1. Inki kele lukanu ya kuluta mbote yina bantu fwete baka?

MBALA mingi balukanu yina bibuti ke bakaka sambu na bana lenda bebisa to kubongisa luzingu ya bana na bo na bilumbu ke kwisa. Kana bibuti ke baka balukanu ya mbi, yo lenda natila bana na bo bampasi mingi, kansi kana bibuti ke baka balukanu ya mbote, bo lenda sadisa bana na bo na kuvanda ti luzingu ya kiese. Ya kieleka, bana mpi fwete baka balukanu ya mbote. Lukanu ya kuluta mbote yina bantu fwete baka kele ya kusadila Yehowa, Tata na beto ya zulu.—Nk. 73:28.

2. Inki balukanu ya mbote Yezu mpi bibuti na yandi bakaka?

² Bibuti ya Yezu bakaka lukanu ya kusadisa bana na bo na kusadila Yehowa, mpi balukanu yina bo vandaka kubaka monisaka nde kusadila Yehowa vandaka diambu ya kuluta mfunu na luzingu na bo. (Luka 2:40, 41, 52) Yezu mpi bakaka balukanu ya mbote yina sadisaka yandi na kulungisa mukumba na yandi na lukanu ya Yehowa. (Mat. 4:1-10) Ntangu Yezu yelaka, yandi kumaka muntu ya mawete, ya kwikama mpi ya kikesa, yina sepedisaka bibuti na yandi yina vandaka kusambila Nzambi.

3. Inki bangiufula beto ta tadila na disolo yai?

³ Na disolo yai, beto ta tadila bangiufula yai: Inki balukanu Yehowa bakaka sambu na Yezu? Inki malongi bibuti lenda baka na balukanu yina bibuti ya Yezu bakaka? Inki malongi baleke lenda baka na balukanu yina Yezu bakaka?

4. Inki lukanu ya mfunu Yehowa bakaka sambu na Mwana na yandi?

⁴ Yehowa poninaka Yezu bibuti ya mbote kibeni. (Mat. 1:18-23; Luka 1:26-38) Mambu ya mbote yina Maria tubaka, yina kele na  Biblia, ke monisa nde yandi vandaka kuzola mingi Yehowa mpi Ndinga na yandi. (Luka 1:46-55) Bulemfu ya Yozefi na lutwadisu ya Yehowa monisaka nde yandi vandaka kuzola Yehowa mpi yandi vandaka kuzola kusepedisa Yehowa.—Mat. 1:24.

5-6. Inki mambu ya mpasi Yehowa bikaka nde Mwana na yandi kukutana ti yo?

⁵ Yehowa zolaka ve nde Yezu kubutuka na dibuta ya bamvwama. Dikabu yina Yozefi ti Maria pesaka na nima ya lubutuku ya Yezu monisaka nde bo vandaka bansukami. (Luka 2:24) Yo ke monana nde Yozefi vandaka ti kisasa na yandi ya fioti, kisika yina yandi vandaka kusala bisalu ya mabaya na nima ya nzo na yandi na Nazareti. Yo ke monana mpi nde bo vandaka ve ti mbongo mpi bima mingi, mingi-mingi ntangu dibuta na bo kumaka ti bana mingi, kiteso ya nsambwadi.—Mat. 13:55, 56.

⁶ Yehowa taninaka ve Yezu na bampasi yonso yina yandi kutanaka ti yo. (Mat. 2:13-15) Mu mbandu, bantu ya nkaka ya dibuta na bo vandaka ve kukwikila na yandi. Yindula mpasi yina Yezu waka ntangu bantu ya dibuta na bo kwikilaka ve na luyantiku nde yandi kele Mesia. (Mar. 3:21; Yoa. 7:5) Yo ke monana nde Yozefi, tata yina sansaka Yezu fwaka ntangu Yezu vandaka leke. Na nima ya lufwa ya Yozefi, yo lombaka nde Yezu, mwana ya ntete, kulanda kusala kisalu yina tata na yandi vandaka kusala. (Mar. 6:3) Ntangu Yezu yelaka, yandi kumaka kusansa dibuta na bo. Yo lombaka nde yandi sala ngolo sambu na kulungisa bampusa ya dibuta na bo. Yo yina, Yezu waka mpi kulemba yina bantu yonso ke waka na nima ya kusala mingi na kilumbu.

