1, 2. (a) Inki ke pesaka bansadi ya Nzambi kiese bubu yai? (b) Inki mutindu bibuti mpi bankuluntu lenda sadisa baleke na kubakisa ntendula ya mbotika?

NKULUNTU mosi zabisaka Christopher, leke mosi ya bamvula 12 nde, “Mono me zaba nge banda nge butukaka. Mono kele na kiese ya kuwa nde nge ke zola kubaka mbotika. Songa mono, ‘Sambu na nki nge ke zola kubaka mbotika?’” Nkuluntu yai vandaka ti bikuma ya mbote ya kuyula mpidina. Kumona baleke mingi ke baka mbotika konso mvula ke pesaka beto kiese mingi. (Longi 12:1) Kansi bibuti yina kele Bambangi ya Yehowa ti bankuluntu fwete zikisa nde baleke bo mosi bantu me baka lukanu ya kubaka mbotika mpi bo ke bakisa ntendula na yo.

² Biblia ke monisa nde, ntangu Mukristu ke kudipesaka na Nzambi mpi ke bakaka mbotika, yandi ke yantikaka luzingu ya mpa. Yehowa ke sakumunaka muntu ya mutindu yai; kansi Satana  ke sosaka kubangika yandi. (Bingana 10:22; 1 Piere 5:8) Yo yina bibuti fwete baka ntangu ya kusadisa bana na bo na kubakisa mbote mukumba ya kukuma longoki ya Kristu. Kana bibuti ya leke mosi kele ve Bambangi ya Yehowa, bankuluntu ta sadisa yandi na zola yonso na kubakisa mukumba ya kudipesa na Nzambi mpi kubaka mbotika. (Tanga Luka 14:27-30.) Baleke fwete kudibongisa na ntwala ya kubaka mbotika, kaka mutindu bantu ke kudibongisaka sambu na kumanisa nzo ya bo ke tunga; mpidina bo lenda sadila Yehowa na kwikama yonso “tii na nsuka.” (Matayo 24:13) Inki ta sadisa baleke na kubaka lukanu ya kusadila Yehowa mvula na mvula? Bika beto tadila ngiufula yai.

3. (a) Bangogo ya Yezu mpi ya Piere ke longa beto nki na yina me tala mfunu ya mbotika? (Matayo 28:19, 20; 1 Piere 3:21) (b) Inki bangiufula beto ta tadila na disolo yai, mpi sambu na nki?

³ Keti nge kele leke, mpi nge kele ti lukanu ya kubaka mbotika? Lukanu yina kele ya mbote kibeni! Kubaka mbotika mpi kukuma Mbangi ya Yehowa kele lukumu ya nene mpenza. Yo kele mfunu mingi sambu na Bakristu mpi sambu na bantu yina ke zola kuguluka na mpasi ya nene. (Matayo 28:19, 20; 1 Piere 3:21) Ntangu muntu ke bakaka mbotika, yandi ke monisaka nde yandi silaka na kusadila Yehowa kimakulu. Ntembe kele ve nde nge ke zolaka mpi kubaka lukanu yai. Bangiufula yai ta sadisa nge na kuzaba kana nge kele ya kuyilama sambu na kubaka mbotika: (1) Keti mono kele kibeni ya kuyela sambu na kubaka lukanu yai? (2) Keti ngindu ya kubaka mbotika me katuka kibeni na ntima na mono mosi? (3) Keti mono ke bakisa kibeni ntendula ya kudipesa na Yehowa? Bika beto tadila bangiufula yai.

4, 5. (a) Keti bambuta mpamba bantu fwete baka mbotika? (b) Kuvanda Mukristu ya kuyela ke tendula nki?

⁴ Biblia ke tuba ve nde kaka bambuta to bantu ya mvula mosi buna fwete baka mbotika. Bingana 20:11 ke tuba nde: “Ata mwana ke zabanaka na mambu ya yandi ke salaka, kana bikalulu na yandi kele ya bunkete mpi ya mbote.” Ya kieleka, mwana-fioti mpi lenda bakisa mambu yina kele ya mbote mpi mukumba ya kudipesa na Ngangi na yandi. Yo yina, mbotika kele lukanu ya mfunu yina baleke ya kuyela mpi ya me kudipesaka na Yehowa fwete baka.—Bingana 20:7.

