1. Sambu na nki bampangi ya nkaka ke kukaka ve kulonguka?

YO KE lombaka bikesa sambu na kuzwa bima ya kuzingila. Bampangi mingi ke salaka bangunga mingi sambu na kulungisa bampusa ya mabuta na bo. Bampangi ya nkaka ke lutisa bangunga mingi ntangu bo ke kwendaka konso kilumbu na kisalu mpi ke vutukaka na nzo. Bankaka diaka ke salaka bisalu ya ngolo ya maboko sambu na kusansa mabuta na bo. Kansi na nkokila, bo ke vandaka ya kulemba mpi yo ke kumaka mpasi sambu na kulonguka.

2. Inki ntangu nge ke longukaka?

² Ata mpidina, beto fwete bumba ntangu sambu na kulonguka mbote-mbote Ndinga ya Nzambi mpi mikanda na beto. Yo ta sadisa beto na kuvanda banduku ya Yehowa mpi kubaka luzingu ya mvula na mvula. (1 Tim. 4:15) Bampangi ya nkaka ke telemaka na suka konso kilumbu mpi ke longukaka ntangu makelele kele ve mpi ntu kele madidi. Bankaka ke bumbaka mwa ntangu na nkokila sambu na kulonguka mpi kuyindula mingi Ndinga ya Nzambi.

3-4. Inki bansoba me salamaka na mikanda na beto mpi sambu na nki?

³ Yo kele pwelele nde, nge ke bakisaka nde kubumba ntangu ya kulonguka kele mfunu mingi. Kansi, nki nge fwete longuka? Nge lenda tuba nde: ‘Mambu ya kutanga kele mingi mono ta kuka ve kutanga yo yonso.’ Bampangi ya nkaka ke salaka bikesa ya kutanga mikanda yonso, kansi yo ke vandaka mpasi sambu na bampangi mingi na kuzwa ntangu ya kutanga. Nto-Kimvuka ke zabaka mbote mambu yai. Yo yina, bo fiotunaka  ntalu ya mikanda yina bo vandaka kubasisa, ata yina vandaka kubasika na Internet.

⁴ Mu mbandu, beto ke basisaka diaka ve Annuaire des Témoins de Jéhovah, sambu bansangu mingi ya ke pesa kikesa ya bampangi ke basikaka na jw.org^® mpi na manaka ya konso ngonda ya JW Télédiffusion^®. Na mvula ya mvimba, beto me kumaka kubasisa banimero tatu ya Nzozulu ya Nkengi ya bantu yonso mpi tatu ya Telama! Bansoba yai kele ve sambu na kuzwa ntangu ya kusala mambu ya nkaka. Kansi sambu yo sadisa beto na kutula dikebi ya mingi na “mambu ya kuluta mfunu.” (Bafil. 1:10) Bika beto tubila mutindu nge lenda zaba mambu ya kuluta mfunu mpi mutindu kulonguka na nge ya Biblia lenda natila nge mambote.

5-6. Inki mikanda beto fwete longuka na dikebi yonso?

⁵ Inki kele mambu ya kuluta mfunu sambu na beto? Beto fwete longuka Ndinga ya Nzambi konso kilumbu. Na manaka ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu ya Bukristu, bo me fiotunaka ntalu ya baverse ya lutangu ya mposo sambu beto zwa ntangu ya kuyindula mingi mambu ya beto ke tanga mpi kusala bansosa mingi. Beto fwete suka ve kaka na kutanga baverse kansi beto fwete bika nde malongi ya Biblia kusimba bantima na beto sambu beto kuma banduku ya Yehowa.—Nk. 19:14.

⁶ Inki mambu ya nkaka beto fwete longuka na dikebi yonso? Ya kieleka, beto fwete yidika Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi, Kulonguka ya Biblia ya Dibundu mpi malongi ya nkaka ya lukutakanu ya kati-kati ya mposo. Beto fwete tanga mpi konso nimero ya Nzozulu ya Nkengi ya bantu yonso mpi ya Telama!

7. Keti beto fwete kudiyangisa kana beto ke kuka ve kutanga mikanda mpi kutala bavideo yina kele na jw.org^® mpi manaka ya JW Télédiffusion?

⁷ Nge lenda tuba nde: ‘Ebuna sambu na masolo mpi bavideo yina ke basikaka na site na beto jw.org, mpi na manaka ya JW Télédiffusion? Mambu ya kutanga kele mingi.’ Beto baka mbandu mosi: Na restora madia ke vandaka mingi. Bakiliya ke diaka ve madia yonso yina bo me lamba kansi bo ke ponaka yina bo lenda dia. Kiteso mosi, kana nge ke kuka ve kutanga to kutala manaka yonso yina kele na site jw.org^®, kudiyangisa ve. Pona yina nge lenda tanga to kutala. Beto tubila ntangu yai kulonguka ke tendula nki mpi nki beto lenda sala sambu kulonguka kunatila beto mambote?

