1, 2. (a) Inki mutindu Yezaya 60:22 ke lungana na bilumbu yai ya nsuka? (b) Dibundu ya Yehowa kele na mfunu ya nki bubu yai?

“BANTU fioti ta kuma difunda mpi dikanda ya fioti ta kuma dikanda ya ngolo.” (Yezaya 60:22) Mambu yai ke lungana na bilumbu yai ya nsuka. Na 2015, Bambangi ya Yehowa vandaka 8 220 105, mpi bo longaka nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba! Nzambi tubaka mambu yai sambu na kuyela ya bansadi na yandi: “Mono mosi, Yehowa, ta sala yo nswalu na ntangu na yo.” Yo ke monisa nde na bilumbu ke kwisa, beto ta vanda ti kisalu mingi. Keti beto ke sala dezia bikesa ntangu yai sambu na kulonga nsangu ya mbote? Bampangi mingi ke sala dezia kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi. Bampangi ya nkaka me kwendaka kusamuna na bisika yina mpusa ya bansamuni kele mingi, mpi bankaka diaka ke tungaka Banzo ya Kimfumu.

² Konso mvula, mabundu ya mpa kiteso ya 2000 ke butuka, mpi yo kele na mfunu ya bankuluntu ti bansadi ya kisalu. Yo ke lomba nde konso mvula bansadi ya kisalu mingi kukuma bankuluntu, mpi bampangi mingi kukuma bansadi  ya kisalu. Ya kieleka, beto yonso, bampangi ya babakala ti ya bankento, kele ti “mambu mingi ya kusala na kisalu ya Mfumu.”—1 Bakorinto 15:58.

3, 4. Inki nge lenda sala sambu na kuyela na kimpeve?

³ Tanga 1 Timoteo 3:1. Ntumwa Polo sikisaka bampangi yina vandaka ‘kuzola kukuma’ bankuluntu. Kana muntu ke zola kubaka kima mosi ya kele ntama, yandi fwete sala bikesa mingi; bantangu ya nkaka, yo lenda lomba kutandula diboko sambu na kubaka yo. Inki beto ta tuba sambu na mpangi ya ke zola kukuma nsadi ya kisalu? Yandi fwete sala ngolo sambu na kutomisa bikalulu na yandi. Na nima ya kukuma nsadi ya kisalu, yandi fwete landa kusala bikesa sambu na kutomisa bikalulu yina ta sadisa yandi na kukuma nkuluntu.

⁴ Bampangi mingi ke sala bansoba na luzingu na bo sambu na kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa. Bo ke kuma bapasudi-nzila, ke sala na Betele, mpi ke tunga Banzo ya Kimfumu. Beto tadila ntangu yai mutindu Biblia lenda sadisa beto yonso na kuyela na kimpeve.

5. Inki mutindu batoko lenda sadila ngolo na bo na kisalu ya Nzambi?

⁵ Batoko lenda sala mingi kisalu ya Yehowa sambu nitu na bo kele ntete ngolo. (Tanga Bingana 20:29.) Na Betele, batoko ya nkaka ke niemaka mikanda mpi kutula yo na bakarto. Batoko ya nkaka ke tungaka Banzo ya Kimfumu to kuyidika yo. Bankaka ke sadisaka bampangi kana bisumbula me salama. Bapasudi-nzila mingi ya batoko ke longukaka bandinga ya nkaka to ke kwendaka na babwala mingi sambu na kulonga nsangu ya mbote.

6-8. (a) Toko mosi salaka nki sambu na kudipesa mingi na kisalu ya Nzambi, mpi nki mambote yandi me bakaka? (b) Inki mutindu beto lenda ‘meka mpi kumona nde Yehowa kele mbote’?

⁶ Beto ke sadilaka Yehowa na ntima ya mvimba sambu beto ke zolaka yandi. Kansi beto lenda kudiwa mpi bonso mpangi-bakala Aaron. Yandi vandaka kuzola kusadila Nzambi, kansi yandi vandaka na kiese ve. Ata Aaron vandaka kukwenda na balukutakanu mpi kusamuna banda na kileke, yandi tubaka nde: “Balukutakanu mpi kisalu ya kusamuna vandaka kusepedisa mono ve.” Yandi salaka nki na nima?