7. (a) Inki bangiufula bankwelani lenda kudiyula sambu na kusansa bana na bo? (b) Inki mutindu Bingana 2:1-6 lenda sadisa bibuti na kulonga bana na bo mbote?

⁷ Kana nge me kwela mpi nge ke zola kubuta, kudiyula nde: ‘Keti beto kele bantu ya kudikulumusa mpi ya kimpeve yina ke zolaka Yehowa mpi Ndinga na yandi, yina Yehowa lenda pona sambu na kusansa mwana mosi ya mfunu?’ (Nk. 127:3, 4) Kana nge kele ti bana, kudiyula nde: ‘Keti mono ke longaka bana na mono na kusala kisalu ya ngolo?’ (Lon. 3:12, 13) ‘Keti mono ke taninaka bana na mono na bigonsa yina bo lenda kutana ti yo na nsi-ntoto yai ya Satana?’ (Bing. 22:3) Nge ta kuka ve ata fioti kutanina bana na nge na bampasi yonso yina bo lenda kutana ti yo. Kansi kana nge ke sadisa bo na kusadila bandongisila ya Ndinga ya Nzambi, malembe-malembe nge ta sadisa bo na kununga  bampasi ya luzingu. (Tanga Bingana 2:1-6.) Mu mbandu, kana muntu mosi ya dibuta me yambula kieleka, sadila Biblia sambu na kusadisa bana na kubakisa nde yo kele mfunu na kubikala ya kwikama na Yehowa. (Nk. 31:23) To kana muntu mosi ya dibuta me fwa, monisa bana na nge mutindu Ndinga ya Nzambi lenda sadisa bo na kununga mpasi yina mpi na kuzwa diaka kiese.—2 Bak. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.

8. Inki mambu Kulonga 6:6, 7 ke tubila yina lombaka nde Yozefi ti Maria kusadila?

⁸ Bibuti ya Yezu sadisaka Yezu sambu ntangu yandi ta yela yandi sala kinduku ya ngolo ti Nzambi, bo zitisaka mambu yina Yehowa ke lombaka bibuti. (Tanga Kulonga 6:6, 7.) Yozefi ti Maria vandaka kuzola Yehowa mingi mpi lukanu na bo ya ntete-ntete vandaka ya kusadisa bana na bo na kukuma mpi kuzola Yehowa mingi.

9. Inki mambu ya mfunu Yozefi ti Maria vandaka kusala?

⁹ Yozefi ti Maria vandaka kusala mingi mambu ya kimpeve na dibuta na bo. Ntembe kele ve nde bo vandaka kukwenda na sinagoga ya Nazareti konso mposo mpi bo vandaka kukwenda konso mvula na Yeruzalemi sambu na nkisi ya Paki. (Luka 2:41; 4:16) Mbala ya nkaka ntangu bo vandaka kukwenda na nzila, bo vandaka kuzabisa Yezu mpi bampangi na yandi mambu yina kuminaka bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama mpi ziku kusonga bo bisika yina Masonuku ke tubilaka. Ntangu Yozefi ti Maria kumaka ti bana mingi, yo lombaka nde bo sala bikesa mingi sambu na kusala mambu ya kimpeve. Kansi bo bakaka mambote mingi ya kusala yo. Sambu bo vandaka kutula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na bo, dibuta na bo vandaka ngolo na kimpeve.

10. Inki malongi bibuti lenda baka na mbandu ya Yozefi ti Maria?

¹⁰ Inki malongi bibuti yina ke zolaka Nzambi lenda baka na mbandu ya Yozefi ti Maria? Diambu ya kuluta mfunu kele nde, beno monisa bana na beno na bangogo mpi na mambu yina beno ke sala nde beno ke zolaka Yehowa mingi. Beno vila ve nde dikabu ya kuluta mfunu yina beno lenda pesa bana na beno kele kusadisa bo na kuzola Yehowa. Kima ya kuluta mfunu yina beno lenda longa bo kele kukuna na ntima na bo mpusa ya kulonguka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala, kusamba, kukwenda na balukutakanu mpi kusamuna. (1 Tim. 6:6) Ya kieleka, beno  fwete pesa bana na beno bima ya kinsuni yina bo kele na yo mfunu. (1 Tim. 5:8) Kansi beno vila ve nde kima yina ta gulusa bana na beno ntangu nsi-ntoto yai ta fwa mpi ta sadisa bo na kukota na ntoto ya mpa ya Nzambi kele kinduku na bo ti Yehowa kansi ve bima ya kinsuni. *—Ezek. 7:19; 1 Tim. 4:8.

