ xchʼool (Efesios 3:14, 15). Abʼan, kʼaru naraj li Yos naq tqabʼaanu chiqajunqal saʼ li qajunkabʼal?

3. Kʼaru naxye li Santil Hu chirix li xtiklajik li junkabʼal ut chanru naqanaw naq yaal aʼin?

³ Li Jehobʼa kixyoobʼtesi laj Adan ut xʼEva ut kixsumubʼebʼ.  Kixkʼehebʼ saʼ li chʼinaʼusil naʼajej Eden arin saʼ Ruuchichʼochʼ ut kixye rehebʼ: «Chiwanq eeralal eekʼajol, chexkʼihanq, chenujobʼresi li ruuchichʼochʼ» (Génesis 1:26-28; 2:18, 21-24). Li Jesus kixkʼut naq yaal naxye Genesis chirix xtiklajik li junkabʼal (Mateo 19:4, 5). Saʼebʼ li qakutan wank naabʼal li chʼaʼajkilal ut moko aʼin ta kiraj li Yos saʼ xtiklajik li yuʼam. Usta wank li chʼaʼajkilal tooruuq xtawbʼal li sahil chʼoolejil saʼ li junkabʼal. Qilaq, kʼaʼut naqaye aʼin?

4. a) Kʼaru tento tqabʼaanu chiqajunqal re naq sahaq saʼ xchʼool li qajunkabʼal? b) Kʼaʼut naq ebʼ li junkabʼal tento naq teʼxtzol li xyuʼam li Jesus re naq sahaqebʼ saʼ xchʼool?

⁴ Re naq sahaq saʼ xchʼool li qajunkabʼal tento naq tqakʼam qe rikʼin li Yos ut tqara qibʼ chiqibʼil qibʼ (Efesios 5:1, 2). Abʼan, chanru tqakʼam qe rikʼin li Yos wi inkʼaʼ naqil ru? Qajultikaq naq li Jesus kiwank arin saʼ Ruuchichʼochʼ joʼkan naq naqanaw chanru xnaʼlebʼ li Yos (Juan 1:14, 18). Li Jesus junelik kixkʼam re rikʼin li Xyuwaʼ. Ut naq kiʼaatinak rikʼinebʼ li qas qiitzʼin chanchan tawiʼ yookebʼ rilbʼal ut rabʼinkil li Jehobʼa (Juan 14:9). Sahaq saʼ xchʼool li qajunkabʼal wi tqakʼe reetal chanru kirahok chaq li Jesus ut wi tqakʼam qe rikʼin.

5, 6. a) Kʼaru li chaabʼil eetalil kixkanabʼ li Jesus choʼq rehebʼ li bʼeelomej? b) Kʼaru tento xbʼaanunkil re naq li Yos tixkuy tixsach qamaak?

⁵ Li Santil Hu naxye naq li winq tento naq tixra li rixaqil joʼ kixbʼaanu li Jesus rehebʼ li xtzolom. Kʼe reetal li Santil Hu naxye: «Ex bʼeelomej, chera leerixaqil joʼ naq li Kriist kixra li Iklees [malaj li chʼuut] ut kixqʼaxtesi ribʼ saʼ xkʼabʼaʼ [...]. Joʼkan ajwiʼ ebʼ li winq tento teʼxra li rixaqil, kamaʼ naq nekeʼxra li xtzʼejwalebʼ. Ani naxra li rixaqil naxra ajwiʼ ribʼ. Maajun wa junaq xikʼ kiril li xtzʼejwal, naxchʼoolani bʼan ut naxra, joʼ ajwiʼ naxbʼaanu li Kriist re li Iklees [malaj li chʼuut]» (Efesios 5:23, 25-29).

