1. Banani kangulaka dibundu ya Filipi?

NTANGU ntumwa Polo, Silasi, Luka mpi Timoteo kumaka na Filipi, bantu mingi vandaka kusepela ti nsangu ya Kimfumu. Yo yina, bampangi yai iya ya kikesa kangulaka dibundu mpi balongoki yonso yantikaka kuvukana, ziku na nzo ya mpangi Lydia yina vandaka kuyamba banzenza.—Bis. 16:40.

2. Inki bampasi dibundu yai ya mpa kutanaka ti yo?

² Ntama mingi ve, dibundu yai ya mpa kutanaka ti mbangika. Satana pusaka bambeni ya kieleka na kumenga kibeni kisalu ya kusamuna ya Bakristu yai ya kwikama. Bo kangaka Polo ti Silasi, bo bulaka bo mpi tulaka bo na boloko. Ntangu bo basisaka Polo ti Silasi na boloko, bo kwendaka kutala Bakristu yina ya mpa mpi pesaka bo kikesa. Na nima, Polo, Silasi ti Timoteo katukaka na mbanza, ziku Luka bikalaka pana. Inki bampangi ya dibundu yai ya mpa salaka? Yehowa sadisaka bo na kulanda kusala kisalu na yandi. (Bafil. 2:12) Polo waka kiese mingi sambu na bo.

3. Mutindu Bafilipi 1:9-11 ke monisa yo, nki mambu Polo tubilaka na kisambu?

³ Kiteso ya bamvula kumi na nima, Polo sonikilaka bampangi ya Filipi. Ntangu nge ke tanga mukanda yango nge lenda bakisa kukonda mpasi zola ya Polo sambu na bampangi. Yandi sonikaka nde: “Mono kele ti nzala ya ngolo ya kumona beno yonso ti lutondo bonso yina Kristu Yezu kele na yo.” (Bafil. 1:8) Yandi sonikaka nde yandi vandaka kusamba sambu na bo. Yandi lombaka Yehowa na kusadisa bo na kukuma  ti zola ya mingi, na kuzikisa mambu ya kuluta mfunu, na kuvanda bunkete, na kubudisa ve bantu ya nkaka sakuba mpi na kulanda kubuta mbuma ya lunungu. Ya kieleka, beto lenda baka mambote na bangogo yai ya masonga ya Polo. Bika beto tanga ntete mambu yina Polo sonikilaka bampangi ya Filipi. (Tanga Bafilipi 1:9-11.) Na nima, beto ta tadila mambu ya mfunu yina yandi tubaka mpi mutindu beto lenda sadila yo.

4. (a) Na kutadila 1 Yoane 4:9, 10, nki mutindu Yehowa monisilaka beto zola? (b) Inki mutindu beto fwete zola Nzambi?

⁴ Yehowa monisaka zola ya nene ntangu yandi tindaka Mwana na yandi na ntoto na kufwa sambu na masumu na beto. (Tanga 1 Yoane 4:9, 10.) Zola ya Nzambi ke pusaka beto na kuzola yandi. (Bar. 5:8) Yezu monisaka zola ya mingi yina beto fwete vandaka na yo sambu na Nzambi ntangu yandi songaka Mufarize mosi nde: “Nge fwete zola Yehowa Nzambi na nge na ntima na nge ya mvimba, na moyo na nge ya mvimba, mpi na mabanza na nge yonso.” (Mat. 22:36, 37) Beto fwete zola ve Nzambi ti bantima zole. Kansi, konso kilumbu beto fwete kumisa ngolo zola na beto sambu na Yehowa. Polo longisilaka bampangi ya Filipi nde zola na bo fwete landa “kukuma kaka mingi.” Inki beto lenda sala sambu na kukumisa ngolo zola na beto sambu na Nzambi?

