Sara * ke tuba nde: “Mono ke vandaka nsoni-nsoni mpi mono ke kuditudilaka kibeni ve ntima. Yo yina mono ke vandaka ve na kiese kana mono kele ti bantu yina ke vandaka nku mpi makambu ngolo. Kansi mono ke kudiwaka mbote na lweka ya muntu ya kudikulumusa mpi ya mawete. Mono lenda tubila yandi na pwelele yonso mutindu mono ke kudiwa mpi kutela yandi makambu na mono. Mono ke zolaka banduku ya mutindu yina.”

Mambu yai ya Sara me tuba ke monisa nde kikalulu ya mawete ke salaka nde bantu kusepela ti beto. Yo ke sepedisaka mpi Yehowa. Biblia ke tuba nde: “Beno lwata . . . mawete.” (Bakol. 3:12) Mawete ke tendula nki? Inki mutindu Yezu monisaka kikalulu ya mawete? Inki mutindu kikalulu yai lenda natila beto kiese mingi na luzingu?

Mawete kele kikalulu mosi yina bantu ya ngemba ke vandaka na yo. Muntu ya mawete ke sadilaka bantu ya nkaka mambu ya mbote. Yandi ke vandaka ntima-mbote mpi ke vandaka pima ata yandi ke kutana ti mambu ya mpasi.

Kana muntu kele mawete, yo ke tendula ve nde yandi kele ngolo ve. Ngogo ya Kigreki ya bo ke sadilaka sambu na “mawete” ke tendula mpunda ya makasi yina ke waka ve bantu boma. Ngolo na yo ke vandaka kaka kansi bo ke longaka yo mutindu ya mbote ya kuyala ngolo na yo. Kiteso mosi, kana beto kele mawete, beto ta yala kimuntu na beto mpi ta zinga na ngemba ti bantu ya nkaka.

Beto lenda tuba nde: ‘Mono ke vandaka ve muntu ya mawete.’ Beto ke zinga na nsi-ntoto yina bantu ke vandaka nku mpi ntima tiya-tiya, yo yina yo lenda vanda mpasi sambu beto vanda mawete. (Bar. 7:19) Yo kele kieleka nde sambu na kuvanda muntu ya mawete, yo ke lombaka kusala bikesa. Kansi Yehowa lenda sadila mpeve santu na yandi sambu yo sadisa beto na kukuma bantu ya mawete. (Bag. 5:22, 23) Sambu na nki beto fwete sala bikesa sambu na kuvanda bantu ya mawete?

Bantu ke zolaka mingi muntu ya mawete. Mutindu Sara yina beto tubilaka na luyantiku tubaka yo, beto yonso ke zolaka kuvanda na lweka ya bantu ya mawete. Yezu pesaka mbandu ya mbote ya mawete mpi ya ntima-mbote. (2 Bak. 10:1) Ata bana yina zabaka yandi mbote ve vandaka na kiese ya kukuma banduku na yandi.—Mar. 10:13-16.

Mawete ke taninaka beto mpi bantu yina ke zingaka ti beto. Muntu ya mawete ke waka ve makasi  nswalu mpi ke salaka ve mambu na makasi. (Bing. 16:32) Beto ta sepela ve kusala kima yina ta pesa bantu ya nkaka mpasi, mingi-mingi bayina beto ke zolaka mingi mpi beto ke zolaka ve kusala mambu yina lenda yangisa kansansa na beto mosi na nima. Kikalulu na beto ya mawete ta tanina mpi bantu yina ke zingaka ti beto sambu beto ta yalaka mawi na beto mpi ta sala ve kima mosi yina ta yangisa bo.

Ata Yezu vandaka ti mambu mingi ya kusala, yandi vandaka muntu ya mawete na bantu yonso. Na ntangu yina bantu mingi vandaka kukutana ti mambu ya mpasi mpi bo vandaka na mfunu ya kikesa. Yezu songaka bo mambu yai ya pesaka bo kikesa: “Beno kwisa na mono, . . . sambu mono kele mawete mpi ya kudikulumusa na ntima.”—Mat. 11:28, 29.

Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya mawete ya Yezu? Beto fwete longuka Ndinga ya Nzambi sambu na kumona mutindu Yezu vandaka kusadila bantu ya nkaka mambu mpi kusadisa bo na mambu ya mpasi yina vandaka kuyangisa bo. Na nima, ntangu beto ta kutana ti mambu ya mpasi yina ta lomba nde beto monisa mawete, beto ta landa mbandu ya Yezu. (1 Pie. 2:21) Beto tadila mambu tatu yina sadisaka Yezu na kuvanda mawete.

Yezu vandaka muntu ya kudikulumusa. Yezu tubaka nde yandi kele “mawete mpi ya kudikulumusa na ntima.” (Mat. 11:29) Biblia ke vukisa bikalulu yai zole sambu mawete ke tambulaka nzila mosi ti kudikulumusa. (Baef. 4:1-3) Sambu na nki?

Kudikulumusa ta sadisa beto na kudimona ve mfunu mingi kuluta bantu ya nkaka. Inki mvutu Yezu pesaka bantu yina vwezaka yandi nde yandi “ke diaka mbiki” mpi “ke nwaka vinu mingi”? Yandi bikaka nde mutindu na yandi ya kuzinga mpi bisalu na yandi kupesa bo mvutu. Yo yina yandi tubaka nde “mayele ke monanaka ya lunungu na bisalu na yo.”—Mat. 11:19.

Kana muntu ke tuba mambu ya mbi sambu na mpusu na nge ya nitu, kimuntu na nge to mutindu nge me yelaka, keti nge ta sala kikesa ya kupesa yandi mvutu ti kudikulumusa yonso? Mpangi Peter, yina kele nkuluntu na Afrique du Sud ke tuba nde: “Ntangu muntu mosi tubilaka mono mambu ya mbi, mono kudiyulaka nde, ‘Kana yo vandaka Yezu, nki yandi zolaka kusala?’” Yandi ke yika nde: “Mono bakisaka nde mono fwete kudimona ve mfunu mingi kuluta bantu ya nkaka.”

Yezu vandaka kubakisa nde beto kele bantu ya kukonda kukuka. Balongoki ya Yezu vandaka ti lukanu ya kusala mambu ya mbote. Kansi bantangu ya nkaka, kukonda kukuka vandaka kukanga bo nzila ya kusala mambu ya mbote. Mu mbandu, na mpimpa na ntwala ya lufwa ya Yezu, Piere, Yakobo mpi Yoane pesaka ve Yezu kikesa na ntangu yina yandi vandaka na mfunu na yo. Yezu tubaka nde: “Ya kieleka, mpeve kele ngolo, kansi nsuni kele ngolo ve.” (Mat. 26:40, 41) Yezu bakisaka balongoki na yandi, yo yina yandi wilaka bo ve makasi.

Mpangi-nkento Mandy vandaka ti kikalulu ya kuzola nde bantu kusala kaka mambu yina yandi ke zola, kansi bubu yai yandi ke salaka yonso sambu na kulanda mbandu ya Yezu ya kuvanda mawete. Yandi ke tuba nde, “Mono me kumaka kubakisa nde ata bantu lenda sala bifu, kansi mono fwete tula dikebi mingi na bikalulu na bo ya mbote, yina Yehowa ke monaka na bo.” Keti kikalulu ya Yezu ya kuditula na kisika ya bantu ya nkaka lenda sadisa nge mpi na kusadila bantu ya nkaka mambu na mawete yonso?

Yezu vandaka kutudila Nzambi ntima. Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi kangaka ntima na mambu ya mbi. Bantu bakisaka yandi ve, bo mengaka yandi mpi bo pesaka yandi mpasi. Kansi yandi vandaka mawete sambu yandi “vandaka kutula ntima na Muntu yina ke sambisaka na lunungu.” (1 Pie. 2:23) Yezu zabaka nde Tata na yandi ya zulu ta sadisa yandi na kukanga ntima mpi nde na ntangu ya me fwana, Tata na yandi ta pesa bantu yina ke sadila yandi mambu ya mbi ndola.

Kana beto wa makasi mpi kuvutula mbi na mambu ya mbi yina bo me sadila beto, mambu lenda beba diaka mingi. Biblia ke tuba nde: “Muntu yina ke waka makasi ke salaka ve mambu na kuwakana ti lunungu ya Nzambi.” (Yak. 1:20) Ata beto kele ti bikuma ya mbote ya kuwa makasi, kimuntu ya kukonda kukuka lenda sala nde beto sala mambu na mutindu ya mbi.