⁶ Li Jesus kixkanabʼ jun chaabʼil eetalil choʼq rehebʼ li bʼeelomej naq kixra ut kixkʼe li xyuʼam saʼ xkʼabʼaʼebʼ li xtzolom.  Li Santil Hu naxye naq «kixrahebʼ [...] toj saʼ rosoʼjik», usta ebʼ aj maak (Juan 13:1; 15:13). Joʼkan naq yeebʼilebʼ re li sumsu naq junelik ‹cheʼxra li rixaqil› ut inkʼaʼ teʼjosqʼoʼq rikʼinebʼ (Colosenses 3:19). Kʼaru ttenqʼanq re li bʼeelomej chi xpaabʼankil li chaqʼrabʼ aʼin usta li rixaqil inkʼaʼ naxkʼoxla chiʼus li naxye malaj li naxbʼaanu? Li bʼeelomej tento naq tixjultika naq aʼan aj maak ajwiʼ ut re naq tkuyeʼq xmaak xbʼaan li Yos, tento naq tixkuy xmaak li rixaqil ut li nekeʼmaakobʼk chiru. Abʼan, li ixaqilbʼej tento naq joʼkan ajwiʼ tixbʼaanu (chaawil Mateo 6:12, 14, 15). Joʼkan naq, wi li sumsuukebʼ nekeʼxkuy xmaak chiribʼilebʼ ribʼ sahaqebʼ saʼ xchʼool.

7. Chanru kiril li Jesus ebʼ li xtzolom ut kʼaʼut aʼan jun chaabʼil eetalil choʼq rehebʼ li bʼeelomej?

⁷ Chanru kiril li Jesus ebʼ li xtzolom? Ebʼ li bʼeelomej tento naq tjultikoʼq rehebʼ naq li Jesus junelik kixkʼe xchʼool chirixebʼ li xtzolom. Joʼkan naq kixkʼoxlahebʼ ut kiril xtoqʼobʼaal ruhebʼ. Saʼ jun kutan kixye rehebʼ: «Kimqex [...] ut chexhilanq» (Marcos 6:30-32). Joʼkan naq, li ixaqilbʼej tento naq t-ileʼq ut tkʼoxlaaq ajwiʼ xbʼaan li xbʼeelom. Li Santil Hu naxye naq ebʼ li ixq «qʼaxal qʼunebʼ [...] xchʼool», joʼkan naq yeebʼilebʼ re li bʼeelomej naq teʼroxloqʼi li rixaqil. Abʼan, kʼaʼut nayeemank re li bʼeelomej naq tento ‹troxloqʼi› li rixaqil? Xbʼaan naq li bʼeelomej joʼ li ixaqilbej «teʼxmaatani li Yuʼam» (1 Pedro 3:7). Li bʼeelomej tento naq tixjultika naq wank qakʼulubʼ chiru li Yos wi tiik qachʼool chiru ut maawaʼ xbʼaan naq winqo malaj ixqo (Salmo 101:6).

8. a) Kʼaʼut nayeemank naq «ani naxra li rixaqil naxra ajwiʼ ribʼ»? b) Kʼaru naraj xyeebʼal naq li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej ‹junajebʼ chi tibʼelej›?

⁸ Li Santil Hu naxye naq «ani naxra li rixaqil naxra ajwiʼ ribʼ». Ut li Jesus kixye ajwiʼ naq li sumsuukebʼ «moko wiibʼebʼ ta chik, junajebʼ [...] bʼan chik chi tzʼejwalej» (Mateo 19:6). Joʼkan naq, li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej inkʼaʼ teʼrataw wank rikʼin li maawaʼaq rixaqil malaj xbʼeelom (Proverbios 5:15-21; Hebreos 13:4). Ut teʼruuq xbʼaanunkil aʼin wi nekeʼxra li xsumʼaatin  chi anchal xchʼool (1 Corintios 7:3-5). Li Santil Hu naxye ajwiʼ naq maaʼani «xikʼ kiril li xtzʼejwal, naxchʼoolani bʼan ut naxra». Joʼkan naq li bʼeelomej tento naq tixra li rixaqil joʼ naxra ribʼ aʼan ut tixjultika naq li Jesus li najolomink re, traqoq aatin saʼ xbʼeen (Efesios 5:29; 1 Corintios 11:3).

9. Chirix kʼaru li naʼlebʼ naʼaatinak Filipenses 1:8, ut kʼaʼut naq ebʼ li bʼeelomej teʼxyuʼami li naʼlebʼ aʼin?

⁹ Li Apostol Pablo kiʼaatinak chirix «xrahom li Kristo Jesus» (Filipenses 1:8). Sa keʼreekʼa ribʼ li qas qiitzʼin naq li Jesus kixrahebʼ, joʼebʼ li ixq li wankebʼ chaq saʼ xyanq li xtzolom li Jesus (Juan 20:1, 11-13, 16). Joʼkan ajwiʼ, ebʼ li ixaqilbʼej nekeʼraj naq teʼraheʼq ut teʼaatinaaq saʼ qʼunil xbʼaanebʼ li xbʼeelom.