8. Inki beto fwete sala ntangu beto ke longuka Nzozulu ya Nkengi mpi nki mambote beto ta baka?

⁸ Kulonguka kele kutanga na dikebi yonso ti lukanu ya kubakisa mambu. Yo ke tendula ve kutanga zulu-zulu mpi kutenda bamvutu. Mu mbandu, ntangu nge ke yidika Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi, tala ntete mambu yina disolo ke tubila na luyantiku. Na nima tala ntu-diambu ya disolo, tubantu-diambu mpi bangiufula ya mvutukilu. Na nsuka, tanga disolo ya mvimba malembe-malembe mpi na dikebi yonso. Tula dikebi na nsa yina ke monisa mambu yina paragrafe ke tubila, mbala mingi, yo ke vandaka nsa ya ntete ya paragrafe. Yo ta sadisa nge na kuzaba mambu yina paragrafe ta tubila. Ntangu nge ke tanga disolo, tula dikebi mutindu konso paragrafe ke wakana ti kantu-diambu mpi ntu-diambu ya disolo. Tenda bangogo mpi bisika yina nge ke bakisa ve mpi yina ta lomba nde nge sala bansosa.

9. (a) Sambu na nki mpi nki mutindu beto fwete tula dikebi mingi na baverse ntangu beto ke longuka Nzozulu ya Nkengi? (b) Na kutadila Yozue 1:8, katula kutanga baverse, nki beto fwete sala diaka?

 ⁹ Beto ke longukaka Biblia na nzila ya Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi. Yo yina, tula dikebi ya mingi na baverse ya Biblia, mingi-mingi yina bo ta tanga ntangu beto ta longuka Nzozulu ya Nkengi na dibundu. Tula mpi dikebi ya mingi na bangogo ya mfunu to na bansa ya baverse yina ke monisa ngindu ya mfunu ya paragrafe. Diaka, baka ntangu ya kuyindula mingi baverse yina nge ke tanga mpi mutindu nge ta sadila yo.—Tanga Yozue 1:8.

10. Na kuwakana ti Baebreo 5:14, sambu na nki na lusambu ya dibuta bibuti fwete longa bana mutindu ya kulonguka mpi ya kusala bansosa?

¹⁰ Ya kieleka, bibuti ke zolaka nde Lusambu ya Dibuta ya konso mposo kupesa bana na bo kiese. Ata yo ta lomba nde bibuti kuyidika kima mosi yina ta bikala kimakulu na mabanza ya bantu ya dibuta, yo kele mfunu ve nde konso mposo bo yidika mambu ya sipesiali. Na Lusambu ya Dibuta beno lenda tala manaka ya JW Télédiffusion to bantangu ya nkaka kutunga maswa ya Noa, yo kele mfunu mpi nde bibuti kulonga bana mutindu ya kulonguka. Bo fwete zaba mutindu ya kuyidika balukutakanu to mutindu ya kusala bansosa sambu na ngiufula mosi yina bo me yula bo na nzo-nkanda. (Tanga Baebreo 5:14.) Kana bo ke longuka na nzo, bo ta bakisa malongi yina bo ta longa na balukutakanu ya dibundu to ya nene ata bo me songa ve na video. Ya kieleka, nda ya malongi fwete wakana ti bamvula mpi mayele ya konso mwana.

11. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto longa balongoki na beto ya Biblia mutindu ya kulonguka na mudindu?

¹¹ Beto fwete longa mpi balongoki na beto ya Biblia mutindu ya kulonguka. Beto ke sepelaka kumona bo ke tenda bamvutu ntangu bo ke yidika kulonguka na bo to balukutakanu ya dibundu. Kansi, beto fwete longa balongoki na beto mutindu ya kusala bansosa mpi ya kulonguka na mudindu. Mpidina ntangu bo ta kutana ti diambu ya mpasi, na kisika ya kusosa lusadisu na bampangi, bo ta zaba bo mosi mutindu ya kusala bansosa na mikanda na beto sambu na kuzwa bandongisila ya mfunu.

12. Ntangu beto ke longuka, nki fwete vanda lukanu na beto?

¹² Kana nge ke longukaka mbote ve, nge ta wa ve kiese yina kulonguka ke nataka. Kansi, nge lenda wa kiese yina. Yantika ntete kulonguka ntangu fioti mpi malembe-malembe  nge ta kuma kulonguka bantangu mingi. Kansi longuka ti kikuma. Lukanu na beto kele ya kukuma banduku ya ngolo ya Yehowa. Kikuma ya nkaka kele ya kupesa mvutu na ngiufula yina bo yulaka beto to kusala bansosa sambu na diambu mosi yina beto ke kutana na yo.