5. Inki mutindu zola na beto sambu na Nzambi lenda kuma ngolo?

⁵ Sambu na kuzola Nzambi beto fwete zaba yandi. Biblia ke tuba nde: “Muntu yina ke zolaka ve me zaba Nzambi ve, sambu Nzambi kele zola.” (1 Yoa. 4:8) Ntumwa Polo monisaka nde zola na beto sambu na Nzambi ta kuma ngolo kana beto kuma ti ‘nzayilu ya sikisiki ya Nzambi mpi luswasukusu mingi kibeni.’ (Bafil. 1:9) Ntangu beto yantikaka kulonguka Biblia, beto kumaka kuzola Nzambi ata beto zabaka ve mambu mingi sambu na yandi. Na nima, ntangu beto longukaka mambu mingi ya Yehowa, beto kumaka kuzola yandi mingi. Yo yina, kutanga mbala na mbala mpi kuyindula mingi Ndinga ya Nzambi kele mambu ya kuluta mfunu na luzingu na beto.—Bafil. 2:16.

6. Mutindu 1 Yoane 4:11, 20, 21 ke monisa yo, nki mutindu zola na beto lenda kuma mingi?

⁶ Nzambi me monisilaka beto zola ya nene mpi yo fwete pusa beto na kuzola bampangi. (Tanga 1 Yoane 4:11, 20, 21.) Keti beto lenda zola bampangi ata beto me sala ve bikesa? Sambu na kuzola bo, beto fwete samba Yehowa mpi kusala ngolo na kulanda bikalulu na yandi ya mbote. Beto ke landaka mpi mbandu ya Yezu yina zolaka beto mingi mpi pesaka luzingu na yandi sambu na beto. Ya kieleka, yo lenda vanda mpasi bantangu ya nkaka na kuzitisa ntuma ya kuzolana. Beto tala mambu yina salamaka na dibundu ya Filipi.

7. Inki dilongi beto ke baka na ndongisila yina Polo pesaka Evodia ti Sentishe?

⁷ Evodia ti Sentishe vandaka bampangi ya kikesa yina salaka “na lweka” ya ntumwa Polo. Ziku bo bikaka nde kukonda kuwakana kukabula bo. Na mukanda yina Polo sonikilaka dibundu kisika bampangi yai vandaka, yandi tangaka zina ya Evodia ti Sentishe mpi longisilaka bo na “kuvanda ti mabanza ya mutindu mosi.” (Bafil. 4:2, 3) Yo tindaka Polo na kupesa dibundu ya mvimba ndongisila yai: “Beno landa kusala mambu yonso kukonda kubokuta mpi kukonda kutulana ntembe.” (Bafil. 2:14) Ntembe kele ve nde ndongisila yai ya pwelele ya Polo sadisaka  bampangi-bankento yai ya kwikama mpi dibundu ya mvimba na kuzolana mingi.

8. Inki lenda kanga beto nzila ya kuzola bampangi mpi nki mutindu beto lenda zola bo?

⁸ Bonso Evodia ti Sentishe, yo ke vandaka mpasi na kuzola bampangi sambu beto ke tulaka dikebi mingi na bifu na bo. Konso kilumbu, beto yonso ke salaka bifu. Kana beto ke tula dikebi mingi na bifu ya bampangi, zola na beto sambu na bo ta bwa madidi. Mu mbandu, kana mpangi mosi me sala ve ti beto na kutula bunkete na Nzo ya Kimfumu, beto lenda wa makasi. Kana beto yantika kutanga bifu yonso yina mpangi me salaka, beto ta wila yandi makasi mingi mpi ta zola yandi diaka ve. Kana nge mpi me kutana ti diambu yai, yibuka nde Yehowa ke monaka bifu na beto mpi ya bampangi na beto. Ata mpidina, yandi ke landaka kuzola beto ti bampangi na beto. Yo yina, beto fwete landa mbandu ya Yehowa mpi kuvanda ti mabanza ya mbote sambu na bampangi. Kana beto ke sala ngolo sambu na kuzola bampangi, beto ta zinga na bumosi.—Bafil. 2:1, 2.

9. Inki kele “mambu ya kuluta mfunu” yina Polo sonikilaka bampangi ya Filipi?

⁹ Na nsadisa ya mpeve santu Polo pesaka bampangi yina ya Filipi mpi Bakristu yonso ntuma ya ‘kuzikisa mambu ya kuluta mfunu.’ (Bafil. 1:10) Mambu ya kuluta mfunu kele kusantisa zina ya Yehowa, kulungana ya balukanu na yandi, ngemba mpi bumosi ya dibundu. (Mat. 6:9, 10; Yoa. 13:35) Kana beto ke tula dikebi na mambu yai ya mfunu, beto ta monisa nde beto ke zolaka Yehowa.