10. Kʼaru li chaabʼil eetalil kixkanabʼ li Jesus choʼq rehebʼ li ixaqilbʼej?

¹⁰ Re naq us t-elq jun li chʼuut tento naq wanq ani tjolominq re, joʼkan ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li junkabʼal. Usta li Jesus nim xwankil wank ani najolomink re. Li Santil Hu naxye: «Li xjolomil li Kriist aʼan li Yos» ut «li xjolomil li ixq aʼan li winq» (1 Corintios 11:3). Li Jesus junelik naʼabʼink chiru li najolomink re. Chi joʼkan naxkʼe qe jun chaabʼil eetalil, xbʼaan naq chiqajunilo wank ani najolomink qe.

11. Chanru tril li xbʼeelom li ixaqilbʼej ut kʼaru rusilal tixtaw wi joʼkan xnaʼlebʼ?

¹¹ Chiqajunilo aj maak, joʼkan naq wank sut naq ebʼ li bʼeelomej inkʼaʼ nekeʼxnaw xjolominkil li xjunkabʼal. Li ixaqilbʼej tento naq inkʼaʼ t-aatinaq chirix xjolom li xbʼeelom chi moko aʼan ta chik ttaqlanq saʼ li xjunkabʼal. Li ixaqilbʼej tento tixjultika naq oxloqʼ chiru li Yos wank saʼ tuqtuukilal ut saʼ tuulanil (1 Pedro 3:4). Wi naxyuʼami li chaabʼil naʼlebʼ aʼin, moko chʼaʼajkaq ta chiru xpaabʼankil li xbʼeelom, usta nimaq ru li chʼaʼajkilal saʼ li xjunkabʼal. Joʼkan naq li Santil Hu naxye: «Li ixaqilbʼej chiroxloqʼi li xbʼeelom» (Efesios 5:33). Abʼan, kʼaru tixbʼaanu li ixaqilbʼej wi li xbʼeelom inkʼaʼ naxkʼulubʼa li Jesus  choʼq xjolomil? Li Santil Hu naxye: «Chepaabʼaq leebʼeelom. Chi joʼkan wi wanqebʼ li inkʼaʼ nekeʼpaabʼank re li Aatin, teʼoq chi paabʼank: inkʼaʼ xbʼaan leeraatin laaʼex, saʼ xkʼabʼaʼ bʼan leebʼaanuhom, rikʼin xkʼeebʼal reetal li xchaabʼilal leeyuʼam, kʼajoʼaq xtuulanil leechʼool» (1 Pedro 3:1, 2).

12. Kʼaʼut naq moko nimla maak ta naq li ixaqilbʼej tixye re li xbʼeelom li naxkʼoxla wi naxbʼaanu saʼ xyaalal?

¹² Maare li ixaqilbʼej inkʼaʼ nawulak chiru li naraj xbʼaanunkil li xbʼeelom, abʼan wi naxye re li xbʼeelom saʼ tuulanil li naxkʼoxla, tixkʼutbʼesi naq oxloqʼ chiru. Ut wi li bʼeelomej tixpaabʼ li naxye li rixaqil maare us t-elq li xjunkabʼal. Li Santil Hu naxye naq li xSara ut laj Abrahan keʼwank jun xchʼaʼajkilal. Abʼan naq li xSara kixye re li xbʼeelom kʼaru raj us tixbʼaanu, laj Abrahan inkʼaʼ kiwulak chiru. Joʼkan naq li Yos kixye re laj Abrahan: «Chixjunil li tixye aawe lix Sara, chapaabʼ» (chaawil Génesis 21:9-12). Abʼanan, ebʼ li ixaqilbʼej nekeʼxpaabʼ ut nekeʼxbʼaanu chixjunil li nekeʼxye li xbʼeelom wi inkʼaʼ yookebʼ xqʼetbʼal li xchaqʼrabʼ li Yos (Hechos 5:29; Efesios 5:24).

13. a) Kʼaru li chaabʼil naʼlebʼ nekeʼxtaw li ixaqilbʼej saʼ Tito 2:4, 5? b) Kʼaru naxye li Santil Hu chirix li kanabʼank ibʼ ut xraqbʼal ru li sumlaak?