⁵ Kuvanda muntu ya kuyela ke tendula nki? Yo ke tendula ve kaka kuvanda ti bamvula mingi. Biblia ke tuba nde bantu ya kuyela me longaka “mayele na bo ya kuswaswanisa” mambu sambu na kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi. (Baebreo 5:14) Muntu ya kuyela ke zabaka mambu ya mbote mpi  ke bakaka lukanu ya kusala yo na ntima ya mvimba. Yo ke vandaka mpasi nde muntu ya nkaka kupusa yandi na kusala mambu ya mbi. Yandi ke vingilaka ve nde bantu kuzabisaka yandi ntangu yonso mambu ya mbote yina yandi fwete sala. Leke yina ke baka mbotika fwete kuka kusala mambu ya mbote ata bibuti to bambuta ya nkaka kele ve ti yandi.—Fwanisa ti Bafilipi 2:12.

6, 7. (a) Tubila mambu ya mpasi yina Daniele kutanaka ti yo na Babilone. (b) Inki mutindu Daniele monisaka nde yandi vandaka ya kuyela?

⁶ Keti baleke lenda yela mpi mutindu yina? Beto tadila mbandu ya Daniele. Ziku yandi vandaka toko ntangu bo nataka yandi na Babilone, ntama ti bibuti na yandi. Na mbala mosi, Daniele kumaka kuzinga ti bantu yina vandaka kuzitisa ve bansiku ya Nzambi. Bika beto tubila fioti luzingu na yandi. Bantu ya Babilone vandaka kubaka Daniele bonso muntu ya mfunu mingi. Yandi vandaka na kimvuka ya fioti ya baleke yina bo ponaka sambu na kusadila ntotila. (Daniele 1:3-5, 13) Yo ke monana nde Daniele bakaka mikumba ya nene na Babilone kuluta yina yandi lendaka kubaka na Izraele.

⁷ Kansi Daniele salaka nki? Keti yandi bikaka nde bantu ya Babilone kubebisa bikalulu na yandi to kulembisa lukwikilu na yandi? Ata fioti ve! Biblia ke tuba nde, ntangu Daniele vandaka na Babilone, yandi “bakaka lukanu na ntima na yandi nde yandi ta kudikumisa ve mvindu,” disongidila yandi buyaka kusala ata kima mosi ya ke wakana ti lusambu ya luvunu. (Daniele 1:8) Yo monisaka nde yandi vandaka ya kuyela mpenza!

8. Inki malongi nge me baka na mbandu ya Daniele?

 ⁸ Inki dilongi nge lenda baka na mbandu ya Daniele? Leke ya kuyela ke kangamaka ngolo na balukwikilu na yandi, ata na bantangu ya mpasi. Yandi ke vandaka ve bonso lungwenia (caméléon), yina ke bakaka mukubu ya kisika yina yo kele. Yandi ke kusaka ve; disongidila, kumonisa na Nzo ya Kimfumu nde yandi kele nduku ya Nzambi, kansi na nzo-nkanda yandi kele nduku ya nsi-ntoto. Yandi ke bikalaka ya kwikama ata yandi me kutana ti bampukumuna.—Tanga Baefezo 4:14, 15.

9, 10. (a) Inki mambote baleke lenda baka kana bo ke yindula mambu yina bo salaka ntangu bo kutanaka ti mpukumuna? (b) Mbotika ke tendula nki?

⁹ Ya kieleka beto kele bantu ya kukonda kukuka. Bantangu ya nkaka beto ke salaka bifu, yo vanda baleke to bambuta. (Longi 7:20) Kansi kana nge ke zola kubaka mbotika, nge fwete sosa kuzaba kana nge kele mpenza ti lukanu ya kuzitisa bansiku ya Yehowa. Kudiyula nde, ‘Keti mono ke lemfukilaka Yehowa banda ntama?’ Yindula mambu ya nge salaka ntangu nge kutanaka ti mpukumuna na bilumbu me luta. Keti nge bakaka lukanu ya kusala mambu ya mbote na ntangu yina? Keti bantu me pusaka nge na kudipesa na mambu ya nsi-ntoto yai ya Satana, mutindu bo pusaka Daniele? Kana nge ke kutana ti mpukumuna ya mutindu yai, keti nge ke bakisa nki kele luzolo ya Yehowa?—Baefezo 5:17.