10. Inki beto fwete sala sambu na kuvanda bunkete na meso ya Yehowa?

¹⁰ Polo tubaka diaka nde beto fwete “vanda bunkete.” Yo ke tendula ve nde beto fwete kuma bantu ya kukuka. Beto lenda vanda ve bunkete bonso Yehowa Nzambi. Kana beto ke sala bikesa sambu na kuzola mingi bampangi mpi ke zikisa mambu ya kuluta mfunu, beto ta kuma bunkete na meso ya Yehowa. Mutindu mosi ya kumonisa zola kele kusala bikesa na kubudisa ve bantu ya nkaka sakuba.

11. Sambu na nki beto fwete budisa ve bampangi ya nkaka sakuba?

¹¹ Ntuma ya kubudisa ve bantu ya nkaka sakuba kele kibeni lukebisu. Inki mutindu beto lenda budisa bampangi sakuba? Na bansaka ya kulutisa ntangu, na mutindu na beto ya kulwata to nkutu kisalu na beto. Beto lenda sala kima mosi yina kele mbi ve kansi kana yo ke yangisa kansansa ya bampangi to ke budisa bo sakuba, yo kele mbi kibeni. Yezu tubaka nde kana beto budisa dimeme mosi sakuba, yo ta vanda mbote bo kangisa beto ditadi ya nene na nkingu mpi bo losa beto na nzadi-mungwa.—Mat. 18:6.

12. Mbandu ya bankwelani yina ya bapasudi-nzila ke longa beto nki?

¹² Mpangi-bakala mosi ti nkento na yandi yina kele bapasudi-nzila, zitisaka lukebisu yai ya Yezu. Bo vandaka dibundu mosi ti mpangi-bakala mosi ti nkento na yandi yina bakaka mbotika ntama ve mpi yelaka na mabuta yina vandaka makambu ngolo. Bankwelani yina katukaka kubaka mbotika yindulaka nde Bakristu lenda tala ve bafilme, ata bafilme ya mbote. Bo waka mbi kibeni ntangu bo zabaka nde bankwelani yina ya bapasudi-nzila kwendaka kutala filme. Na nima, bankwelani yango yambulaka kukwenda kutala bafilme tii ntangu bankwelani yai ya mpa longaka kansansa na bo mpi bakisaka mambu ya mbote ti ya mbi. (Baeb. 5:14) Mambu yina bankwelani ya bapasudi-nzila salaka monisaka nde  bo ke zolaka bankwelani yina ya mpa na bangogo mpi na bisalu.—Bar. 14:19-21; 1 Yoa. 3:18.

13. Inki mutindu beto lenda pusa mpangi mosi na kusala disumu?

¹³ Mutindu ya nkaka ya kubudisa mpangi sakuba kele kupusa yandi na kusala disumu. Inki mutindu? Beto tadila diambu yai. Yindula nde longoki mosi ya Biblia me sala bikesa bamvula mingi mpi kele diaka ve mpika ya malafu. Yandi me bakisa nde yandi fwete yambula yo kimakulu. Yandi me yela nswalu mpi me baka mbotika. Na nima, mpangi mosi me bingisa yandi na nzo mpi me siamisa yandi na kunwa mwa malafu mpi ke tuba nde: “Ntangu yai nge kele Mukristu; nge kele ti mpeve ya Yehowa. Kitini mosi ya mbuma ya mpeve santu kele kudiyala. Kana nge ke kudiyala, nge lenda nwa na kiteso ya me fwana.” Yindula mambu yina lenda kumina mpangi yai kana yandi zitisa ndongisila yai ya mbi!

14. Inki mutindu balukutakanu ke sadisaka beto na kusadila minsiku yina kele na Bafilipi 1:10?

¹⁴ Balukutakanu ke sadisaka beto na kusadila minsiku yina kele na Bafilipi 1:10 na mitindu mingi. Ya ntete, manaka ya kimpeve ke yibukisaka beto mambu ya kuluta mfunu sambu na Yehowa. Ya zole, beto ke sadilaka mambu ya beto ke longukaka sambu beto vanda bunkete. Ya tatu, yo ke pusaka beto na “kumonisa zola mpi na kusala bisalu ya mbote.” (Baeb. 10:24, 25) Kana bampangi ke siamisa beto, zola na beto sambu na Yehowa mpi sambu na bo ta yela. Kana beto ke zola Yehowa  mpi bampangi na ntima ya mvimba, yo ta sadisa beto na kubudisa ve bampangi ya nkaka sakuba.