Mpangi-nkento Cathy na Allemagne vandaka ntete kuyindula nde, ‘Kana nge telemina ve muntu yina me sala nge mbi, ata muntu mosi ve ta sala yo na kisika na nge.’ Kansi na nima, ntangu yandi kumaka kutudila Yehowa ntima, yandi sobaka mabanza. Yandi ke tuba nde: “Mono ke vutulaka diaka ve mbi na mbi, mono me kumaka kusala mambu na mawete yonso sambu mono  me zaba nde Yehowa ke zabaka mambu yonso yina ke kuminaka beto.” Kana bo me sadilaka nge diambu mosi ya mbi, landa mbandu ya Yezu, tudila Nzambi ntima mpi yandi ta sadisa nge na kulanda kuvanda muntu ya mawete.

Yezu monisaka nde mawete ke sadisaka muntu na kuvanda na kiese, yandi tubaka nde: “Kiese na bantu ya mawete.” (Mat. 5:5) Beto tadila mutindu mawete ke sadisaka beto.

Mawete ke lembikaka basusi ya ngolo na makwela. Mpangi Robert na Australie ke tuba nde: “Mono tubilaka nkento na mono mambu mingi ya mbi yina mono vandaka kibeni ve ti mfunu ya kutuba kansi muntu ke kukaka diaka ve kuvwanza mambu yina yandi tubaka na makasi. Yo pesaka mono mpasi ntangu mono bakisaka nde yo pesaka nkento na mono mpasi mingi.”

“Beto yonso ke bulaka sakuba mbala mingi” na kutuba mpi mambu yina beto me tuba kukonda kuyindula lenda bebisa ngemba na makwela. (Yak. 3:2) Kana mambu ya mutindu yai me salama, mawete ta sadisa beto na kuvanda pima mpi kuyala ludimi na beto.—Bing. 17:27.

Mpangi Robert salaka bikesa sambu na kukuma muntu ya pima mpi kuyala mawi na yandi. Keti bikesa na yandi me butaka mbuma ya mbote? Yandi ke tuba nde: “Bubu yai, ata mavwanga me basika, mono ke salaka ngolo na kuwidikila na dikebi yonso, kutuba ti mawete yonso mpi mono ke waka diaka ve makasi, kinduku na mono ti nkento na mono me kumaka ngolo.”

Mawete ke sadisaka beto na kuzinga mbote ti bantu ya nkaka. Bantu yina ke waka makasi nswalu ke vandaka ve ti banduku mingi. Kansi mawete ke sadisaka beto na “kutanina . . . ngemba yina ke vukisaka beto.” (Baef. 4:2, 3) Mpangi Cathy ke tuba nde: “Mawete me sadisaka mono na kuzinga mbote ti bantu yonso ata bayina ke vandaka makambu ngolo.”

Mawete ke nataka ngemba. Biblia ke monisa nde mawete mpi ngemba kele bikalulu ya “mayele yina ke katukaka na zulu.” (Yak. 3:13, 17) Muntu ya mawete ke vandaka ti “ntima ya pima.” (Bing. 14:30) Mpangi Martin yina salaka ngolo sambu na kukuma muntu ya mawete ke tuba nde: “Bubu yai mono me kumaka kuyikana ti mambu mingi mpi ke vandaka diaka ve muntu ya makasi, mono me kumaka na ngemba mpi kiese.”

Ya kieleka, yo lenda vanda mpasi na kuyedisa kikalulu ya mawete. Mpangi-bakala mosi ke tuba nde: “Na masonga yonso, tii bubu yai bantangu ya nkaka mono ke nwanaka mingi ti kikalulu na mono ya makasi.” Kansi Yehowa yina ke zolaka nde beto vanda bantu ya mawete ta sadisa beto na kuvanda ti kikalulu yango. (Yez. 41:10; 1 Tim. 6:11) Yandi ‘ta manisa kulonga beto’ mpi ‘ta kumisa beto kikesa.’ (1 Pie. 5:10) Bonso ntumwa Polo, beto lenda kuma ti ‘mawete mpi ntima ya mbote ya Kristu.’—2 Bak. 10:1.