11. (a) Inki mutindu ndongisila yina kele na 1 Timoteo 6:17-19 ke sadisaka bibuti na kubaka balukanu ya mbote na mutindu ya kusansa bana na bo? (b) Inki balukanu dibuta na beno lenda baka mpi nki mambote yo lenda natila beno? (Tala lupangu “ Inki Beno Ta Pona Kusala?”)

¹¹ Yo kele kiese mingi na kumona bibuti mingi ke baka balukanu ya mbote sambu na mabuta na bo. Bo ke salaka mbala na mbala mambu ya kimpeve ti bantu ya mabuta na bo. Bo ke kwendaka ti mabuta na bo na balukutakanu ya dibundu mpi ya nene. Bo ke samunaka mpi kumosi. Mabuta ke kwendaka kusamuna na bateritware yina bansamuni ke samunaka ve mingi. Bankaka ke kwendaka kutala Betele to ke pesaka maboko na bisalu ya kutunga Banzo ya Kimfumu. Kusala mambu yai lenda lomba mbongo mingi mpi bo lenda kutana ti mwa bampasi ya nkaka. Kansi, yo ke natilaka bo mambote mingi mpi kimpeve na bo ke kumaka ngolo. (Tanga 1 Timoteo 6:17-19.) Bana ke yelaka na mabuta ya mutindu yai ke kudipesaka mingi na mambu ya kimpeve mpi mbala mingi bo ke vandaka na kiese. *—Bing. 10:22.

12. Yo lombaka nde Yezu kusala nki ntangu yandi yelaka?

¹² Tata ya Yezu ya zulu mpi bibuti na yandi awa na ntoto vandaka kubaka ntangu yonso balukanu ya mbote sambu na yandi. Kansi ntangu Yezu yelaka, yo lombaka nde yandi mosi kubaka balukanu sambu na luzingu na yandi. (Bag. 6:5) Bonso bantu yonso, yandi vandaka mpi ti nswa ya kupona mambu yina yandi fwete sala. Yandi lendaka kupona kusosa mambote na yandi mosi. Kansi, yandi ponaka kutanina kinduku na yandi ya mbote ti Yehowa. (Yoa. 8:29) Inki mutindu mbandu ya Yezu lenda sadisa baleke bubu yai?

13. Inki lukanu ya mfunu Yezu bakaka banda na kileki?

¹³ Banda na kileki, Yezu vandaka kulemfukila bibuti na yandi mpi yandi vandaka ve ntu-ngolo. Yandi yindulaka mpi ve nde yandi me zaba mambu mingi kuluta bo, “yandi landaka kulemfukila bo.” (Luka 2:51) Ya kieleka, Yezu vandaka kulungisa mbote mukumba na yandi ya mwana ya ntete. Yo ke monana nde sambu na kusansa dibuta na bo, yandi salaka bikesa ya kulanda kusala kisalu yina tata yina sansaka yandi vandaka kusala.

14. Inki ke ndimisa beto nde Yezu vandaka kulonguka mbote-mbote Ndinga ya Nzambi?

¹⁴ Mbala ya nkaka bibuti ya Yezu songaka  yandi nde lubutuku na yandi vandaka kimangu mpi nde na ntwala ya kubutuka, bawanzio zabisaka nsangu ya lubutuku na yandi. (Luka 2:8-19, 25-38) Yezu sukaka ve kaka na kuwidikila mambu yina bo vandaka kusonga yandi kansi yandi mosi mpi longukaka Masonuku. Inki ke ndimisa nde Yezu vandaka kulonguka mbote-mbote Ndinga ya Nzambi? Sambu ntangu yandi vandaka leke, balongi ya nsiku na Yeruzalemi vandaka “ntangu yonso kuyituka sambu na mayele na yandi mpi sambu na bamvutu na yandi.” (Luka 2:46, 47) Ata ntangu yandi vandaka kaka ti bamvula 12, yandi monisaka nde Yehowa kele Tata na yandi.—Luka 2:42, 43, 49.