15. ‘Kufuluka ti mbuma ya lunungu’ ke tendula nki?

¹⁵ Polo sambaka na masonga yonso nde bampangi ya Filipi ‘kufuluka ti mbuma ya lunungu.’ (Bafil. 1:11) Ntembe kele ve nde “mbuma ya lunungu” ke tendula nde bo fwete zola Yehowa mpi bansadi na yandi. Diaka, bo fwete zabisa bantu ya nkaka lukwikilu na bo sambu na Yezu mpi kivuvu na bo ya kitoko. Bafilipi 2:15 ke sadila mpi bangogo ya kifwani, disongidila, ‘kupela bonso minda na nsi-ntoto.’ Bangogo yai me fwana sambu Yezu bingaka balongoki na yandi “nsemo ya nsi-ntoto.” (Mat. 5:14-16) Yandi pesaka mpi balongoki na yandi ntuma ya ‘kukumisa bantu balongoki’ mpi yandi tubaka nde bo “ta vanda bambangi . . . tii na kisika ya kuluta ntama ya ntoto.” (Mat. 28:18-20; Bis. 1:8) Beto ke butaka “mbuma ya lunungu” ntangu beto ke samunaka ti kikesa.

16. Inki mutindu Bafilipi 1:12-14 ke monisa nde beto lenda pela bonso minda ata beto ke kutana ti bampasi? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

¹⁶ Ata beto ke kutana ti konso diambu yina, beto lenda pela bonso minda. Bantangu ya nkaka, diambu yina lenda monana bonso kigonsa lenda pesa beto dibaku ya kusamuna. Mu mbandu, ntumwa Polo sonikilaka bampangi ya Filipi ntangu yandi vandaka na boloko na Roma. Kansi miniololo kangaka yandi ve nzila ya kulonga basoda yina vandaka kukengila yandi mpi bantu yina vandaka kukwisa kutala yandi. Polo samunaka ti kikesa ata yandi vandaka na boloko mpi mbandu na yandi pesaka bampangi kikesa mpi ndimisaka bo “na kuzabisa ndinga ya Nzambi kukonda boma.”—Tanga Bafilipi 1:12-14; 4:22.

17. Inki mbandu ke monisa nde bampangi ya nkaka ke landaka kusamuna ata yo kele mpasi?

 ¹⁷ Bampangi mingi ke monisaka kikesa bonso Polo. Bo lenda samuna ve nzo na nzo to ke zingaka na bansi yina bo kele ve ti kimpwanza ya kusamuna, ata mpidina bo ke sadilaka bametode ya nkaka sambu na kusamuna nsangu ya mbote. (Mat. 10:16-20) Na insi mosi, nkengi ya nziunga lombaka konso nsamuni na kusamuna na “teritware” na yandi disongidila kulonga bantu ya dibuta na bo, bantu yina ke zingaka pene-pene na bo, banduku ya nzo-nkanda, banduku ya kisalu mpi bantu yina yandi ke zaba. Na nima ya bamvula zole, mabundu na nziunga yina kumaka mingi. Ata beto ke samuna na ngemba na insi na beto, mbandu ya bampangi yai lenda longa beto dilongi ya mfunu nde ntangu yonso beto fwete sosa mabaku ya kusamuna mingi mpi beto fwete tula kivuvu nde Yehowa ta pesa beto ngolo yina beto kele na yo mfunu sambu na kununga konso diambu ya mpasi.—Bafil. 2:13.

18. Inki fwete vanda lukanu na beto?

¹⁸ Na ntangu yai ya mfunu, beto fwete sadila bandongisila ya kupemama yina Polo sonikilaka bampangi ya Filipi. Bika beto zikisa mambu ya kuluta mfunu, beto vanda bunkete, beto budisa ve bantu ya nkaka sakuba mpi beto buta mbuma ya lunungu. Mpidina, zola na beto ta kuma mingi mpi beto ta pesa Yehowa, Tata na beto ya zola lukumu.