1. Ata makwela ke yantikaka na kiese, nki mambu bankwelani lenda kutana ti yo? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

NA KILUMBU ya makwela, ntangu bakala ke monaka nkento na yandi ya kitoko, bo zole ke vandaka na kiese ya mingi kibeni. Ntangu bo vandaka kutalana sambu na makwela, zola na bo kumaka mingi. Yo yina, bo bakaka lukanu ya kukwelana mpi ya kusala lusilu ya kuzinga kumosi luzingu na bo ya mvimba. Sambu bo me yantika luzingu ya mpa, bo fwete sala bansoba sambu na kulanda kuzinga na bumosi. Yehowa, Ngangi ya makwela ke zolaka nde bankwelani kuzinga mbote mpi na kiese. Yo yina, yandi me pesaka bo bandongisila ya mayele na Ndinga na yandi Biblia. (Bingana 18:22) Ata mpidina, Biblia ke tuba nde bantu ya ke kwelana ta kutana ti “bampasi na nitu” sambu bo kele bantu ya kukonda kukuka. (1 Bakorinto 7:28) Inki mutindu bankwelani lenda fiotuna bampasi yai? Bakristu lenda sala nki sambu makwela na bo kuvanda ya mbote?

2. Bankwelani fwete monisa zola ya nki mutindu?

 ² Biblia ke tuba nde zola kele kikalulu ya mfunu mingi. Yo yina, bankwelani fwete monisa zola na mitindu mingi. Mu mbandu, bo fwete zolana ngolo mpi kusala mambu ya zola yina bankwelani ke salaka. Kana bo me buta bana, zola ke kumaka diaka mfunu mingi na dibuta. Kansi zola yina minsiku ya Biblia ke pusaka bantu na kumonisa ke sadisaka bankwelani na kuzinga mbote. Ntumwa Polo tubilaka zola yai. Yandi tubaka nde: “Konso muntu na kati na beno fwete zola nkento na yandi mutindu yandi ke kudizolaka; na ndambu ya nkaka, nkento fwete vanda ti luzitu ya mudindu sambu na bakala na yandi.”—Baefezo 5:33.

3. Zola ya bankwelani fwete vanda nki mutindu?

³ Polo sonikaka nde: “Babakala, beno landa kuzola bankento na beno, mutindu Kristu mpi zolaka dibundu mpi pesaka luzingu na yandi sambu na yo.” (Baefezo 5:25) Bubu yai, Bakristu ke landaka mbandu ya Yezu. Bo ke zolanaka kaka mutindu Yezu zolaka balongoki na yandi. (Tanga Yoane 13:34, 35; 15:12, 13.) Bakala ti nkento fwete zolana mingi kibeni mpi kundima ata kufwa sambu na nkwelani ya nkaka. Kansi ntangu mambu ya mpasi ke basikaka na makwela, bankwelani ya nkaka lenda yindula nde zola na bo kele ngolo ve. Inki lenda sadisa bo? Zola yina minsiku ya Biblia ke pusaka bantu na kumonisa “ke fikaka mambu yonso, ke kwikilaka mambu yonso, ke tulaka ntima na mambu yonso, ke kangaka ntima na mambu yonso.” Zola ya mutindu yai “ke sukaka ve.” (1 Bakorinto 13:7, 8) Bankwelani fwete yibuka nde bo salaka lusilu ya kuzolana mpi ya kukabwana ve luzingu na bo ya mvimba. Kana bo ke yibuka lusilu yai bo ta bika nde Yehowa kusadisa bo mpi bo ta yidika makambu yonso yina lenda basika.

4, 5. (a) Inki kele mukumba ya bakala na dibuta? (b) Inki mutindu nkento fwete tadila kiyeka ya balaka na yandi? (c) Inki bansoba bakala mosi ti nkento na yandi salaka?

⁴ Polo monisaka mukumba ya konso nkwelani ntangu yandi tubaka nde: “Bankento kulemfuka na babakala na bo mutindu bo ke lemfukaka na Mfumu, sambu bakala kele mfumu ya nkento na yandi mutindu Kristu kele mfumu ya dibundu.” (Baefezo 5:22, 23) Yo ke tendula ve nde bakala kele mfunu mingi kuluta nkento. Yehowa monisaka mfunu ya nkento, ntangu yandi tubaka nde: “Yo kele mbote ve nde muntu kulanda kuvanda yandi mosi. Mono ke sadila yandi nsadisi, yina me fwanana na yandi.” (Kuyantika 2:18) Nkento fwete sadisa bakala na yandi na kuvanda mfumu ya mbote ya dibuta. Bakala fwete landa kumonisa zola bonso Yezu, “mfumu ya dibundu.” Yo ta sadisa nkento na kuzinga na ngemba, kuzitisa bakala mpi kupesa yandi maboko kukonda mpasi.