13. (a) Inki lenda sadisa leke na kutubila balukwikilu na yandi na nzo-nkanda? (b) Inki mutindu nge lenda sadila ndongisila yina kele na Bakolosai 4:6?

¹³ Mu mbandu, kana nge kele mwana ya nzo-nkanda, banduku na nge lenda kwikila nde bima kudibasikilaka. Nge ta sepela kulonga bo kieleka, kansi nge lenda yindula nde nge ta kuka ve. Yo yina nge fwete vanda ti kikalulu ya kulonguka. Nge fwete longuka ti balukanu zole: (1) kukumisa lukwikilu na nge ngolo nde Nzambi muntu gangaka bima yonso (2) kutomisa mayele na nge ya kulonga bantu kieleka. (Bar. 1:20; 1 Pie. 3:15) Nge lenda kudiyula nde, ‘Inki vandaka bangindu ya banduku na mono yina ke ndimisaka bo nde bima kudibasikilaka?’ Na nima, sala bansosa na mikanda na beto. Mpidina, yo ta vanda ve mpasi na kutubila balukwikilu na nge. Bantu mingi ke ndimaka nde bima kudibasikilaka sambu muntu mosi yina bo ke zitisaka longaka yo. Kana nge me zwa kikuma mosi to zole yina nge lenda songa bo, nge ta pesa mvutu ya mbote na muntu yina ke zola kuzaba.—Tanga Bakolosai 4:6.

14-16. (a) Inki mutindu nge lenda bakisa mbote mukanda mosi ya Biblia yina nge ke tangaka mingi ve? (b) Inki mutindu baverse yina kele na paragrafe lenda sadisa nge na kubakisa mbote mukanda ya Amosi. (Tala lupangu “ Mona na Mabanza Mambu Yina Nge Ke Tanga na Biblia!”)

¹⁴ Yindula nde na lukutakanu ya mposo yina ke landa, beto ta longuka mukanda mosi na kati ya mikanda yina ke yantika na Ozea tii na Malaki, ziku nge ke sadilaka yo mingi ve. Kima ya ntete ya nge fwete sala kele kukuma ti mpusa ya ngolo ya kuzaba mambu yina profete sonikaka. Inki mutindu nge fwete sala yo?

¹⁵ Ya ntete, kudiyula nde: ‘Inki mambu mono ke zaba sambu na nsoniki ya mukanda yai? Yandi vandaka nani, yandi zingaka wapi mpi nki kisalu yandi vandaka kusala?’ Kana nge me zaba mambu mingi sambu na nsoniki, nge ta bakisa mbote kikuma yina yandi sadilaka bangogo to bambandu. Kana nge tanga Biblia, tula dikebi na mambu yina ta sadisa nge na kuzaba mbote nsoniki yango.

¹⁶ Na nima, yo kele mfunu na kuzaba nsungi yina bo sonikaka mukanda yango. Nge lenda zaba yo nswalu kana nge tala “Tansi ya Mikanda ya Biblia” (lutiti 2008) na Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa. Diaka nge lenda tala Bangindu ya Ngika A6, Lupangu: Bambikudi mpi Bantotila. Kana mukanda yina nge ke tanga ke tubila bambikudulu, nge lenda tula dikebi na mambu yina vandaka kusalama ntangu bo sonikaka mukanda yina. Inki mambu ya mbi profete yina sosaka kusungika? Yandi zingaka nsungi mosi ti banani? Sambu na kuzaba mambu mbote, yo lenda lomba nde nge sala bansosa na mikanda mingi. Mu mbandu, sambu na kubakisa mbote mambu yina vandaka kusalama na nsungi ya profete Amosi, nge lenda tanga mambu yina kele na 2 Bantotila mpi 2 Bansangu, yina kele na bareferanse na kati-kati ya lutiti na Amosi 1:1. Diaka, nge lenda tanga mpi mukanda ya Ozea, ziku yina zingaka nsungi mosi ti Amosi. Mikanda yai yonso ta sadisa nge na kubakisa nsungi yina Amosi zingaka.—2 Bant. 14:25-28; 2 Bans. 26:1-15; Ozea 1:1-11; Amo. 1:1.

17-18. Inki mutindu bambandu ya kele na baparagrafe to mbandu na nge mosi ke monisa nde kutula dikebi na mambu ya fioti-fioti lenda natila nge mambote na kulonguka na nge ya Biblia?