¹³ Li xkʼanjel li ixaqilbʼej us ajwiʼ xbʼaan naq aʼan natenqʼank re xchʼoolaninkil li xjunkabʼal. Li Santil Hu naxye naq li ixaqilbʼej tento naq tixra «li xbʼeelom joʼwiʼ ebʼ li ralal xkʼajol. Yaalaq ru li raatinebʼ, saqaq ru li xyuʼamebʼ, cheʼxchʼoolani xsaʼ li rochochebʼ ut chaabʼilaqebʼ; cheʼpaabʼanq chiru li xbʼeelomebʼ» (Tito 2:4, 5). Wi li ixaqilbʼej ut li naʼbʼej teʼxyuʼami li naʼlebʼ aʼin, teʼraheʼq ut teʼoxloqʼiiq xbʼaanebʼ li xjunkabʼal (chaawil Proverbios 31:10, 28). Abʼan chixjunilebʼ li sumsuukebʼ aj maak, joʼkan naq wankebʼ nekeʼxkanabʼ ribʼ malaj nekeʼxraq li xsumlajikebʼ naq nim ru li chʼaʼajkilal. Usta wank sut naq li Santil Hu naxkʼulubʼa li kanabʼank ibʼ; us raj naq li sumsuukebʼ teʼxkʼoxla chiʼus li teʼraj xbʼaanunkil xbʼaan naq li Santil Hu naxye: «Li ixaqilbʼej inkʼaʼ chixjach ribʼ rikʼin li xbʼeelom. [...] Joʼkan ajwiʼ li bʼeelomej mixkanabʼ li rixaqil» (1 Corintios 7:10, 11). Joʼkan ajwiʼ li Santil Hu naxkʼutbʼesi naq kaʼajwiʼ teʼruuq  xraqbʼal ru xsumlajik wi jun rehebʼ tixmux ru li xsumlajik malaj tkoʼbʼeetaq yumbʼeetaq (Mateo 19:9, Wy).

14. Chanru kirilebʼ li kokʼal li Jesus ut kʼaru nekeʼraj li kokʼal naq teʼxbʼaanu li xnaʼ xyuwaʼ?

¹⁴ Li Jesus kixkanabʼ jun chaabʼil eetalil choʼq rehebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej. Naq ebʼ li xtzolom inkʼaʼ keʼxkanabʼ chi jilok li kokʼal chixkʼatq, li Jesus kixye rehebʼ: «Kanabʼomaqebʼ li kokʼal chi chalk wikʼin ut meeram chiruhebʼ». Chirix chik aʼan li Jesus «kixqʼaluhebʼ li kokʼal, kixkʼe li ruqʼ saʼ xbʼeenebʼ ut kirosobʼtesihebʼ» (Marcos 10:13-16). Li Jesus kixkʼe xhoonal chi wank rikʼinebʼ li kokʼal. Ut laaʼat us raj naq taakʼe aahoonal rehebʼ laawalal laakʼajol. Li kokʼal nekeʼraj naq junelik wanqat rikʼinebʼ. Joʼkan naq, tento naq taatzolebʼ joʼ naxye li Jehobʼa (chaawil Deuteronomio 6:4-9).

15. Kʼaru teʼxbʼaanu ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej re xkolbʼalebʼ li xkokʼal?

¹⁵ Kʼajoʼ xtzʼajnil li Ruuchichʼochʼ joʼkan naq ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej tento naq teʼril li xkokʼal ut teʼxkol chiruhebʼ li nekeʼraj xchʼeʼbʼalebʼ ut xmuxbʼalebʼ. Li Jesus kixrahebʼ li xtzolom joʼkan naq kixye rehebʼ: «Ex walal inkʼajol». Ut naq kichapeʼk li Jesus xbʼaanebʼ laj puubʼ, kixsikʼ chanru tixkolebʼ li xtzolom  chiruhebʼ li xikʼ nekeʼilok re (Juan 13:33; 18:7-9). Wi laaʼat naʼbʼej malaj yuwaʼbʼej chaakʼaakʼale laakokʼal chiru li xnaʼlebʼ laj Tza ut chʼolobʼ chiruhebʼ kʼaru teʼxkʼul wi teʼaaleeq xbʼaan laj Tza (1 Pedro 5:8). * Xbʼaan naq xnumtaak li maaʼusilal saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ tento xkolbʼalebʼ li xyuʼam, li xpaabʼal ut ebʼ li xchaabʼil naʼlebʼ.