⁵ Cathy, nkento ya Fred ke tuba nde: “Ntangu mono vandaka mpumpa, mono vandaka kusala mambu mpi kulungisa mono mosi bampusa na mono. Makwela me sobaka luzingu na mono. Mono me kumaka kusala mambu na kuwakana ti bakala na mono. Yo ke vandaka pete ve. Kansi beto me zolanaka mingi sambu beto zole ke salaka mambu yina Yehowa ke zolaka.” ^[1] (Tala noti na nsuka ya disolo.) Fred ke tuba nde: “Kubaka badesizio  ke vandaka mpasi. Kutadila mambu ya bantu zole na makwela na ntwala ya kubaka desizio ke vandaka diaka mpasi mingi. Kansi, kusamba Yehowa mpi kuwa bangindu ya nkento na mono ke sadisaka mono konso kilumbu. Beto ke salaka na bumosi mpenza!”

6. Inki mutindu zola ke vukisaka bankwelani na mutindu ya kukuka kana mavwanga me basika?

⁶ Makwela ke vandaka mbote kana bankwelani ‘ke landa kukanga-ntima mpi ke landa kulolulana na ntima ya mvimba.’ Sambu bo kele bantu ya kukonda kukuka, bo ta salaka bifu. Kana yo me salama, bo lenda sosa mutindu ya kuyidika mambu, kulolulana mpi kumonisa zola ya ke wakana ti minsiku ya Biblia. Zola yai ‘ke vukisaka bantu na mutindu ya kukuka.’ (Bakolosai 3:13, 14) Bankwelani lenda monisa yo kana bo ke kanga ntima, kana bo kele mawete mpi ke ‘bumba ve mbi yina bo me sala bo.’ (1 Bakorinto 13:4, 5) Kana mavwanga me basika, bankwelani fwete yidika yo kukonda kusukinina na ntwala nde mpimpa kubwa. (Baefezo 4:26, 27) Kana muntu me sala kifu, yo ke lombaka kudikulumusa mpi kikesa sambu na kulomba ndolula. Yo ke sadisaka bankwelani na kuyidika makambu mpi kuzolana diaka mingi.

7, 8. (a) Inki ndongisila Biblia ke pesa bankwelani na yina me tala kuvukisa nitu? (b) Sambu na nki nkwelani fwete sadila nkwelani na yandi mambu na mawete?

⁷ Biblia ke pesaka bandongisila ya mbote yina lenda sadisa bankwelani na kuzaba mbote mambu ya me tala kuvukisa nitu. (Tanga 1 Bakorinto 7:3-5.) Konso nkwelani fwete tula dikebi na bampusa ya nkwelani ya nkaka. Kana bakala ke sadila ve nkento mambu na mawete, yo ta vanda mpasi sambu nkento kundima kuvukisa nitu ti yandi. Bakala fwete sadila nkento na yandi mambu “na kutadila nzayilu.” (1 Piere 3:7) Nkwelani mosi ve fwete pusa nkwelani ya nkaka na ngolo na kuvukisa nitu, kansi bo zole fwete monisa mpusa yina. Mbala mingi, babakala ke waka nzala ya kuvukisa nitu nswalu. Ata mpidina bo fwete vukisa nitu ntangu bo zole ke wa nzala yina.

⁸ Biblia ke tubila ve mambu yonso yina bankwelani fwete sala sambu na kumonisana zola. Yo ke tubila ve mpi mambu yonso yina bo fwete sala ve. Kansi Biblia ke tubila zola ya bankwelani. (Nkunga ya Salomo 1:2; 2:6) Bankwelani fwete sadilana mambu na zola.