⁷ Aaron salaka bikesa ya kutanga Biblia mbala na mbala, kuyidika balukutakanu, mpi kupesa bamvutu. Yandi kumaka mpi kusamba mingi. Mambu yai yonso sadisaka yandi na kuyela na kimpeve. Yandi zabaka Yehowa mbote-mbote mpi kumaka kuzola yandi mingi. Aaron kumaka na kiese. Yandi kumaka mupasudi-nzila, sadisaka bampangi na bantangu ya bisumbula, mpi kwendaka kusamuna na insi ya nkaka. Yandi me kumaka nkuluntu mpi ke salaka na Betele. Aaron ke kudiwaka nki mutindu bubu yai? Yandi ke tuba nde: “Mono ‘me mekaka mpi me monaka nde Yehowa kele mbote.’ Mono ke monaka nde mono kele ti mfuka na yandi sambu na mambote na yandi. Yo ke pusaka mono na kusadila yandi mingi, mpi kubaka balusakumunu ya nkaka.”

 ⁸ Muyimbi-bankunga tubaka nde: “Beno meka mpi beno mona nde Yehowa kele mbote.” Yandi yikaka nde: “Bantu yina ke sosaka Yehowa ta konda ve kima ya mbote.” (Tanga Nkunga 34:8-10.) Ee, ntangu beto ke sadilaka Yehowa na ntima ya mvimba, beto ke waka kiese mingi sambu beto me zaba nde beto ke sepedisa yandi mpi yandi ta lungisa lusilu na yandi ya kusadisa beto.

9, 10. Sambu na nki beto fwete vanda ntima-nda?

⁹ Beto lenda vanda ti nzala ya kusadila Yehowa mingi. Inki beto fwete sala kana beto ke vingila mukumba mosi kansi bo ke pesa beto yo ve to mambu ke soba kaka ve? Beto fwete vanda ntima-nda. (Mika 7:7) Yehowa ta landa kusadisa beto ata yandi ke bika nde beto vingila ntangu mingi. Mbandu ya Abrahami ke ndimisa yo. Yehowa silaka na kupesa yandi mwana-bakala, kansi Abrahami vingilaka bamvula mingi sambu na kubuta Izaki. Abrahami vandaka ntima-nda mpi landaka kukwikila na Yehowa.—Kuyantika 15:3, 4; Baebreo 6:12-15.

¹⁰ Ya kieleka kuvingila ke vandaka pete ve. (Bingana 13:12) Kansi kana beto ke tula dikebi kaka na mambu na beto mpi na mambu yina ke pesa beto mpasi, beto ta lemba nitu. Na ntangu beto ke vingila, beto lenda tomisa bikalulu yina ta sadisa beto na kulungisa mbote mikumba na dibundu.

11. Beto fwete sala ngolo sambu na kukuma ti nki bikalulu, mpi sambu na nki?

¹¹ Kuma ti bikalulu mpi mayele ya me fwana. Kutanga Biblia mpi kuyindulula mambu ya nge ke tanga lenda kumisa nge mayele, kusadisa nge na kuvanda ti mabanza ya mbote mpi kubaka balukanu ya mbote. Bampangi babakala fwete vanda ti bikalulu ya mbote mpi mayele ya me fwana sambu na kutwadisa dibundu. (Bingana 1:1-4; Tito 1:7-9) Kana beto ke longuka Biblia, beto ta zaba mutindu Yehowa ke tadilaka mambu, mpi konso kilumbu, beto ta sadilaka malongi yina sambu na kubaka balukanu yina ta sepedisa Yehowa. Mu mbandu, beto ta zaba mutindu ya kuzinga mbote ti bantu, mutindu ya kusadila mbongo, ya kupona bansaka mpi bilele ya mbote.