16. Kʼaru teʼxtzol li naʼbʼej yuwaʼbʼej chirix chanru kirilebʼ li xtzolom li Jesus naq moko junelik ta keʼxbʼaanu li us?

¹⁶ Wulajaq nakamsiik li Jesus, naq ebʼ li xtzolom keʼxweechʼi ribʼ chirix ani tzʼaqal wank xwankil. Li Jesus inkʼaʼ kipoʼk rikʼinebʼ li xtzolom naq keʼxweechʼi ribʼ, kixqʼusebʼ bʼan saʼ  tuulanil ut aʼin kixkʼutbʼesi rikʼin li kixye ut li kixbʼaanu (Lucas 22:24-27; Juan 13:3-8). Wi wank aakokʼal, chanru taakʼam aawe rikʼin li Jesus? Usta aajel ru xtijbʼalebʼ li kokʼal, tento xbʼaanunkil ‹joʼ chanru xkʼulubʼebʼ› ut inkʼaʼ saʼ josqʼil. Maawoksi li kawil aatin li nanaq joʼ ‹xqʼesnal jun li chʼiichʼ› (Jeremías 30:11; Proverbios 12:18). Wi nekeʼtijeʼk li kokʼal saʼ xyaalal teʼreekʼa naq nekeʼraheʼk xbʼaan li xnaʼ xyuwaʼ (Efesios 6:4; Hebreos 12:9-11).

17. Kʼaʼut li Jesus kixkanabʼ jun chaabʼil eetalil choʼq rehebʼ li kʼajolbʼej?

¹⁷ Wank naabʼal li naʼlebʼ kixkanabʼ li Jesus choʼq rehebʼ li kokʼal. Li Jesus kixkʼutbʼesi rikʼin li xnaʼlebʼ naq ebʼ li kokʼal tento naq teʼabʼinq chiruhebʼ li xnaʼ xyuwaʼ, joʼkan naq kixye: «Ninye bʼan li kʼaru kixkʼut chiwu li Yuwaʼbʼej [...] xbʼaan naq junelik ninbʼaanu li nawulak chiru» (Juan 8:28, 29). Joʼ chanru naq li Jesus kixpaabʼ chaq li Xyuwaʼ li wank saʼ choxa, joʼkan ajwiʼ teʼabʼinq li kokʼal chiruhebʼ li xnaʼ xyuwaʼ. Ut aʼan tzʼaqal naxye li Santil Hu (chaawil Efesios 6:1-3). Li Jesus junelik kiʼabʼink chiru laj Jose ut li xMaria, li xnaʼ xyuwaʼ, usta ebʼ aj maak. Joʼkan naq, saʼ li xjunkabʼal li Jesus chixjunilebʼ sahebʼ chaq saʼ xchʼool (Lucas 2:4, 5, 51, 52).

18. Kʼaʼut naq li Jesus junelik kiʼabʼink chiru li Xyuwaʼ, li wank saʼ choxa? Ut naq ebʼ li kokʼal nekeʼabʼink chiru li xnaʼ xyuwaʼ anihebʼ nekeʼxsahobʼresi xchʼool?

¹⁸ Chanru teʼxkʼam rehebʼ li kokʼal rikʼin li Jesus ut chanru teʼxsahobʼresi xchʼool li xnaʼ xyuwaʼ? Li Yos naraj teʼabʼinq chiruhebʼ li xnaʼ xyuwaʼ, usta chʼaʼajkaq chiruhebʼ xbʼaanunkil (Proverbios 1:8; 6:20). Li Jesus kixkʼutbʼesi naq junelik kiʼabʼink chiru li Xyuwaʼ li wank saʼ choxa. Ut aʼan kixkʼutbʼesi naq wank saʼ jun li nimla rahilal naq kixye re li Xyuwaʼ: «Wi taawaj, chawisi wikʼin li sekʼ aʼin». Rikʼin li kixye li Jesus kixkʼutbʼesi naq chʼaʼaj xpaabʼankil li Xyuwaʼ, abʼan moko kixqʼet ta ribʼ chiru xbʼaan naq chʼolchʼo chiru naq li Xyuwaʼ naxnaw kʼaru aajel ru (Lucas 22:42). Li nekeʼabʼink chiru li  xnaʼ xyuwaʼ, nekeʼxsahobʼresi xchʼool li xyuwaʼebʼ ut nekeʼxsahobʼresi ajwiʼ xchʼool li Jehobʼa (Proverbios 23:22-25). *