9. Sambu na nki kumonisila muntu ya nkaka yina kele ve nkwelani na nge zola ya kuluta kele mbi?

⁹ Kana beto ke zolaka Nzambi mpi nkweno mingi, beto ta bika ve nde muntu to kima mosi kubebisa makwela na beto. Zola ya bankwelani ya nkaka me kitaka mpi makwela ya nkaka me bebaka sambu nkwelani mosi kumaka kutala bafilme ya mansoni. Beto fwete tala ve bafilme ya mansoni to mambu ya nkaka ya mbi ya ke pesaka nzala ya kuvukisa nitu. Beto fwete sala mpi ve mambu yina  lenda monisa bonso nde beto ke sepela mingi ti muntu ya nkaka yina kele ve nkwelani na beto. Kana beto ke sala mutindu yina, yo ta monisa nde beto ke zolaka ve nkwelani na beto. Beto fwete vila ve nde Nzambi ke zabaka mabanza mpi mambu yonso ya beto ke sala. Kuzaba mambu yai ta sadisa beto na kusala bikesa ya kusepedisa yandi mpi kukangama kaka ti nkwelani na beto.—Tanga Matayo 5:27, 28; Baebreo 4:13.

10, 11. (a) Inki mutindu bantu mingi ke tadilaka kufwa makwela? (b) Inki Biblia ke tuba na yina me tala kufwa makwela? (c) Inki ta sadisa bankwelani na kuyidika nswalu mambu yina ke basika na kati na bo?

¹⁰ Kukonda kuyidika makambu yina ke basika ke pusaka bankwelani ya nkaka na kukabwana to kufwa makwela. Na bansi ya nkaka, bankwelani mingi me fwaka makwela. Kansi, mambu ya mutindu yai ke salamaka mingi ve na Bambangi ya Yehowa. Ata mpidina, bampangi mingi yina me kwelaka ke kutana ti bampasi.

¹¹ Biblia ke pesa bansiku yai: “Nkento fwete kabwana ve ti bakala na yandi. Kansi kana yandi kabwana ti bakala na yandi, yandi kwela diaka ve to yandi wakana diaka ti bakala na yandi; mpi bakala fwete bikisa ve nkento na yandi.” (1 Bakorinto 7:10, 11) Bankwelani ya nkaka lenda yindula nde bampasi na bo me lutana mingi mpi bo fwete kabwana kaka. Kansi, Yezu monisaka nde kukabwana kele mbi kibeni ntangu yandi vutukilaka mambu yina Nzambi tubaka na luyantiku sambu na makwela. Na nima yandi yikaka nde: “Muntu kukabula ve yina ya Nzambi me vukisaka.” (Matayo 19:3-6; Kuyantika 2:24) Ya kieleka, Yehowa ke zolaka ve nde bankwelani kukabwana. (1 Bakorinto 7:39) Beto fwete vila ve nde Yehowa ta sambisa beto yonso sambu na mambu ya beto ke salaka. Kuzaba mambu yai ta sadisa beto na kuyidika mambu nswalu na ntwala nde yo beba.

12. Inki bampasi lenda pusa bankwelani na kukabwana?

¹² Inki ke basisaka makambu na makwela? Bankwelani ya nkaka me lembaka nitu to me waka makasi sambu bo ke zingaka ve mutindu bo yindulaka. Mbala mingi, makambu ke basikaka sambu beto me yelaka ve na mabuta ya mutindu mosi to sambu beto ke tadilaka ve mambu mutindu mosi. Kukonda kuwakana ti dibuta ya nkwelani ya nkaka, kukonda kuwakana na mutindu ya kusadila mbongo, to ya kusansa bana, lenda basisa bampasi na makwela. Kansi beto kele na kiese ya kumona nde bampangi mingi ya me kwelaka ke yidikaka makambu na bo sambu bo ke bikaka nde Nzambi kutwadisa bo.

13. Inki bikuma ya me fwana lenda sala nde bankwelani kukabwana?

¹³ Bikuma ya nkaka ya me fwana lenda sala nde bankwelani kukabwana. Mu mbandu mambu yai ya kuluta mpasi: Kubuya kulungisa bampusa ya dibuta na luzolo yonso, kubula nkwelani ya nkaka  ngolo mpi kutula kimpeve na yandi na kigonsa. Kana bankwelani me kutana ti mambu ya mutindu yai, bo fwete lomba bankuluntu na kusadisa bo. Bankuluntu me zaba mambu mingi mpi bo lenda sadisa bankwelani na kusadila bandongisila ya Nzambi na luzingu na bo. Kana bankwelani ke lomba Yehowa mpeve santu, yo ta sadisa bo na kuzitisa bansiku ya Biblia mpi kuvanda ti bikalulu ya mbote. (Bagalatia 5:22, 23) ^[2]—Tala noti na nsuka ya disolo.