12. Nki beto lenda sala sambu bampangi na dibunbu kutudila beto ntima?

¹² Sala mbote mpenza konso kisalu yina bo ke pesa nge. Ntangu bansadi ya Nzambi vandaka kutunga diaka tempelo, Nehemia vandaka na mfunu ya babakala sambu na kusala bisalu. Yandi ponaka bayina vandaka ti bikalulu ya mbote. Yandi zabaka nde babakala yango vandaka kuzola Nzambi mpi bo ta sala mbote mpenza konso kisalu yina yandi ta pesa bo. (Nehemia 7:2; 13:12, 13) Bubu yai mpi, dibundu ke tudilaka bampangi ya kwikama yina ke salaka kisalu mbote ntima, mpi bo lenda yika bo  diaka mikumba ya nkaka. (1 Bakorinto 4:2) Yo yina beto yonso, babakala mpi bankento, fwete sala mbote konso kisalu yina bo ke pesa beto.—Tanga 1 Timoteo 5:25.

13. Inki mutindu nge lenda landa mbandu ya Yozefi kana bantu me sala nge mbi?

¹³ Tudila Yehowa ntima. Inki nge lenda sala kana bantu ke sadila nge mambu ya mbi? Nge lenda songa bo nde yo ke sala nge mpasi. Kansi kana nge ke sosa kaka kundimisa bo nde nge me sala mbi ve, mambu ta bonga ve. Mbandu ya Yozefi lenda sadisa beto mingi. Bampangi na yandi salaka yandi mbi. Bantu kusilaka yandi makambu, mpi bo tulaka yandi na boloko kukonda kikuma. Ata mpidina, Yozefi tudilaka Yehowa ntima. Yandi yindulaka balusilu ya Yehowa mpi bikalaka ya kwikama. (Nkunga 105:19) Yozefi kumaka ti bikalulu mingi ya mbote na bantangu yina ya mpasi. Yo sadisaka yandi na nima ntangu bo pesaka yandi kisalu mosi ya nene. (Kuyantika 41:37-44; 45:4-8) Kana bantu me sala nge mbi, lomba Yehowa na kupesa nge mayele. Yandi ta sadisa nge na kudiyala mpi na kusolula ti bo na mawete yonso.—Tanga 1 Piere 5:10.

14, 15. (a) Sambu na nki beto fwete “keba ntangu yonso” na malongi na beto? (b) Inki nge lenda sala ntangu luzingu mpi mambu ya bantu ke soba? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo mpi lupangu, “Keti Nge Ke Zolaka Kumeka Metode ya Nkaka?)

¹⁴ Polo songaka Timoteo na kulanda  kutomisa mutindu na yandi ya kutendula Masonuku. Polo tubaka nde: “Keba ntangu yonso na nge mosi mpi na malongi na nge.” (1 Timoteo 4:13, 16) Timoteo vandaka dezia nsamuni banda ntama. Ebuna, sambu na nki yo lombaka nde yandi tomisa mutindu na yandi ya kulonga? Luzingu mpi mambu ya bantu ke sobaka. Yo yina, sambu bantu kulanda kuwidikila yandi, yo lombaka nde Timoteo kusoba mutindu na yandi ya kulonga mpi kutomisa yo. Bubu yai mpi, beto fwete sala bonso Timoteo.

¹⁵ Na bisika ya nkaka, ntangu beto ke longaka nzo na nzo, beto ke kutaka ve bantu mingi na banzo na bo. Na bisika ya nkaka diaka, bantu lenda vanda na banzo, kansi mpila ya kukutana ti bo ke vandaka ve sambu bo ke kangaka baporte na bo. Kana nge ke kutana ti mambu yai na bwala na beno, keti nge lenda meka mutindu ya nkaka ya kukutana ti bantu?

16. Inki mutindu nsamuni lenda ta kimbangi mbote na bisika ya bantu mingi?

¹⁶ Bampangi mingi ke zolaka kuta kimbangi na bisika ya bantu mingi. Mu mbandu, bo ke kwendaka kusolula ti bantu na bisika yina tre ke telamaka (gare), bisika bakamio ke telamaka, na bazandu mpi na baparke. Nsamuni lenda songa muntu disolo mosi ya bo me katuka kutubila na bazulunalu ya bwala na bo sambu na kuyantika disolo ti yandi. Yandi lenda tuba mpi mambu ya mbote sambu na bana ya muntu yina to kuyula yandi mambu ya kisalu na yandi. Kana muntu yango me ndima kusolula, nsamuni lenda tubila diambu mosi na Biblia mpi kuyula dibanza na yandi. Mbala mingi bantu ke zolaka kuzaba mambu mingi ya Biblia.