¹⁰ Sambu na nki nge fwete sosa mvutu na bangiufula yai? Yo ta sadisa nge na kubakisa nde mbotika kele diambu ya nsaka ve. Yo ke songaka bantu nde nge salaka lusilu mosi ya mfunu na Yehowa. Nge silaka nde nge ta zola yandi mpi ta sadila yandi na ntima ya mvimba mvula na mvula. (Marko 12:30) Konso muntu ya ke baka mbotika fwete baka lukanu ya kuzitisa lusilu yina yandi salaka na Yehowa.—Tanga Longi 5:4, 5.

11, 12. (a) Inki mambu muntu ya ke sosa kubaka mbotika fwete zaba mbote-mbote? (b) Inki ta sadisa nge na kutadila mbotika mutindu Yehowa ke tadilaka yo?

¹¹ Biblia ke tuba nde bansadi ya Yehowa yonso, ata baleke, fwete sadila yandi na “luzolo na bo mosi.” (Nkunga 110:3) Yo yina, muntu ya ke zola kubaka mbotika fwete zikisa nde lukanu yina me katuka na ntima na yandi mosi. Yo lenda lomba nde nge tadila lukanu na nge mbote-mbote, mingi-mingi kana nge me yelaka na kieleka.

¹² Ziku nge me monaka bantu mingi ke baka mbotika, mbala ya nkaka banduku na nge mpi bantu ya dibuta. Kansi kuyindula ve nde nge fwete baka mbotika kaka sambu nge me lungisa mvula mosi buna to sambu bantu ya nkaka ke baka mbotika. Inki mutindu nge lenda zaba kana nge ke tadilaka mbotika mutindu Yehowa ke tadilaka yo? Sosa kuzaba mbote-mbote mfunu ya mbotika. Disolo yai ti yina ke landa ta sadisa nge na kubakisa yo.

13. Inki mutindu nge lenda zaba kana lukanu ya kubaka mbotika me katuka na ntima na nge mosi?

 ¹³ Sambu na kuzaba kana lukanu ya kubaka mbotika me katuka mpenza na ntima na nge mosi, tadila bisambu na nge. Mbala ikwa nge ke sambaka Yehowa? Keti nge ke zabisa yandi pwelele mambu yina kele na ntima na nge? Mvutu na nge na bangiufula yai lenda sadisa nge na kubakisa kana nge kele ti bangwisana ya mbote ti Yehowa. (Nkunga 25:4) Mbala mingi, Yehowa ke pesaka mvutu ya bisambu na beto na nzila ya Biblia. Yo yina, kikalulu na nge ya kulonguka ta monisa mpi kana nge ke zola kibeni kukuma nduku ya Yehowa mpi kusadila yandi na ntima ya mvimba. (Yozue 1:8) Kudiyula nde: ‘Keti mono ke longukaka Biblia konso kilumbu? Keti mono ke kudipesaka na luzolo yonso na lusambu ya dibuta?’ Mvutu na nge ta sadisa nge na kuzaba kana lukanu ya kubaka mbotika me katuka kibeni na ntima na nge mosi.

14. Tendula luswaswanu yina kele na kati ya kudipesa na Yehowa mpi kubaka mbotika.

¹⁴ Ziku, baleke ya nkaka ke bakisaka ve mbote nde kudipesa na Yehowa me swaswana ti kubaka mbotika. Bankaka lenda tuba nde bo me kudipesaka dezia na Yehowa kansi bo me kuka ntete ve na kubaka mbotika. Keti yo kele mpidina? Kudipesa na Yehowa kele kusila yandi na kisambu nde nge me ndima kusadila yandi kimakulu. Mbotika kele kidimbu yina ke monisaka bantu nde nge me kudipesaka na Yehowa. Yo yina na ntwala ya kubaka mbotika, nge fwete bakisa kana kudipesa na Nzambi ke tendula kibeni nki.

15. kudipesa na Yehowa ke tendula nki?