14. Inki Biblia ke zabisa bampangi yina bankwelani na bo ke sambilaka ve Yehowa?

¹⁴ Biblia ke monisa nde bankwelani lenda zinga kumosi luzingu na bo ya mvimba ata nkwelani ya nkaka ke sambilaka ve Yehowa. (Tanga 1 Bakorinto 7:12-14.) Nkwelani yina ke sambilaka ve Yehowa ‘ke bakaka mambote’ mutindu yandi me kwelaka nsadi ya Nzambi. Bana na bo ya fioti kele “santu” na meso ya Nzambi mpi yandi ke taninaka bo. Polo tubaka nde: “Nkento, inki mutindu nge me zaba kana nge ta gulusa bakala na nge? To, bakala, inki mutindu nge me zaba kana nge ta gulusa nkento na nge?” (1 Bakorinto 7:16) Bampangi mingi me sadisaka bankwelani na bo na kukuma bansadi ya Yehowa.

15, 16. (a) Inki ndongisila Biblia ke pesa bampangi-bankento yina babakala na bo ke sadilaka ve Yehowa? (b) Inki Mukristu ta sala kana nkwelani na yandi ya ke sambilaka ve Yehowa me baka lukanu ya kukabwana?

¹⁵ Ntumwa Piere longisilaka bampangi ya bankento na kuzitisa mingi babakala na bo, ‘sambu kana bankaka na kati na bo ke lemfuka ve na ndinga ya Nzambi, bo kuma kulemfuka na nzila ya bikalulu ya bankento na bo kukonda nde bankento kutuba ata kima mosi, sambu bo ta mona na meso na bo mosi bikalulu na bo ya bunkete ti luzitu ya mingi.’ Na kisika ya kuzabisa bakala ntangu yonso mambu ya Biblia, mpangi-nkento lenda sadisa  bakala na kundima kieleka kana yandi kele ti kikalulu “ya pima mpi ya mawete, yina kele mfunu mingi na meso ya Nzambi.”—1 Piere 3:1-4.

¹⁶ Ebuna, kana nkwelani yina ke sambilaka ve Yehowa me baka lukanu ya kukabwana? Biblia ke tuba nde: “Kana nkwelani yina ke kwikilaka ve kusola na kukwenda, bika yandi kwenda; mpangi-bakala to mpangi-nkento kele ve ya kukangama kana mambu kusalama mutindu yina, kansi Nzambi me bingaka beno na kuvanda na ngemba.” (1 Bakorinto 7:15) Ata kukabwana lenda manisa bampasi ya nkaka, Biblia ke tuba nde mpangi yina me kabwana lenda kwela ve. Yandi lenda kanga ve na ngolo nkwelani na yandi yina me baka lukanu ya kukabwana. Na nima ya bantangu, nkwelani yina ke sambilaka ve Yehowa lenda baka lukanu ya kuvutukila nkwelani na yandi. Na bilumbu ke kwisa, mbala ya nkaka yandi lenda nkutu kukuma Mbangi ya Yehowa.

17. Inki bankwelani fwete tula na kisika ya ntete?

¹⁷ “Bantangu ya mpasi mpi ya nku” ke kuminaka beto sambu beto ke zinga na “bilumbu ya nsuka.” (2 Timoteo 3:1-5) Yo yina beto fwete sala kinduku ya ngolo ti Yehowa sambu yandi tanina beto. Ntumwa Polo tubaka nde: “Ntangu ya me bikala kele fioti . . . mpi bantu yina ke sadila nsi-ntoto kuvanda bonso bantu yina ke sadila yo ve na mambu yonso.” (1 Bakorinto 7:29-31) Awa Polo ke buyisa ve bankwelani na kutudilana dikebi. Kansi sambu beto ke zinga na bilumbu ya nsuka, beto fwete tula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete.—Matayo 6:33.

18. Inki lenda sadisa bankwelani na kuzinga mbote mpi na kiese na makwela?

¹⁸ Na bilumbu yai ya mpasi, makwela mingi ke beba. Keti bankwelani lenda zinga mbote na makwela? Ee, kana bo ke landa kukangama ti Yehowa mpi bansadi na yandi, kana bo ke zitisa bansiku ya Biblia mpi ke bika mpeve santu ya Yehowa kutwadisa bo. Kana bankwelani ke sala mpidina, bo ta pesa lukumu na yina ya “Nzambi me vukisaka.”—Marko 10:9.