¹⁷ Yo kele mbote na kutanga Biblia ti mpusa ya kuzaba mambu mingi. Mu mbandu, yindula nde nge ke tanga kapu 12 ya mukanda ya Zekaria, yina ke tubila lufwa ya Mesia. (Zek. 12:10) verse 12 ke tuba nde: “Dibuta ya nzo ya Natani” waka mpasi mingi sambu na lufwa ya Mesia. Na kisika ya kuluta ntinu, pema mpi kudiyula nde: ‘Inki kuwakana kele na kati ya nzo ya Natani ti Mesia? Keti kele ti mukanda ya nkaka ya ke tendula diambu yai?’ Nge lenda sala mwa bansosa. Referanse mosi na kati-kati ya lutiti ta nata nge na 2 Samuele 5:13, 14, kisika Biblia ke tuba nde Natani vandaka mwana ya ntotila Davidi. Referanse ya zole na kati-kati ya lutiti ke nata na Luka 3:23, 31, baverse yai ke monisa nde Yezu vandaka mutekolo ya Natani nkaka ya Maria. (Tala “Yozefi, mwana ya Eli,” noti ya kulongukila ya Luka 3:23.) Bansangu yina ta sepedisa nge mpenza! Nge me zaba nde Biblia tubaka nde Yezu ta butuka na dikanda ya Davidi. (Mat. 22:42) Kansi Davidi butaka bana-bakala kuluta 20. Yo ke yitukisa na kuzaba nde Zekaria monisaka nde bantu ya nzo ya Natani vandaka ti kikuma ya mbote ya kudiyangisa sambu na lufwa ya Yezu.

¹⁸ Beto tadila mbandu ya nkaka. Na kapu ya ntete ya Luka, Biblia ke tuba nde wanzio Gabriele kwisaka na Maria mpi zabisaka yandi bansangu sambu na mwana yina yandi ta buta. Wanzio tubaka nde: “Yandi ta vanda muntu ya nene mpi bo ta binga yandi Mwana ya Muntu ya Kuluta Zulu; Yehowa Nzambi ta pesa yandi kiti ya kimfumu ya tata na yandi Davidi, mpi yandi ta yala bonso Ntotila na  nzo ya Yakobi kimakulu.” (Luka 1:32, 33) Beto lenda tula dikebi kaka na kitini ya ntete kisika wanzio ke tuba nde bo ta binga Yezu “Mwana ya Muntu ya Kuluta Zulu.” Kansi Gabriele tubaka mpi nde Yezu “ta yala bonso Ntotila.” Yo yina, beto lenda kudiyula nde bangogo yai ya Gabriele zabisaka Maria ke tendula nki? Keti Maria yindulaka nde Yezu ta yinga ntotila Erode, disongidila Yezu muntu ta kuma ntotila ya Izraele? Kana Yezu kumaka ntotila, Maria zolaka kuvanda ti kiyeka ya mama ya ntotila mpi dibuta na yandi zolaka kuzinga na nzo ya ntotila. Ata verse mosi ve na Biblia ke monisa nde Maria yulaka Gabriele bangiufula yai, Biblia ke tuba mpi ve nde Maria lombaka kiyeka mosi buna na Kimfumu mutindu balongoki zole ya Yezu lombaka. (Mat. 20:20-23) Bantendula yai ya fioti-fioti ke ndimisa beto nde Maria vandaka nkento mosi ya kudikulumusa kibeni.

19-20. Mutindu Yakobo 1:22-25 mpi 4:8 ke monisa yo, nki fwete vanda lukanu na beto ntangu beto ke longuka?

¹⁹ Beto fwete vila ve nde beto ke longukaka Ndinga ya Nzambi mpi mikanda na beto ntete-ntete sambu na kukuma banduku ya ngolo ya Yehowa. Diaka, beto ke longukaka sambu beto bakisa mbote-mbote kimuntu na beto mpi bansoba yina beto fwete sala sambu na kusepedisa Nzambi. (Tanga Yakobo 1:22-25; 4:8.) Konso ntangu yina beto ke zola kulonguka, beto fwete lomba ntete mpeve santu na Yehowa. Beto fwete bondila yandi na kusadisa beto na kubaka mambote na mambu ya beto ke longuka mpi kusala bansoba.

²⁰ Bika beto yonso kukuma bonso muntu yina Nzambi ke tubila na mukanda ya Bankunga nde: “Yandi ke vandaka na kiese na nsiku ya Yehowa mpi yandi ke tangaka nsiku na yandi na ndinga ya nsi mpimpa ti mwini. . . . Konso kima yina yandi ke sala ta nunga.”—Nk. 1:2, 3.