19. a) Chanru naxbʼaanu laj Tza re raaleenkilebʼ li saaj? b) Kʼaru nekeʼreekʼa li naʼbʼej yuwaʼbʼej naq ebʼ li ralal xkʼajol maaʼusebʼ xnaʼlebʼ?

¹⁹ Joʼ laj Tza kixyal rix li Jesus joʼkan ajwiʼ naxyalebʼ rix li saaj al ut ixqaʼal re naq teʼmaakobʼq (Mateo 4:1-10). Laj Tza naru xbʼaanunkil naq teʼmineʼq ru ebʼ li saaj xbʼaanebʼ li rechtzolom, xbʼaan naq naxnaw naq chʼaʼaj xkuybʼal aʼin. Joʼkan naq aajel ru naq ebʼ li saaj al ut ixqaʼal inkʼaʼ teʼrochbʼeeni li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ (1 Corintios 15:33). Qajultikaq li xDina, li xrabʼin laj Jacob, kixchʼik ribʼ saʼ chʼaʼajkilal xbʼaan naq inkʼaʼ kixsikʼebʼ ru li ramiiw ut kirochbʼeenihebʼ li ixqaʼal li inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ li Jehobʼa (Génesis 34:1, 2). At saaj al ut ixqaʼal, ma xaakʼe reetal naq narahoʼk saʼ xchʼool li junkabʼal naq jun rehebʼ li xkomon naxmux ribʼ? (Proverbios 17:21, 25.)

20. Re naq sahaq saʼ xchʼool li qajunkabʼal, kʼaru tento tqabʼaanu chiqajunqal?

²⁰ Wi naqayuʼami li naxye li Santil Hu, moko chʼaʼajkaq ta xtuqubʼankil li chʼaʼajkilal saʼ li qajunkabʼal. Joʼ xqatzol, wi  naqayuʼami li naxye li Raatin li Yos, tqataw li sahil chʼoolejil saʼ li qajunkabʼal. Joʼkan naq, ex bʼeelomej cheera leerixaqil ut ilomaqebʼ joʼ kixbʼaanu li Jesus rikʼin li chʼuut. Ex ixaqilbʼej cheepaabʼ leebʼeelom ut cheekʼam eere rikʼin li ixaqilbʼej li naxye saʼ Proverbios 31:10-31. Ex naʼbʼej yuwaʼbʼej kʼemaqebʼ xnaʼlebʼ leeralal leekʼajol (Proverbios 22:6). Laaʼex li nekeejolomi leejunkabʼal, bʼeeresimaq chiʼus leerochoch (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Ut ex alal kʼajolbʼej chexʼabʼinq chiru leenaʼ leeyuwaʼ (Colosenses 3:20). Maajun saʼ li junkabʼal naru tixye naq moko aj maak ta. Joʼkan naq, naq nokoomaakobʼk tento naq tqapatzʼ qakuybʼal ut tento ajwiʼ tqakubʼsi qawankil.

21. Kʼaru li osobʼtesink tqakʼul ut chanru tooruuq xtawbʼal anaqwan li sahil chʼoolejil saʼ li qajunkabʼal?

²¹ Saʼ li Santil Hu wank naabʼal li naʼlebʼ re xbʼeeresinkil chiʼus li junkabʼal. Wank ajwiʼ resil li akʼ ruuchichʼochʼ ut li Sahilal Naʼajej arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Saʼ li naʼajej aʼin, sahaqebʼ saʼ xchʼool li nekeʼloqʼonink re li Jehobʼa (Apocalipsis 21:3, 4). Kʼajoʼaq xchaabʼilal chixjunil li tixkʼe qe li Yos! Wi naqapaabʼ li naxye li Santil Hu tooruuq xtawbʼal li sahil chʼoolejil saʼ li qajunkabʼal, usta maajiʼ nachalk li osobʼtesink aʼin.