¹⁵ Ntangu nge ke kudipesa na Yehowa, nge ke zabisa yandi nde banda na ntangu yina nge me kuma muntu na yandi. Nge ke sila yandi nde, kusadila yandi me kuma kima ya kuluta mfunu na luzingu na nge. (Tanga Matayo 16:24.) Lusilu yai kele ve kima mosi ya nsaka! (Matayo 5:33) Inki mutindu nge lenda monisa nde nge ke bakisaka nde nge fwete zinga diaka ve sambu na nge mosi kansi sambu na Yehowa?—Baroma 14:8.

16, 17. (a) Pesa mbandu ya ke tendula kudipesa na muntu ya nkaka. (b) Kudipesa na Yehowa ke tendula nki kibeni?

¹⁶ Beto tadila mbandu mosi. Yindula nde nduku na nge me kabila nge kamio. Yandi me pesa nge mikanda ya kamio mpi me tuba nde: “Yo me kuma ya nge.” Kansi yandi me yika nde: “Mono mosi ta simbaka bansapi na yo. Mono muntu ta nataka yo, kansi nge ve.” Inki mutindu nge ta tadila dikabu yina? Inki mutindu nge ta tadila nduku yango?

¹⁷ Ntangu muntu ke kudipesaka na Yehowa, yandi ke zabisaka Yehowa nde: “Mono ke pesa nge luzingu na mono. Mono me kuma ya nge.” Yehowa ke zolaka nde muntu ya me sala lusilu yai kulungisa yo. Kansi nki ta salama kana muntu yina me yantika kukolama na Yehowa, mu mbandu kusala bangwisana na kinsweki ti muntu mosi ya kele ve nsadi ya Yehowa sambu na kukwelana? Kundima kisalu mosi ya ke bikila yandi ve ntangu ya kusamuna, to ya kukwendaka na balukutakanu? Muntu ya mutindu yai ke monisa nde yandi ke sadila ve mambu yina yandi silaka Yehowa. Yandi  kele bonso muntu yina me kabila nduku na yandi kamio, kansi yandi me bumba bansapi. Ntangu beto ke kudipesaka na Yehowa, beto ke zabisaka yandi nde, “Luzingu na mono kele diaka ve ya mono mosi, mono me kuma ya nge.” Yo yina beto fwete salaka ntangu yonso luzolo ya Yehowa, ata ntangu beto ke mona yo mpasi. Beto fwete landa mbandu ya Yezu. Yandi tubaka nde: “Mono katukaka na zulu sambu na kukwisa kusala luzolo na mono ve, kansi luzolo ya muntu yina tindaka mono.”—Yoane 6:38.

18, 19. (a) Inki mutindu mbandu ya Rose mpi ya Christopher ke monisa nde kubaka mbotika ke natilaka muntu balusakumunu mingi? (b) Inki mutindu nge ke tadilaka dibaku ya kubaka mbotika?

¹⁸ Beto me mona nde kubaka mbotika kele ve lukanu mosi ya nsaka. Kudipesa na Yehowa mpi kubaka mbotika kele dibaku mosi ya kuluta mfunu kibeni. Baleke yina ke zolaka Yehowa mpi ke bakisaka ntendula ya kudipesa na yandi, ke bakaka mbala mosi lukanu ya kudipesa na Yehowa mpi kubaka mbotika. Na nima ya mbotika, bo ke kudiyangisaka ve sambu na lukanu yina bo bakaka. Rose, toko mosi yina me bakaka mbotika ke tuba nde: “Mono ke zolaka Yehowa, mpi mono ke zolaka kaka kusadila Yehowa. Mono ke ndimaka nde, lukanu ya kubaka mbotika kele lukanu mosi ya kuluta mbote yina mono me bakaka.”

¹⁹ Ebuna Christopher, yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo? Inki mutindu yandi ke kudiwaka mutindu yandi bakaka mbotika ntangu yandi vandaka ti bamvula 12? Yandi ke tuba nde, yo ke pesaka yandi kiese mingi. Na bamvula 17, yandi kumaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso; na bamvula 18, yandi kumaka nsadi ya kisalu. Bubu yai, yandi ke salaka na Betele. Yandi ke tuba nde: “Kubaka mbotika vandaka lukanu mosi ya mbote. Mono ke vandaka na kiese ya kusadila Yehowa mpi organizasio na yandi.” Kana nge ke zola kubaka mbotika, inki mutindu nge lenda kudibongisa? Disolo yina ke landa ta pesa mvutu na ngiufula yai.