Inki Mutindu Bambangi ya Yehowa Ke Tadilaka Siansi?

TALA NA

Beto ke vandaka ti luzitu ya mingi na mambu yina siansi ke salaka mpi beto ke ndimaka mambu yina siansi ke basisaka kana yo kele ti mambu yina ke ndimisa nde mambu yango kele ya kieleka.

Diksionere mosi (Collins Cobuild Advanced Learner’s English Dictionary) ke tuba nde: “Siansi kele kulonguka bima yina ke vandaka na zulu to na ntoto mpi yo kele mayele yina beto ke bakaka na kulonguka yina.” Ata Biblia kele ve mukanda ya siansi, yo ke siamisaka bantu na kulonguka bima yina Nzambi me salaka mpi na kubaka mambote ya bima ya nkaka yina bantu ya siansi ke basisaka. Beto tadila mwa bambandu yai:

Astronomi: “Beno tombula meso na beno na zulu mpi beno mona. Nani me salaka bima yai? Yo kele Muntu yina ke basisaka makesa na yo na kutadila ntalu na yo; yandi ke bingaka yo yonso na zina na yo.”—Yezaya 40:26.
Biolozi: Solomon “vandaka kutubila banti, katuka na nti ya sedre yina kele na Libani tii na nti ya izope yina ke yelaka na kibaka; yandi vandaka kutubila bambisi, bandeke, bima ya ke tambulaka divumu na ntoto, mpi bambisi ya masa.”—1 Bantotila 4:33.
Minganga: “Bantu yina kele na mavimpi ya mbote ke vandaka na mfunu ya munganga ve, kansi bayina kele na maladi bantu ke vandaka na mfunu na yandi.”—Luka 5:31.
Meteo: “Keti nge me kotaka na banzo ya bo ke bumbaka mvula ya mpembe . . . ? mupepe ya esti ke katukaka na wapi sambu na kubula na zulu ya ntoto?”—Yobi 38:22-24.

Mikanda na beto ke monisaka nde beto ke vandaka ti luzitu ya mingi na siansi, sambu mikanda na beto ke vandaka ti masolo yina ke tubilaka bima yina Nzambi me salaka mpi mambu yina siansi ke salaka. Bibuti yina kele Bambangi ya Yehowa ke siamisaka bana na bo na kutanga nzo-nkanda sambu bo zaba mbote bima yina ke vandaka na ntoto. Bambangi ya Yehowa ya nkaka ke longukaka mambu ya siansi mu mbandu biolozi, matematiki mpi fiziki.

Siansi ke vandaka ti bandilu

Beto ke ndimaka ve nde siansi lenda pesa bamvutu na bangiufula yonso. a Mu mbandu, bantu yina ke longukaka ntoto ke tadilaka mutindu kitini mosi buna ya ntoto kele, yo kele ti nki, mpi ba spesialiste na biolozi ke longukaka mutindu nitu ya bantu ke salaka. Kansi sambu na nki ntoto kele ti bima yonso yina bantu ke vandaka ti yo mfunu sambu na kuzinga? Sambu na nki bitini ya nitu ke salaka na kuwakana?

Beto me bakisaka nde Biblia mpamba lenda pesa bamvutu ya mbote na bangiufula yina yonso. (Nkunga 139:13-16; Yezaya 45:18) Yo yina beto ke monaka nde sambu na kuzaba mambu, yo ta lomba kuzaba mambu ya siansi kansi mpi kuzaba mambu ya kele na Biblia.

Bantangu ya nkaka, siansi lenda tuba mambu yina ke wakana ve ti Biblia. Kansi mambu ya nkaka ya ke monanaka bonso kukonda kuwakana me simbama na kukonda kubakisa mambu yina Biblia ke longaka. Mu mbandu, Biblia ke longaka ve nde Nzambi salaka ntoto na nsungi ya bilumbu sambanu ya bangunga 24.—Kuyantika 1:1; 2:4.

Malongi ya nkaka ya me zabanaka mingi bonso malongi ya siansi ke vandaka ve ti mambu ya ke monisaka nde yo kele ya kieleka mpi bantu ya siansi yina bantu ke zitisaka mingi ke buyaka yo. Mutindu bima yina Yehowa me salaka ke monisaka nde yandi kele mayele, beto ke ndimaka bangindu ya bantu mingi ya biolozi, ya chimie mpi bantu ya nkaka ya siansi yina me bakisaka nde bantu yina Nzambi me salaka me katukaka ve na evolisio mpi na kuyikama na kisika mosi buna.

a Muntu mosi ya fiziki na zina ya Erwin Schrödinger ya ke zingaka na Autriche mpi ya bo pesaka kado ya bo ke bingaka prix nobel sonikaka nde siansi “ke kangaka munoko na mambu yonso . . . yina beto ke vandaka kibeni ti yo mfunu, mambu yina ke vandaka kibeni mfunu sambu na beto.” Albert Einstein tubaka mpi nde: “Mambu ya mpasi yina beto kutanaka ti yo longaka beto nde mayele ya muntu me fwana ve sambu na kumanisa bampasi ya luzingu ya bantu.”