15. Inki mutindu Yezu monisaka nde lukanu na yandi vandaka ya kusala luzolo ya Yehowa?

¹⁵ Ntangu Yezu zabaka mambu yina Yehowa zolaka nde yandi sala sambu na kulungisa lukanu ya Yehowa, Yezu ndimaka kusala luzolo ya Yehowa. (Yoa. 6:38) Yandi zabaka nde bantu mingi ta menga yandi mpi ntangu mambu yai ta salama, yo ta pesa yandi mpasi mpi yo ta yangisa yandi. Ata mpidina, yandi bakaka lukanu ya kulemfukila Yehowa. Yezu bakaka mbotika na mvu 29 ya ntangu na beto sambu na kusala mingi luzolo ya Yehowa. (Baeb. 10:5-7) Nkutu ata ntangu yandi vandaka kufwa na nti ya mpasi, yandi vandaka kaka ti mabanza ya mbote na yina me tala kusala luzolo ya Tata na yandi.—Yoa. 19:30.

16. Inki dilongi bana lenda baka na mbandu ya Yezu?

¹⁶ Lemfukila bibuti na nge. Bonso Yozefi ti Maria, bibuti na nge kele ve bantu ya kukuka, ata mpidina, Yehowa me pesaka bo mukumba ya kutanina nge, ya kulonga nge mpi ya kumonisa nge mambu yina nge fwete sala. Kana nge bakisa nde bangondisila na bo kele mfunu, nge sadila yo mpi nge zitisa kiyeka na bo, ‘mambu ta kwendila mbote sambu na nge.’—Baef. 6:1-4.

17. Mutindu Yozue 24:15 ke monisa yo, nki lukanu baleke fwete baka?

¹⁷ Pona muntu yina nge ta sadila. Nge fwete monisa kana Yehowa ke bakaka kisika ya ntete na luzingu na nge to ve, kana nge ke bakisaka lukanu na yandi mpi mutindu nge lenda sala luzolo na yandi na luzingu na nge. (Bar. 12:2) Kana nge sala mpidina, nge ta baka lukanu ya kuluta mbote, lukanu ya kusadila Yehowa. (Tanga Yozue 24:15; Lon. 12:1) Kana nge ke tanga mpi ke longuka Biblia mbala na mbala, nge ta kuma kuzola Yehowa mingi mpi lukwikilu na nge na yandi ta kuma ngolo.

18. Inki lukanu baleke fwete baka mpi nki mambote bo ta baka?

 ¹⁸ Baka lukanu ya kutula mambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na nge. Bantu ya nsi-ntoto yai ke tubaka nde kana nge sadila mayele na nge sambu na kusosa bimvwama, nge ta zinga na kiese. Kansi kieleka kele nde bantu yina ke kudipesaka na kusosa bima mingi ya kinsuni ke kutanaka ti “bampasi mingi.” (1 Tim. 6:9, 10) Kansi bantu yina ke wilaka Yehowa mpi ke tulaka mambu na yandi na kisika ya ntete na luzingu na bo ke zingaka na kiese mpi bo ‘ke salaka mambu na mayele.’—Yoz. 1:8.

19. Inki bibuti fwete vila ve?

¹⁹ Bibuti, beno sala yonso sambu na kusadisa bantu ya mabuta na beno na kusadila Yehowa. Kana beno tudila Yehowa ntima, yandi ta sadisa beno na kubaka balukanu ya mbote. (Bing. 3:5, 6) Beno vila ve nde bana na beno ke landaka mingi-mingi mambu yina beno ke salaka kansi ve kaka yina beno ke tubaka. Yo yina, beno baka balukanu yina ta sadisa bana na beno na kukuma banduku ya Yehowa.

20. Inki mambote baleke ta baka kana bo baka lukanu ya kusadila Yehowa?

²⁰ Baleke, bibuti na beno lenda sadisa beno na kubaka balukanu ya mbote na luzingu na beno. Kansi beno mosi fwete sala bikesa ya kukuma banduku ya Nzambi. Yo yina beno landa mbandu ya Yezu mpi beno baka lukanu ya kusadila Yehowa, Tata na beto ya zola yina kele na zulu. Kana beno sala mpidina, banda bubu yai beno ta vanda ti luzingu ya mbote mpi ya kiese. (1 Tim. 4:16) Diaka, na bilumbu ke kwisa beno ta vanda ti luzingu ya kuluta mbote.