LAJ Daniel laj Israel toj saaj chiʼus naq kikʼameʼk saʼ tzʼalam saʼ li tenamit Babilonia ut naq kixkʼul aʼin ak sacheʼk re li tenamit Jerusalen. Laj Daniel ut ebʼ laj Judiiy li keʼkʼameʼk choʼq moos sahebʼ chaq saʼ xchʼool usta wankebʼ chaq saʼ tzʼalam. Chiru chixjunil li chihabʼ naq kiwank chaq laj Daniel saʼ li tenamit aʼin, maajunwa kitzʼeqtaanaak xbʼaan li Jehobʼa xbʼaan naq tiik chaq xchʼool chiru. Joʼkan naq, kixtenqʼa re naq inkʼaʼ tnuqeʼq xbʼaanebʼ li kaqkoj, ut kixtenqʼa ajwiʼ chi rilbʼal li tchalq saʼ li kutan chaalel. Bʼar wank rehebʼ li moy u li kiril laj Daniel qʼaxal wank xwankil? Li kiʼaatinak chaq chirix li Sikʼbʼil Ru ut chirix li Xʼawabʼejilal li Yos.

Xkʼulunik li Sikʼbʼil Ru. Li Yos kixye re laj Daniel: «Abʼi li yookin chi xyeebʼal aawe ut kʼe reetal li xyaalal. Chalen naq xkʼeheʼk li chaqʼrabʼ xbʼaan li Yos naq tyiibʼaaq wiʼ chik li tenamit Jerusalen, toj reetal tkʼulunq li Mesias, li tzʼaqal rey, tnumeʼq wuqubʼ xamaan ut wiibʼ xkaakʼaal xamaan. Tyiibʼaaq wiʼ chik li tenamit Jerusalen joʼkebʼ ajwiʼ li tzʼak usta qʼaxal naabʼal li rahilal yooq xkʼulbʼal saʼebʼ li kutan aʼan» (Isinbʼil chaq saʼ Daniel 9:25, Wy). Wi saʼ jun xamaan wank wuqubʼ kutan, saʼ jun xamaan re chihabʼ wank wuqubʼ chihabʼ. Li chaqʼrabʼ chirix xyiibʼankil wiʼ chik li tenamit Jerusalen kiʼelk saʼ li chihabʼ 455 T.M.N.C. 1, ak kamenaq chik laj Daniel naq kikʼulmank aʼin. Wi saʼ li chihabʼ aʼin nokooʼok rajlankil 69 «xamaan» malaj 483 chihabʼ, toowulaq saʼ li chihabʼ 29. Toj moqon chik tqatzol kʼaru kikʼulmank. Kikʼutbʼesimank ajwiʼ chiru laj Daniel naq li Sikʼbʼil Ru tkamsiiq re naq tixtoj rix li qamaak (Daniel 9:24-26, Wy).

Li Sikʼbʼil Ru t-awabʼejinq saʼ choxa. Laj Daniel kiril naq «chanchan [...] winq» yook chaq chi nachʼok chiru li xkʼojaribʼaal li Yos, ut aʼan li Sikʼbʼil Ru. Tojaʼ naq li Jehobʼa kixkʼe xwankilal, xloqʼal ut xʼawabʼejilal, ut li awabʼejilal aʼin maajunwa raj t-osoʼq. Chirix chik aʼan laj Daniel kixnaw jun chik li nimla naʼlebʼ chirix li awabʼejilal li wanq saʼ ruqʼ li Jesus: li Awabʼej aʼin tjolominq rochbʼeenebʼ li «sikʼbʼilebʼ ru xbʼaan li Nimajwal Yos» (Daniel 7:13, 14, 27).

Li Xʼawabʼejilal li Yos tixsach chixjunil li xʼawabʼejilal li ruuchichʼochʼ. Li Yos kixbʼaanu naq laj Daniel tixchʼolobʼ xyaalal li xmatkʼ laj Nabucodonosor, li awabʼej re Babilonia. Kiril saʼ li xmatk jun nimla jalam u, li xjolom yiibʼanbʼil rikʼin oor, li re xchʼool ut ebʼ li xtel rikʼin plaat, li xsaʼ ut li yi rix rikʼin qʼanchʼiichʼ, ebʼ li raʼ rikʼin chʼiichʼ ut ebʼ li roq yiijach chʼiichʼ ut yiijach sebʼ. Tojaʼ naq jun li pek xʼeelunk chaq saʼ xbʼeen li kʼicheʼ ut kolxtochʼ li roq li jalam u ut kolxputzʼi. Laj Daniel kixye re li awabʼej naq li xjolom li jalam u reetalil li tenamit Babilonia, ut chixjunil chik li xchaʼal reetalil ebʼ li nimla awabʼejilal li wank saʼ xbʼeen chixjunil li Ruuchichʼochʼ li teʼchalq moqon. Li Xʼawabʼejilal li Yos tnaʼajinq naq yooqebʼ chi jolomink li raqikebʼ li awabʼej, ebʼ li roq yiijach chʼiichʼ ut yiijach sebʼ, ut tixkokʼputzʼi li xʼawabʼejilal li winq. Tojaʼ naq t-awabʼejinq chi junelik saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ (Daniel, tasal 2).

Naabʼal chihabʼ kiwank laj Daniel ut kiril xsachik li tenamit Babilonia. Li awabʼej Ciro kireechani li tenamit joʼ kiyeemank chaq. Chirix chik aʼan, naq kiʼok chi tzʼaqlok li 70 chihabʼ, ebʼ laj Israel keʼelk chaq rubʼel xwankilebʼ laj Babilonia. Wankebʼ li awabʼej, ebʼ laj tij ut ebʼ li propeet naq keʼxyiibʼ wiʼ chik li tenamit Jerusalen ut li Rochoch li Jehobʼa. Abʼan, kʼaru kikʼulmank naq kinumeʼk li 483 chihabʼ li kiyeemank chaq?

(Isinbʼil chaq saʼ li tasal hu Daniel.)