17, 18. (a) Inki lenda sadisa nge na kuvanda kikesa ntangu nge ke ta kimbangi na bisika ya bantu mingi? (b) Inki mutindu kisalu ya kusamuna ke sadisaka beto na kukumisa Yehowa bonso Davidi?

¹⁷ Mbala ya nkaka nge ke kukaka ve kusolula ti bantu yina nge me zaba ve na nzila. Eddie, mupasudi-nzila mosi ya New York na États-Unis, vandaka mpi kukuka ve. Kansi kima mosi pesaka yandi kikesa. Yandi ke tuba nde: “Na lusambu ya dibuta, mono ti nkento na mono ke sosaka bamvutu na bangiufula yina bantu ke yulaka mpi na bantembe yina bo ke tulaka. Beto ke lombaka mpi bandongisila na bampangi ya nkaka.” Bubu yai, Eddie me kumaka kuzola kuta kimbangi na bisika ya bantu mingi.

¹⁸ Kana beto ke zola mingi kisalu ya kusamuna mpi ke tomisa mutindu na beto ya kulonga nsangu ya mbote, bantu ta mona pwelele nde beto me yela. (Tanga 1 Timoteo 4:15.) Beto lenda sadisa mpi muntu na kukuma nsadi ya Yehowa. Davidi tubaka nde: “Mono ta kumisa Yehowa ntangu yonso; nkunga ya kukumisa yandi ta vandaka na munoko na mono konso ntangu. Mono ta kudikumisa na Yehowa; bantu ya kudikulumusa ta wa mpi ta yangalala.”—Nkunga 34:1, 2.

19. Sambu na nki bansadi ya kwikama ya Yehowa fwete vanda na kiese ata bo ke kutana ti bampasi ya ngolo?

¹⁹ Davidi tubaka diaka nde: “Bisalu na nge yonso ta pesa nge nkembo, O Yehowa, mpi bantu na nge ya kwikama ta  kumisa nge. Bo ta zabisa nkembo ya kimfumu na nge mpi bo ta tubila ngolo na nge, sambu na kuzabisa bantu bisalu na yandi ya ngolo mpi lukumu ya nkembo ya kimfumu na yandi.” (Nkunga 145:10-12) Bantu ya kwikama yina ke zolaka Yehowa ke vandaka na nzala ya ngolo ya kulonga mambu na yandi. Kansi nki beto fwete sala kana beto ke kuka ve kusamuna nzo na nzo sambu na maladi to kinunu? Kuvila ve nde ntangu yonso ya nge ke longa bantu yina kele pene-pene na nge mambu ya Yehowa, mu mbandu minganga, nge ke kumisa Yehowa. Kana bo me tulaka nge na boloko sambu nge kele Mbangi ya Yehowa, nge lenda landa kulonga bantu mambu ya Yehowa. Yo ta pesa Yehowa kiese. (Bingana 27:11) Yandi ke waka mpi kiese kana nge ke sadila yandi, ata bantu ya nkaka ya dibuta na beno ke sadilaka yandi ve. (1 Piere 3:1-4) Yo vanda nge ke kutana ti bampasi ya ngolo, nge lenda kumisa Yehowa, kulanda kukangama ti yandi, mpi kuyela na kimpeve.

20, 21. Kana nge kele ti mikumba mingi na dibundu ya Yehowa, nki mutindu nge lenda sadisa bampangi ya nkaka?

²⁰ Yehowa ta sakumuna nge kana nge ke landa kukangama ti yandi mpi ke sala yonso sambu na kusadila yandi. Kana nge ke yidika manaka na nge to mambu ya luzingu na nge, nge lenda zwa mabaku mingi ya kulonga bantu balusilu ya kitoko ya Nzambi. Nge lenda sadisa mpi bampangi mingi. Ntembe kele ve nde bampangi ta zola nge mingi ntangu bo ke mona nge ke kudipesa mingi na dibundu.

²¹ Yo vanda beto ke sadilaka Yehowa banda ntama to ve, beto yonso lenda landa kukangama ti yandi mpi kuyela na kimpeve. Na disolo ya ke landa, beto ta longuka mutindu ya kusadisa bankaka na kuyela na kimpeve.